Файл: Ботаника Белгілі бір территорияда мекендейтін сімдіктер дниесі Флора сімдіктану.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.02.2024
Просмотров: 41
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Бақбақтың себетгүліндегі гүлдер тек тілше
Түймедақтың себетгүліндегі гүлдер тілше және түтікшелі
Гүлкекіре себетгүлінде шұқырақ
Сарықаулен, түйетікен себетгүліндегі гүлдер тек түтікше
Күрделігүлді май алынатын өсімдіктер күнбағыс, мақсыр
Күрделігүлді көкөніс өсімдіктер ассүттіген, бөрігүл
Дәрілік күрделігүлді өсімдіктер дермене, түймедағы, бақбақ, итошаған, қырмызгүл
Малазықтық күрделігүлді өсімдік жералмұрт (топинамбур)
Күрделігүлді арамшөптер ойраншөп, қаулен, гүлкекіре, түйтікен
Сәндік үшін өсіретін күрделігүлді нарғызгүл, бақытгүл, алтыншар, барқытгүл, айгүл, гербергүл
Күрделігүлділердің ортақ белгілері тостағаншасыболмайды, тостағанша үлпекті айдаршаға айналған, жемісі тұқымша
Мақсырдың Қазақстандағы түрі 4 түкті, тікенді, сортаң, бояу
Мақсыр тік сабақты, бір жылдық, биіктігі 100 см.жапырағының жиегі тікенді, сағақсыз, қандауыр тәрізді
Мақсырдың май алынатын мүшесі тұқымшасы, 25-37% май болады
Мақсыр майының қолданылуы тағамға, бояу, эмаль, сабын алады
Мақсырдың тұқым ұны күнжара ретінде малға азық ретінде қолданады
Мақсырдың күлте жапырағынан алынады бояу
Мақсырдың өсу мерзімі 93-117 күн, 6-100с температураға төзеді
Мақсырды егу нормасы 1 га жерге 8-15 кг.
Қазақстандағы өгейшөп 1 түрі бар, көпжылдық, тамырсабақты,ерте көктемде гүлдейді, биіктігі 10-25 см.
Өгейшөптің емдік қасиеті жапырағы қақырық түсіруге, туберкулезге
Бақбақтың тілшегүлінің формуласы:
0К(5)А5Ж(2)Мыңжапырақтың түтікшелігүлінің формуласы:
0К(5)А(5)Ж(2)Мыңжапырақтың жалған тілшегүлінің формуласы:
0К(5)А(5)Ж(2)Түймедақтың түтікшелігүлінің формуласы:
0К(5)А(5)Ж(2)Түймедақтың тілшелігүлінің формуласы:
0К(3)А0Ж(2)Күнбағыстыңжалған тілше гүлдерінің формуласы
0К(3)А0ЖоЛалагүлділердің ғаламшардағы түр саны 1 300
Қазақстандағы лалагүлділердің түр саны 57
Лалагүлділер шөптекті,көпжылдық,тамыры түйнекті,пиязшықты,жемісі- қауашақ,жидек
Лалагүлділердің гүлі қосжынысыты,гүлшоғыры шашақ, кейде жеке ірі гүлді, күлтесі екі шеңберде орналасқан
Лалагүлділердің гүл формуласы Гс3+3 А3+3 Ж(3)
Лалагүлді дәрілік өсімдіктер лапыз, тамырдәрі, қырлышөп
Лалагүлді сәндік өсімдіктер секпілгүл, сүмбілшаш, қызғалдақ
Лалагүлді техникалық дақыл шырыш
Бөлмеде өсірілетін лалагүлтұқымдас кірпішөп
Қазақстанның қызыл кітабына тіркелген лалагүлділердің түрі 14
Лапыз көпжылдық, биіктігі 15 см.шөптекті, улы
Қазақстанда өсетін лапыз сары лапыз, Кессельринг
Лапыздың ем ретінде қолданатын мүшесі Тұқымы
Лапыз тұқымының емдік қасиеті қанауруы, подагра, қатерлі ісікке
Ауылшаруаш-да қияр, қызан түсімін арттыру үшін қолданады лапыз
Құртқашаш тұқымдасының ғаламшардағы түрі 1 800
Қазақстандағы құртқашаш тұқымдасының түрі 36
Құртқашаш тұқымдасы көпжылдық, жапырағы қылыш тәрізді, тамыры тамырсабақты, түйнекті пиязшықты немесе пиязшықты
