Файл: Жалпы медицина мектебіні 1 курс студенттеріне арналан ситуациялы есептер.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 25.04.2024
Просмотров: 44
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
8 Қаңқа бұлшықет тінінің «триадасы» не екенін түсіндірген кезде, студент триаданың бір Т-түтікшеден жəне күңгірт жəне ашық дискілер арасындағы екі шекара сызығынан тұратындығын айтты. Студенттің жауабы дұрыс па?бұрыс па? Түсіндіріңіз.
бір Т түтігі мен екі саркоплазмалық тордың қапшығынан тұрады
9.Жүрек бұлшықет тінінің препаратын дайындау кезінде диаметрі 15 мкм дөңгелек пішінді жасушалар көрінеді, цитоплазмасы гликоген қосындыларына бай. Бұл жасушалар жұмысшы кардиомиоциттердің талшықтарының арасында орналасқан. Бұл жасушалар қалай аталады жəне олардың қызметі қандай?
Жауабы-Жұмыскер (жиырылғыш) кардиомиоциттер. Олар өздерінің тізбектерін
құрай орналасып, бір-біріне реттеушілік сигналдарды өткізуге қабілетті. Қысқару
барысында бүкіл жүрек бұлшық етінің жиырылу күшін қамтамасыз ететін жасушалар
болып табылады. Осы жиырылу қызметін атқаратын маманданған органелла-
миофибриллалары болады.
(Жиырылғыш кардиомиоциттер.Пішіні цилиндр тәрізді,ұзындығы 200-150 нм, қалыңдығы 10-20нм болады.Бір-бірімен қыстырма дискілер арқылы байланысқан,сырты базальді мембранамен қапталып,ретикулярлы коллаген талшықтарымен қоршалған.Сопақша келген ядролары кардиомитциттердің ортасында орналасады.Цитопладмасында түйіршіксіз эндоплазмалық тор жақсы дамыған.Саркомер-екі телефрагманың немесе Z- сызығының арасы. Сарколеммадан осы телефрагмаға 《Т》 тік түтікшесі өтеді.Түтікшелердің құрамына базальды мембрана енеді де,нерв импульсын алып келіп,кальций ионын эндоплазмалық тордан шығаруға ықпал етеді)
10. Жүрек бұлшықетінің препаратын дайындау кезінде цитоплазмасында көлденең жолақтары айқын байқалатын, ал ядролары ортасында орналасқан жасушалар көрінеді. Бір-бірімен қыстырма диск арқылы байланысқан. Жүрек бұлшық ет тінінің жасушалары мен қызметі қандай?
Жұмыскер (жиырылғыш) кардиомиоциттер: ядросы ортасында орналасқан, жасуша байланысқан аймақтарда ендірме дискілер қалыптасады
Қызметі: Қысқару барсында жүрек бұлщықетінің жиырылу күшін қамтамасыз етеді.
Бұл – жүректің бұлшықет тіні.Оның жасушалары кардиомиоблаттар мен кардиомиоциттер.Кардиомиоциттер көрші жасушалармен десмосомалар арқылы байланысқан.Цитоплазма жағынан әрбір десмосомаға,ұшымен десмоплакиндік кешенге бекитін миофибрилла келіп кіреді.Кардиомиоциттердің шығыңқы жерлерінің бүйі беттері нексус арқылы байлансады.Кардиомиоциттер пішіні цилиндр тәрізді созлыңқы.Ұштары бір-бірімен байланысып,қызметтік талшықтарды құрайды.Байланысқан аймақтарында ендірме дисктер қалыптасады. Кардиомиоциттердің сопақша пішінді ядросы, түйіршікті ЭПТ,Гольджи кешені,миофиламенттері жақсы жетілген. Гистогенез барысында 5 түрі пайда болады:жиырылғыш,синустық,өтпелі,өткізгіш,секреторлық.
