Файл: Жалпы медицина мектебіні 1 курс студенттеріне арналан ситуациялы есептер.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 25.04.2024
Просмотров: 43
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ф10-сит
1.Лизосоманың маркерлық ферменті-қышқылдық фостатазаны анықтайтын арнайы бояумен боялған борпылдақ талшықты қалыптаспаған дәнекер тінінің препараты берілген. Препараттағы жасушалардың бір бөлігі ферменттің жоғары белсенділігін көрсетеді. Бұл қандай жасушалар және олардың негізгі қызметін атаңыздар.
Макрофагтар-организмнің гетерогенді маманданған қорғаныш жүйесінің жасушалық популяциясы. Олар қорғаныштық қызмет атқарады.
2. Метилен көгімен және пиронинмен боялған борпылдақ талшықты қалыптаспаған дәнекер тінінің препаратындағы кейбір жасушалардың цитоплазмасында пиронинофилия анық көрінеді, ядро жанында ашық түсті боялмаған аймақ көрінеді. Бұл жасуша қалай аталады? Оның қызметін атаңыздар. Плазмоциттер – организмде антигендердің пайда болуы кезінде антиденелердің – гамма глобулиндердің өндірілуін қамтамасыз етеді.Плазмоциттерге антиденелердің өте шапшаң синтезделуі мен секрециясы тән.Ол иммуноглобулиндердің бірнеше мың молекуласын өндіреді.Олардың көлемі 7 мкм ден 10 мкм дейін ауытқиды.Ядролары басқалармен салыстырғанда үлкен емес,дөңгелек не сопақ пішінді, шеттей орналасқан.Цитоплазмасы өте базофильді,жақсы дамыған эндоплазмалық торы болады.Ядро маңында орналасқан кішкентай ашық түсті аймақта ғана базофилия болмайды.Ол жерді сфера немесе алаң деп атайды.Бұл жерде центриольдер және Гольджи кешені орналасқан.Плазмоциттер саны әртүрлі аллергиялық,инфекциялық қабынуларда арта түседі.
3.Борпылдақ талшықты қалыптаспаған дәнекер тінінің құрылысының үлгісі.
БТҚДТ-нің жасушалары мен талшықтары құрылыс ерекшеліктерімен ажыратылады. Берілген үлгіге қарап жасуша мен талшықтардың құрылыс ерекшеліктерін және қызметін сипаттаңыздар.
А)Тіндік базофилдер – цитоплазмасында маманданған,диаметрі 0,3-1 мкм болатын ерекше гранулоциттері бар жасушалар тобы.
Б)Жуан коллаген талшықтары – коллаген белогынан құралып,тінге беріктік қасиет береді.
В) Макрофагтар – организмнің гетерогенді маманданған қорғаныш жүйесінің жасушалық популяциясы.
Г)Жіңішке эластин талшықтары – фибробласттардан өндірілетін,тінге иілгіштік қасиет беретін құрылым.
Д)Негізгі зат – жасушалар мен талшықтар арасын толтырып тұрады.
Е)Фибробласттар – жасуша аралық затының компоненттерін түзетін жасушалар тобы.
Ж) Адипоциттер – қоректендіруге,энергия түзуге,судың алмасуына ,көп мөлшерде май қорын жинауға қабілетті жасушалар.
4.Дәнекер тінінің екі препараты берілген. Екі препаратта да коллаген талшықтарының будаларының көптігімен және негізгі затының аздығымен ерекшеленеді. Бірақ бірінші препараттағы коллаген талшықтары бір-біріне параллель орналасқан, ал екіншісінде әртүрлі бағытта орналасады. Осы тіндердің атын атаңыздар. Біріншісі-тығыз қалыптасқан
Екіншісі- тығыз қалыптаспаған
5. Терінің дерма қабатының емізікті және торлы қабаттарының құрылыстары әртүрлі. Осы қабаттарды түзетін тіндерді атаңыздар.
Емізікті қабат-Борпылдақ дәнекер тіннен тұрады. Дәнекер тіннің құрамында-жіңішке коллаген, эластикалық, ретикулярлық талшықтар және жасаушалар болады. Олардың арасында фибробласттар, макрофагтар, мес жасушалары жиі кездеседі
Торлы қабат-Коллаген талшықтарының жуан шоғыры мен эластикалық (терінің жиі созылатын аймақтарында көп болады)талшықтардың торы бар Тығыз пішінделмеген дәнекер тіннен тұрады. Коллаген талшықтарының шоғырлары екі бағытта жатады, бірі терінің бетіне параллельді орналасса, екіншісі қиғаш бағытталады.
6. Дәнекер тіні берілген,оның құрамында тығыз бір бағытта орналасқан талшықтар мен аздаған жасушалық элементтері мен оның арасындағы негізгі заты бар. Дәнекер тінінің қай түрі берілген? Борпылдақ пен тығыз талшықты дәнекер тіндерінің құрылыс айырмашылығы мен ерекшеліктерін түсіндіріңіздер.
Тығыз дәнекер тіннің пішінделген(қалыптасқан) түрі берілген.
