Карта-кеңістіктік құбылыстардың моделі, абстракция болып табылад. Алайда, барлық бөлшектер мен объектілерді көрсету мүмкін емес екенін мойындау керек. Карталарда суреттеуге болатын шектеулер бар. Бар нәрсені бейнелеудегі карта мүмкіндіктерін қайта бағалаудың басты себебі-бұл кеңістіктік ақпаратты беру үшін жасалған ең сәтті графикалық құралдардың бірі. Карталар мыңдаған жылдар бойы бар және біз оларды көп немесе аз көруге үйреніп қалғанбыз.
19.ГАЖ дің қолдану саласы.

#

ГАЖ қолданатын ғылыми пәндер

• 
  Геодезия
  
• 
  География
  
• 
  Жерді қашықтықтан зондтау
  
• 
  Информатика
  
• 
  Картография
  
• 
  Математика
  
• 
  Статистика
  
• 
  Басқару теориясы
  
• 
  Топография
  
• 
  Фотограмметрия
  

ГАЖ қосымшасының негізгі бағыттары:

Экология және табиғатты пайдалану

Жер кадастры және жерге орналастыру

Қалалық шаруашылықты басқару

Аймақтық жоспарлау

Демография және еңбек ресурстарын зерттеу

Жол қозғалысын басқару

Төтенше жағдайларда жедел басқару және жоспарлау

Әлеуметтану және саясаттану
ГАЖ саласында жұмыс істейтін мамандар немен айналысады?

Бастапқы деректерді жинақтау

Мәліметтер базасын жобалау

ГАЖ жобалау

Геоақпараттық жобаларды жоспарлау, басқару және әкімшілендіру

ГАЖ дамыту және қолдау

ГАЖ өнімдері мен гео-деректер маркетингімен және таратумен

Кәсіптік геоақпараттық білім беру және ГАЖ-технологияларды оқыту

20.ГАЖ үшін деректер көздері мен олардың түрлері.

#

ГАЖ үшін деректердің негізгі көздерінің бірі қашықтықтан зондтау материалдары болып табылады. Олар ғарыштық тасымалдаушылардан (басқарылатын орбиталық станциялар, “ШАТТЛ” типті қайта пайдалануға болатын кемелер, автономды спутниктік түсіру жүйелері және т.б.) және авиациялық базадан (ұшақтар, тікұшақтар және микроавиациялық радио басқарылатын аппараттар) алынған деректердің барлық түрлерін біріктіреді және қашықтықтан деректердің едәуір бөлігін құрайды (remotely sensed data) байланыс түрлерінің антонимі ретінде, түсірілім объектілерімен физикалық байланыс жағдайында өлшеу жүйелерімен деректерді алу тәсілдері. Түсірілімнің жанаспайтын (қашықтықтан) әдістеріне аэрокосмостықтан басқа, теңіз (су тасқыны) және жер үсті орналасуының әртүрлі өлшеу жүйелері, мысалы, фототеодолиттік түсірілімді, сейсмо -, электр – магниттік барлауды және жер қойнауын геофизикалық зондтаудың өзге де әдістері, бүйірлік шолудың сонарокаторларының көмегімен теңіз түбі бедерінің гидроакустикалық түсірілімдерін, өзіндік немесе шағылысқан толқындық табиғат сигналын тіркеуге негізделген өзге де тәсілдер жатады.

---

Жергілікті жердің сандық модельді қолдану

Жер бедерінің цифрлық моделі (ЖММ) — жер бедерінің объектілерінің цифрлық нысандағы логикалық-математикалық сипаттамасын қамтитын және олардың сипаттамалары туралы деректерді қамтитын картографиялық модель. СМ картографиялық жалпылау заңдарын ескере отырып және объектілер арасында қажетті топологиялық қатынастарды орната отырып, карталар үшін қабылданған проекцияларда, сызбаларда, координаттар мен биіктіктер жүйелерінде қалыптасады.

Рельефтің цифрлық моделі Топографиялық жоспарлар үшін қабылданған шартты белгілерде тәуелсіз модельдер бөлінуі үшін салынуы керек:

• 
  Жер бедері;
  
• 
  Байланыс;
  
• 
  Ғимараттар мен құрылыстар;
  
• 
  Гидрография;
  

22.Картаға түсірупроекцияларының жіктелуі.

#

Барлық картографиялық проекциялар екі белгі бойынша жіктеледі:

Бұрмалану сипаты бойынша;

Қалыпты карта торының көрінісі бойынша.

---

Бұрмалану сипаты бойынша проекциялар бөлінеді:

Теңдік

Тең бұрышты

Тең аралық

Ерікті

Тең проекцияларда аудандардың масштабы өзгеріссіз қалады (яғни картадағы шексіз шағын ауданның рельефтегі тиісті ауданға қатынасы).

