55. Зәр қышқылының түзілуі туралы түсінік, маңызы.

Несеп қышқылының түзілуі негізінен бауырда жүреді. Несеп қышқылы – пуриндік нуклеотидтер алмасуының соңғы өнімі, тәулігіне 0,5-1,0 г түзіледі.

Несеп қышқылының тұздары (ураттар) – суда нашар еритін қосылыстар. Несеп қышқылының түзілуі күшейгенде (гиперурикемия) және оның шығарылуы төмендегенде подагра ауруы дамуы мүмкін.

56..Күрделі нәруыздар алмасуының соңғы өнімдері.

СО2, су, мочевина, билирубин, аммоний тұздары,креатинин, несеп қышқылы,глюкурон қышқылдарының эфирлері.

57. ,Гормондарды анықтау және гормондардың жіктелуі.

Гормондар - ағзада азмөлшерде түзіліп,қанға немесе лимфаға бөлінетін, рецепторлары бар нысана жасушаларына арнайы әсер ететін биологиялық активті заттар. "hormao" - грек сөзінен шыққан қоздырамын, қозғалтамын деген мағынаны білдіреді.

Химиялық табиғаты жағынан гормондар 3 топқа

бөлiнедi: Нәруызды – пептидтiк, Амин қышқылдарының туындылары,

Стероидты гормондар.

Гормондардың бұл үш негiзгi тобынан басқа гормоноидтар бар. Оларға эйкозаноидтар (простагландиндер, тромбоксандар, лейкотриендер, липооксигендер), Д витамині, А витамині, гистамин, серотониндер, ас қорыту жолдарының гормондары, т.б. жатады.

Нәруызды–пептидтiк гормондарды 3 топшаға бөлуге болады:

1. Жай нәруыздар: инсулин, паратгормон, өсу гормоны, ЛТГ.

2. Күрделi нәруыздар: тиреотропты гормон (ТТГ), фолликулостимулдеуші гормон (ФСГ), лютеиндеуші гормон (ЛГ). 3. Полипептидтік гормондар: глюкагон, кальцитонин, адренокортикотропты гормон (АКТГ), меланоцитстимулдеуші гормон (МСГ), окситоцин, вазопрессин.

Амин қышқылдарыныңтуындылары: тиреоидты гормондар(тироксин–Т4

трийодтиронин–Т3, адреналин (А), норадреналин (НА).

ІІІ.Стероидты гормондар: кортикостероидтар (ГКС, МКС); жыныс гормондары.

58..Гормондардың әсер ету механизмдері туралы түсінік.

Барлық гормондар әсер ету механизмі бойынша 3 топқа бөлінеді:

1. Жасуша ішілік ферменттердің активтілігін өзгерту жолымен әсер етуші гормондар. Бұл гормондар жасуша мембранасының бетінде орналасқан

рецепторлармен байланысып, екіншілік мессенджерлер арқылы әсер етеді.

2. Нәруыздар мен ферменттердің синтезделу жылдамдығын өзгерту жолымен әсер етуші гормондар. Бұл гормондардың рецепторлары жасуша ішінде

орналасады (цитоплазма, ядро немесе органоидтарда).

3. Мембрана өткізгіштігін өзгерту жолымен әсер ететін гормондар.

І-шi механизм бойынша нәруызды-пептидтік гормондар және катехоламиндер әсер етеді. Олар табиғаты жағынан гидрофильді

---

болғандықтан, жасуша мембранасынан өтуі қиын немесе мүлде өте алмайды. Мұндай гормондардың рецепторлары плазма мембранасының сыртқы бетінде орналасады.

Екіншілік мессенджерлер:

 цАМФ;

 цГМФ;

 кальций иондары (Са2+

);

 инозитолтрифосфат (ИФ3

);

 диацилглицерин (ДАГ).

59..Гипоталамус гормондары туралы түсінік.

Гипоталамустың жасушаларында нейросекретиндердер либериндер мен статиндер түзіледі. Бұлар гиофиз түзлуіне көмектеседі.

60..Гипофиз гормондары туралы түсінік, өкілдері.

Гипофиздің 3 бөлігі: алдңғ, ортаңғ, артқы. Алдыңғы бөлмнде гипофиздің тропты гормондары: СТГ, АКТГ, пролактин түзледі. Ортаңғы меланоцитстимулдеуші гормондар бетта эндорфил түзледі. Артқы – гипоталамуста түзлген 2 гормон – вазопрессин, окситоцин.

