Файл: 1Сра Эритроциттердегі газ алмасуы. Бор эффектісі (Оттекті парциалды ысымыны ортаны рНна туелділігі) Тіндердегі оттегі мен кмірышыл газыны алмасуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 16.03.2024
Просмотров: 31
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Ол үш мамандандырылған функцияны орындайды:
Энергетикалық-жасушаны химиялық энергиямен қамтамасыз ету,
Пластикалық-құрылыс блоктары ретінде макромолекулалардың синтезі,
Спецификалық-белгілі бір жасушалық функцияларды орындау үшін қажетті биомолекулалардың синтезі мен ыдырауы.
Анаболизм
Анаболизм-бұл ақуыздардың, полисахаридтердің, липидтердің, нуклеин қышқылдарының және басқа да макромолекулалардың кіші прекурсор молекулаларынан биосинтезі. Бұл құрылымның күрделенуімен бірге жүретіндіктен, ол энергияны қажет етеді. Мұндай энергияның көзі-АТФ энергиясы болып келеді.
Сондай – ақ, кейбір заттардың биосинтезі (май қышқылдары, холестерин) энергияға бай сутегі атомдарын қажет етеді-олардың көзі НАДФН болып табылады. НАДФН молекулалары пентозосфат жолындағы глюкоза-6-фосфаттың тотығу реакцияларында немесе Малик ферментімен Малик қышқылының декарбоксилденуінде түзіледі. Анаболизм реакцияларында НАДФН өзінің сутегі атомдарын синтетикалық реакцияларға жібереді және НАДФ-ге дейін тотығады. Осылайша НАДФ-НАДФН циклі қалыптасады.
Катаболизм
Катаболизм-күрделі органикалық молекулалардың қарапайым соңғы өнімдерге ыдырауы және тотығуы. Ол заттардың күрделі құрылымында орналасқан энергияның шығарылуымен бірге жүреді. Шығарылған энергияның көп бөлігі жылу түрінде таралады. Бұл энергияның аз бөлігі NAD және fad тотығу реакцияларының коферменттерімен "ұсталады", кейбір бөлігі дереу АТФ синтезі үшін қолданылады.
Барлық катаболизм шартты түрде үш кезеңге бөлінеді, оның ішінде жалпы және нақты жолдардың реакциясы.
Бірінші кезең
Ішекте (ас қорыту) немесе лизосомаларда (жасушалардың өзін-өзі жаңартуы) қажетсіз немесе артық молекулалардың бөлінуі кезінде пайда болады. Бұл молекуладағы энергияның шамамен 1% - ын босатады. Ол жылу түрінде таралады.
Екінші кезең
Жасушаішілік гидролиз кезінде пайда болған немесе жасушаға қаннан енетін заттар екінші кезеңде әдетте айналады
пировиноградтық қышқылға (гликолиздегі моносахаридтер),р),
ацетил-SKoA-да, пируватта және басқа кето қышқылдарында (аминқышқылдарының катаболизмінде),
ацетилде-ЅКоА (май қышқылдарының β-тотығуы кезінде).
Екінші кезеңнің локализациясы – цитозол және митохондрия. Бұл кезеңде молекуладағы энергияның шамамен 30% - ы шығарылады және заттың барлық энергиясының шамамен 13% - ы сақталады (немесе осы кезеңде шығарылған энергияның шамамен 43%).
