Файл: Р. . Ниязбекова, В. Н. Михалченко, Г. . Бектранова, В. А. Донбаева, К. У. Тоызбаев, Л. А. Байбосынова.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 224
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
немесе әр элементті өлшеу жолымен, салыстыру құралының “иіні” құрайтын жолымен анықтауға болады.
Салыстырып-тексеру келесі түрлерге ажыратылады:
Бастапқы салыстырып тексеруге өндіруден немесе жөн- деуден шығарылған Қазақстан Республикасының аймағына енгізілетін, ҚР МӨЖ тізіліміне енгізілген немесе метрологиялық аттестаттаудан өткен өлшем құралдары жатады.
Егер басқа елдерде жүргізілген салыстырып тексеру нәтижелері халықаралық келісімдерді іске асыру мақсатында әзірленген нормативтік құжаттармен белгіленген тәртіпте халықаралық келісімдерге сәйкес уәкілетті органмен танылған болса, Қазақстан Республикасының аймағына енгізілетін өлшем құралдарына Қазақстан Республикасында бастапқы салыстырып тексеру жасалмайды.
Бастапқы салыстырып тексеруге өлшем құралдарының әр бірлігі жатады. Жекелеген жағдайларда, салыстырып-тексерудің әдістемесінде көрсетілген өлшем құралын таңдап салыстырып- тексеруге болады. Таңдап салыстырып тексерудің оң нәтижесі салыстырып-тексерілетін өнімнің барлық бірлігіне таралады.
Бастапқы салыстырып тексеруді мына жағдайларда жүргізеді:
Салыстырып-тексеру орнын салыстырып тексеруді жүргі- зетін мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесі және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтері бекітеді.
Өлшем құралдары бастапқы салыстырып тексеру, өндірістен және жөндеуден шыққан кезде, оларға техникалық бақылау міндеті жүктелген бөлімшенің қабылдауынан кейін ұсынылады.
Бастапқы салыстырып тексеру өлшем құралын өндіретін және жөндеумен айналысатын жеке және заңды тұлғалардың ұйымдастыруымен бақылау - салыстырып-тексеру орнында (БСП) жүргізілуі мүмкін.
Мерзімдік салыстырып тексеру, пайдалануда және сақтауда тұрған өлшем құралдары, белгілі салыстырып тексеру аралық интервалында, өлшем құралының салыстырып тексеру аралық мерзімінде қолдануға жарамдылығын қамтамасыз ету жағдайын сақтау есебімен жүргізіледі.
Ұзақ сақтауда тұрған өлшем құралдары, салыстырып тексеру аралық кезең мерзімінен асатын болса, оларды сақтау және консервілеу талаптарын орындаған жағдайларда, мерзімдік са- лыстырып-тексеру жүргізілмеуі мүмкін.
Өлшем құралдарын ұзақ мерзімге беру, бума, консервілеу түрі және оларды сақтау жағдайы, сосын өлшем құралының соңғы салыстырып тексеру мерзімі көрсетілген акті арқылы толтырылуы керек.
Мұндай өлшем құралдарын салыстырып тексеру оларды пайдалану алдында жүргізіледі.
Өлшем құралдарын салыстырып-тексеру кестесін құру және келісу тәртібін мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесі немесе
салыстырып тексеруді іске асыратын аккредиттелген заңды тұлғаның метрологиялық қызметі белгілейді.
Өлшем құралдарын салыстырып-тексеруге, консервілеуден шыққан, шаң-тозаңнан тазартылған және қажет болған жағдайда төлқұжат, техникалық сипаттау, пайдалану нұсқауы, соңғы салыстырып-тексеру жөніндегі сертификаты және салыстырып- тексеру әдістемесі мен қажетті жинақтаушы қондырғылармен бірге берілуі тиіс.