61. Инсулин, түзілуі, әсер ету механизмдері, нысана жасушалары, белоктар,көмірсулар және липидтер алмасуына әсері, секрециясының реттелуі.

Инсулин Лангерганс аралшықтарының В-жасушаларында түзіледі, гормонның аталуы латынша «insula» - аралшық сөзінен шыққан. Алғашында инсулин препроинсулин түрінде түзіліп, белок молекуласында пострансляциялық өзгерістерден кейін препроинсулиннен сигналды пептид бөлігін 84 АҚ тұратын проинсулин түзіледі. Инсулин-жай құнсыз белок, оның құрамында метионин және триптофан жоқ. Гормон екі полипептидтік

тізбектен тұрады: А тізбегі 21 АҚ және В-тізбегі 30 АҚ тұрады. Олар бір-бірімен екі дисульфидтік көпіршелер арқылы байланысқан, ал А тізбегінде

үшінші дисульфидтік байланыс бар.

Әсер ету механизмі:

Инсулиннің әсер етуі төмендегідей:

Біріншіден, мембрананың сыртында орналасқан

арнайы рецепторлары арқылы әсер етіп, үлкен молекулаларға, яғни глюкоза, АҚ-ға, нуҡлеотидтерге каналдар ашып мембрананың өткізгіштігін арттырады. Екіншіден, инсулин өзінің рецепторларымен байлансу арқылы біріншілік адснилатциклазды жүйе арқылы әсер ететін гормондардын рецепторларын бұзады, себебі инсулинмен гормонның цАМФ

синтезіне әсер ететін рецепторлары қатар орналасқан, Инсулин - R комплексінің түзілуі кезінде оған жақын орналасқан басқа: гормондардың рецепторлары өздерінің гормондарымен ұқсастық құрылыстарын жоғалтады.
Нысана-жасушалары.

Нерв тіндерінде, эритроциттерде, аралшықтың В-жасушаларында, көз қара-

шығының торлы қабатында инсулиннің рецептөрлары болмайды. Баска органдардың барлығында инсулинге арналған рецепторлар бар. Байланыскан инсулиннің рецепторы май тіндерінде ғана болады. Физиологиялык әсері инсулин анаболикалық гормон, яғни организмде синтездік процестерді күнінетеді. Зат алмасуының барлық түріне әсерін тигізеді. Белоктардың алмасуына тигізетін әсері: жасуша мембранасының өткізгіштігінің ұлғаюына байланысты жасушаларда транскрипцияға жұмсалатын нуклеотидтердің саны артады. Транскрипцияның ұлғаюы нитоплазма жасушаларына АҚ түсуіне қарай белок биосинтезінің күшеюіне әкеп соғады. Осы синтездік реакцияға қажетті энергия глюкозаның гликолитикалық жолмен тотығуы кезінде бөлінген энергия арқылы камгамасыз етіледі.

---

Секрециясынын реттелуі: Инсулин секрециясы кандагы глюкозаның концентрациясымен реттеледі. Глюкозанын, кетон денелерінін, БМҚ-ның, кейбір АҚ-нын, кей жағдайда аланиннің, аргининнің және лейциннің концентрацияларының жоғарылауы, глюкагонның мөлшерінің артуы, жүйке жүйесінің симпатикалық тонусы және қандағы кальцийдің

концентрациясы инсулин секрециясын арттырады. Гипогликемия кезінде инсулин секреция баяулайды, Сомастатин және СТГ инсулинніңсекрециясын

бақылайды.

62. Глюкагон, химиялық табиғаты, әсер ету механизмі, нысана жасушалары, заттар алмасуына әсері, секрециясының реттелуі.

Глюкагон 29 АҚ қалдығынан тұратын бір тізбекті полипептид. Препроглюкагон түрінде ұйқы безінің Лангерганс аралшықтарының а-жасушаларында түзіледі. Кейде ішектің шырышты жасушаларында

түзілуі мүмкін. Ішек глюкагоны жергілікті әсер етеді.

Нысана-жасушалары: бауыр, миокард, май тіні, [3-жасушалар болып табылады.

Әсер ету механизмі: біріншілік цАМФ арқылы

Физиологиялық әсері: Биологиялық әсері жағынан глюкагон гипергликемиялық гормон болып табылады. Ол қандағы тлюкозаның концентрациясын арттырады. Глюкагон фосфорилазаны белсендіріп, гликогенсин- тетаза белсенділігін тежейді. Ілюкагонның әсерінен гликоген ыдырауы жоғарлап оның бауырдағы синтезі тежеліп, қандағы глюкозаның концентрациясы артады.