Құртқашаш тұқымдастардың жемісі үш ұялы қауашақ
Құртқашаш тұқымдасының гүл формуласы: *Гс6А3Ж1
Құртқашаш немесе жыланқияқтың тамырсабағының емдік қасиеті
қақырық түсіретін дәрі
Сәндік үшін өсіретін құртқашаш тұқымдас өсім. Құртқашаш, баршынгүл, запран
Пияз тұқымдастардың ғаламшардағы түрі 650
Қазақстандағы пияз тұқымдасы 110
Пияз тұқымдастардың жемісі қауашақ
Пияз тұқымдастардың гүлшоғыры шатырша
Басты пияз екі жылдық, жапырағы түтік тәрізді,биіктігі 1,5 метр
Басты пияздың гүл формуласы: *Гс3+3А 3+3Ж(3)
Дүние жүзіндегі пияз егілетін алқап 1,5 млн га-дан 15 млн тонна алынады
Басты пияздың жер бетіндегі іріктемелері 1000
Эрфурктегі халықаралық көрмеде күміс медальға ие болған Қазақстанда шығарылған басты пияздың іріктемесі «Дүнген-56»
Пияз құрамында 14% қант, 2 нәруыз, С, В, РР витаминдарі
Сарымсақ көпжылдық, биіктігі 1 м.гүлсидамы 1,5м
Сарымсақ пиязшығында 20-27% полисахарид, нәруыз, 7-28 мг.С витамині бар
Пияз бен сарымсақ құрамындағы микроағзаларды жоятын ұшқыш зат фитонцид
Інжугүл көпжылдық, тамырсабақты,шөптекті,биіктігі 15-20см,улы
Інжугүл гүлшоғыры шашақ, пішіні қоңырау тәрізді,парфюмерияда қол.
Інжугүл жемісі жидекті 2-8 тұқымды
Емге жапырағы қолданады
Қазақстан қызыл кітабына май інжугүлі тіркелген
Ғаламшардағы астық тұқымдастардың түрлері 10 000
Қазақстандағы астықтұқымдастар түрі 418
Астық тұқымдастардың тамыры шашақ, жапырағы қынапты, сабан сабақты, жемісі дәнекті
Астықтұқымдастардың гүлшоғыры сыпыртқы, собық, күрделі масақ, шашақ
Астықтұқымдастардың гүл формуласы Гж2А3Ж(3)
Бамбук пен сүректі қамыс сүректі, қағаз алады, қалғандары шөптекті
Тағамдық астық тұқымдастар бидай, күріш, сұлы, тары, жүгері, қант қамысы
Жем-шөптік астық тұқымдастар қарабас, бетеге, арпа, тарғақ
Арамшөтер итқонақ, қара сұлы, арпабас,жатаған бидайық
Оңтүстік Америкадағы бамбук 30 метр
Оңтүстік Азиядағы бамбук 40 метр
Күріштің биіктігі 50-150см, бір жылдық, жылу, ылғал, жарық сүйгіш,+10-120с тем.өнеді,өсу мерзімі 90-165 күн
Күріштің гүлшоғыры сыпыртқы гүл
Күріш дәнінде 9-12% нәруыз, 65-70% көмірсу, 4-6% май болады
Күріш дәнінен май, сабансабағынан қағаз алынады
Әр гектардан 174 центнер күріш алып, дүниежүзіне рекорд жасаған Қызылорда облысы, Шиелі ауданының звено жетекшісі Ы.Жақаев
Әр гектардан 165-175 центнер өнім алған тары өсіруші Шығанақ Барсиев
Құмайдың отаны Африка
Құмай біржылдық, биіктігі 100-300 см.жылу сүйгіш, құрғақшылыққа төзімді
Мәдени өсімдіктердің 25 000 түрі, 50 тұқымдасы
Көкөніс дақылдарының Қазақстандағы түрі 70
Көкөніс дақылдарының іріктемелерінің саны 700
Крахмалды техникалық дақыл батат, картоп
Май алынатын техникалық дақылдар зәйтүн, мақта, күнбағыс, рапс, қыша, соя, үпілмәлік
Қазақстандағы алманың іріктемелері 40
Шырғанақтың жемісінде қант, С,В,Е,РР витаминдері, 8% май болады
Шырғанақ екі үйлі, жемісі сүйекті, сәндік, емдік қасиеті бар
Рапс орамжапырақ тұқымдас, біржылдық, жемісі бұршаққын, май алу, малазықтық үшін өсіреді
