Файл: Ботаника Белгілі бір территорияда мекендейтін сімдіктер дниесі Флора сімдіктану.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.02.2024
Просмотров: 45
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Бұйдакендір отаны Қытай, Қаз-да Каспий маңында, Торғай, Балқаш, Алакөл ойысында, Іле, Күнгей Алатауында өседі
Қазақстандағы дәрілік өсімдіктің 500 түрі бар
Оңтүстік Қаз.облысында Шымкент фармакологиялық зауытта дермене, меңдуана, үш жапырақты сана өңделеді
Жалбызтікеннің дәрілік мүшесі тамыры, құрамында 37% крахмал, 10,2% қант,пектин, май, витаминдер бар,35% сілемейлі шырышты зат
Жалбызтікенді медицинада қақырық түсіреді, жөтел, жүйке жүйесі, асқазан-ішек,несеп жолы, бүйрек ауруына
Халықтық мед-да жалбызтікен іш жүргізу, дизентерия, асқазан жарасы, тістің қызыл еті, алқым безі, тамақ, ауыз қуысына қолданады
Каучукты өсімдіктер тау сағыз, құм сағыз, гевея ағашы
Талшықты өсімдіктер мақта, бұйдакендір, зығыр
Қанқызыл долананың жемісі, гүлдері, жапырағы жүрек ауруына, қан тамырға ем
Итмұрынның жеміс құрамында С,К, В,РР витаминдері бар
Лалагүлділердің ең кішкене түрі қазжуа
Баршынгүлдің қазіргі кездегі іріктемелерінің саны 10 000
Сарымсақтың емдік қасиеті тұмау, ішекқұрт ауруына
-
Белгілі бір территорияда мекендейтін жануарлар дүниесіт Фауна -
Ғаламшардағы жануарлар түрі 1,5 миллион -
Барлық жануарларды белгілі тәртіпке келтіріп , реттеу жүйелеу -
Жануарларды ерекшеліктеріне сәйкес топтастыру жіктеу -
Жануарларды жіктеудегі ең жоғарғы деңгей жануарлар дүниесі -
Жануарларды жіктеудегі ең төменгі деңгей түр -
Жануарларды тіршілік ететін ортасына байланысты жіктеген ғалым Гиппократ -
Жануарларды жүйелеп, ағзаларды қосарынан (бинарлы) атауды ұсынған ғалым К.Линней -
Жануарлардың жіктелуі: түр→туыс→тұқымдас→отряд→класс→тип→жануарлар дүниесі -
Денесінің оң және сол жағындағы мүшелері жұп және бірдей қызмет атқаратын жануарлар денесі екі жақты симметриялы -
Денесінің дәл ортасынан әр тармағына ойша сызық жүргізсе денесі бірдей бес бөлімге бөлініп, әр бөлімдегі сәйкес мүшелер белгілі бір қызмет атқаратын жануар денесі сәулелі симметриялы -
Қарапайымдардың жер бетіндегі түр саны 70 мың -
Саркодиналар немесе плазмалылыар класына жататын жәндіктер амебалар -
Саркодиналардың пішіні тұрақсыз -
Бақалшақты амеба Арцелла -
Дене пішіні тұрақты саркодиналар сәулелі күнқұлақ,өрмекаяқ, күншар, қошқармүйіз көпірме, шұрықденелі бунақай -
Паразитті саркодиналар қантышқақ амебасы -
Саркодиналардың жалған аяқтарының қызметі қозғалу, қорегін аулау -
Қарапайымдылардың жасуша жарғақшасы саркодиналарды-плазма, талшықтылар мен кірпікшелілерді пилликула қаптайды -
Қарапайымдардың тыныс алуы суда еріген оттегін денесінің кез-келген жерімен сіңіреді -
Қарапайымдылардың қоректенуі бактерия, балдырлармен қоректеніп, ас қорыту вакуолімен асты қорытады -
Қарапайымдардың көбеюі жыныссыз ядросының бөлінуі, жынысты көбейеді -
Қарапайымдылардың қолайсыз жағдайдан қорғануы циста түзеді -
Талшықты қарапайымдылар эвглена, вальвокс, бодо, лейшмания, лямблия, трипаносома -
Өсімдікке де, жануарға да тән қасиеті бар жәндік жасыл эвглена -
Жасушасында фотосинтез процесі жүретін хлоропласт, жарық қабылдайтын көзшесі бар, талшықты жәндік жасыл эвглена -
Амебалардың ірі түрі Амеба протей -
Қос ядролы кірпікшелі жәндік кірпікшелі кебісше -
Бір кебісшеде болатын кірпікшелер саны 10-15 мың -
Кірпікшелілер класының өкілдері кіреукелі кірпікше, мөрже, валантидий, опалина, сувойка, -
Қарапайымдардың зәр шығаруы жиырылғыш вакуольдер арқылы -
Соркодиналардың әкті қаңқаларының маңызы тау жыныстарын түзеді, геологиялық қабаттардың жасын анықтау үшiн, мұнай және пайдалы қазбалар iздестiруде қолданады. -
Дене тұрқы 2-4 мкм. тері ауруын тудыратын қарапайым жәндік лейшмания -
Лейшманияны таратушы құмыты -
Дене тұрқы 1 мм.бақаның ішегінде болатын қарапайымды опалина -
Үндістан мен Бангладеште кала-азар ауруын тудыратын қарапайымды лейшмания -