Өлшем құралдарын күрделі салыстырып-тексеруде (мысалы, өлшем жүйесін салыстырып тексеруде) салыстырып-тексеру мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесі және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтері мен тек шектеулі түрде жасалынған болса (салыстырып тексеру нормативтік құжаттарының барлық талаптарына сай емес) салыстырып тексеруді тізбектеп толық түрде жүргізуге болады: алғашқыда бір мемлекеттік метрологиялық бөлімшесімен және аккредиттелген заңды тұлғалардың бір метрологиялық қызметтерімен, содан соң аккредиттелген заңды тұлғалардың басқа метрологиялық қызметтерімен немесе мемлекеттік метрологиялық қызметтің басқа бөлімшесімен. Бұл жағдайда салыстырып-тексеру нәтижесін, мемлекеттік метрологиялық қызметтің қатынауынсыз- ақ жүргізілгенде, салыстырып тексерудің соңғы бөлігін жүргізген тұлғалардың метрологиялық қызметтері толтырады.
Кезектен тыс салыстырып-тексеруді өлшем құралын пай- далануда (сақтауда) салыстырып тексеру
аралық кезеңін аяқ- талғанына дейін жүргізеді.
Кезектен тыс салыстырып тексеру мына жағдайларда жүргізіледі:
Өлшем құралдарын пайдалану алдында қоймадан алғанда және тасымалдауда кезекті салыстырып тексеру ұсынылады.
Мемлекеттік қадағалау және метрологиялық бақылау жүргізген кезде олардың жарамдылығын, дұрыстығын, қабылданған салыстырып тексеру аралық интервалдың дәлдігін және өлшем құралын пайдаланудың дұрыстығын бекітуде инспекциялық
салыстырып тексеру жүргізіледі.
Инспекциялық салыстырып тексерудің нәтижесі актіде еркін түрде келтіріледі.
Инспекциялық салыстырып тексеру өлшем құралдары ие- лерінің өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі.
Сараптамалық салыстырып тексеру өлшем құралдарын қолдануға қажетті метрологиялық сипаттардың мәселесіне келіс- пеушілік туындаған жағдайларда жүргізіледі.
Сараптамалық салыстырып тексеру мемлекеттік органдар- дың жазбаша түрдегі талабы (арызы), жеке және заңды тұлға- лардың жазбаша түрдегі арызы бойынша өлшем құралдарының метрологиялық сипаттарының дұрыстығына және өлшем құрал- дарының қолдануға жарамдылығын және өлшем құралдарын пайдаланудың дұрыстығына келіспеушілік туындаған жағдай- ларда жүргізіледі.
Өлшем құралдарын салыстырып тексеру кезінде өтініш берушілір, сондай-ақ мүдделі тараптардың өкілдері қатыса алады.
Сараптық салыстырып тексеру нәтижелері бойынша қорытынды үш дана етіп жасалады, оны мемлекеттік метрологиялық қызмет бөлімшесінің басшысы немесе аккредиттелген заңды тұлғаның метрологиялық қызметі бекітеді. Қорытындының бір данасы сараптық салыстырып тексеру жүргізген мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесінде немесе аккредиттелген заңды тұлғаның метрологиялық қызметінде сақталуы тиіс, екінші данасы - өтініш берушіге жолданады, үшінші данасы - өлшем құралы сараптық салыстырып тексеруге жататын тұлғаға жіберіледі.
Мемлекеттік органдардың талаптары (өтініші) бойынша жүргізілген сараптық салыстырып-тексеру кезіндегі қорытынды осы органдардың талаптарына сәйкес ресімделеді.
Салыстырып-тексеру келесі түрлерге ажыратылады:
-
бастапқы; -
мерзімдік; -
кезектен тыс; -
инспекциялық; -
сараптамалық.
Бастапқы салыстырып тексеруге өндіруден немесе жөн- деуден шығарылған Қазақстан Республикасының аймағына енгізілетін, ҚР МӨЖ тізіліміне енгізілген немесе метрологиялық аттестаттаудан өткен өлшем құралдары жатады.
Егер басқа елдерде жүргізілген салыстырып тексеру нәтижелері халықаралық келісімдерді іске асыру мақсатында әзірленген нормативтік құжаттармен белгіленген тәртіпте халықаралық келісімдерге сәйкес уәкілетті органмен танылған болса, Қазақстан Республикасының аймағына енгізілетін өлшем құралдарына Қазақстан Республикасында бастапқы салыстырып тексеру жасалмайды.