63.. Катехоламиндер (адреналин және норадреналин), түзілуі, әсер ету механизмі, нысана жасушалары, белоктар,көмірсулар және липидтер алмасуына, қан тамырларының тонусына әсері. Адреналиннің кардиотоникалық әсері.

Катехоламиндер ( адреналин және норадреналин)бүйрек үсті безінің милы затында түзіледі. Бүйрек үстінің салмағының 10% құрайды. Катехоламиндер

амин кышкылы тирозиннен синтезделеді.

Әсер механизмі - біріншілік. Катехоламиндер рецепторларының 2 түрі болады; а - а , а және т.б. және В- (В, В, және т.б.) адренорецепторлар, органдар мен тіндерде орналасу тығыздығы әр түрлі, -рецепторлар ми тамырлары, жүрек, бауыр, май гіндерінде өте көп мөлшерде кездеседі. а- рецепторлар ішек,шеткі кан тамырларында, құрсақ қуысы және бауырдан басқа органдарда кездеседі. Катехоламиндер c. - рецепторлармен байланысып, МФ-ң түзілуі тездетіп, фосфолипаза С-ны активтендіреді, ал ол

ДАГ пен IP артуын қамтамасыз етеді. Катехоламиндер а, адренорецепторлармен байланысып, цАМФ-тын түзілуін тежейді, ал В-реценторлармен байланысып цАМФ-тың түзілуін стимульдейді. Сондықтан

---

бұл гормон әртүрлі рецептор арқылы әсер етіп қарама-қарсы эффект туғызады.

Нысана-жасушалары - бауыр, және жүрек бұлшық еттері, май тіні, ОЖЖ, тамыр бұлшық еттері, бронхы, ішек, зәр жолдары.

Физиологиялық әсері: Адреналин цАМФ-ң түзілуіне әсер ететіндіктен, нысана-жасушаларында гликогенолиз жоғарылайды. Бауырда түзілген глюкоза-6-фосфит молекуласы фосфорсызланып, глюкоза конга

өтеді. Бұлшық сттерде глюкоза-6-фосфат (глюкоза-6-фосфагаза ферменті болмаған жағдайда) гликолизге ұшырап энергия көзі ретінде жұмсалады, глюкоза бұлшық еттерде сүт қышқылына дейін ыдырап,бауырға түсін глюконеогенезге жұмсалады.

64. Глюкокортикостероидтар, физиологиялық маңызы.

Глюкокортикостероидтар - бүйрек үсті безініңқыртыс кабатының шоғырлы аймағында синтезделеді. Қазіргі кезде бүйрек үсті безінің қыртысты кабатынан кортикостероидтар деп аталатын 100-ге жуық холестериннің туындылары табылған. Бұлардың ішінде 10 гормон биологиялық активтілікке ие, ал қалғандары кортикостероидтар алмасуының аралық өнімдері болып табылады.

Химиялық табиғаты: Олар холестериннің туындылары. Кортикостероидтардың ортақ ерекшелігі, циклопентанпергидрофенантреннің сақинасы бар, C, және С, арасында қос байланыс бар, С. -те кетотобы, С және С метил тобы бар. Кортизол мен кортизонда С -де (ОН) тобы болғандықтан оларды оксикортикостероидтар-17-(ОКС-17) деп атайды. Кортизол мен кортикостеронда С -де (ОН) тобы бар сондықтан олар 11-ОКС деп аталады.

Әсер ету механизмі барлық кортикостероидтар екінінілік механизм арқылы әсер етеді,олардың рецепторлары жасуша ішінде орналасқан.Гормон-рецепторлы комплекс ДНҚ-ның арнайы бөлігімен байланысып, арнайы гендердің транскрипция жылдамдығын арттырып, нәтижесінде белок

және фермент синтезі де артады. Сол себепті кортикостероидтардың әсері 12-24 сағаттан кейін, ал максималді 10-12 күннен кейін әсер етеді (бейімділік

гормондары).

Нысана-жасушалары: тері, көк бауыр, тимустыңжасушалары, бауыр, май, лимфоидты, дәнекер және бұлшық ет тіндері.