Кала-азар ауруының белгісі бүйрекүсті безінің қыртысы зақымданады, тері қараяды, қызуы көтеріледі, лимфа ісінеді -
Трипанасома тұрқы 15-30 мк.қан плазмасында паразитті өмір сүреді -
Трипанасома тудыратын ауру жылқыда-қараталақ, түйеде-суауру(сурра), сиырда ұйқы (Африкада сиырда - нагана) -
Трипанасоманы таратушы цеце, сона шыбыны -
Тұрқы 15 мк.екі ядролы, талшықты, аш ішекте болатын паразитті қарапайымды лямблия -
Лямблия тудыратын ауру лямблиоз -
Суды тазартатын қарапайымды жасыл эвглена, бодо -
Вольвокстың бір түрінің шоғырындағы жасуша саны 500-1000 -
Вольвокс пішіні шар пішінді -
Вольвокстың жеке жасушалар сыртқы тері қабаты мен орталық сұйық бөліктерінің арасының байланысуы цитоплазмалық көпіршелер арқылы байланысады. -
Кірпікшелі кебісшедегі қылаулатқыштың қызметі қортылмаған асты сыртқа шығару -
Ұзыннан тік бөлінудің нәтижесінде пайда болады жасыл эвглена -
Кірпікшелі кебісше жынысты көбейіп, ұрпақ қалдыруына әсер етеді кіші ядро арқылы -
Кірпікшелі кебісшенің жынысты көбеюі ауыз саңылауы арқылы түйісіп, кіші ядро екіге бөлініп,үлкен ядро жойылып, кіші ядролар алмасқан соң, жаңа үлкен ядро түзілу арқылы -
Үлкен ядроның қызметі қоректену, тынысалу, қозғалу, зат алмасу -
Тек паразитті тіршілік ететін, жиырылғыш, ас қорыту вакуольдері жоқ, тығыз қорғаныш қабықшасы бар қарапайымдылар класы Споралылар -
Споралы қарапайымдылар құртамыш, безгек паразиті (қантұрғы) -
Адам,сүтқоректілердің ішек, бауыр, бүйрегінде өмір сүретін споралы жәндік құртамыш -
Құртамыш тудыратын ауру кокцидоз -
Қантұрғы тудыратын ауру безгек ауруы -
Қантұрғының тіршілік орны қанның қызыл түйіршігінде, эритроцитте -
Безгек ауруының белгілері 400С температура көтеріліп, жиі қалтырайды -
Қантұрғыны таратушы маса -
Денесінен жарық бөліп, түнге қарай теңізді нұрға бөлейтін қарапайымды түншырақ -
Безгек паразитін тапқан 1880 жылы француз дәрігері Лаверан -
1960 жылы жасалған безгек ауруын емдейтін дәрілер хинин, акрихин -
Безгек тарататын масаларды жою жолдары ДД, гексахлоран химикаттарын шашу, маса дернәсілімен қоректенетін гамбузия балығын көбейтіп өсіру -
Лямблияны алғаш бауырдың өт өзегінен тапқан дәрігер Д.Ф. Лямбль -
Қантышқақ тудыратын амебаны ашты 1875 ж. Ф.А.леш -
1895 жылы безгек таратушы анофелес туыстас маса екенін тапқан Италия дәрігері Дж. Грасси -
Шығыс Үндістан мен Бангладешке лейшманиядан індет болып тиген, бүйрек үсті безінің сыртын зақымдайтын ауру кала-азар -
Теңізде тіршілік ететін, түнде жарық бөліп тұратын, талшықты жәндік түншырақ -
Тұщы лас суда өмір сүреді бодо -
Ішекқуыстылардың ғаламшардағы саны 9000, суда мекендейтін жәндіктер -
Типтің ішекқуысты деп аталуы екі қабаттан тұрып, денесінде бір ғана қуыс болады, сыртқы қабаты-эктодерма, ішкі қабаты-энтодерма -
Ішекқуыстылартипіне жататын кластар 3 гидратектестер (гидроидтар), табақшатәрізділер (сцифиоидтар), көпаяқты маржандар (полиптер) -
Гидраның эктодерма қабатында (сыртқы) тері-бұлшықет, атпа, жүйке, аралық, жыныс жасушалары болады -
Гидраның энтодерма қабатында (ішкі) асқорыту, безді жасушалары болады -
Гидра денесі қармалауыштардан, денеден, табанан тұрады. Табанмен судағы өсімдіктерге бекінеді, сәулелі симметриялы -
Гидраның қозғалуы бірде табанымен, бірде қармалауышымен кезек бекініп адымдап, жабын-бұлшықет арқылы қозғалады -
Гидра денесінің жабынынан сәл қылтиып шығып тұратын, қапшығы, оның ішінде улы сұйығы бар, сезімтал талшық атпа -
Гидраның атпа жасушаларының ең көп орналасқан орны қармалауыштарда -
Гидраның қармалауыштар саны 5-8 -
Атпа жасушалардың қызметі жауынан қорғану, қорегін аулау -
Гидра қорегі шабақ, ұсақ шаяндар, бунақдене дернәсілдерін қармалауышымен аузына салады -
Гидраның ас қорытуы асқорыту безінен бөлінген сөл көмегімен, қортылмаған ас ауыз арқылы шығарылады -
Гидраның жүйке жүйесі денесінде шашыраңқы тор түзе орналасқан -
Зақымданған мүшенің, ұлпаның қайта қалпына келуі регенерация -
Гидра денесі зақымданғанда аралық жасушалардың өсуі күшейе түседі -
Гидраның ауызға тақау жердегі өсіндіде орналасқан аталық жасуша сперматозоидтар -