13 -сит
-
Микросуретте бір өсінділі жүйке жасушасы көрінеді. Бірақ сипаттамасында дендриті шетіне, ал аксоны ортасына бағытталатыны айтылған. Берілген сурет мәтінге сәйкес келе ме, түсіндіріңіз?
Псевдоуниполярлы нейрон, олардың денесінен жалғыз өсінді шығып, кейіннен екіге бөлінеді: аксон және дендрит.
2. Суретте үш ннейроцит көрсетілген- мультиполярлы, биполярлы, псевдоуниполярлы. Осы жасушалардың әрқайсысында неше аксон болады? Мультиполярлы – бір аксон, көп дендрит. Биополярлы – бір аксон, бір дендрит. Униполярлы – бір аксон.
3. Сызбада бір өсіндісі жұлынға, екінші өсіндісі (дендрит) бұлшық ет талшығына бағытталған нейроцит берілген. Бұл нейроциттің қызметі қандай?Нейрон немесе жүйке жасушасы – импульстарды қабылдауға,өңдеуге,өткізуге жауапты және басқа нейрондарға,бұлшықет,секреторлық жасушаларға әсер көрсететін маманданған жасуша. Өзінің өсінділерінің көмегімен,басқа нейрондармен синапстық байланыстарды құрау арқылы рефлекторлық доға(рецепторлық,ассоциативтік және эфферентті нейрондар) құрайды. Эфферентті нейрон. Афферентті нейрондар импульсты қабылдайды , эфференті нейрондар жұмыскер мүшелердің тіндеріне жеткізіп, оларды жұмысқа ынталандырады, ал ассоциативті нейрондар нейрон аралық байланыстарды қалыптастырады.
4. Нейроциттің аксонын кесу кезінде оның перифериялық бөлігі тіршілігін тоқтатады. Студент мұның екі себебі болуы мүмкін деп болжады: аксонның перифериялық бөлігінде белок синтезінің бұзылысы немесе оттегінің жеткіліксіздігі.Ұсынылған екі шешімді қалай бағалайсыз?
Аксонның перифериялық бөлігінде белок синтезінің бұзылысы.
5. Сызбада нейроглия жасушалары берілген. Бірінші түрі- кірпікшелері бар, пішіні цилиндр тәрізді жасушалар, екінші түрі- шектеуші мембрана түзетін, көп өсінділі жасуша. Нейроглия түрін анықтаңыз.
1. Эпендимоцит 2. Талшықты астроциттер
6. Сау адамдардың бас миының екі микропрепараты берілген. Бірніші препартта – нейрон цитоплазмасында көп мөлшерде липофусцин қосындыларының түйіршіктері анықталады, екінші препартта- липофусцин анықталмайды. Берілген микропрепарттар қай жас шамасындағы адамдарға сәйкес келеді
1.Қарт кісі 2. Балаларда,8 жастағы балада. Липофусцин пигменті қарттықтың бір белгісі, адам жасы ұлғайған сайын оның мөлшері нейрондарда көбейеді.
7. Жүйке импульсі бір жүйке талшықтары бойымен жылдамдығы 1-2 м/с, екінші жүйке талышқтары арқылы 5-120 м/с өтетіндігі анықталған. Бұл қандай талшықтар? Миелинді жүйке талшықтары 5 – 120 м\сек , миелинсіз жүйке талшықтары 1 – 2м\сек.
8. Суретте көп өсінділі нейроцит пен нейроглия көрінеді. Нейроглия нейронның сыртын қоршайды. Сипаттамада глиальды жасушалар болып нейролеммоциттер мен мантийлі глиоциттер табылады делінген. Нейрондар бөлігі мен оны қоршаған глиоциттерді атаңыз?
Шеткері жж-нің глиясы. Нейролиммоциттер – жүйке жасушасының өсінділерін қаптайды. Мантийлі глиоциттер – нейрондардың денесін қаптайды.
