Араб цифрлары «цифр мәндері олардың жазылуындағы бұрыш сандарына тура келеді» қағидасымен құрылған екен. Бірақ, қазіргі уақытта цифрлар дөңгелектеніп кеткен, ал ертеректе , нөлден басқа цифрлар тік бөліктерден құралған. Яғни, нөлдік – бұрыш жоқ, бірлік –бір бұрыш, екілік –екі бұрыш және т.с.с.

Сан – өте ежелгі ұғымдардың бірі. Әр түрлі халықтарда жазудың пайда болуымен қатар санаудың да белгілі бір жүйелері пайда болды.Ондық санау жүйесінен өзгеше,яғни әр таңбаның бір ғана санды білдіруімен сипатталатын санау жүйелері бар.Римдік жүйе сондай жүйенің мысалы бола алады.Мұнда сандарды жазу үшін латын алфавитінің әріптері қолданылады. Рим Цифрлары–таңбалау жүйесінің сандарды белгілеу үшін қолданылатын дәстүрлі атауы. Б.з.б. 500-жылдар шамасында этрускілерде пайда болып, Ежелгі Римде қолданылған.
Рим Цифрлары жүйесі ондық разрядтар мен олардың жартысы үшін айрықша таңбалар енгізуге негізделген: Кез келген натурал сан осы цифрларды қайталау арқылы жазылады. Егер бұл жағдайда үлкен цифр кіші цифрдың алдында тұрса, онда олар өзара қосылады (қосу принципі), ал егер кіші цифр үлкен цифрдың алдында тұрса, онда кіші цифр үлкен цифрдан алынады (азайту принципі). Соңғы ереже бір цифрды төрт рет қайталап жазбау үшін қолданылады. VІІ=5+2=7, ІX=10–1=9, XІV=10+(5—1)=14,

XXL= =50—10—10=30, XXXІІІ=10 +10+10+1+1+1=33, т.б.

Рим цифрлары арқылы жазылған көптаңбалы цифрларға арифметикалық амалдар қолдану өте қолайсыз. Қазір Рим цифрлары көп қолданылмайды.
1- I, 5- V, 10- X, 50- L, 100- C, 500- D, 1000- M.

ІІІ. Толғаныс

Әркім өзінің жасын, туған күнін, салмағын және бойының ұзындығын араб және рим цифрларымен жазуы керек.

1. 
   Үстел үстінде үш стакан шие тұр. Марат бір стакан шиені жеп қойды. Неше стакан қалды?
   
2. 
   Есептеңіз. 99-97+95-93+91-92+...+7-5+3-1
   
3. 
   ХІІ-V=VII, XXXI+XLII=LXXIII M-D=D, L+C=CL
   

Жауаптары:

1. 
   3 стакан
   
2. 
   1 мен 99 сандарының арасында 50 тақ сан. Тақ сандардың айрымын екі-екіден алсақ, 25 жұп бар. Айырымы 2-ге тең. 25*2=50
   
3. 
   12 – 5 = 7 , 31 + 42 = 73 , 1000 – 500 = 500 , 50 + 100 = 150.
   

Қорытындылау



Математика. 4-сынып

С\ тақырыбы: Күрделі теңдеулер .

С/ мақсаты: Құрылымы күрделірек теңдеулерді шешу және есептерді теңдеу құру арқылы шығару.

---

С/ барысы:

І. Қызығушылықты ояту.

Математикалық диктант- спринт:

1. 1 кг неше литрге тең ? (1 л )

2. 1 ц 20 кг неше кг? ( 120 кг)

3. 2 саг 20 мин неше минут ?( 140 минут)

4. 2 км неше м ? ( 2000 м)

5. 10 дм нешеге см-ге тең ?( 100 см)

6. 10 дм-дің 1\5 неше см ?( 20 см)

ІІ. Мағынаны тану.

х•30=210	х•30=200+10
Теңдеуді шешеміз: х•30=210 х= 210׃ 30 х = 7	Бұл теңдеуді бірден шешуге бола ма? Жоқ. Математикада мұны ОҢАЙЛАТУ, яғни жеңілдетіп алу дейді. Екі теңдеуді салыстыра отырып, қалай орындау екенін айта аласың ба? Теңдеудің оң жағындағы қосындыны табу керектігін байқаған шығарсың? х•30=200+10 х•30 = 210 Енді өзімізге таныс теңдеуді шығара аламыз.
7•30=210

х•30= 200+10

Мұндай түрдегі теңдеуді шешу үшін, ең алдымен оның қосымша есептеулерін орындап, жеңілдетіп алу керек.

ОҢАЙЛАТУ

1. 
   қатар
   

у + 260 =650 + 350 600- х =3•90 6•х = 30+330

у + 260 = 1000 600 – х = 270 6•х = 360

у = 1000 – 260 х = 600 - 270 х = 360׃ 6

у = 740 х = 330 х = 60
810 ׃ у = 30 + 30 +30

810 ׃ у = 90

у = 810 ׃ 90

у = 9

2. 
   қатар
   

х•30=1000 – 160 54+х=720׃6 880׃у = 535-491

х•30 = 840 54+х=120 880 ׃у =44

х= 840׃30 х= 120-54 у = 880 ׃ 44

х= 28 х = 66 у= 20

3. 
   қатар
   

у- 85 = 580׃20 а-45=389-254 300 +а =45•20

у- 85 = 29 а-45= 135 300 +а = 900

у= 29+85 а=135+45 а=900-300

у= 114 а=180 а = 600

ІІІ. Толғаныс.

Есеп шығару.

Ер бала- 14

Қыз бала - ? 45 бала

Ш : 45 -14 =31

Ж: 31 ер бала

Бағалау.


