Файл: аза хандыы дуіріндегі дебиет бойынша зіндік жмыстар тапсырмалар жинаы Оудістемелiк рал Жоары оу орындарында 5В011700 аза тілі мен дебиеті.doc

Скачать файл
Заказать решение

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 02.05.2024

Просмотров: 82

Скачиваний: 0

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.



Негізгі әдебиеттер


  1. Тоқсамбаева А. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: Оқу құралы. – Алматы: 2013.

  2. Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.

  3. Нағымов Ш.Н. Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы. Оқулық. – Алматы: 2012.

  4. Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы: «Атамұра», 2006.

  5. Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Жоғарғы оқу орындары студенттеріне арналған оқулық. – Алматы: "Ана тіл", 1992.

  6. Сүйіншәлиев X. VIII-XVIII ғасырлардағы қазақ әдебиеті. Оқулық. - Алматы, "Мектеп", 1989.

  7. Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.


Қосымша әдебиеттер


  1. Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: 2013.

  2. Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.

  3. Құндақбаева Ж. Кейінгі орта ғасырлар кезеңіндегі Қазақстан тарихы (ХІІІ -ХVІІІ ғ. алғашқы жартысы): Оқу Құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2011.

  4. Аяған Б.Ғ. Қазақ хандығы тарихы: Құрылуы, өрлеуі, құлдырауы. – Алматы, 2011.

  5. Әбутәлиев Н. Ордабасы Қожаберген. – Алматы: “Жетi жарғы”, 1995.

  6. Дербісәлин Ә. Әдебиет туралы толғаныстар. – Алматы: “Ғылым”, 1990, 82-122-беттер.

  7. Сүйiншәлиев Х. XVIII-XIX ғ.ғ. Қазақ әдебиетi. – Алматы: “Мектеп», 1981, 3-30-беттер.

  8. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тiлiнiң тарихы. – Алматы: «Ана тiлi»,1993.

  9. Танабаев Ө. Жыраулар поэзиясы және табиғат. ҚАЗақпарат, 1999.

  10. Қозыбаев М. Жауды шаптым ту байлап. – Алматы: “Қазақстан», 1994, 3-99-беттер.

  11. Қазақ әдебиетi тарихының мәселелерi. Жауапты ред. Ы.Дүйсенбаев. – Алматы: “Ғылым”, 1976.

  12. Смағұлов, Ж.Қ.  ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы. – Алматы: 2010.

  13. Бабалар сөзі. Т. 27, 28. Тарихи жырлар. – Астана: 2006.


33-тақырып. ҚОЖАБЕРГЕН ЖЫРАУДЫҢ ‘‘ЕЛІМ-АЙ‘‘ ДАСТАНЫНЫҢ ТАНЫМДЫҚ, ТӘРБИЕЛІК МӘНІ

Қамтылуға тиістi мәселелер




Қожаберген жыраудың өмiрi мен шығармашылығы, әдеби мұрасы, жырау шығармашылығының өзiне тән ерекшелiктерi, зерттелуi, халыққа танылуы, оқу орындарында оқытылуы, шығармаларының жариялануы жөнiнде қысқаша мәлiметтер берлiгеннен кейiн, студент негiзгi тақырыбына талдау жасауы керек.

Жыраудың дастандары. Олардың iшiнде ‘‘Елiм-ай” дастанының орны. Дастанның туған, хатқа тұскен кезеңi. Дастанның туынына себеп болған тарихи, саяси-әлеуметтiк жағдай. ‘‘Елiм-ай‘‘ жырының халық есiнде сан ғасырлар бойы сақталуының себебi.

Дастанның жалпы көлемi жөнiндегi пiкiрлер. Бiздiң заманымызға жету жолы, зерттелуi.

«Елiм-ай» дастанында шығарманың тууына себеп болған жағдайлар мен жыраудың өз өмiрiне қатысты деректердiң берiлуi.