Борпылдақ талшықты дәнекер тіні -құрамындағы талшықтары мен жасушалары бос орналасады
Тығыз талшықты дәнекер тіні- Құрамындағы талшықтары тығыз орналасқан
7. Қан түзуді реттеуде микроқоршау маңызды қызмет атқарады. Микроқоршау қай тіннің жасушаларынан түзіледі?
Ерекше қасиеті бар тіндердің ішіндегі-Ретикулярлық тін. Ретикулярлық тін қан түзетін мүшелердің стромасын құрайды. Дамып келе жатқан қан жасушалары үшін микроортаны түзейді.
8. Гематоксилин-эозинмен боялған дәнекер тінінің препаратын зерттеу барысында бір-бірімен өсінділері арқылы байланысқан жасушалар көрінеді. Осы жасушалар түзген торларда баулар түзе орналасқан лимфоциттерді көруге болады. Бұл қандай тін деген сұраққа бір студент ретикулярля тін,- деп жауап берсе, екінші студент –сүйек тіні,-деп жауап берді. Қай студенттің жауабы дұрыс?
Ретикулярлы тін,себебі оның құрлысы торға ұқсайды және өсінділі ретикулярлы жасушалардан және ретикулярлық талшықтан тұрады.
9. Лимфа түйінінің демонстрациялық микропрепараты. Бояуы гематоксилин-эозин.
Ретикулярлы тіннің құрылымдық элементтерін ажыратыңыздар.
Ретикулярлық тіннің құрылымы торға ұқсайды және өсінділі ретикулрлық жасушалар мен ретикулярлық талшықтардан тұрады.Ретикулярлық жасушалардың көпшілігі ретикулярлық талшықтармен байланысқан және бір-бірімен өсінділері арқылы түйісіп,үш өлшемді тор құрайды.
10. Дәнекер тінінің арнайы қасиеті бар шар тәрізді жасушасы берілген, оның орталық бөлімін бір үлкен нейтральды май тамшысы алып жатыр, цитоплазмасында органеллалары нашар дамыған, ядросы жалпақ бір шетіне жылжыған. Жасушаның пішіні жүзікке ұқсайды. Осы жасушаның атын атаңыздар.
Адипоциттер(май жасушалары)
Адипоциттер – қоректендіруге,энергия түзуге,судың алмасуына ,көп мөлшерде май қорын жинауға қабілетті жасушалар.Жеке орналасқан май жасушаларының пішіні шар немесе жүзік тәрізді.
11. Дәнекертінініңадипоциттерініңцитоплазмасындакөптегенмайда май қосындылары бар. Жаңатуылғанбалалардаболатындәнекертінініңарнайықасиеттері бар түрінатаңыздар.
Қоңыр май тіні. Себебі, цитоплазмасындаұсақ май қосындыларыболадыжәнежасушасынақоңыртүсберетінмитохондрияныңқұрамындағытемірі бар пигменттер- цитохромдарболады. Ақ май тінінеқарағанда митохондрия мөлшерікөп. Қызметі: энергия бөлу
12. Жаңатуылғаннәрестелердіңқоңыр май тініндегіадипоциттердіңэлектронды-микроскопиялықүлгісі.
Үлгідеадипоциттердіңжасушаішілікорганеллалары, қосындыларыжәне оны қоршағанқұрылымдарыберілген. Қандайжасушаішілікорганеллалар мен қосындыларжақсыжетілген?
Қоңыр май тіндеріжаңатуғаннәрестелередемойынында,төсастында,омыртқабойында,теріастындакездеседі.Олгематоқылтамырларменжиіторланған май жасушаларынантұрады.Алоныңцитоплазмасындакөптегенұсақ май қосындыларыболады.Соныменқатарқоңыр май жасушаларындамитохондрияларбіршамакөпболыпкеледі. Май жасушаларына қоңыр түс беріп тұратын митохондрия құрамындағы темірі бар пигменттер – цитохромдар.
13. Препаратта аз дифференцияланған борпылдақ дәнекер тіні берілген. Құрамында көптеген жасушалық элементтері бар, оның ішінде жіп тәрізді адвентициальды (камбиальды) жасушалар және жас фибробластар басым келеді. Жасушааралық заты гиалурон қышқылы басым келетін аморфты субстанцияға бай. Берілген борпылдақ дәнекер тіні құрылысы қандай жас кезеңіне сәйкес келеді? Фибробластың құрылысы сипаттаңыз. Қызметін атаңыз.
1.Ретикулин жасушалары;
2.Боз зат бояуларының лимфоциттері;
3.Қан тамырлары;
Препаратта лимфа түйінінің демонстарциялық микросуреті берілген. Бұл
жерде біз құрылысы торға ұқсас ретикулярлы тін жасушаларын көреміз. Олар ретикулярлы талшықтармен байланысып, яғни өсінділері арқылы түйісіп, 3 өлшемді тор құраған.