9. Гистологиялық зерттеуге біріншісі осмий қышқылымен, ал екіншісі күміс нитратымен боялған нерв талшықтарының көлденең кесіндісі берілген. Бірінші препаратқа нерв талшығының біліктік цилиндрі ашық түске, ал оны қоршаған қабығы күңгірт –қара түске боялған. Екінші препаратта керісінше біліктік цилиндрі күңгірт, ал сыртқы қабығы ашық түсті. Препараттағы нерв талшықтарының түрлерін анықтап, сыртқы қабықтарының аттарын атаңыз.
1. Миелинді талшық, қараңғы қабығы – миелинді қабат. Шван жасушалары – шаш фолликулаларының 80% жабатын өзіндік көп қабатты плазмалық мембраналары. 2.Миелинсіз талшық, оның ортасында олигодендроциттердің (леммоциттердің) ядросы орналасқан, ал плазмолеммада леммоциттер базальді өт пышағының 10-20 аксиларлы цилиндрлеріне (+ мезаксонның болуы) енеді.
10. Синапстың суреті ұсынылған. Оның оң жақ бөлігінде ұсақ көпіршіктер көрінеді, ал сол жағында жоқ. Бұл синапста пресинапстық бөлік қайда орналасқан? Бұл синапс қозуды қай бағытта өткізеді?
Оң жағы – пресинапстық бөлігі, сол жағы – постсинаптикалық бөлігі. Қозу оңнан солға қарай жүзеге асырылады.
11. Постэмбрионалды кезеңде жүйке талшықтарының миелинденуі алғашқы 3-6 айда жүреді. Нерв талшықтарының миелинденуі қай жаста аяқталады?
3 жаста аяқталады
12. Жаңа туылғандардың жүйке тінінің микропрепаратында жетілмеген нейрондар көрінеді, олардың нейроплазмасында хромотофилді субстанция жетілмеген. Нәруызды синтездейтін аппараттың жетілуіне байланысты олардың цитоплазмасында хромотофильді субстанция мөлшері де арта түседі. Балалардың нейрондары құрылысы бойынша қай жас шамасында ересектердікіне ұқсас болады? Жауап: Туғаннан кейін де нейрондардың саралануы цитоплазмасы мен өсінділерінің көлемі артуы жалғасады. 5-6 айлық ұрықта мультиполярлы байланыстар жетіледі. 8-9 айлық ұрықта нерондар толық жетіледі, тек көлемі артады
13. Миелин қабығы дамыған сайын жүйке талшықтарының қозғыштығы мен функционалды мүмкіндіктері жоғарылайды, бұл процесс бала жүре бастаған сәттен бастап күшейеді. Қай жүйке талшықтарының миелинді қабығы ертерек дамиды. Афферентті жүйке талшықтарының миеліндң талшықтарының дамуы ертерек, бірақ барлығы да 3 жасқа дейін дамып бітеді.
14. Жүйке- бұлшық ет синапсының 2 үлгісі берілген. 1-үлгіде қаңқа бұлшықетіндегі аксонның терминальді ұшы әлі өте қысқа және Т-тәрізді тармақталған. 2-үлгіде жүйке талшығының біліктік цилиндрінің соңғы тармақтары және арнайы бұлшықет талшығы көрінеді. Бұл үлгілердің қайсысы жаңа туған нәрестеге сәйкес келеді. Т тәрізді болады
15. Нейроглияның жасушалық элементтерінің 2 үлгісі берілген: I - апикальды полюсінде кірпікшелері бар, пішіні цилиндр тәрізді жасушалар; II - көптеген өсінділері бар ұсақ жасушалар анықталады. Осы және басқа жасушалық элементтер глиоциттердің қандай түріне жатады? Нейроглияның, соның ішінде астроциттің дамуы қай жаста аяқталады.
