Файл: 116 топ Педагогика жне психология Саяси модернизацияны лгілерін тадау шарттары мен негізгі факторлары.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 19.10.2024
Просмотров: 20
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Былай қарағанда, Қытайдағы «модернизация» ұғымы алғаш рет 1919 жылы, төртінші мамыр қозғалысы кезінде, кейбір зиялылар Қытайдың болашағы туралы айта бастаған кезде пайда болды. Олар «модернизация» ұғымын пайдалана отырып, Қытайда жаңғыртуды жүзеге асыруға үміт білдірді. Бұл кезде олардың ойларында дəстүрлі аграрлық қоғамнан қазіргі Батыс сияқты заманауи индустриялық қоғамға өту болды. Сол кезден бастап «модернизация» сол кездегі газет-журналдарда басты сөзге айналды. Кейін бұл ұғым жойылып, 30-жылдары Жапония Қытайға басып кірген кезде қайтадан қолданысқа енді.
Қорытындылай келе, модернизация Қытай ұлтының болмысының өзгеріп, түрленуінен көрініп, елдің саясатына, экономикасына, мəдениетіне, рухани құндылықтарына көптеген тың дүниелер енгізгені сөзсіз. Дегенмен, бұл қоғамдық сананы бұзбай, үйлесімді дамудың идеологиялық тұжырымдамасы негізінде біртіндеп жүзеге асуда. Осылайша, мақсаты экономикалық жетістіктерге негізделген прогрессивті даму, өз азаматтарының əл-ауқатын арттыру жəне саяси тұрақтылық болып табылатын əлемнің көптеген дамушы елдері үшін дəл осы қытайлық жаңғырудың түрі үлгі бола алады деп ойлаймын.
Таңатарова Әсем
Модернизация ұғымының бірнеше негізгі мағынасы бар. Модернизация – қоғам өзінің жеке жетілдірулерінің берілген және қабылданған масштабына сәйкес дамитын прогрессивті әлеуметтік өзгерістердің синонимі. Модернизацияның бұл түсіндірмесін барлық тарихи кезеңдерге қолдануға болады.
«Модернизация» терминінің екінші мағынасы «модерндік» ұғымы – яғни бұл 16 ғасырдан бастап Батыста орын алып, өзінің шарықтау шегіне жеткен экономикалық, әлеуметтік, саяси, интеллектуалдық және мәдени қайта құрулар жүйесі. 19-20 ғасырларда бұл концепцияға урбанизация, индустрияландыру, демократияландыру, табысқа мотивация, үстемдік етуші капиталистік ықпал, индивидуализмнің таралуы, ғылым мен парасаттың орнығуы және т.б. процестерді жатқызуға болады.Бұл мағынада модернизация қазіргі заманның жетістігін білдіреді және технологияға дейінгі немесе дәстүрлі қоғамды зайырлы қатынастармен, машиналық технологиялармен және жоғары сараланған әлеуметтік құрылымдармен сипатталатын қоғам түріне айналдыру процесі болып табылады.«Модернизация» терминінің үшінші мағынасы әдетте қоғамдардың дамымаған немесе артта қалған түрлеріне ғана қатысты.Ол бір тарихи кезеңде олармен бірге өмір сүретін неғұрлым дамыған елдердің даму деңгейіне жетуге бағытталған күш-жігерді сипаттау үшін қолданылады.Модернизацияның жетекші зерттеушілерінің бірі С.Азенштадттың ұстанымы бойынша оны 17-19 ғасырлар аралығында Солтүстік Америка мен Батыс Еуропада қалыптасқан саяси, әлеуметтік және экономикалық жүйелердің құрылуына әкелетін процесс деп түсіндіруге болады.Содан кейін басқа континенттер мен елдерге таралды.Соның ішінде Оңтүстік Корея еліндегі соңғы 10 жылдықта орын алған модернизациялық өзгерістеріне тоқтала өтсек.
Соңғы он жарым жыл ішінде Оңтүстік Корея елеулі дамуда.Модернизация жолындағы маңызды қадамдарын қабылдауға Ким Дэ Чжун және оның президент ретіндегі мұрагері Но Му Хеном әсер етті. Оларды реформалауға итермелеген – чаболи деп аталатың компанияда шығарылған:Samsung, Hyundai сияқты,LG т.б еді.