Дастанның тарихилығы. Сол кездегi халықтың басына тұскен ауыр күндердiң негiзгi тарихи себептерiнiң, жоңғар шапқыншылығы зардаптарының, яғни «Ақтабан шұбырынды, алқа көл сұлама» шындығының бейнеленуi. Осы шығармада ел билеген басшылыр мен би-шешендер туралы деректер. Олардың ауыр кезеңде ел қорғау, тәуелсiздiктi сақтау мақсатындағы саяси іс-әрекеттерiнiң бейнеленуi. Көршi елдермен қарым-қатынастарды жақсарту, жоңғар шыпқыншылығын тойтару барысындағы қазақ батырларының ерлiк істерiнiң бейнеленуi.

Дастанда заман шындығын, ел басқарған басшылардың Ұстанған саясаттарының халық мұддесiмен қаншалықты жақын екендiктерiн көрсетуi, елдiң iшкi-сыртқы саясатын, әлеуметтiк жағдайларды сипаттауынан жырау танымының ауқымдылығы, әрбiр қоғамдық саяси мәселелердi бағалауынан оның бiлгiрлiгi мен халықшылдық, батырлық, турашылдық, отаншылдық қасиетттерiнiң көрiнетiндiгi.

Шығарманың Құрылысы. Көркемдiк ерекшелiгi. Дастанның XVIII ғасырдағы тарихи, саяси әлеуметтiк жағдайларды, заман шындығын танытудағы мәнi, маңызы.

Қожаберген жыраудың жалпы шығармашылығының, «Елiм-ай» дастанының қазақ әдебиетi тарихында алатын орны. Толық, жан-жақты зерттеудi қажет ететiндiгi.

Мәтін


  1. Арқаның би-шешендері мен ақын-жыраулары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.

  2. Он ғасыр жырлайды. – Алматы: «Дәуір», 2006.

  3. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Хрестоматия. Құрастырушы М.Мағауин. – Алматы: “Ана тілі», 1993.

  4. Мағауин М. Алдаспан. – Алматы: «Атамұра», 2006.

  5. Жеті ғасыр жырлайды. Екі томдық. (ХV ғасырдан ХХ ғасырдың басына дейінгі кезең). Құрастырған Е.Дүйсенбайұлы. – Алматы: «Жазушы», 2004.

  6. «Ай, заман-ай, заман-ай». – Алматы: «Жазушы», 1991.


Негізгі әдебиеттер


  1. Тоқсамбаева А. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: Оқу құралы. – Алматы: 2013.

  2. Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.

  3. Нағымов Ш.Н. Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы. Оқулық. – Алматы: 2012.

  4. Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы: «Атамұра», 2006.

  5. Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Жоғарғы оқу орындары студенттеріне арналған оқулық. – Алматы: "Ана тіл", 1992.

  6. Сүйіншәлиев X. VIII-XVIII ғасырлардағы қазақ әдебиеті. Оқулық. - Алматы, "Мектеп", 1989.

  7. Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.

Қосымша әдебиеттер


  1. Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: 2013.

  2. Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.

  3. Құндақбаева Ж. Кейінгі орта ғасырлар кезеңіндегі Қазақстан тарихы (ХІІІ -ХVІІІ ғ. алғашқы жартысы): Оқу Құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2011.

  4. Аяған Б.Ғ. Қазақ хандығы тарихы: Құрылуы, өрлеуі, құлдырауы. – Алматы, 2011.

  5. Әбутәлиев Н. Ордабасы Қожаберген. – Алматы: “Жетi жарғы”, 1995.

  6. Дербісәлин Ә. Әдебиет туралы толғаныстар. – Алматы: “Ғылым”, 1990, 82-122-беттер.

  7. Сүйiншәлиев Х. XVIII-XIX ғ.ғ. Қазақ әдебиетi. – Алматы: “Мектеп», 1981, 3-30-беттер.

  8. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тiлiнiң тарихы. – Алматы: «Ана тiлi»,1993.

  9. Танабаев Ө. Жыраулар поэзиясы және табиғат. ҚАЗақпарат, 1999.

  10. Қозыбаев М. Жауды шаптым ту байлап. – Алматы: “Қазақстан», 1994, 3-99-беттер.

  11. Қазақ әдебиетi тарихының мәселелерi. Жауапты ред. Ы.Дүйсенбаев. – Алматы: “Ғылым”, 1976.