Физиологиялық әсері: Жалпы әсері-катаболикалык, бауырда-анаболикалық реакциялар. Белоктаралмасуына тигізетін әсері: ГКС әсерінен бауырдан баска барлық нысана-жасушаларында белоктардың ыдырауы жоғарылап, когда АҚ саны көбейеді. Бауырға түскен біраз АҚ оның трансамина-

залары мен оксидазаларының әсерінен тікелей емес дезаминденуге қатысады. АҚ-ның азотсыз калдықтары глюконеогенезге пайдаланылады, себебі бұл процеске қатысатын ферменттер бауырда көп синтезделеді.Түзілген аммиактан мочевина түзіледі. Бауырда белок биосинтезі артады.

---

Көмірсулар алмасуына тигізетін әсері: ГКС әсермен глюкоза-6-фосфатазаның белсенділігі және бауырдың глюкокиназасының белс тежеледі. ГКС-ның әсерінен гликогенсиза түзілетіндіктен глюкоза гликогеногенезге жұмсалады. Бірақ глюконсогенездің жылдамдығы гликогеногенездің жылдамдығынан артық болғанлыктан, қанға глюкоза түсіп, гипергликемия дамиды, ал

глюкозурияны тудырады. ГКС әсерінен ПЖҚ-ныңацетил К, А-ға айналуы тежеледі, сол себепті канда лактат көбейеді.

Қан тамырларына тигізетін әсері: ГКС жасуша және жасуша ішілік мембрана өткізгіштігін төмендетеді, ол гиалуронидазаның активтілігін тежеуден болу керек, сондықтан глюкозаның әртүрлі ағза жасушаларына өтуі тежеледі.

65. Соматотропты гор мон (СТГ), физиологиялық маңызы.

Соматотропты гормон (STH) «ағзаны нәрлейді» - ақуыз синтезін, жасушаның бөліну процесін ынталандыратын, сонымен қатар май тінінің бұзылуын күшейтетін гормон. Яғни, гормонның негізгі функциясы - дененің өсуін ынталандыру. STH маңызды құрылымдық молекулалардың - аминқышқылдарының жасушаларына енуге ықпал ететін инсулинмен тығыз байланысты.

Нысана жасушаларының пролиферанциясын стимульдейді. Ол бауырда самотомединдер мен аз мөлшерде инсулинді стимульдейді. Осы кезде АҚ урдин, тимилин, сульфат саны шемршек жасушаларна түсуі артып, белок, нуклейн қшқлдарнң синтезі артады. Және стг ұйқы безне әсер етп, гюкагоннң түзлуне әсер етеді.

66. Соматомедин С, физиологиялық маңызы.

67. Қант диабетінің кезіндегі қан мен зәрдің биохимиялық көрсеткіштері.

Қантты диабет ауруы кезндегі биохимиялық процесстердң өзгеруі тек қана инсулин жоқтығынан емес, контринсулярлы гормондардың глюкагон әсрінің күшеюінен де пайда болады.қантты диабет ауруы кезнде гипергликемия одан кейн глюкозурия пайда болады.

68.Кальцитонин,әсер ету механизмі, нысана жасушалары, қандағы кальций мен фосфаттар деңгейіне әсері.

КАльцитонин – қалқанша безінің парафолликулярлы жасушаларының гормоны. Химиялқ табиғаты – кальцитонин 32 амин қшқлнң қалдғнан тұратн полипептид. Әсер ету механизмі – кальцитонин басқа да белокты пептидтік гормондар сияқты аденилатциклазаны белсендру арқлы әсер етеді.

Нысана жасушалары – сүйек тіні, бүйрек, ішек қабырғасы.

Физиологиялық әсері – жануар организмнде кальция менн фосфор алмасуын зерттейді.

69.Паратгормон, әсер ету механизмі, нысана жасушалары, қандағы кальций мен фосфаттар деңгейіне әсері.

84 амин қшқлнан тұратын жай белок. Паратгормон молекуласндағы полипептидтік тізбектң эн шетінен басталтн 34 амин қшқлнан тұратын бөлігі биологиялық белсендлк көрсетеді.

---

Смотрите также файлы

• Руководство по выполнению лабораторной работы фэл03 Изучение магнитного поля соленоида с помощью датчика Холла.doc

• 1 Краткая характеристика медицинской организации.docx

• Фгбоу во нгуэу, нгуэу.docx

• Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение Лицей 7.docx

• Построим графики функций (это гиперболы, которые смещены на 1 вверх). Так же отметим в узловых точках углы наклона касательных, а далее проведём криволинейные прямые по полученным данным.docx