Математика. 4- сынып

С\ тақырыбы: Теңдеу құру .

С/ мақсаты: Есеп бойынша теңдеу құру және шығару;

Мысалдар шығару;

С/ барысы:

І. Қызығушылықты ояту.

Математикалық диктант- спринт:

1. Ең үлкен үштаңбалы сан ? (999 )

2. Ең кіші үштаңбалы сан ? ( 100 кг)

3. 1 тәулікте неше сағат ? ( 24 сагат)

4. 1•0= ? ( 0)

5. 1 аптада неше күн ? ( 7 )

6. Көлемнің формуласын жаз ? ( V= α•b•h)

ІІ. Мағынаны тану.

а) Бірінші күні – 100 мм

Екінші күні – х мм 300 мм

---

Ш: 100 + х = 300

х = 300 – 100

х = 200

Ж: 2 к – 200 мм қар түсті.

ә) 14 + х = 45

х =45 – 14

х = 31

31 қыз ойнап жүр

ІІІ. Толғаныс.

« Тез есепте!»

420\6=70 920\2=460

220\2=110 960\3=320

90\2=45 700\20=35

630\90=7 42х20=840

540\90=6 120х4= 480

34х2=68 210\2=105

810\9=90 96\3=32

14х3=42 50\2=25

29х2=58 170х2= 340

Бағалау.

Математика. 4- сынып

С\ тақырыбы: Ауызша көбейту.

С\мақсаты: Білімдерін пысықтау.

С \ барысы:

І. Қызығушылықты ояту.


«Иә-жоқ» математикалық диктант

• 
  29 бен 3-тің нәтижесі 87- ге тең.
  
• 
  5 санын 19 есе арттырдық, 85 деген сан пайда болды.
  
• 
  17 мен 5-тің қосындысын 4 есе арттырдық, 98 деген сан шықты.
  
• 
  56-ның жетіден бір бөлігін 12 есе арттырдық, 96 саны шықты.
  
• 
  Бірінші көбейткіш 25-тің бестен бір бөлігіне, екінші көбейткіш 11-ге тең. Сонда нәтиже 55-ке тең.
  
• 
  12 мен 8-дің көбейтіндісі 100-ден кем.
  
• 
  57 мен 37-нің айырмасын 4 есе арттырдық. 90 саны пайда болды.
  
• 
  Бөлінгіш 72-ге, бөлгіш 20 мен 11-дің айырасына тең. Сонда бөлінгіш 9-ға тең болады.
  

Бірінші көбейткіш 37 мен 4 сандарының қосындысына, екінші көбейткіш 2-ге тең. Көбейтіндінің мәні 82-ге тең болады.

---

ІІ. Мағынаны тану.

3. Дайындалды-76 кекс

Салынды - ? қорапқа – 4 кекстен

Қалды – 16 кекс - ? қорап

Шешуі: 1) 76 – 16 = 60

2) 60: 4 = 15 (қорап)

3) 16: 4= 4 (қорап)

Жауабы: 15 қорап салынды, қалғаны тағы 4 қорапқа салынды.

5. 123х3=369 963:3=321 870+130=1000

423х2=846 996:3=332 12+689= 701

313х3=939 824:2=41248+607= 655

221х4=884 484:4=121 605 – 99 = 50

ІІІ. Толғаныс. «Тир»ойыны.

Мұрат- 66 Дулат - 64

---

- 14 ұпай - 12 ұпай

Мұрат : 14+14+14+12+12=(14х3)+(12х2)=42+24=66 ұпай

Дулат : 14+14+12+12+12= (14х2)+(12х3) = 28+36=64 ұпай

Бағалау.


Математика. 4- сынып
С/ тақырыбы:Үлестер.

С/мақсаты: Көбейту,бөлу кестесін қайталау; Үлестер туралы алған білімдерін бекіту;

Интерактивті тақтамен жұмыстануды жалғастыру:

Компьютер тәсілдерін сабақ барысына еңгізу:

Математика сабағына деген қызығушылықтарын нығайта түсу.

Тез есептеуге,жинақылыққа үйрету.

С/ барысы:

• 
  Сабаққа дайындалу.
  
• 
  Қызығушылыкты ояту.
  

Апельсинді біз бөлеміз:

Бірақ ол біреу, ал біз нешеуміз?!

Мына бөлігі қоянға! (Алмасқа)

Мына бөлігі маймылға! (Ризаға)

Мына бөлігі аюға! (Аймөлдірге біреуі)

Ал мынау шы түлкіге?! (Мақсатқа)

Мынаны берем суырға ! (Рауанға)

Мына бөлігі барыска! (Дильназға)

Арыстанға бір бөлік! (Асанға)

Қабығы шы?

Қасқырға!

• 
  Жануарлардың әрқайсысына неше бөліктен тиді?
  
• 
  Қалай жазып шығамыз? (1/7)
  
• 
  ҮЛЕС дегеніміз не ?
  
• 
  Әр заттың теңбе – тең бөлінген бөліндісі ҮЛЕС деп аталады.
  

• 
  Мағынаны тану.
  

• 
  Торт төрт адамға пісірілген.Суреттегі бөліктердің қайсысына қонақтар риза болады?
  

а) 1/6 ә ) 1/5 б) 1/4

• 
  Қай суретте мармелад тең алты бөлікке бөлінген?
  

а) ә) б)







6. Есеп шығарамыз

---

Смотрите также файлы

• London is the capital of Great Britain.docx

• Задача 1 3 задача 2 12 Библиографический список 18 задача 1.docx

• Тема орфограмма.doc

• Кафедра теоретической экономики курсовая работа банковский кредит и его роль в развитии экономики.docx

• Компьютерные системы и сети.docx