үшінші кезең
Бұл кезеңнің барлық реакциялары митохондрияда жүреді. Ацетил-ЅКоА (және кетоқышқылдар) трикарбон қышқылдары циклінің реакцияларына қосылады, онда заттардың көміртектері көмірқышқыл газына дейін тотығады. Бөлінген сутегі атомдары NAD және fad-мен байланысады, оларды қалпына келтіреді, содан кейін NADN және FADN2 сутекті митохондрияның ішкі мембранасында орналасқан тыныс алу тізбегінің ферменттер тізбегіне өткізеді. Екінші кезеңде пайда болған NADN және FADN2 молекулалары (гликолиз, май қышқылдары мен аминқышқылдарының тотығуы) өздерінің сутегі атомдарын береді. Үшінші кезеңде заттың барлық энергиясының 70% - на дейін бөлінеді. Бұл мөлшердің үштен екісі (66%) сіңеді, бұл жалпы мөлшердің 46% құрайды. Осылайша, тотыққан молекуланың 100% энергиясының ішінен жасуша жартысынан көбін сақтайды – 59%.Митохондрияның ішкі мембранасында "тотығу фосфорлануы" деп аталатын процестің нәтижесінде су және биологиялық тотығудың негізгі өнімі – АТФ түзіледі.
АТФ рөлі
Катаболизм реакцияларында шығарылатын Энергия макроэргиялық деп аталатын байланыс түрінде сақталады. Энергияны сақтайтын және қажет болған жағдайда оны беретін негізгі және әмбебап молекула-АТФ.
10.Тағамның негізгі заттарының катаболизмінің схемасы. Метаболизм реттелуінің жалпы принциптері.
Ас қорыту жолындағы бөліну. Бұл күрделі қоректік заттарды қарапайым метаболиттердің салыстырмалы түрде аз санына айналдыратын гидролитикалық реакциялар: глюкоза, амин қышқылдары, глицерин, май қышқылдары.
Катаболизмнің ерекше жолдары. Қарапайым метаболиттер белгілі бір ыдырау реакцияларына ұшырайды, нәтижесінде пирув қышқылы немесе ацетил КоА пайда болады. Сонымен қатар, ацетил КоА тотықтырғыш декарбоксилдену нәтижесінде пируваттан түзілуі мүмкін. Цитрат цикліне тікелей кіретін басқа қосылыстар да пайда болуы мүмкін.
Цитрат циклі мен тыныс алу тізбегі азық — түлік заттарының соңғы өнімдерге-СО2 және Н2О дейін ыдырауын аяқтайды.
Сондықтан пируваттың қалыптасу сатысынан бастап катаболизм жолдарының бірігуі жүреді. Бастапқы қосылыстардың көп санынан тек екеуі — пируват және ацетил СоА түзіледі. Пируваттан басталатын Процесс катаболизмнің жалпы жолы деп аталады және өз кезегінде мыналарды қамтиды:
пируваттың тотықтырғыш декарбоксилденуі
цитрат циклі.
Катаболизмнің жалпы жолында дегидрлеу реакцияларына арналған субстраттардың негізгі бөлігі түзіледі. Тыныс алу тізбегі мен тотығу фосфорлануымен бірге катаболизмнің жалпы жолы ATФ түрінде энергияның негізгі көзі болып табылады.
Белгілі бір метаболикалық жол реакцияларының жылдамдығын реттеу көбінесе "реттеуші ферменттер"катализдейтін бір немесе мүмкін екі негізгі реакцияның жылдамдығын өзгерту арқылы жүзеге асырылады. Ферментативті реакция жылдамдығын басқаратын кейбір физика-химиялық факторлар, мысалы, субстрат концентрациясы, осы метаболизм жолының өнімінің жалпы түзілу жылдамдығын реттеуде өте маңызды. Сонымен қатар, ферменттердің белсенділігіне әсер ететін басқа факторлар, мысалы, жылы қанды жануарлардағы температура мен рН тұрақты және метаболизм процестерінің жылдамдығын реттеу үшін іс жүзінде маңызды емес.
11.Адамдағы метаболизмнің негізгі соңғы өнімдері және олардың шығарылу жолдары.
Метаболизм процесінде пайда болған заттардың шығарылуы, ағзадан шығарылуы. Бұл заттардың кейбіреулері, мысалы, азотты қалдықтар, жинақталған кезде улы әсер етуі мүмкін. Көмірқышқыл газы, метаболизм өнімі, өкпе арқылы шығарылады.