эпендимоциттер (5 жас) (кірпікшелері бар), астроциттер (көптеген өсінділері бар). Астроциттердің (5 ай) қызметтері тіректік,шекаралық және метаболиялық. Орталық жүйке жүйесінің сұр затында орналасатын протоплазмалық астроциттерді және ақ затта орналасқан талшықты астроциттерді ажыратамыз. Глиа туылғанға дейін қалыптасады. Макроглия микроглияға қарағанда біршама жақсы дамыған, әр түрлі даму деңгейіндегі элементтер. Толық глиа оның қалыптасуын алты айға дейін аяқтайды. Мидың каналына енетін эпиндиальды глиа жасушаларында кірпікшелері бар, олар 5 жылға дейін созылады.
14 -сит
1. Микроскопиялық зерттеулерге саусақ терісінен алынған екі кесінді (биоптат) берілген. Бірінші кесіндіде эпидермистің бес қабаты мен тері дермасындағы қарапайым бездер көрінеді. Ал, екіншісінде эпидермис өте жұқа, қабаттары өте нашар дамыған, дерма қабатында түктің түбірі мен екі түрлі қарапайым бездер көрінеді. Зерттеуге терінің қандай бөліктерінен алынған кесінді берілген?
Біріншісінде қолдың алақан жағынан алынған кесінді(қалың) тер бездері, екіншісі алақанның артқы жағынан алынған кесінді, Өйткені түкті болғандықтан тер және май бездері
2. Еуропалық адамдардың терісі күннің ультра–күлгін сәулесіне күйгенде қоңыр түске айналады. Бірақ көп ұзамай тері бұрынғы түсіне қайта келеді. Жазда тері түсінің өзгеруі неге байланысты? Тері құрамындағы қандай жасушалар бұл үрдіске қатысады?
Меланоциттер.Оның цитоплазмасында меланосомалары көп болады.Ол Гольджи кешенінде қалыптасады,бұған келіп тирозиназа және ДОФА-оксидаза ферменттері қосылады.Бұл ферменттер тирозин аминқышқылынан меланосомалардың құрамына кіретін терілік пигмент меланиннің үзілуіне қатысады. Меланин тері түсін өзгеріп,УК сәулесі әсерінен қорғайды,Д витамині түзілуіне қатысады.
3. Тері құрамындағы апокринді және голокринді секрециялы бездердің құрылыс ерекшеліктерін зерттеу үшін ғылыми қызметкер терінің қай бөлігінен кесінді алғаны жөн? Бұл бездерге қандай морфологиялық ерекшеліктер тән?
Сүт бездері және май бездерінен. Апокринді бездерге – лактация кезіндегі сүт бездерін жатқызсақ болады, себебі: бөліну барысында безді жасушалар жартылай бұзылады, ал голокринді бездерге терінің май бездері жатады, себебі өнім цитоплазмада толық жинақталып, безді жасушалар толық бұзылады.
4. Салыстырмалы зерттеулерге саусақ терісі мен бас терісі берілген. Бас терісіне қарағанда эпидермистің дәнді, жылтыр қабаттары мен дерма қабаты жақсы дамыған. Мұны дененің әртүрлі бөлігінен алынған тері құрылысының функциональды ерекшеліктеріне жатқызуға бола ма?
Жатқызуға болады, себебі саусақ терісі 5 қабаттан , ал бас терісі 4қабаттан онда эпидермистің жарқырауық қабаты болмайды.Бас терісі алақан табан терісіне қарағанда қызметі азырақ. Сондықтан алақан табан терілері эпидермисі қалың болады.
5. Апокринді тер бездері жыныстық пісіп жетілу кезеңінде дамиды. Жыныс бездерінің қызметтерімен қандай да бір байланысы бар ма?
Байланысы бар деп ойлаймын. жалпы- Апокринді бездер терінің кей аймақтарында ғана дамиды-қолтықта, артқы өтіс аймағында, маңдай терісінде, үлкен жыныс еріндерінде.Олар организмнің жыныстық есею кезеңінде дамиды және көлемдерінің үлкен болуымен ерекшеленеді. Апокринді тез бездерінің қызметі жыныс бездерінің қызметімен байланысты:етеккір алды, етеккір кезеңдерінде және жүктілік кезеңдерде бездердің секрециясы артады.
