үшін сынап емес спирт термометрін қолданады?

Спирт өте төмен температурада қатады. Сондықтанда атмосфералық жағдайдағы төменгі температура спиртке әсер етеді.

Сынап төменгі температурада өзінің қасиетін өзгертеді.

Сондықтан төменгі температураны өлшемге жарамсыз.

4. 
   Бірдей температурада қатқан мұз бен қардың қайсысы жақсы тоңазтқыш бола алады?
   

Мұз жақсы тоңазтқыш қызметін атқарады.Сондықтанда

өндіріспен жұмыстың жағдайларда мұзды пайдаланамыз.

Себебі; Мұз қарға қарағанда өте тығыз, қатпарлары арқылы жылу арқылы ұзаққа созылады, көп жылу мөлшерін қажет етеді.

5. 
   Суық күндерде жылу батареялары істен шыққанда,ондағы суды ағызып тастайды.Оны қандай жақсы мақсатпен жасайды?
   

Жылу жүйесінде ақау болғанда тұтас жылу жүйесі істен шықпау үшін,

жылу жүйесіндегі суды ағызып тастау керек.Олай болмаған күнде жылу жүйесіндегі су тоңып мұзға айналған кезде көлемінің ұлғаюының

есебінен батареялар мен оларды жалғастырушы құбырлар жарылып тұтастай істен шығып қалу қауіпі төнеді.

6. 
   Мұз кесегі салынған сынауықты еріп жатқан 0⁰ С – тағы қардың ішіне қояды. Сонда сынауықтағы мұз ериме?
   

Ерімейді. Еру үшін сынауықтың үсті мен айналасындағы қар толық еріп оқшауланудан арылу керек.

7. 
   0⁰ С температураны ұстап тұратын тоңазытқыштардың біріне су, екішісіне сүт құйылған бөтелкелерді орналастырды. Осы бөтелкелердегі заттардың қайсысы бұрын қатады? Неліктен?
   

Сүт құйылған бөтелке бұрын қатады. Себебі: Сүттің меншікті жылу сыйымдылығы 3,94∙10³ дж/кг∙с; Судың жылу сыйымдылығы 4,2∙10³ дж/кг∙с. Сондықтанда суға қарағанда сүт бұын қатады.

8. 
   Ас тұзын суда еріткенде ерітіндінің температурасы төмендейді. Оның себебі неде?
   

Суда ас тұзы ерігенде айырылу реакциясы жүреді. Реакция кезінде өзінен энергия бөледі. Өзінен энергия бөлудің нәтижесінде ішкі энергиясы азаяды. Яғни темпратура төмендейді.

№ 9 жаттығу

1. 
   Егер мұз бен судың температурасы бірдей болса,онда су мен мұз молекулаларының ортьаша кинетикалық энергиясы тең бола аладыма?
   

Бұл жағдайда мұз бен судың ішкі энергиясы тең бе?

---

Неліктен? 1. Температуралары бірдей болғанмен мұз бен су молекулаларының кинетикалық энергиялары тең емес. Себебі; Мұз молекуласы кристаллдық тордың төбесінде тұрып тербелу кезіндегі жылдамдығы су молекуласының еркін қозғалыс кезіндегі жылдамдығынан бірнешес есе аз. Молекулалардың кинетикалық энергиясы квадратына тура пропорционал артатындықтан су молекуласының кинетикалық энергиясы жоғары.(көп).

2. 
   Су мен мұздың тішкі энергиялары тең емес. Су мұзға айналу үшін
   

кристаллдану жылуын өзінен қоршаған ортаға бере отырып, мұзға айналады. Сондықтан да олардың температуралары тең болғанмен ішкі энергиялары тең емес.

2. Балқу температурасында алынған 100 кг. темірді суйық күйге айналдыру үшін қажетті энергияны анықтаңдар.

Бер: Шешуі: =2,7



Q=? Жауабы: 27 МДж
3. 40 және 41 суреттерде қандай процесстер бейнеленгн?
40- суретте екі қатты дененің қыздыру кезі бейнеленген.1- дененің балқу температурасы 2- денеден жоғары.Яғни 1-2- денелердің балқу температуралары үлкен кристалды денелер.