Шығару дегеніміз метаболикалық процестер кезінде пайда болған қалдықтарды ағзадан шығару процесі деп түсініледі. Организмнен шығарылуы керек негізгі қалдықтар-көмірқышқыл газы мен глюкозаның бөлінуінен су, аминқышқылдарын, тұздарды өңдеуден несепнәр, сондай-ақ порфириндердің немесе пиримидиннің немесе өсімдіктер мен дәрі-дәрмектерді құрайтын басқа заттардың өзгеруінен пайда болған үлкен молекулалар. Шығару мақсаттары үшін бүйректер шығаратын зәр , сондай-ақ терден бөлінетін тер қолданылады); бұл жолдар, ең алдымен, несепнәр мен NaCI, көмірқышқыл газы, C02, өкпеден , шығарылған ауамен шығады. Кейбір қосылыстар, мысалы, өт пигменттері. гемоглобиннің бөлінуі нәтижесінде бауыр арқылы өтпен шығарылады-ішінара нәжіспен , ал ішінара қанмен, ішек арқылы , олар несеппен шығарылады.ретий сатысы-несеп, нәжіс, тер, өкпе арқылы СО2 түрінде метаболизмнің соңғы өнімдерін шығару және т. Тамақтың ыдырауы кезінде пайда болған метаболизмнің соңғы өнімдері дененің қақпағы мен трахея қабырғалары (C02) арқылы шығарылады немесе артқы ішекке (H2O) сіңеді немесе сіңірілмеген тамақ қалдықтарымен — экскременттермен (мочевина, зәр қышқылы, аммиак және т.б.) жойылады.
12.Катаболизмнің арнайы және жалпы жолдары туралы түсінік.
Организмдегі көмірсулар, ақуыздар мен майлар гидролизденеді, ал гидролиз өнімдері – моносахаридтер, аминқышқылдары, май қышқылдары және глицерин қайта құрудан өтеді, оның барысында олардың бір бөлігі көміртегі мен сутектің тотығу өнімі болып табылатын көмірқышқыл газы мен суға тотығады. Егер кейінгі тотығуға арналған субстрат болып табылатын биополимерлердің гидролизі өнімдерінің әрқайсысы өзінің метаболикалық жолына ие болса, онда мұндай жүйе өте қиын және сенімсіз болар еді. Алайда, табиғат катаболикалық процестерді осы процестердің аралық кезеңдерінде әртүрлі заттардың тотығуымен алынған бірдей метаболиттердің минималды саны пайда болатындай етіп ұйымдастыра отырып, метаболизм жолдарын біріктіру мәселесін шешті. Шынында да, Схемадан көрініп тұрғандай, тотығу субстраттарының көпшілігі пирув қышқылына – пируватқа , содан кейін ацетил КоА айналады, соңғысы пируваттың тотығуымен де пайда болуы мүмкін. Ацетил КоА трикарбон қышқылдарының циклінде толығымен тотығады (ЦТК – ака Кребс циклі немесе цитрат циклі). Кребс циклі-көмірсулар, ақуыздар мен майлар үшін катаболизмнің жалпы жолы. Катаболикалық реакциялар кезінде бөлінетін Энергия жылу түрінде ішінара бөлінеді, ал оның көп бөлігі анаболикалық реакцияларда жұмсалады. Энергияны беру интермедиаторлардың көмегімен жүзеге асырылады, олардың негізгісі – АТФ. Эндергониялық процестер-аденозиндифосфаттан (АДФ) және бейорганикалық фосфаттан аденозин трифосфатының (АТФ) синтезі, сонымен қатар макроэргиялық байланысы бар басқа заттардың синтезі. Бұл процесс энергияны катаболикалық реакциялармен байланыстыру арқылы жүреді. Экзергониялық процесс-бұл басқа трифосфаттар сияқты АТФ гидролизі. Гидролиз биосинтез үшін қажетті энергияны қамтамасыз етеді.