ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 12.04.2024

Просмотров: 90

Скачиваний: 0

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.


Бүгінгі күні қалалық, жұмыскерлік, демалыстық және қала шетіндегі ауыл жерлеріне салық қала жерлері үшін бекітілетін ставкалары бойынша жер учаскілері меншігінде, иемденуінде немесе қолданылуында бар барлық кәсіпорындардан, ұйымдардан, мекемелерден және азаматтардан алынады.

Орта ставкалар қалаларда өзін-өзі басқарудың жергілікті органдарымен территорияның әр түрлі қала құрылыстық құндылығы орналасуымен аймақтары бойынша дифференциалданады. Аймақтардың шекаралары территорияны экономикалық бағалауға немесе тұрғылықты бағалық аймақтауға сәйкес анықталады.
5.2 Жер телімдерін жеке бағалаудың дәстүрлі әдістері мен тәсілдері
Жердің құны басқа тауарлар сияқты болашақ табысты алу тұрғысынан оның ағымдағы құндылығын бейнелейтіні теориялық жалпыға мәлім. Коммерциялық қолдану жағдайында жер телімінің болашақ табыстары жылдық жалғалық төлемінің күтілетін мөлшерінен (шартты есептелген рента) телімді иемдену мен қолдануға кеткен шығындарды алып тастағанға тәуелді болады, яғни
С т.з = (Дв - Изд) / Кк

мұндағы, С т.з - жер телімнің құны

Дв - нақты немесе шартты есептелген жалпы табыс

Изд - күтілетін шығындар

Кк – капитализация (коэффициенті)ставкасы
Әлемдік тәжірибеде меншікті бағалай отырып, соның ішінде жерге, Отандық тәжірибеде де қолданысқа алынған белгілі әдістер мен тәсілдер қалыптасқан. Олардың барлығын шартты түрде 3 санатқа бөлуге болады: салыстырмалы немесе ұқсас (салыстырмалы тәсіл); табысты немесе болашақ пайдалылық (табыстық тәсіл); нормативтік немесе шығындық (шығындық тәсіл). Бұл әдістерді қандай да болса жылжымайтын мүлікті бағалау үшін қолданылады,соның ішінде жер телімін де.
Салыстырмалы тәсілмен бағалау әдістері
Жердің нарықтық құнын анықтауға арналған бағалау әдістерінің ішінде сатуларды салыстыру әдісі жиі қолданылады. Мұндай әдісті қолданған кезде бағалаушы жылжымайтын мүлікке сәйкес нарығында көптеген көрсеткіштердің жиыны бойынша бағалауларды ұқсас болып келетін, мақсатты қолдануды қоса отырып және ұқсас қажетті салыстырмалы ақпаратты жинайтын жер телімінің нақты сатылуын көрсетеді. Бұдан кейін бұл мәмілелер туралы ақпарат оның дұрыс екендігін білу үшін бағалау үрдісінде қолдану мүмкіндігі тексеріледі.

Енді қарапайым мысалмен салыстырылатын объектілерді сату бағасын талдау қалай орындалатынын және телімдердің мөлшеріне, физикалық сипатына және орналасуына түзетулер енгізетінін көрсетейік.


Әдістің артықшылығы-нарықтың деректерді қолдануымен шартталған түпкілікті нәтиженің шыңайлылығы болып табылады. Әдістердің берілген сыныбына сондай-ақ бөлу әдісі жатады. Берілген әдіс жер учаскісінің және онда соғылған құрылыстардың құны арасындағы қатынасты анықтауға негізделген. Белгілі бір аймақта жылжымайтын мүліктің белгілі бір түрі үшін жердің құнымен құрылыс құны арасында тұрақты байланыс екеніне теориялық алғы шарттардан негіз алады. демек, егер бағаланатын объектінің орналасу ауданында салыстыратын сатулардың жеткілікті саны жиналмаса онда ұқсас нарықтың шарттармен жанында орналасқан кварталдарда, аудандарда, аумақтардағы ұқсас объектілерді іздеу керек және осы аудандардағы сатулар бойынша деректер жинау керек, содан кейін жердің құнымен жылжымайтын мүліктің объектілерін жақсарту құны арасындағы типтік қатынасты анықтап алу керек және бұл қатынасты бағаланатын аймақтағы салыстыру объекті. Қызметін орындайтын телімді сатуды талдауда осы қатынасты қолдану керек. Жылжымайтын мүліктің Отандық нарығында деректердің қандай да болса дамыған базасының болмауы осы әдісті тік сызықтық вариантта қолдануды мүмкін етеді: көрші аудандағы ұқсас сипаттамаларын телімді қолдану бойынша ұқсас сатулар жиналып және тиісті түзетулерден кейін бағалану объектісінің ауданына ауыстырылады.
Ізделетін және ұқсас жер телімі бойынша алғашқы деректері


Ұқсастық

тардың №

Баға

а.б

Мөлшер

м х м

Физикалық

сипаттама

Орналасуы

Ізделетін

?