Аналық жұмыртқа жасуша орналасқан Табанына таман -
Бүршіктену арқылы көбею жүзеге асады жазда -
Жынысты жолмен көбейеді күзде -
Ішекқуыстылардың дернәсілдері планула -
Еркін тіршілік ететін ішекқуыстылар сифоидтар -
Жапон теңізінде тіршілік ететін адам денесін күйікке шалдықтыратын медуза шаршылы медуза -
Медуза денесінде жоқ мүше табан -
Полиптер шоғыр құрмай жеке өмір сүретін полипті жәндік актиния -
Теңіз гүлі деп аталады актиния -
Шоғырланып отырықшылықпен өмір сүреді обелия -
Дара жынысты ішекқуысты құлақты медуза -
Құлақты медузаның ауыз құрылысы төрт бұрышты, әр бұрышында бір-бірден төрт қалақшасы бар -
Маржандардың әкті қаңқаларының су бетіне шығуы риф -
Риф түрлері шеңберлі, жағалық, тосқауыл -
Шеңберлі рифті атайды атол -
Моншақ алынады қызыл маржаннан -
Денесі созылыңқы, аяқтары болмайтын, екі жақты симметриялы жәндіктер құрттар -
Қарны арқасына жабысып жалпайған, еркін тіршілік ететін құрттар типі Жалпақ құрттар -
Жалпақ құрттардың түр саны 15000 жуық -
Құрттардың дене қабаты 3 сырты-эктодерма, ортасы- мезодерма, іші-энтодерма -
Мезодермадан түзілген мүшелерді қоршап жататын дәнекер ұлпа паренхима -
Кірпікшелі құрттар класына жататын жалпақ құрттар ақ сұлама -
Кірпікшелі құрттардың түр саны 3000 -
Ақ сұлама кірпікшелерінің қызметі қозғалысқа келтіру -
Сұламаның сипап сезу мүшесі құлақ тәрізді өскіні -
Жарық сезу мүшесі көздері -
Тыныс алуы бүкіл денесімен -
Қан айналымы дамымаған -
Зәр шығаруы жұлдызша тәрізді имекшелі өзекше -
Жүйке түйіндері орналасқан екі бағанада денесін бойлай созылыңқы -
Ақ сұлама аузы орналасқан денесінің ортасында, құрсақ бөлімінде -
Жемін аулайды жұтқыншағын айналдырып, ауыздан шығарып -
Асқорыту жүйесі ауыз→жұтқыншақ→ішек -
Қорытылмаған ас шығарылады ауыз арқылы -
Ақ сұламаның жынысы гермафродит (қосжынысты) -
Ақ сұламаның аналық безі орналасқан алдыңғы жағында екі денешік ретінде -
Аталықбез орналасқан бүкіл денеге көпіршік тәрізді таралған -
Ақ сұлама көбейеді піллә түзеді -
Сорғыш құрттар паразитті -
Сорғыш құрттарды атайды трематодтар -
Сорғыш құрттардың түр саны 5000 -
Мал бауырында өмір сүретін құрт бауырсорғыш -
Бауырсорғыштың иесіне бекінетін мүшесі Құрсақ сорғышы -
Бауырсорғыштың алдыңғы сорғышы ауыз -
Бауырсорғыштың сыртын қаптайды кутикула немесе сірқабық -
Бауырсорғыш қорегі қан, бауыр жасушасы -
Бауырсорғыш тың асқорыту жүйесі сорғыш аузы, жұтқыншақ, ішек -
Бауырсорғыш жынысы гермафродит -
Жұмыртқалауы ұрықтанған жұмыртқа қанмен ішекке, нәжіс арқылы сыртқа түседі -
Бауырсорғыш жұмыртқалары дамиды суда -
Бауырсорғыш жұмыртқаның суда даму сатысы кірпікшелі дернәсіл→тоспа ұлу денесінде даму→құйрықты дернәсіл→циста -
Бауырсорғыштың негізгі иесі сиыр, қой -
Бауырсорғыштың аралық иесі тоспа ұлу -
Бауырсорғыш тудыратын ауру бауыршірік -
Мысықсорғыштың негізгі иесі адам, ит, мысық -
Мысықсорғыштың аралық иесі екеу 1-былқылдақденелілер, 2-тұқы тұқымдас балық -
Мысықсорғыш тудыратын ауру описторхоз -
Құстар мен сүтқоректілердің қанында өмір сүреді қаншыл сорғыш немесе айыр дене -
Айырдене, қаншылсорғыш жынысы даражынысты -
Айырдене, қаншылсорғыш тудыратын ауру шистозоматоз -
Таспа құрттар класының саны 3000 -
Таспа құрт деп аталуы денесі ұзын, таспа пішінді -
Таспа құрт өкілдері сиыр цепені, шошқа цепені -
Таспа құрт денесінің мөлшері 10 метр -
Сиыр цепеніні тұрады басы, қысқа мойыны, 1000-нан аса бунағы бар -
Сиыр цепенінінің сорғыш саны 4 -
Таспа құрттарда болмайтын жүйе асқорыту, тынысалу, қанайналымы жоқ -
Сиыр цепенінінің жынысы қосжынысты, гермафродит -
Жыныс мүшелері орналасады 200 бунақта -
Пісіп жетілген жұмыртқа сыртқа шығады соңғы бунаққа келіп, үзіліп,нәжіс арқылы -
Сиыр цепенінің негізгі иесі адам -
Сиыр цепенінің аралық иесі сиыр -
Сиыр цепенінің дернәсілі финка -
Сиыр цепені тудыратын ауру финноз, цистицеркоз -
Финноздың жұғуы шала пісірілген ет арқылы -
Сиыр қарнының қабырғасын тесіп, қанға өттетін дернәсіл қармақшалы дернәсіл -