Мәтiн


  1. Қожаберген Толыбайұлы. “Баба тiл”, “Елiм-Ай”. Кітапта: Әбутәлиев Н. Ордабасы Қожаберген. – Алматы: “Жетi жарғы”, 1995.

  2. Қожаберген Толыбайұлы. “Елiм-Ай”. Кітапта: Әбутәлиев Н. Сегiз серi. – Алматы: “Жалын», 1991.


Негiзгi әдебиеттер


  1. Әбутәлиев Н. Ордабасы Қожаберген. – Алматы: Жетi жарғы 1995.

  2. Қазақ хандығы. – Алматы: «Аруна» 2009.

  3. Құндақбаева Ж. Кейінгі орта ғасырлар кезеңіндегі Қазақстан тарихы (ХІІІ -ХVІІІ ғ. алғашқы жартысы): Оқу Құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2011.

  4. Аяған Б.Ғ. Қазақ хандығы тарихы: Құрылуы, өрлеуі, құлдырауы. – Алматы, 2011.

  5. Сүйіншәлиев X. Қазақ әдебиетінің тарихы. Жоғарғы оқу орындары филология факультеттері студенттеріне арналған оқулық. – Алматы: «Санат», 1994., 2005.

  6. Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.


Қосымша әдебиеттер


  1. Әбiлқасымов Б. XVIII-XIX ғасырлардағы қазақ әдеби тiлiнiң тарихы. – Алматы: “Ғылым”, 1988, 3-57-беттер.

  2. Әбутәлиев Н. Қожаберген жырау. Кітапта: “Сегiз серi”. – Алматы: “Жалын», 1991.

  3. Әбутәлиев Н. Қожаберген жырау. “жұлдыз”, N 3, 1984.

  4. Әбутәлиев Н. “Елiм-айдың” авторы кiм? “алматы ақшамы”. 27 қыркүйек, 1988.

  5. Дүйсенбаев Ы. Қаратаудың басынан көш келедi жыры хақында. Кітапта, Қазақ әдебиетi тарихының мәселелерi. А., “Ғылымы”, 1976, 6-19-беттер.

  6. Жармұхаммедұлы М. “Елiм-ай” жыр дастаны. “Қазақ әдебиетi”, 1981, 15 май.

  7. Қазыбек би Тауасарұлы. Түп-тұқияннан өзiме дейiн. – Алматы: “Жалын», 1993, 215-бет.

  8. Қозыбаев М. Жауды шаптым ту байлап. – Алматы: “Қазақстан», 1994, 18-28, 58-99-беттер.

  9. Мағауин М. Қазақ тарихының әлiппесi. – Алматы: “Қазақстан», 1995.

  10. Мамырұлы К. Қазақ тарихы. – Алматы: “Ғылым”, 1995.

  11. Райыс Ғ. Сөз өнері теориясы. – Алматы: 2010.

  12. Смағұлов, Ж.Қ.  ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы. – Алматы: 2010.

  13. Бабалар сөзі. Т. 27, 28. Тарихи жырлар. – Астана: 2006.



34-тақырып. АҚТАМБЕРДІ ЖЫРАУДЫҢ ӨМІРІ МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ
Қамтылуға тиістi мәселелер
Ақтамбердi жыраудың тегi, туып-өскен ортасы, тұрмыс жағдайы, жырау, сөз шеберi ретiнде қалыптасуы жөнiндегi деректер.

Жырау өмiр сүрген кезеңдегi қазақ елiнiң тарихы, саяси-әлеуметтiк жағдайы.

Ақтамбердiнiң балуандық, батырлық, қандай қиыншылық жағдай болса да ел, халық мұддесiн жоғары қоятын қасиеттерiнiң шығармаларындағы көрiнісi.

Әз Тәуке хан өлгеннен кейiн халық бiрлiгi ісiне арласуына негiз болған жағдайлар.

Жырау поэзиясының тақырып, мазмұны жағынан да бай екендiгi. Оның өзiнен бұрынғы жыраулар дәстүрiн (Доспамбет, Шалкиiз т.б.) жалғастырудағы ерекшелiгi.