Бастапқы салыстырып тексеруге өлшем құралдарының әр бірлігі жатады. Жекелеген жағдайларда, салыстырып-тексерудің әдістемесінде көрсетілген өлшем құралын таңдап салыстырып- тексеруге болады. Таңдап салыстырып тексерудің оң нәтижесі салыстырып-тексерілетін өнімнің барлық бірлігіне таралады.
Бастапқы салыстырып тексеруді мына жағдайларда жүргізеді:
-
өлшем құралдарын дайындау орнында; -
өлшем құралдарына жөндеу жүргізу орнында; -
өлшем құралдарын пайдалану орнында; -
жартылай өлшем құралдарын өндіру орнында және жарты- лай өлшем құралдарын қолдану орнында.
Салыстырып-тексеру орнын салыстырып тексеруді жүргі- зетін мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесі және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтері бекітеді.
Өлшем құралдары бастапқы салыстырып тексеру, өндірістен және жөндеуден шыққан кезде, оларға техникалық бақылау міндеті жүктелген бөлімшенің қабылдауынан кейін ұсынылады.
Бастапқы салыстырып тексеру өлшем құралын өндіретін және жөндеумен айналысатын жеке және заңды тұлғалардың ұйымдастыруымен бақылау - салыстырып-тексеру орнында (БСП) жүргізілуі мүмкін.
Мерзімдік салыстырып тексеру, пайдалануда және сақтауда тұрған өлшем құралдары, белгілі салыстырып тексеру аралық интервалында, өлшем құралының салыстырып тексеру аралық мерзімінде қолдануға жарамдылығын қамтамасыз ету жағдайын сақтау есебімен жүргізіледі.
Ұзақ сақтауда тұрған өлшем құралдары, салыстырып тексеру аралық кезең мерзімінен асатын болса, оларды сақтау және консервілеу талаптарын орындаған жағдайларда, мерзімдік са- лыстырып-тексеру жүргізілмеуі мүмкін.
Өлшем құралдарын ұзақ мерзімге беру, бума, консервілеу түрі және оларды сақтау жағдайы, сосын өлшем құралының соңғы салыстырып тексеру мерзімі көрсетілген акті арқылы толтырылуы керек.
Мұндай өлшем құралдарын салыстырып тексеру оларды пайдалану алдында жүргізіледі.
Өлшем құралдарын салыстырып-тексеру кестесін құру және келісу тәртібін мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесі немесе
салыстырып тексеруді іске асыратын аккредиттелген заңды тұлғаның метрологиялық қызметі белгілейді.
Өлшем құралдарын салыстырып-тексеруге, консервілеуден шыққан, шаң-тозаңнан тазартылған және қажет болған жағдайда төлқұжат, техникалық сипаттау, пайдалану нұсқауы, соңғы салыстырып-тексеру жөніндегі сертификаты және салыстырып- тексеру әдістемесі мен қажетті жинақтаушы қондырғылармен бірге берілуі тиіс.
Өлшем құралдарын күрделі салыстырып-тексеруде (мысалы, өлшем жүйесін салыстырып тексеруде) салыстырып-тексеру мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесі және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтері мен тек шектеулі түрде жасалынған болса (салыстырып тексеру нормативтік құжаттарының барлық талаптарына сай емес) салыстырып тексеруді тізбектеп толық түрде жүргізуге болады: алғашқыда бір мемлекеттік метрологиялық бөлімшесімен және аккредиттелген заңды тұлғалардың бір метрологиялық қызметтерімен, содан соң аккредиттелген заңды тұлғалардың басқа метрологиялық қызметтерімен немесе мемлекеттік метрологиялық қызметтің басқа бөлімшесімен. Бұл жағдайда салыстырып-тексеру нәтижесін, мемлекеттік метрологиялық қызметтің қатынауынсыз- ақ жүргізілгенде, салыстырып тексерудің соңғы бөлігін жүргізген тұлғалардың метрологиялық қызметтері толтырады.