Экономикалық модернизация жолына түсіп, Оңтүстік Корея керемет жетістіктерге жетті. Көптеген саясаттанушылар мен әлеуметтанушылардың пікірінше, Оңтүстік Кореяның экономикалық жетістіктерінің негізі дәстүрлі конфуцийлік құндылықтарды экономикалық реформалау міндеттерімен органикалық байланыстыру болып табылады.Қазіргі Оңтүстік Кореяда саяси дәстүр мен мәдениет конфуцийлік мұраны барынша сақтайды, қазіргі корейлердің санасында мемлекет әлі де ерекше орын алады: қоғам оны императив ретінде таниды, оған ерекше рөл береді, бұқаралық санада мемлекеттік қызметке табыну тәрбиеленеді. Саяси реформа тұрғысынан "Азия Жолбарыстары" бізді әрқашан қызықтырды. Саяси реформалардың азиялық жолы демократияландырудың бүгінгі қазақстандық моделін ішінара оңтайландырғанымен келіспеуге болмайды.
Мыңдаған жылдар бойы ортақ мұраға ие болғанына қарамастан, Солтүстік және Оңтүстік Корея тек географиялық тұрғыдан бөлінбейді. Тым алты онжылдыққа жуық бөліну, олардың экономикасы мен әлеуметтік құрылымдары алшақтап, екі ел арасындағы қарым-қатынас қызып кетті, бұл көбінесе соғыстан бірнеше дипломатиялық қателіктер сияқты көрінді. Солтүстік Корея мен Оңтүстік Корея соғысының соңынан бастап бөлінді. 1948 жылы Солтүстік Корея коммунистік үкімет құрды,Оңтүстік Кореяда бейбіт жолмен жаңасын сайлайтын демократиялық саяси жүйені тандады.
Қайта қосылуға тырысу.1972 жылы екі ел де ықтимал бірігу туралы келісімді белгілеу үшін жасырын түрде жиналды. Алайда коалиция келесі жылы тарады. Екі ел 1990, 2000 және 2007 жылдары қайта кездесті, бірақ әр жолы қарарға жете алмады.2000, 2004 және 2006 жылдары халықаралық қауымдастық Корей командасының Олимпиада ойындарында қайта бірігуінен кейін болашақ қайта бірігу әрекеттеріне үміт артты (бірақ елдер бөлек жарысқан).
Менің ойымша Солтүстік Корея мен Оңтүстік Кореяның бірігу мүмкіндігі 60 жылдан астам уақыт бұрын тұрақты бөлінгеннен кейін екі ел үшін де, әлем үшін де қызығушылық тудырды. Дегенмен, мәдени, саяси және экономикалық кедергілер бар.Солтүстік Кореяның саяси, экономикалық немесе әлеуметтік құрылымының ықтимал күйреуі кенеттен қайта қосылуды тездетуі мүмкін.
20 желтоқсанда Корея Республикасының 2022 жылға арналған экономикалық саясатының бағыттарын жариялады. Негізгі мақсат-экономикалық жағдайды қалыпқа келтіру. Экспорт пен өндіріс орындарына инвестициялардың өсуі, сондай-ақ тұтынушылық белсенділіктің артуы сияқты оң экономикалық тенденциялар келесі жылы жалғасады.Биыл экономика өсімі 4%, ал келесі жылы 3,1% құрайды.Оңтүстік Корея экономикасы коронавирустық пандемия басталғанға дейін жақсы жағдайда болған жоқ, ал 2020 жылы құлдырау тіркелді.Алдағы жылы Оңтүстік Кореяда да, әлемдік экономикада да жағдай жақсаруы мүмкін. 2020 жылы жаһандық экономикаға әсер еткен Пандемия"табиғи апат" болып табылады, оны болдырмау мүмкін болмады. Covid-19 таралуын тоқтату үшін елге он күн ғана қажет болды. Бұндай жетістікке жетудің негізгі факторлардың бірі-алдыңғы тәжірибе және қорытынды жасай білу. Оңтүстік Корея бес жыл бұрын "түйе тұмауы"деп аталатын MERS коронавирусының өршуіне тап болды. Міне, сол кезде Кореяның денсаулық сақтау саласы мен дәрігерлері өздерінің мекен-жайларына көптеген жағымсыз бағаларды лайықты түрде естіді, бірақ соңында олар инфекцияны жеңе алды. Жалпы, дәл осы кезде өз қателіктерінде мұндай инфекцияларға жауап беру жүйесі "бұзылды" және COVID-19 кезінде жұмыс істеудің оңтайлы алгоритмі анықталды.