Ақтамбердi жырларында көшпелi қазақтардың ой-арман, мақсат-мұддесiнiң, тұрмыс, өмiр жайлы түсінiктерiнiң бейнеленуi. Халқымыздың өзiндiк мiнез-құлық ерекшелiктерi мен болмысқа деген көзқарастарының жыраудың “Күмбір-күмбір кісiнетiп, күреңдi мiнер күн қайда” сияқты толғауларынан көрiнетiндiгi.

Жырау толғауларының көне қазақ поэзиясы үлгісiндегi нақыл, афористiк толғаныстар түрінде келетiндiгi. Поэзиясының қуат-күші.

Ақтамбердi шығармаларының жалпы көлемi, бiздiң дәуiрiмiзге жету жолы. Зерттелуi.

Қазақ әдебиетi тарихында, XVIII ғасыр әдебиетiнде алатын орны. Танымдық, тәрбиелiк мәнi.

Мәтін


  1. Он ғасыр жырлайды. – Алматы: «Дәуір», 2006.

  2. Арқаның би-шешендері мен ақын-жыраулары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.

  3. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Хрестоматия. Құрастырушы М.Мағауин. – Алматы: “Ана тілі», 1993.

  4. Бес ғасыр жырлайды. I том. – Алматы: 1989. 3-57-беттер.

  5. Мағауин М. Алдаспан. – Алматы: «Атамұра», 2006.

  6. Жеті ғасыр жырлайды. Екі томдық. «Жазушы», 2004.



Негізгі әдебиеттер


  1. Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы: «Атамұра», 2006.

  2. Тоқсамбаева А. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: Оқу құралы. – Алматы: 2013.

  3. Нағымов Ш.Н. Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы. Оқулық. – Алматы: 2012.

  4. Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Жоғарғы оқу орындары студенттеріне арналған оқулық. – Алматы: "Ана тіл", 1992.

  5. Сүйіншәлиев X. Қазақ әдебиетінің тарихы. Жоғарғы оқу орындары филология факультеттері студенттеріне арналған оқулық. – Алматы: «Санат», 1994., 2005.

  6. Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.



Қосымша әдебиеттер


  1. Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: 2013.

  2. Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.

  3. Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.

  4. Қоңыратбаев Ә. Қазақ әдебиетiнiң тарихы. – Алматы: “Санат”, 1983, 38-39-беттер.

  5. Мағауин М. Қазақ тарихының әлiппесi. – Алматы: “Қазақстан», 1995.

  6. Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. – Алматы: “Жалын», 1994, 360-361-беттер.

  7. Дербісәлин Ә. Әдебиет туралы толғаныстар. – Алматы: “Ғылым”, 1990.

  8. Сыдықов Қ. Ақын жыраулар. – Алматы: “Ғылым”, 1974.

  9. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тiлiнiң тарихы. – Алматы: «Ана тiлi»,1993, 123-167-беттер.

  10. Сүйiншәлиев Х. XVIII-XIX ғ.ғ. Қазақ әдебиетi. – Алматы: “Мектеп», 1981.

  11. Танабаев Ө. Жыраулар поэзиясы және табиғат. Қазақпарат, 1999.

  12. Қозыбаев М. Жауды шаптым ту байлап. – Алматы: “Қазақстан», 1994, 3-99-беттер.

  13. Ысмайылов Е. Жамбыл және халық ақындары. – Алматы: “Санат”, 1996, 29-33-беттер.

  14. Қазақ хандығы. – Алматы: «Аруна» 2009.

  15. Құндақбаева Ж. Кейінгі орта ғасырлар кезеңіндегі Қазақстан тарихы (ХІІІ -ХVІІІ ғ. алғашқы жартысы): Оқу Құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2011.

  16. Аяған Б.Ғ. Қазақ хандығы тарихы: Құрылуы, өрлеуі, құлдырауы. – Алматы, 2011.


35-тақырып. АҚТАМБЕРДІ ЖЫРАУ ТОЛҒАУЛАРЫНЫҢ ТАНЫМДЫҚ, ТӘРБИЕЛІК МӘНІ

Смотрите также файлы