Теңбұрышты проекцияларда шексіз кішкентай фигуралардың ұқсастығы сақталады. Картаның әр нүктесінде барлық бағыттар бойынша жеке масштабтар бірдей – m=n=const. Мұндай проекциялардағы картадағы бұрыштар жер бедерінің сәйкес бұрыштарына тең. Алайда олардың аудандарының арақатынасы бұрмаланған.

Тең аралық проекцияларда негізгі бағыттардың бірі – a=const немесе B=const бойынша ұзындық шкаласы өзгеріссіз қалады.

Барлық басқа проекциялар ерікті болып табылады.
Қалыпты карта торының көрінісі бойынша проекциялар бөлінеді:
Цилиндрлік

Конустық

Азимутальды

Жалған цилиндрлік

Псевдоконикалық

Псевдоазимутальды

Поликоникалық

Дөңгелек
Цилиндрлік проекцияларда қалыпты тордың меридиандары мен параллельдері 90°бұрышпен қиылысатын параллель түзулердің екі жүйесі ретінде бейнеленген.

Азимуттық проекцияда параллельдер тұйық шеңбер жасап, ал меридиандар бір нүктеден жан-жаққа бойлық бұрыштарының көрсеткішіне сәйкес бөлінген түзу сызықтар түрінде таралады. Азимуттық проекциялар жекелеген материктер мен полюстік аймақтардың картасын жасауда кенінен қолданылады.

Конустық проекциялар қоңыржай ендіктерде орнасқан аумақтар үшін өте қолайлы, бұрмалану аз байқалады. Сондықтан Ресей, Қазақстан және ТМД елдерінің карталары көбінесе осы проекциялар негізінде жасалады.

23.Кеңістікті элементтер.

#

Барлық нақты нысандар карталарда кез-келген шартты белгілермен, нүктелермен, сызықтармен, көпбұрыштармен немесе беттермен көрсетіледі. Сонымен қатар, объектілердің түс градациясы маңызды фактор болып табылады, мысалы, ландшафт бейнесі немесе популяция тығыздығының таралуы.

Кеңістіктік объект (feature, spatial feature), географиялық объект – шынайы объектінің сандық бейнесі – оның орналасқан жерін, қасиеттерін, сипаттамаларын, атрибуттарын (сәйкесінше позициялық және позициялық емес кеңістіктік деректерді) немесе осы объектінің өзін қамтитын жер объектісінің сандық моделі.

Кеңістіктік нысандар туралы кейбір сандық мәліметтер кеңістіктік деректерді құрайды. Олар өзара байланысты екі бөліктен тұрады: позициялық (топологиялық-геометриялық) және позициялық емес (атрибутивті) компоненттер, олар кеңістіктік позицияның сипаттамасын және деректердің тақырыптық мазмұнын құрайды.

---

Кеңістіктік объектілердің төрт негізгі түрі бар: нүктелік (нүктелер), сызықтық (сызықтар), алаңдық немесе көпбұрышты, контурлы (көпбұрыштар) және беттер (рельефтер), нөл -, бір-, екі- және үш өлшемді, және де денелер.

24.ГАЖдің техникалық қамтамасыздандырылуы (құраушылар мен олардың міндеттері).

Жалпы жағдайда, ГАЖ-өңдеудің әртүрлі мақсаттарына, бастапқы материалдардың әртүрлі сапасына және оларды өңдеудің әртүрлі технологияларына қарамастан, ГАЖ келесіні қамтамасыз етуге арналған:

• 
  Әр түрлі көздерден алынған геокеңістіктік деректерді жинау мен енгізудің бірыңғай жүйесі;
  
• 
  Келіп түсетін мәліметтер негізінде деректер базасын құру, жүргізу, сақтау;
  
• 
  Қолда бар деректерді талдау, модельдеу және синтездеу негізінде жаңа туынды ақпаратты генерациялау;
  
• 
  Заманауи геоақпараттық технологияларды пайдалана отырып, кеңістіктік шешімдерді дайындау және беру.
  

25.ГАЖдің бағдарламалық қамтамасыздандырылуы (негізгі модульдер).

ГАЖ-дің қарапайым бағдарламалық құралдарында сақтауды, деректерге қол жеткізуді және манипуляцияны ұйымдастырудың нақты құралдары жоқ немесе бұл функциялар операциялық жүйенің файлдық ұйымы аясында жүзеге асырылады.

Қолданыстағы ГАЖ бағдарламалық құралдарының көпшілігі осы мақсаттар үшін дерекқорды басқару жүйелері (ДҚБЖ) деп аталатын бағдарламалық жасақтамамен басқарылатын деректер базасы (деректер базасы) түрінде мәліметтерді ұйымдастыруға негізделген өте күрделі және тиімді тәсілдерді қолданады.

Деректер моделі-бұл деректер форматтары және осы деректер бойынша орындалатын операциялардың құрамы. Қазіргі уақытта келесі деректер модельдері бар:

Иерархиялық модель. Бұл иерархиялардың өзара байланысты жиынтығы, яғни белгілі бір дәйектілік пен тәуелділіктегі мәліметтердің орналасуы. Мысалы-кәсіпорынның ұйымдық құрылымы.