41- суретте; бөлме температурасынан бастап қыздырыла бастаған дененің 80- с-қа балқу температурасына жеткендігі бейнеленген.

4 . 0⁰ С-тағы массасы 2 кг мұзды суға айналдыру үшін қанша жылу мөлшері қажет?

Бер: Шешуі;



Жауабы: 680 кДж

Q=?


5. 20-с-тағы 200г. нафталинді балқу нүктесіне дейін жеткізіп, оны балқыту үшін қанша жылу мөлшері жұмсалады?

---

Бер: Шешуі;

тан 80,3⁰С-қа дейін қыздыру кезінде алған

жылу.

балқу нүктесінде толық балқығанға дейін алған

жылу.

Q=?

Жауабы; 4,6*10⁴ Дж
6. 0⁰ С-тағы су және онымен массасы бірдей мұздың қайсысы суды көбірек

суытады?

Бер: Шешуі: Судың жылуы









Үй жағдайында ыстық күндері мұздатқышқа су қойып мұзға айналдырып ішетін сусынға мұз салып ішіп жату содан.

7. 
   27С – та 250г қорғасындаы қыздырып, оны балқыту үшін 2,4 калл жұмсалады. Осы жылу қорғасынды түгелдей балқыта алады ма?
   

Берілгені: Шешуі:

Жұмсалынған 2,4 калл жылу мөлшерімен берілген қорғасынды толық балқыта алмаймыз. Толық қорғасын балқуы үшін 4 калл жылу мөлшері қажет.

7. 
   Массасы 300г темір ыдыста 100г қалайыны балқытамыз. Егер темір ыдыс пен қалайының бастапқы температурасы 32С болса, онда ыдысты қыздыруға және қалайыны балқытуға қандай жылу мөлшері қажет?
   

---

Ескертпе: Оқулықта кейбір қатты денелердің балқу температуралары туралы мәлімет нақты берілмегендіктен оқушы есеп шығаруда қиындықтарға тап болады.

№10-жаттығу

1. 
   Егер стакандағы суды жылы бөлмеден 0С – тағы суық жерге ауыстырса , онда ол булана ма?
   

Жауап: Буланады. Булану кебу процесі төменгі температурада да жүретінін білеміз. Ерекшелік: булану өте баяу жүреді.

2. 
   Неліктен ыстық шай үрлегенде тез суыйды?
   

Үрлегенде шай бетінен көтерілген су молекулалары үрлеген ауа ағымымен ілесіп булану процесінің шапшаңдауына ықпал жасаймыз. Неғұрлым шай бетінен ұшып шығатын су молекуласының саны артқан сайын шайдың ішкі энергиясы булану шапшаңдығына тәуелді өзгеріске түседі.

3. 
   Неге құрғақ ауадағы ыстықты, ылғал ауадағы ыстықтан гөрі жеңіл ығыстыруға болады?
   

Егерде құрғақ ауа мен ылғал ауаның температуралары бірдей болған жағдайда ылғал ауа құармында су буының мөлшерінен бірнеше есе артық. Сондықтанда, құрғақ ауа жеңіл ығысады.

4. 
   Жайылған кір мен жабылған шөп неге жел болғанда тез кебеді?
   

Жайылған кір мен жайылған шөп бетінен кебу процесі кезінде, су молекулаларының алған жылдамдығы буланған бетті тастап атмосфералық ауа қабатына өтіп кетуіне жеткіліктері бөлінген күйде қайта кері түспейді. Жылдамдығы жеткіліксіз су молекулалары кері құлауға мәжбүр. Ал, жел болған жағдайда жылдамдығы азында, көбінде ауа ағынымен бірге алып кетеді. Сондықтанда, желді күеі су беті, шабындық, жер беті, егістік алқаптарының бәрінде кебу жақсы жүреді.

5. 
   Өзенге шомылып жағаға шыққанда салқынды сезінеміз. Неге?
   