Табыстың кілттерінің бірі корейлердің вируспен күресу ортақ мәселе екенін түсінуі болды.Белсенді вакцинация және табын иммунитетін дамыту мәселені жеңуге үміттенуге негіз береді.Қазір Корея Республикасында экспорт, Инвестициялар және ішкі Тұтыну өсуде.2021 жылы коронавирустық пандемия жалғасты, бірақ Оңтүстік Корея экспорты рекордтық көрсеткішке жетті. Бұл дағдарысты өсу алаңы ретінде пайдалану мүмкіндігін растайды. Қорытындылай келе Оңтүстік Корея мемлекеті модернизациялық дамудың көрнекті үлгісі деп айтып өтуге болыда.Мемлекет 1900 жылдары шарықтау шегіне жақындаған таңда корей халқының бірігіп жұмыс істеуінің арқасында дамып,өркендеді.Қазіргі кезде Оңтүстік Корея мемлекеті өзінің білімі мен мәдениетінің арқасында барша Азия шекарасынан бөлек шет елдерге таңыла түсуде.
Турдыева Бахарям
Саяси модернизацияның үлгілерін таңдау шарттары мен негізгі факторлары
Түрлі режимдерде функционалдық өкілеттіктері әртүрлі болатын президенттік институттың өміршеңдігі мен тиімділігінің жарқын көрінісі оның жүзеге асырылып жатқан елдерде таралуына ықпал етті. Саяси модернизация күрделі, көп қырлы және әрқашан бір бағытты емес процесс. Ол белгісіздіктің жоғары дәрежесімен сипатталады. Трансформацияларды бастаған саяси элита әрқашан жеңіске жете бермейді, кейде күткенге тікелей қарама-қайшы нәтиже алады. Сәтсіз модернизация жобаларының көптеген мысалдары тарихтан белгілі.
АҚШ-та саяси модернизацияның алғашқы концепциялары 1950-1960 жылдар аралығында пайда болды. . Ол кезде саяси модернизация негізінен отаршылдық тәуелділіктен құтылған елдердің Батыс елдерінің, ең алдымен АҚШ-тың саяси құрылымы мен саяси мәдениетін қарызға алуы деп түсінді. Саяси модернизацияның негізгі бағыттары ретінде мыналар қарастырылды: Батыс үлгісі бойынша саяси жүйені демократияландыру ,дамушы елдердің Батыс Еуропа мемлекеттерімен белсенді ынтымақтастығы және Солтүстік Америкамен
Алайда 1960 жылдардың екінші жартысында саяси модернизацияның алғашқы зерттеулерінің негізгі кемшіліктері анықталды. Дамушы елдердегі нақты саяси процестерді мұқият зерделеу саяси модернизацияның алғашқы концепцияларында билік үшін күрестің ішкі саяси факторларын жете бағаламағанын, сыртқы саяси ықпалды абсолюттендіретінін көрсетті. Бұл кемшіліктерді жою әрекеті, бір жағынан, Еуропа елдерінің саяси дамуын зерттеуге деген қызығушылықтың артуы, екінші жағынан, саяси модернизация үдерісінің мәнін сапалы түрде басқаша түсінуге әкелді.
1970-1980 жылдары саяси модернизация концепциясы өркениет дамуының жалпы үлгісінің негіздемесіне айналды, оның мәні дәстүрлі қоғамнан рационалды қоғамға өтуді сипаттау болып табылады. Бұл кезеңде саяси модернизация теориясын Г.Алмонд, Д.Аптер, С.Верба, Л.Пай, С.Хантингтон белсенді дамытты.