Иерархиялық модельдің ерекшелігі-иерархия бойымен бір бағытты қозғалысы болып табылады.

Желілік модель. Иерархиялық тәсілдің тұжырымдамалық қарапайымдылығын сақтауға мүмкіндік береді және оған бір уақытта көптеген иерархиялармен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін икемділік қосады. Іс жүзінде, бұл модельдің мысалы — объектінің құрылыс кестесінің моделі: шұңқырды таңдау — іргетас қалау - қабырғаларды қою-едендерді төсеу.

Реляциялық модель. Реляциялық модельде иерархиялық немесе желілік модельге қарағанда деректер абстракциясының әлдеқайда жоғары деңгейіне қол жеткізіледі. Бұл байланыс орнатуды жеңілдетеді, Жаңа байланысты оңай және тез орнатуға мүмкіндік береді және кез-келген деңгейдегі мәліметтерге оңтайлы қол жеткізуге мүмкіндік береді. ДК - де жұмыс істейтін барлық ДҚБЖ осы модельді қолдайды.

---

Объектілі-бағытталған деректер моделі. объект "нақты анықталған шекаралары бар нәрсе" деп түсініледі. Бірдей қасиеттері бар нысандар кластарды құрайды (мысалы, тауық, пингвин және шағала - "құстар"класының объектілері). Әдетте клас деректердің жаңа түрі ретінде сипатталады, ал объектілер (клас даналары) оның негізінде анықталған айнымалылар ретінде сипатталады.

26.ГАЖдегі деректер базасын ұйымдастырудың моделі.

ГАЖ-да атрибутивті (семантикалық) ақпаратпен жұмыс істеу үшін ішкі немесе сыртқы реляциялық деректер базасы қолданылады. Әдетте, ішкі мәліметтер базасында жұмыс үстелі ГАЖ талдаушылары және тар мүмкіндіктер жиынтығы бар ГАЖ көрермендері қолданылады Қуатты жүйелер үшін (толық функционалды, аспаптық ГАЖ) ORACLE, MS SQL-Server, SyBase сияқты әмбебап ДҚБЖ реляциялық деректер базасының қуатты серверлерімен байланысуға арналған және ГАЖ-ды өз клиенттері ретінде көретін арнайы бағдарламалық құралдардың болуы тән.

Атрибутивті сыртқы дерекқорлар - ГАЖ тікелей емес, кейбір аралық интерфейстер арқылы өзара әрекет ететін мәліметтер. Сыртқы мәліметтер базасы үшін ішкі өлшемдер сияқты талаптар маңызды, бірақ сіз "үлкен" мәліметтер базасының қайсысына және дәл қалай қолданылатынына ерекше назар аударуыңыз керек.

ДҚБЖ- қолдау көрсетілетін ДБ көлеміне және пайдаланушылар санына қарай жіктеу

Жоғары деңгей.

Бұл өнімдер ірі деректер базасын (жүздеген және мыңдаған Гбайт немесе одан да көп), мыңдаған пайдаланушыларды қолдайды. Ірі корпорацияларда.

Орташа деңгей

Бұл өнімдер бірнеше жүз Гб дейінгі ДБ - ны, жүздеген пайдаланушыларды қолдайды. Шағын корпорациялар мен ірі фирмалардың бөлімшелерінде.

Төменгі деңгей.

Бұл өнімдер 1 Гб дейінгі дерекқорды қолдайды, 100 қолданушыдан аз.

ДҚБЖ үстел үсті деңгейі (настолные)

Бір пайдаланушы үшін жұмыс үстелі дерекқорын жүргізу үшін немесе дерекқор серверіне қосылу үшін клиент ретінде қолданылады. Visual FoxPro.
27.Кеңістіктік ақпараттың моделдері.

Кеңістіктік деректер модельдері-кеңістіктік объектілерді формальды сандық сипаттауға арналған логикалық ережелер.

Тұжырымдамалық деңгейде кеңістіктік деректердің барлық модельдерін үш түрге бөлуге болады.

1. 
   Дисткретті модельдер
   
2. 
   Үздіксіз модельдер
   
3. 
   Желілер моделі
   

Картографиялық ақпаратты сандық түрде сақтау және көрсету үшін графикалық кескіндерді ұсынудың екі түбегейлі әр түрлі әдісін қолдануға болады: растрлық (нүктелік) және векторлық

---

Смотрите также файлы

• индивид Оу рекетісубьектіні зінзі згертуі, зін зі дамытуы, білімі, дадысы, икемділікті мегерілмеген кезіне ту процесі деген станым авторы И. И. Ильясов.docx

• План стр. Введение 3 Система, состав и структура арбитражных судов 7 .docx

• Упражнения для снятия усталости глаз на пять минут.docx

• Задача состоит в том, чтобы охарактеризовать симптомы инфекции и выявить методы профилактики.docx

• Решения оформить в файле формата doc. Задача 1.docx