Шомылып жағаға шыққанда денемізге жұққан су тамшылары денеміздің қызуынан энергия алып кебе бастайды. Кебу кезіндегі су молекулалары қанша энергия алып кебу процесі жүрсе біздің денеміздің ішкі энеогиясы сондай мөлшерде төмендейді. Салқындықты сезінуіміз сондықтан.

6. 
   Ылғал ағаш құрғақ ағашқа қарағанда отта баяу жанады. Себебін
   

Түсіндіріңдер?

Ылғал ағашты жанып жатқан отқа тастағанда оттың жануы баяулайтын себебі жану кезінде бөлінетін энергияның біраз бөлігі ағаш бойындағы суды кептіруге жұмсалады. Су жануды қолдамайды. Жану процесі толық өз мәнінде жүру үшін отынның құрғақ болуы міндетті.

7. 
   Арық, тоғандарда жиналған судың температурасы қоршаған орта температурасынан үнемі төмен болады. Оның себебі неде?
   

Арық, көлшік, тоғандардағы су бетінен үздіксіз кебу процесі жүріп отырады. Су бетінен көтерілген су буы бір молекулаға су бетінен ажырап ұшып шығуға жетерлік энергияны судан алады. Әрбір уақыт мезетінде бөлінген су молекулаларының жиынтық энергиясына тең шамаға арықтағы, көлшіктегі, тоғандағы судың ішкі энергиясы кемиді. Сондықтанда су температурасы орта температурасынан төмен.

---

8. Неге жаңбыр жауғанда күн лезде суытады?

Жаңбыр жауғанда атмосфералық ауа арқылы су тамшылары жерге түсер кезде ауадан біршама жылу түскенде жер қыртысынан жылу энергиясын алу арқылы булану процессі жүреді. Сондықтанда жер бетінің және атмосфералық ауаның температурасы төмендейді. Күн суытады.
№11-жаттығу.

1. 6-кестені пайдаланып, бөлме температура турасындағы су мен спирттің және сутектің жүйелерін анықтаңдар. № 6-кестеде үш түрлі берілген заттың қайнау температурасы көрсетілген. 1-су 100⁰ С

2- спирт 78⁰ С

3- сутек- 253⁰ С. Бізден сұрап отырғаны осы үш зат қандай күйде? Сұрақтың шартында бөлме температурасында деп нақты айтылғандықтан су, спирт қалыпты сұйық күйінде. Ал, сутекке келсек,ол қалыпты Ал, сутекке келсек,ол

қалыпты Н2 малекулалық күйде яғни газ күйінде. Орнықты газ.

2. 
   Сорпадағы еттің пісуі неліктен әлсіз не күшті отта тұрғандығына байланысты емес? Қазан астында жанған от әлсіз не күшті болғандығына байланысты қайнау температурасы өзгермейді. Қайнау температура 100С болғандықтан баяу жақсақта, үстемелеп жақсақта қайнау температурасы өзгермейді. Сондықтан оттың жану қарқынына тәуелді емес. Қоршаған ортаның қысымына тәуелді.
   
3. 
   1 00 ⁰С – тан 0 ⁰С – қа дейін салқындатылған массасы 5кг су қанша энергия мөлшерін бөледі?
   

Бері : Шешуі :







Q=?

2. 
   1 0кг суды 100 ⁰С буға айналдыру үшін 23 ∙ 10⁶ Дж энергия жұмсалады. Осы температурадағы су буы түзілісінің меншікті булану жылуы қандай?
   

Бері: Шешуі:

---

Смотрите также файлы

• Лингвостилистические приёмы репрезентации феномена двойничества в романе Дэниела Киза The Minds of Billy Milligan.docx

• Дисциплина История Практическое занятие 3 Обучающийся Купряшкина Ольга Юрьевна Преподаватель Ибрагимова Альфия Альфисовна.rtf

• 5 блім. Отбасы жне демографиялы згеріс.docx

• Астана Медицина Университеті КеЕ.doc

• Управление качеством на основе стандартов в ресторанном бизнесе.docx