финноз, цистицеркоздан сақтану 21 күн етті тоңазытқышта ұстау, етті толық пісіру -
Жұмыр құрттардың түр саны 20 000 -
Жұмыр құрттар класының өкілдері ішексорғы, үшкірқұрт -
Тері-бұлшықет астында болатын қуыс ілкі қуыс -
Жұмыр құрттардың дене қабаты 3 қабаттан тұрады -
Бірінші қабаты–сірқабық, екінші қабат – гиподерма, үшінші қабат – бірыңғай салалы бұлшықет -
Ішексорғы тіршілік етеді адам мен сүтқоректілердің ашішегінде -
Ішексорғы пішіні 20 см -
Ішексорғының ауызында 3 ерін бар -
Ішексорғы соңғы бөлігі аналь, құйрық -
Ішексорғының асқортыту мүшесі ауыз алдыңғы, ортаңғы, артқы ішек, аналь -
Қанайналым, тынысалу мүшелері болмайды -
Сезім мүшелері өте нашар дамыған -
Жынысы даражынысты, 200 000 жұмыртқа салады -
Ішексорғы тудыратын ауру бөсір, аскаридоз -
Адамның тік ішегінде өмір сүретін құрт үшкірқұрт -
Үшкірқұрт мөлшері 10 миллиметр -
Үшкірқұрт тудырады соқырішек -
Қант қызылшада болатын қылқұрт класының өкілі жіпшеқұрт -
Тері астында өмір сүретін құрт суыртқы -
Суыртқы тудырады ришта, трихинелла, дракунлез -
Суыртқының аралық иесі циклоп -
Адамға зияны жоқ, бунақденелілер денесінде паразитті өмір сүретін құрт қылқұрт -
Сүтқоректілердің ішегінде, көпіршікті сатысында мида болатын жалпақ құрт ми құрт -
ми құрт тудыратын ауру айналма, ценуроз, тентек -
Көпіршік тәрізді финкасы адам, сүтқоректілер бауырында өмір сүретін жалпақ құрт эхинококк -
Эхинококк тудырады шемен, эхинококкоз -
Паразит құрттарды зерттейді гельминтология -
Ішекқұрттарды зерттеген ғалым К.Скрябин -
Буылтық құрттардың түр саны 9000 -
Буылтық құрттардағы соңғы қуыс целом -
Азқылтанақты құрттар класының өкілі шұбалшаң 10-16 см, тропиктік шұбалшаң 2,5 метр -
Азқылтанақты құрттар мекені топырақ -
Белдеулілер тип тармағы өкілі сүлік, азқылтандылар -
Белдеусіздер көпқылтанақтылар -
Азқылтандылар саны 5000 -
Азқылтандылардың қылтандары әр буылтықта 8 -
Целом қызметі сұйық күйдегі қаңқа қызметін атқарады -
Қантарату жүйесі тұйық -
Қанайналым жүйесі арқа, құрсақ қантамыры, сақиналы жүрекшеден тұрады -
Азқылтандылар тыныс алуы ылғалды, сілемейлі терісі арқылыалады -
Буылтық құрттар жабынының астында сақиналы, бірыңғай салалы бұлшықет бар -
Жүйке жүйесі жұтқыншақ үсті, асты түйіндері, жүйке бағанасынан тұрады -
Асқорыту жүйесі ауыз, жұтқыншақ, өңеш, жемсау, қарын, ішек, аналь -
Сезім мүшелері қылтанымен сипап сезу, жарықты сезу, иіс сезу дамыған -
Азқылтандылар көбейеді гермафродит, піллә түзеді, іштей ұрықтанады -
Азқылтандылардың жыныс мүшелері 9-15 буылтықта орналасқан -
Зәр шығаруы имекті түтікше -
Жыныссыз көбеюі регенерация арқылы -
Көқылтанақтылар түр саны 7000 -
Көқылтанақтылар өкілдері нереида, құмқазар -
Нереида теңіз суында еркін жүзіп ө.с., жасыл түсті -
Құмқазар түсі қошқыл, теңіз түбінде құмнан ін қазып өмір сүреді -
Көпқылтанақтылар жынысы даражынысты, сырттай ұрықтанады -
Көпқылтанақтылардың дернәсілі трохофора -
Көқылтанақтылар денесіндегі бір буда қылтандары бар өскінше параподия -
Көпқылтанақтылардың маңызы балықтарға қорек -
Нереиданың қанының түсі жасыл -
Көқылтанақтылар тыныс алады желбезек арқылы -
Сүліктер тіршілік етеді суда -
Сүліктерде қылтандар жоқ, бүртіктері және екі ұшында сорғыштары бар -
Сүліктер ауызында тістері, үш жағы бар -
Сүліктер сілекейінің құрамында болады гирудин -
Гирудиннің маңызы қанды сұйылтады -
Медициналық сүлікті пайдаланады көктамыр бітелгенде, жүрек бұлшықеті жансызданғанда, миға қан құйылғанда -
Сүліктердің бұлшықеттері сақиналы, бірыңғай салалы, қиғаш бұлшықеттер -
Сүліктердің тыныс алуы бүкіл денесімен, бүйір тынысалу көпіршіктері арқылы -
Сүліктер жынысы гермафродит, іштей ұрықтанып, піллә салады -
Сүліктер саны 400 -
Сүліктердің зәр шығаруы 17 жұп түтікшелі имек, қуығы бар -
Паразитті сүліктер жылқы сүлігі -
Былқылдақ денелілердің ғаламшардағы саны 130 мың -
Тұлға мен бақалшақтың арасында орналасқан шапанша -
Былқылдақ денелілердің асқорыту жүйесі ауыз, үккі, жұтқыншақ, қарын, бауыр, ішек, аналь тесігі -
Қан айналу жүйесі ашық -