Саяси модернизация деп қазіргі уақытта саяси жүйенің әлеуметтік мақсаттардың жаңа үлгілеріне бейімделу және әлеуметтік жүйенің дамуын қамтамасыз ететін институттардың жаңа типтерін құру қабілетінің артуы деп түсінеді. Бұл процесс объективті және субъективті факторлармен анықталады.Саяси модернизацияның келесі мақсаттары мынандай түрлермен ажыратылады: әлеуметтік және экономикалық мәселелердің үнемі кеңею ауқымын шешу үшін жаңа саяси институттарды құру; элита мен көшбасшылардың саяси бағдарларының ашық күреске өзгеруі; ұтымды бюрократияны қалыптастыру.
Қортындылай келгенде саяси модернизация ұзақ кезең ішінде жүзеге асырылады, оның шеңберінде қоғам тұрақсыздық пен дағдарыстармен сипатталатын ерекше сапалы жағдаймен сипатталады. Саяси модернизация процесін әлеуметтік, экономикалық, әскери салалардағы көптеген факторлардың өзара әрекеттесетін және әсер еткен көптеген ішкі процестеріне бөлуге болады. Барлық факторларды ескере отырып, 19 ғасырдағы Еуропа мен Америка тарихының дамуындағы жаңа тенденциялар ашылады.
Кашенова Айгерим
Саяси модернизация теориясы саяси даму тұжырымдамаларында маңызды ұғым болып келеді. Тұжырымдама ретінде саяси модернизация индустриалды қоғамға көшуді жүзеге асыратын елдерге қатысты қолданылады және сонымен бірге әлеуметтік мобилизация, қоғамның барлық мүшелерінің саяси процесске, елдің саяси өміріне қатысуымен, араласуымен байланысты болады.
Саяси жаңғыртуды халықтың билік құрылымдарының қызметіне нақты қатысуына және қоғамның әрбір мүшесінің билік құрылымдарының нақты шешімдер қабылдауына ықпалына ықпал етуі тиіс белгілі бір саяси институттарды құруды көздейтін процесс ретінде сипаттауға болады.
Саяси модернизация осы тармақтарды қамтиды: саяси рөлдер мен институттардың жоғары мамандандырылған құрылымын құру, орталық заңнама, әкімшілік және саяси белсенділік саласының аумақтық және функционалдықты кеңейту, әлеуметтік топтар мен жеке тұлғалардың елдің саяси өміріне араласуын ынталандыру, дәстүрлі элиталарды әлсірету және олардың заңдастырылуын қамтамасыз ету, модернизаторлардың дамуына мүмкіндік беру.
Бірнеше ғасырлар бойы Ресейдің саяси дамуы бірқатар маңызды ерекшеліктерімен ерекшеленді.
Мұндай алғашқы ерекшелікті статизм деп атауға болады: әлеуметтік жүйені өзгерту мен реформалаудағы мемлекеттің шешуші рөлдің болуы. Ғасырлар бойы Ресейде азаматтық қоғам мемлекеттің қатаң бақылауымен дамыды. Бұл мемлекеттің немесе оның жекелеген институттарының қамқорлығында болуға ұмтылу, саяси элиталардың бейресми байланыстардың басым қолдануымен ерекшеленеді. Ресейдегі саяси және әлеуметтік-экономикалық қайта құру кезеңдері, көбінесе радикалды сілкіністермен бірге, негізгі консенсус пен ұлттық келісімнің тұрақты болмауымен, қоғамның қабаттары арасындағы айтарлықтай алшақтықпен сипатталды.
1990 жылдарда Ресейде өтпелі кезең «кеш» модернизацияның мысалы, экономиканы қайта құру кезеңі, оны нарықтық бағытқа ауыстыру болды. Сонымен қатар, ғаламтордың екіжақты байланыс арнасы, әлеуметтік желілер және т. Б. Түрінде ақпараттық революцияның әсеріне назар аудармауға болмайды. Ғаламтор арқылы азаматтық қоғам, құқықтық мемлекет сияқты құндылықтарда көрінетін әлеуметтік мінез – құлықтың шетел моделі халықтың көп бөлігі үшін абстрактті болып табылады, өйткені жеке тұлғаның белсенділігі, адам құқықтарын қорғаудың және оларға құрмет көрсетудің көп жылдық тәжірибесі жоқ. Демек, ұлттық даму ретінде емес, шетелдік немесе космополиттік ықпал ретінде қабылданатын саяси модернизацияның психологиялық және моральдық қолайлылығы мәселесі қатар пайда болды.