Кезектен тыс салыстырып-тексеруді өлшем құралын пай- далануда (сақтауда) салыстырып тексеру
аралық кезеңін аяқ- талғанына дейін жүргізеді.
Кезектен тыс салыстырып тексеру мына жағдайларда жүргізіледі:
-
салыстырып тексеру аралық кезеңін реттеу қажеттілігінде; -
өлшем құралын қолдануға жарамдылығын растау қа- жеттілігінде; -
салыстырып тексеру таңбасының, өзі жабысатын лейблдің, пластикалық пломбаның зақымдануында немесе өлшем құ- ралдарының бастапқы және мерзімдік салыстырып тексеруден өткенін, сонымен қатар олардың сақталуын растайтын құжат- тың жоғалғанда; -
сақтаудан кейінгі өлшем құралдарын пайдалануға енгізу кезінде сол мерзім ішінде өлшем құралдарын немесе бұйым, өлшем құралын құрайтын консервациялау талаптарына сәйкес мерзімдік салыстырып тексеру жүргізілмеген болса; -
өлшем құралдарын, сондай-ақ бұйымдарды өлшем құралдар қолданылатын жинақта қайта консервациялауда; -
өлшем құралдарын ұзақ сақтауға бергенде оларға салыс- тырып тексеру аралық кезеңнің жартысы өткеннен кейін; -
өлшем құралдарын тұтынушыға, игерілмей қалған өлшем құралдарын оларға салыстырып тексеру аралық кезеңнің жартысы өткеннен кейін жіберуде жүргізіледі.
Өлшем құралдарын пайдалану алдында қоймадан алғанда және тасымалдауда кезекті салыстырып тексеру ұсынылады.
Мемлекеттік қадағалау және метрологиялық бақылау жүргізген кезде олардың жарамдылығын, дұрыстығын, қабылданған салыстырып тексеру аралық интервалдың дәлдігін және өлшем құралын пайдаланудың дұрыстығын бекітуде инспекциялық
салыстырып тексеру жүргізіледі.
Инспекциялық салыстырып тексерудің нәтижесі актіде еркін түрде келтіріледі.
Инспекциялық салыстырып тексеру өлшем құралдары ие- лерінің өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі.
Сараптамалық салыстырып тексеру өлшем құралдарын қолдануға қажетті метрологиялық сипаттардың мәселесіне келіс- пеушілік туындаған жағдайларда жүргізіледі.
Сараптамалық салыстырып тексеру мемлекеттік органдар- дың жазбаша түрдегі талабы (арызы), жеке және заңды тұлға- лардың жазбаша түрдегі арызы бойынша өлшем құралдарының метрологиялық сипаттарының дұрыстығына және өлшем құрал- дарының қолдануға жарамдылығын және өлшем құралдарын пайдаланудың дұрыстығына келіспеушілік туындаған жағдай- ларда жүргізіледі.
Өлшем құралдарын салыстырып тексеру кезінде өтініш берушілір, сондай-ақ мүдделі тараптардың өкілдері қатыса алады.
Сараптық салыстырып тексеру нәтижелері бойынша қорытынды үш дана етіп жасалады, оны мемлекеттік метрологиялық қызмет бөлімшесінің басшысы немесе аккредиттелген заңды тұлғаның метрологиялық қызметі бекітеді. Қорытындының бір данасы сараптық салыстырып тексеру жүргізген мемлекеттік метрологиялық қызметтің бөлімшесінде немесе аккредиттелген заңды тұлғаның метрологиялық қызметінде сақталуы тиіс, екінші данасы - өтініш берушіге жолданады, үшінші данасы - өлшем құралы сараптық салыстырып тексеруге жататын тұлғаға жіберіледі.
Мемлекеттік органдардың талаптары (өтініші) бойынша жүргізілген сараптық салыстырып-тексеру кезіндегі қорытынды осы органдардың талаптарына сәйкес ресімделеді.