Былқылдақ денелілердің жүрегі екі бөлімді, қарынша, құлақша -
Зәр шығару жүйесі бүйрек -
Бауыраяқтылар класы бас, тұлға, аяқтан тұрады, аяғы бауырын алып жатады -
Бауыраяқтылардың өкілдері тоспаұлу, жалаңаш шырыш, жүзім ұлуы -
Бауыраяқтылардың тыныс алуы өкпемен -
Бауыраяқтылардың көбеюі қосжынысты, айқаспалы жолмен ұрықтанады -
Бауыраяқтылардың саны 80 мың -
Жүзім ұлу мен шырышты ұлудың көзі қармалауышының ұшында -
Тоспаұлудың көзі қармалауыштың түбінде -
Қосжақтаулылырдың түр саны 20 мың -
Басы жоқ ұлу қосжақтаулылар, тұлға,аяқтан тұрады -
Асқорыту жүйесі басы жоқ болғандықтан өңештен басталады -
Тыныс алуы желбезек -
Қоректі аулайды кіріс сифоны арқылы -
Қосжақтаулылардың өкілдері мидия, устрица, гребешок, меруерттек, кемеқұрт -
Қосжақтаулылардың көбеюі даражынысты -
Басаяқтылардың саны 800 -
Басаяқтылардың өкілдері каракатица, кальмар, сегізаяқ -
Кальмардың дене мөлшері 18 метр -
Аяқтары бірнеше бунақтан тұрады буынаяқтылар -
Буынаяқтылардың саны 1 миллион -
Буынаяқтылардың денесін қаптайды хитинді қабықша -
Шаянтектестердің денесі баскөкірек және құрсақтан тұрады -
Шаянтәрізділерді зерттейтін ғылым Карцинология -
Шаянтәрізділердің қанайналымы ашық, жүрегі бес бұрышты қалташа -
Шаянтәрізділердің зәр шығаруы жасыл жұп без -
Шаянтәрізділердің тынысалуы желбезек -
Сипап сезу және иіс сезу мүшелерінің, тепе – теңдік қызметін атқарады бір жұп ұзын мұртша -
бір жұп қысқа мұртша есту мүшелерінің қызметін атқаратын. -
Өзен шаяны дара жынысты жәндік. -
Шаян қыс соңында жұмыртқа салады. -
Шаянның баскөкірегіндегі аяқтарының саны 5 жұп, 1 жұп қысқыш аяқ, 4 жұп жүретін аяқ -
Шаянның құрсағындағы аяқтарының саны 5 жұп қысқа құрсақаяқтарында жұмыртқа дамиды -
Құрсағының соңғы буынында құйрық жүзбе қанаты бар -
Шаянның ауыз маңындағы үш жұп жақ аяқтарының қызметі қорегін ұсақтау -
Шаянтәрізділердің асқорытуы ауыз, жұтқыншақ, өңеш, күйіс қарын, сүзгілі қарын, ішек, бауыр, аналь -
Шаянтектестердің көру мүшесі күрделі көз, жинақтап көреді -
Шаянның бір жұп қысқа мұртшасы тепе-теңдік, есту мүшесі -
Шаянның бір жұп ұзын мұртшасы сипап сезу, иіс сезу мүшесі -
Асшаянның күрделі көзіндегі жай көздердің саны 3020 -
Аналық шаянның жұмыртқалар саны 60, 500-600 -
Ең ұсақ шаянтектестер 1-8 мм. Дафния, циклоп -
Қысқышы жоқ ірі шаяндар омар, таңқы -
Өрмекшілерді зерттейтін ғылым Арахнология -
Өрмекшітектестердің саны 60 мың -
Өрмекшітектестердің денесі баскөкірек, құрсақтан тұрады -
Өрмекшітектестердің баскөкірегінде 8 көз, екі күйіс аяқ, екі тұтқы аяқ, 8 жүретін аяғы бар -
Өрмекшітектестердің құрсағында үшжұп өрмек сүйелдері бар -
Өрмекшінің асқорытуы ішектен тыс -
Өрмекші тынысалады өкпе қапшығы, демтүтік -
Қанайналымы ашық,қақпақшалы жүрекше -
Зәр шығаруы баскөкіректе-сатанбез, құрсақта –мальпигий -
Көбеюі даражынысты, күзде пілде тоқып, жұмыртқаларын салып, аналығы өліп қалады -
Улы өрмекшілер бүйі, қарақұрт, қыршаян -
Суда өмір сүретін өрмекші мизан -
Қарақұрттың тіршілігін зерттеген Павел Мариковский -
Қарақұрттың ерекшелігі түсі қара, құрсағының үстінде 13 қызыл ноқаты бар, уы ең қауіпті күркіреуік жыланан 15 есе күшті, мамыр-шілде айында аналығының уы күшті болады -
кенелерді зерттейтін ғылым акарология -
Өрмекшітектестердің тағы бір өкілі кенелер -
Кенелердің саны 20 мың -
Дене мөлшері мен бөлімі 0,05-13 мм, бас, көкірек, құрсақ -
Ересек кененің аяғының саны 8 жұп -
Кенелердің дернәсілі нимфа -
Үш иелі кене тайга немесе ит кенесі -
Ит кенесі тудыратын ауру энцефалит - 1 2 3 4
Мамық кене тудыратын ауру әкаяқ
Нәзікбас кене тудыратын ауру қансигек, пироплазмоз
Пироплазмозбен ауырған мал 41-42 0 с қызу көтеріліп, қанды зәр бөледі
Тасмалданатын аурудың табиғи қордасы туралы теорияны ұсынды Е.Павловский, И.Галузо
Қотыр ауруын тудырады қышыма кенесі
Азық-түлікке зиян келтіреді қамба кенесі
Өсімдіктерді зақымдайды берішкене,алма кене, өрмеккене
Бунақденелілердің жер бетіндегі саны 700 мыңнан аса
Бунақденелілер класының отрядж саны 35