Рапстың биіктігі 50-160 см.,өсу кезеңі 270-300 күн
Өсімдіктердің жаңа іріктемелерін, жануарлардың қолтұқымдарын шығарумен шұғылданатын ғылым селекция
Жануарлардың қолдан шығарылған түрі қолтұқым
Адамның сұрыптау жолымен алынған жаңа түрі іріктеме
Мәдени өсімдіктердің шыққан орталығын зерттеген орыс ғалымы Н.И.Вавилов, мәд.өсім. 1000-1600-ге жуық түрін зерттеді
Н.И.Вавилов 52 елде болып, өсім.400 түрінің Оңтүстік Азияда, 200 түрінің Оңтүстік Америкада мәденилендірілгенін зерттеді
Қант қызылшасы, кендірді биологиялық сұрыптау жағынан сипаттаған Қазақстандық Кәрім Мыңбаев
Оңтүстік Азиялық орталық (Үндістан,Үндіқытай, Индонезия) қант қамысы,нан ағашы, саг пальмасы,банан,қант пальмасы
Шығыс Азия орталығы (Қытайлық-Жапондық, Тайван аралы,Корея) күріш, тары, соя, тұт
Орта Азия орталығы бұршақ,зығыр,сәбіз,пияз,жүзім,бадам,грек жаңғағы
Алдыңғы Азия орталығы бидай, қарабидай, арпа, сұлы
Жерорта теңіздік Қырыққабат, бөрібұршақ, тарна, зәйтүн
Африкалық (Абиссиналық) орталық мақта, қарбыз, кофе, құмай, сорго, күнжіт, майкене
Оңтүстік Америка (Анд) орталығы үрмебұршақ, қызан, жержаңғақ, ананас, картоп, хинин ағашы, кокаин
Орталық Америка (Мексика) жүгері, бұршақ, асқабақ, қызыл бұрыш, темекі, какао
Қазақстандағы бидай іріктемелері 6 еділдік, польшалық, көжелік, жұмсақ, қатты, көбең
Жұсақ бидай Орталық, Шығыс Қазақстанда өсіріледі
Қатты бидай Қазақстанның Оңтүстігінде өсіріледі
Бидай тұқымының себілуі 5-6 см.тереңдікке, айқаспалы, тар қатарлы, 1 га 160-250 кг.
Қазақстандағы қыша түрі сарептік, ақ қыша
Қыша биіктігі 50-150 см. өсімді кезеңі 90-140 күн, 1-20С өнеді
Қыша тұқымында 24-47 % май болады
Жер бетіндегі орамжапырақтың түрі 35
Гүлді орамжапырақ биіктігі 70см,гүлшоғыры шоғырбас,тағамға гүлі қолданады,гүлінде 1,2-4,4% қант,1,5-3,7% нәруыз, 180мг. С витамині бар
Шекілдеуік жемістер алма, алмұрт
Субтропиктік жеміс құрма, інжір
Цитрус дақылдары мандарин, апельсин, лимон
Таңқурай жемісі гүлтабаны шырынды, жемісі құрама көпсүйекті
Таңқурай шала бұталы, биіктігі 1,5 см
Таңқурай жемісінде 11%қант, 0,3% илік заттар, С,А,В витаминдері бар
Алоэ лалагүл тұқымдас бөлме өсімдігі,5-6 жылда, кейбіреуі 10-15 жылда гүлдейді
Медицинада алоэ асқазан, дизентерия,іріңді жара, туберкулезге ем
Өсімдіктің кез келген мүшелерінен өндіріске шикізат алуға болатын дақылдар техникалық
Техникалық дақылдарды өңдеп қант, крахмал, бояу, талшық, каучук т.б. заттар алады
Үпілмәлік майлы, көпжылдық,тұқымында 40-58% май бар тех-қ дақыл
Үпілмәліктің биіктігі 10 м.гүлшоғыры шашақ, жемісі қауашақ
Үпілмәлік майы авиациялық мотрды майлауға, металлургия, тері, мата, сабын алуға қ.
Үпілмәлік отаны Шығыс Африка
Қазақстанда үпілмәліктің бір түрі бар, биіктігі 60-400см.10-120С өнеді,улы
Үпілмәліктің емдік қасиеті іш жүргізуге қолданады
Бұйдакендір құлқайыргүлді сабағында 17-27%талшығы , тұқымында 18-20% майы бар, жемісі қауашақ техникалық дақыл