60х150

Адырлы

Өзен жағалауында

1

6250

60х175

Адырлы

Басқа жағалауында

2

5750

60х150

Адырлы

Өзеннен жоғары

3

5300

60х150

Жазық

Өзеннен төмен

4

7450

60х150

Жазық

Қала орталығында



Тізбектелі есептеу жүйесі


Сипаттамалары

Ізделетін объект

Ұқсастықтары

1

2

3

4

Баға, а.б

?

6250

5750

5300

7450

Мөлшері




-500

0

0

0

Физикалық сипаттамасы




0

0

+450

+450

Орналасуы




0

0

0

- 2150

Түзету




-500

0

+450

-1700

Түзетілген құны




5750

5750

5750

5750

Ізделетін объект құны

5750














Осы әдісті қолдану кезіндегі тізбегі көрсетілген кесте


Ұқсастық

кварталы

Жер учаскілері

сатудың орташа

бағасы, а.б

Жылжымайтын мүлік объекті, жақсарту

құны, а.б.

2-ші бағананың

3-ші бағанаға

қатынасы

1

92000

419000

0,22

2

168300

765100

0,24

3

61200

340400

0,18

Орташа

107170

508170

0,21


Жер телімінің орташа құнының жақсарту құрылысының орта құнына қатысы - 0,21. Бағаланатын телімнің жақсартудағы құрылыс құны 753200 а.б құрайды. Бағаланатын жер телімінің құны 753200х0,21=158170 а.б
Табыстық тәсілмен бағалау әдістері

Мұндай әдістерге жер телімін бағалау кезінде ең басты жер рентасының капитализциялау әдісімен жер телімінің қалдық әдістерін жатқызуға болады.

Жер рентасының капитализациялау әдісі-жалға алушы мүліктік салық немесе басқа да шығындарды төлеуге жауапкершілікке ие болатын кезде жер телімінің ғимараттардан бөлек жалға алған кездегі жер учаскісінің бағалауда ыңғайлы болып келеді. Егер жал келісімінің шарттары жал нарығындағы қалыптасқан жағдайды жеткілікті нақты бейнелесе, онда таза жалдық төлем сомасының жер меншігіне тікелей капитализациялануы мүмкін.

Тәжірибеде жер үшін қалдық әдісі ғимараттың құны және ғимараттың құрылыс табыстылығына талаптар әйгілі болған кездегі жағдайларда жылжымайтын мүліктің құнын бағалау үшін қолданады.

Берілген әдістің идеясы жерге айырым ретінде саналатын барлық табысты ауыл шаруашылыққа бағытталған жерлер үшін алғашында өңделген жердің экономикасының классикалық теориясынан шығады. Жылжымайтын мүлікті бағалаудың тәжірибесінде осы әдіс ғимараттарымен құрылыстары құрылмаған жағдайда немесе салыстырмалы жаңа болған жағдайларда қолданылады. Төменде келтірілген мысал осы әдісті қолдану кезіндегі қызметтердің тәртібін көрсетеді:

Инвестор үш бөлікке бөлінген автокөлікті жанар маймен қамту бекетін құруға жоспарлайтын жер телімінің құнын анықтау керек. Жеке бөлікке бөлінген автокөлікті жанар маймен қамту бекетінің жарғылық капитал салымдары 48780 ақша бірлігінде анықталған. Ұқсас орналасу бойынша істегі автокөлікті жанар маймен қамту бекетті қолдануды талдауды қарастырады. Бір сағат ішінде бір бөлікке бөлінген автокөлікті жанар маймен қамту бекетінде орташа 4 автокөлік жанар май құйып алады. Бір жанар маймен қамту орташа 20 метрге тең; жанар майдың 1 метрінен таза табыс шамамен 0,026 ақша бірлігін құрайды. Жылжымайтын мүлік объектісінен жоспарланатын табыс 12 пайыз; экономикалық өмірдің мерзімі 6 жыл. Инвестицияларды қайтару тік сызықтың әдісі бойынша жүзеге асырылады. Есеп кестеде көрсетілген .
Жерлер үшін айырым әдісі бойынша жер телімінің құнын анықтау

Көрсеткіштерді есептеу тәртібі

Сомасы а.б.

АЗС-ті өндіру құны: 48780х3=146340

14340

Таза опрециялық табыс : 3 бөлікке бөлінген бекеті х 3 авто х 24сағ х 300 күн х 20 литр х 0,026 а.б = 44928

44928

Құрылыстарға жатқызылатын табыс:

  1. Капитализациялау коэффициенті : 12 % (инвестицияларға табыс)+16,7%(100%/6 жыл=16,7- инвестицияларды қайтару) =28,7 %

  2. табыс: 0,287х146300=41988

41988

Жерге жатқызылатын табыс

44928-41988=2940

2940

Жер телімінің құны (инвестицияға 12 пайыз табыс ставкасы бойынша капитализацияланған мерзімі шектеусіз, өйткені жер тозбайды жерге жатқызылатын табыс) 2940/0,12=24500

24500