Шыбынның ауыз апараты сүзіп жалаушы
Маса мен орман қандаласының ауыз апараты шаншып-сорушы
Тарақан, қоңыздардың аузы кеміргіш
Балараның аузы кеміріп-жалаушы
Көбелектің аузы түтік тәрізді сорғыш
Ересек бунақдене Имаго
Тура даму сатылары Жұмыртқа→имаго
Тура дамитын бунақденелілер қанатсыздар
Шала түрленіп даму сатылары Жұмыртқа→дернәсіл →имаго
Толық түрленіп даму сатылары Жұмыртқа→дернәсіл →қуыршақ→имаго
Бунақденелілерді зерттейтін ғылым энтомология
Жануарлардың мінез құлығын зерттейтін ғылым этология
Шала түрленіп дамитын бунақденелілер дәуіт, шегіртке, бұзаубас, инелік, бит, қандала, тарақан, шекешек, құлық, мамықжегі, түкжегі,біте қалқанша
Толық түрленіп дамитындар көбелек, шыбын, маса, қоңыз, бүрге, құмырсқа, балара, шаншар
Турақанаттылар отрядының өкілдері шегіртке, шекшек, саяқ, шілделік, бұзаубас
Теңқанаттылар отрядының өкілдері біте, қалқанша
Ауыл шаруашылығына зиян келтіретін турақанатты жәндік Азиялық шегірке
Шегірткелер дернәсілінің тығыз топтасуы жаушоғыл, кулига
Шегірткенің қанатсыз дернәсілдері жаяу шегіртке немесе жаушоғыл
Шалақанаттылар отрядының өкілдері қандала, суаршын, сушалқақ, зұламат
Қатқылқанаттылар отрядына жататын пайдалы қоңыздар бақшыл ызылдақ, түйірлі ызылдақ, сарыойқы ызылдақ, қанқыз, қиқоңыз, көңкей, көмбекей
Зиянды қоңыздар колорад, бізтұмсық, шытырлақ, суіңкәр, сүңгуір
Қосқанаттылар отрядының өкілдері шыбын, маса, құмыты, шіркей, сона, бөгелек
Қабыршаққанаттылар отрядының өкілдері дербесжұп, тұтжібеккөбелегі, қаракүйе көбелегі
Жарғаққанатылар өкілі құмырсқа, шаншар, балара
Тікентерілілер соңғы ауызды, көпжасушалы, теңіз жәндіктері
Тікентерілілер класы 3 класс
Тікентерілілердің дернәсілі екіжақты симметриялы
Ересек тікентерілілер сәулелі симметриялы
Тікентерілілердің ғаламшардағы саны 6000
Тікентерілілер деп аталу себебі әктен түзілген үшкір ұштары бар
Тікентерілілерде ішектен бөлініп шығады мезодермалық қалталар
Тікентерілілерде желілерге ұқсастығы соңғы ауыздың пайда болуы
Тікентерілілерде эктодерманың жымырылуынан екінші рет пайда болды соңғы ауыз, екінші реттілер
Тікентерілердің жабыны 2 қабатты, сырты –эпителийден, іші талшықты дәнекер ұлпадан түзілді
Тек тікенектілерге ғана тән жүйе сутүтікшелі жүйе
Тікентерілілерде болатын сутүтікшелі аяқтың қызметі жылжу
Тікентерілілердің жүйке шеңбері орналасқан жұтқыншақ маңында
Теңіз кірпісі мен жұлдызының көзі орналасқан тармақтарының ұшында
Тынысалу мүшелері жоқ теңіз рухгүлі, жыланқұйрық
Теңізжұлдыз, теңізкірпісі тыныс алады тері желбезек арқылы
Теңізқиярының тыныс алу және зәршығару мүшесі суға толы өкпе
Тікентерілілердің қанайналымы шеңберленген екі түтікті
Регенерациялануға бейім теңіз жұлдызы
Суды радиоактивті заттардан тазартады тікентерілілер
Тамаққа қолданатын тікентерілілер теңіз жұлдыз, теңізқияр
Тікентерілердің қалдықтарынан мәрмәр алып, құрылыс материалы ретінде қолданады
Теңізжұлдыздар класының 8 отряды, 1500 түрі бар
Теңізкірпісінің денесі 5 тармақты
Теңізкірпісінің асқорыту жүйесі жұтқыншақ, қарын, ішек, аналь тесігі
Теңізкірпілер класының 800 түрі бар
Теңізкірпісінің аузында бестісті жақсүйекті ерекше мүше бар
Теңізкірпілердің уылдырығы тамаққа қолданылады
Теңізқиярларының саны 5 отряд, 1100 түрі бар
Тікентерілілер дара жынысты, кейбір түрлері қосжынысты
Қызыл кітаптың І санатына жойылып бара жатқан түрлер мен түртармақтар енген
Қызыл кітаптың ІІ санатына саны азайып бара жатқан түрлер мен түртармақтар енген
Қызыл кітаптың ІІІ санатына сирек түрлер мен түртармақтар енген
Қызыл кітаптың ІV санатына белгісіз түрлер мен түртармақтар енген
Қызыл кітаптың V санатына қалпына келтірілген түрлер мен түртармақтар енген
1991 жылғы 2-ші басылымға енген омыртқалы жануарлардың
саны 129
1991 жылғы 2-ші басылымға енген омыртқасыздардың саны 105
Қазақстанның қызыл кітабына енген инеліктер Нәзікқұйрық, көркемше, шолғыншы инеліктер
Нәзікқұйрық инелік Сырдария өзені, Арал теңізі маңындағы жыртқыш, 1979 ж белгілі болды