14. Борпылдақ дәнекер тінінің микропрепаратын зерттеу барысында жасушааралық затының мөлшерерінің көптігі анықталды: аморфты заты аз және талшықты құрылымдары көбірек. Коллаген талшықтары будаларға жинақталған, олардың фибриллярлы құрылымдары анық көрінеді. Эластин талшықтары біркелкі жіңішке жіпшелер түрінде көрінеді. Жасушалық элементтерінің арасында аз маманданған жасушалар саны аз, ал фиброциттер, макрофагтар мен тін базофильдерінің саны көбейген. Борпылдақ дәнекер тіні баланың қай жас кезеңінде жоғары маманданады? Фиброциттің құрылысын атаңыз. Қызметін айтыңыз.
1-Жаңа туылған балаларда және 1 жасқа дейінгі балаларда борпылдақ дәнекер тіні аз дифференцияланған болып келеді.
2-Фибробласттар нәруыздарды, протеогликан және гликопротеиндерді түзейтін жасушалар. Құрылыс әртүрлі, яғни аз дифференцияланған түрінен бастап ажыратуға болады.
3-Қызметі: қорғаныштық-жараның жазыла бастауы, грануляциялық тіннің дамуы, дәнекер тіндік капсуланың түзілуі-, гликозамингликан және протеогликандар синтездейді.
11-сит
1.Гематоксилин-эозинмен боялған гиалинді шеміршекті зерттеу барысында мүшенің шеткі аймағында екі қабат анық көрінеді: ішкісі- тығыздау, сыртқысының тығыздығы аздау. Аз дифференцияланған жасушалар-хондроциттердің ізашарлары қай қабатта орналасады? Хондроциттердің дифференциясының белсенділігін қандай гистохимиялық реакцияның көмегімен бағалауға болады?
Гиалінді шеміршек тінінің өзі екі қабаттан тұрады, шеміршек үсті қабығымен қапталып, шеміршектерді түзейді. Шеміршек үсті қабығы екі қабаттан тұрады:сыртқы және ішкі.Сыртқы қабаты қан тамырлары бар талшықты дәнекер тінінен тұрады. Ал ішкі қабатында хондроциттердің бастамалары болатын хондробласттар мен прехондробласттар орналасқан.
2.Сүйек тінінің екі препараты берілген. Бірінші препаратта концентрлі сүйек пластинкалары жақсы көрінеді, екіншісінде сүйек пластинкалары жоқ. Сүйек тінінің түрлерін және олардың орналасуын анықтаңыздар.
Бірінші препаратта қабыршақты сүйек тіні берілген(textus osseus lamellaris), себебі концентрлі сүйек пластинкалары жақсы көрініп тұр.
Қабыршақты сүйек тіні ересек адам организмінде сүйектің ең кең тараған түрі болып табылады. Ол сүйек табақшаларынан (lamellae ossea) тұрады. Қалыңдығы бірнеше ондаған микрометрден, ұзындығы бірнеше жүздеген микрометге дейін жетуі мүмкін.
Тұтас емес, әр түрлі жазықтықтарда бағытталған коллагенді фибриллалары болады.Табақшалардың қатпарлануы мүмкін.
Орналасуы – жалпақ және түтікшелі сүйектер.
Екінші препаратта дөрекі талшықты сүйек тіні(торлыталшықты немесе ретикулофиброзды) берілген. Дөрекі талшықты сүйек тіні негізінен ұрықтарда кездеседі.
Әртүрлі бағытта бей-берекет орналасқан коллаген талшықтары ақ жақсы көрінетін шоғырлар құрайды. Дөрекі талшықты сүйек тініде сүйек қуыстары немесе лакуналар болады, олардың ішінде – остеоциттер болады. Сыртынан сүйек үсті қабығы қаптап жатады. Орналасуы – бас сүйек тігістерінде, сіңірдің сүйекке бекінген жерінде.
3.Электронды микросуретте сүйек тінінің жасушасы берілген, оның цитоплазмасында түйіршікті эндоплазмалық торы өте жақсы дамыған. Бұл жасушаның осындай ультрақұрылымы қандай қызметтерге байланысты және жасуша қалай аталады?
Остеобласттар . Қызметі:регенерация
Электронды микроскоптан қарағанда остеобласттардан көп мөлшерде түйіршікті эндоплазмалық торды көре аламыз. Бұл жасушалардың осындай ультрақұрылымы ондағы болып жатқан белок синтезі мен секрециясына байланысты. Себебі онда аморфты заттың копаненттері синтезделеді және жиналады. Сонымен қатар прогколлаген, күрделі көмірсe қосылыстары, глюкозамингликан гликопротеид синтезделеді.
Остеобласттар сүйек қабының терең қабаттарында және сүйектің регенерациялана тын жерінде кездеседі. Остеобласттар бөлініп көбеюге қабілетті болып табылады, осыған байла нысты сүйек сынған жерінде (травма) көбейіп, сүйек балкасы болып табылатын құрылымды түзеді. Бұлардың пішіні әртүрлі: куб тәрізді, пирамидальді, кейде көпбұрышты да болып келеді. Мөлшері 15-20 мкм. Ядросы дөңгелек, цитоплазмада эксцентрлі орналасқан, ядросы бірнешеу. Цитоплазмасында жақсы жетілген түйіршікті эндоплазмалық тор, митохондриялар және Гольджи комплексі болады.