Қазақстанның қызыл кітабына енген ең жалмауыз дәуіт ақтеңбіл 85 күнде 147 жоңышқа бітесі, 41 жеміс, 266 бөлме шыбынын жейді
Қазақстандағы ең ірі шекшек Солтүстік Қазақстанда мекендейтін, қанаты жоқ далалық кергі
Далалық кергінің аталығы сирек кездесетіндіктен көбеюі партогенезді жолмен
Далалық кергі түлейді 8 рет, 3-4 аптада ересек күйге келеді
Еменді орманда өмір сүретін, Жайық өзенінің маңындағы, сирек кездесетін ең ірі қоңыз бұғықоңыз
Астық, алқа тұқымдасы мен жемістерге зиян келтіреді көкқасқа шегіртке, қызылша бізтұмсығы, колорад қоңызы, қасақы жалпайма
Жеміс бағы мен орманға зиян келтіреді біте, алма жемісжегісі, зауза, дербесжұп, қарағай жібеккөбелегі
Бөгелек дернәсілі сиыр терісінде дамыса оқыра
Бөгелек дернәсілі жылқы мен есектің қарнында дамыса бөгелек
Қойдың кеңсірігінде дамыса осқырма
Сонадан ірі қарада пайда болатын ауру қарасан
Бөртпе сүзек ауруын таратады бит
Бөртпе сүзек пен оба ауруын таратады бүрге
Жынды көбелек қуыршағы мен шанақоңыз дернәсілі топырақ астында қыстап шығады
Зиянкестерді табиғи жауларымен жою әдісі биологиялық күрес
Зиянкестерді жою үшін қолданатын химиялық заттар инсектицидтер
Арқа жағында ішкі қаңқаның қызметін атқаратын желісі бар жануарлар желілілер
Желілілердің жер бетіндегі саны 40-45 мың
Желілілер 2-реттік қуысты (целом), үш қабатты, екі жақты симметриялы,жоғары сатылы
Омыртқасыз, Бассүйексіздер тип тармағына жатады қандауырша
Қандауыршаның саны 30 теңізде
Қандауыршаға тән белгілер Дене тұрқы 5-8 см, екі бүйірі қысыңқы, арқа жүзбе қанаты құрсақ, құрсақ асты жүзбеқанатымен тұтасып кеткен
Қандауырша терісі жұқа, сіріқабық (кутикула) қаптаған , сырты-эпидермис, іші нағыз тері
Қандауыршаның ас қорыту жүйесі ауыз маңындағы қармалауыштар, ауыз, жұтқыншақ, ішек, бауыр, аналь тесігі
Қандауыршаның тыныс алу мүшесі желбезек
Қандауыршаның қан айналым жүйесі жүрегі жоқ – оның қызметін құрсақ қолқа атқарады, тұйық, қаны түссіз
Қандауыршаның зәр шығаруы жұтқыншақ маңындағы түтікше арқылы
Қабықтылар тип тармағының өкілі Асцидия
Балықтарды зерттейтін ғылым саласы: ихтология-20мың
Балық денесі: бас, тұлға, құйрық
Желбезек қақпағы жоқ, торсылдағы болмайтын балықтар: шеміршекті
Шеміршекті балықтар:акула, электрлі жұпбалықтар,қазыққұйрық,балға балық,аратұмсық акула,манта
Жемін аулағанда,электр зарядын пайдаланатын,электр зарядының кернеуі 8-ден 220 вольтқа дейін жететін шеміршекті балық: скат
Балықтардың сүт тәрізді, ақ сұйықтық аталық бездері:шоғал
Сүйекті балықтардың тірідей шабақтайтын түрі: гамбузия,қос жынысты теңіз алабұғасы
Қара уылдырық алынатын балықтар: бекіре,қортпа,шоқыр
Қоршаған ортада су ағынының күшін, бағытын, балық қай мүшенің көмегімен анықтайды: бүйір сызығы
Балықтардың арқа мен аналь дара жүзбеқанатының қызметі:денесін бір қалыпты ұстайды
Балықтардың көкірек,құрсақ жұп жүзбеқанатының қызметі: тепе-теңдікті
Құйрық жүзбеқанатының қызметі: бұлқын (айналаға бұрылу)бағытын
Балықтардың жүзгіштігін реттейтін, дыбыс толқынын күшейтетін резенаторы: торсылдағы
Балықтардың жүрегінде қандай қантамырлар болады: тек қана көк тамыр
Ағынды су балықтары: бахтах, ақмарқа
Өрістегіш балықтар: кета, құныс балық,көксерке, бекіре, қортпа, майшабақ
Балықтардың дамуы: ұрықтанған уылдырық- дернәсіл-шабақ-ересек балық
Бекіретәрізділер отрядына жататын балықтар: бекіре, қортпа, шоқыр, пілмай
Майшабақтәрізділер отрядына жататын балықтар: сардинка,қылқа,түлкібалық, килька
Албырттәрізділер отрядына жататын балықтар: кета,нерпа,құнысбалық, бахтах,ақсақа,қиярбалық,шортан
Тұқытәрізділер отрядына жататын балықтар:қаракөз, табан, сазан, оңғақ, тұқы,мөңке, аққайран, ақмарқа
Сетінектер отрядына жататын балықтар:трескалар
Көзауықтар отрядына жататын балықтар:камбала, тілбейне, қалқан
Балықтардың сезім мүшелері бүйір сызық
Шеміршекті балықтардың қанайналым жүйесі: бір қанайналым шеңберден
Шеміршекті балықтардың желбезек доғасының саны: 5-7жұп
Шеміршекті балықтардың денесін қабыршақты тақташа мен қапталған, оны: плакоидты
-
Қосмекенділерді зерттейтін ғылым: батрахология -5000, Қазақстанда-12түр, 3 қызыл кітап -
Қосмекенділердің мойын омыртқа саны: 1 -
Қосмекенділердің есту мүшесінің қай бөлігі жоқ? сыртқы -
Қосмекенділерде алғаш пайда болған: ортаңғы құлақ –тек үзеңгі сүйек , кіші қанайналым шеңбері -
Қосмекенділердің құрлыққа шығуына байланысты пайда болған мүше: қабақ, дабыл жарғағы -
Бақада зәр шығару мүшелері қайда ашылады: клоака -
Қосмекенділердің қай ми бөлігі жақсы жетілген: алдыңғы ми -
Қосмекнділердің қай ми бөлігі нашар дамыған: мишық -
Құйрықсыз қосм:4мың ,көлбақа,тоған бақасы,құрбақа,қалталы бақа,тарбақа,бақбақыл,жасыл бақа,қоңыр бақа -
Құйрықты қосмекенділер: 400, кәдімгі тритон,сібірлік бұрыштіс, жетісу бақатісі, теңбіл саламандра -
Аяқсыз қосмекенділер: 170, сақиналы құртжылан,америкалық құртша -
Қосмекенділердің дернәсілі тыныс алады: желбезек -
Қосмекенділер –тыныс алады: өкпе, дымқыл тері -
Қосмекенділерде қозғалуына байланысты мидың қай бөлігі нашар жетілген? мишық -
Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелінген қосмекенділер:қызылаяқ бақа, даната құрбақасы, жетісу.бақатіс -
Қосмекенділердің дернәсілі: итшабақ -
Қосмекенділердің дернәсілінің жүрегі: 2 бөлікті -
Қосмекенділердің алдыңғы аяқтарының бөлімдері: қар, білек, алақан -
Қосмекенділердің артқы аяқтарының бөлімдері: сан, сирақ,табан -
Қосмекенділердің иық белдеуі түзіледі: бұғана, қарға сүйек,жауырын -
Жорғалаушылардың қанша түрі бар? 8 мың -
Зоология ғылымының жорғалаушыларды зерттейтін саласы: герпетология -
Жыланның тілі жіңішке, ұшы екі айыр,ол сипап сезу қызметін атқарады, сонда жыланның уы -
қайда болады? үстіңгі жақ сүйекке орналасқан тістерінде -
Жорғалаушылардың қайсысының жүрегі төрт қуысты? крокодил -
Тұмсықбастылар отрядының өкілі: гаттерия -
Қабыршақтылар отрядының өкілі: жыландар,кесірткелер,құбылғылар -
ХТХО-ның Қызыл кітабына тіркелінген,қатаң қорғауға алынған жорғалаушы: гаттерия -
Гаттерия қайда тіршілік етеді? Жаңа Зеландияда -
Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелінген аяқсыз кесіртке: сарлан -
Еліміздегі кесірткенің ең үлкен түрі; сұр келес -
Тірі туатын жыландар: сұр жылан (гадюка) -
Жорғалаушылардың есту мүшесі: ішкі және ортаңғы құлақ -
Жорғалаушылардың негізгі тыныс алу мүшесі: өкпесі -
Дүние жүзінің түрлі аймақтарында құстардың қанша түрі бар?8600 500 -Қазақстанда -
Зоология ғылымының құстарды зерттейтін саласы: орнитология -
Құстардың дене температурасы-тұрақты, жылықанды әрі жоғары: +41-430С -
Құс миының жорғалаушыларға қарағанда өте жақсы жетілген бөлігі: алдыңғы ми сыңарлары мен мишық -
Құстардың мойын бөлімінде неше омыртқа бар? 9-25 -
Құстардың өкпесі оттегіне екі рет қанығады, мұндай тыныс алуды: қосарлы тыныс алу -
Құстарға қандай бездердің болуы тән: құйымшақ безі -
Құстарда жүректің қай бөлімінен өкпе артериясы шығады: оң жақ қарыншадан -
Құстардың алдыңғы иық белдеуінің аяқтарына кіреді: біріккен бұғана,екі жауырын,екі қарға сүйек -
Құстардың қауырсындарын қалай бөледі? қауырсын, мамық -
Құстардың терісі: жұқа, құрғақ, тек құйымшақ бездері бар -
Құстың безді қарнында қорек: бөртеді -
Құстарда етті қарынның қызметі: тістің қызметін -
Құстардағы ірі қауырсындардың теріге еніп тұрған бөлігі: қаламша -
Қаламшаның екі бүйіріндегі ұсақ шашақ тәрізді түзілістер: пәрі -
Құстарды дене құрылысына қарай қанша топқа бөледі? 3 -
Қыртөссіздерге жатады: түйеқұс, қазуар, нанду -
Асыранды тауықтың арғы тегі: банкив тауығы -
Асыранды қаздың жабайы арғы тегі- сұр қаз, қу тұмсық қаздар -
Құйрық қауырсыны ұзын болып келетінтауықтың қол тұқымы- феникс Жапония, Қытай -
Етті бағытта өсірілетін 7-8 апталық тауық балапанын - Бройлер -
Сүтқоректілердің түрі - 5 000 -
Қазақстанда сүтқоректілердің - 8 отрядына жататын - 178 түрі -
Үйқоянның буаз болу мерзімі - 1 ай. Жабайы қоян 45–51 күн, бұғылар 8–9 ай, жылқы- 10 ай, түйе -12–13 -
Бунақденеқоректілер отряды - кірпілер, жұпар тышқан, жертесерлер, -
Кемірушілер отрядына - көк суыр, үнді жайрасы, соқыртышқан, құндыз, қалқанқұлақ. -
Тек Қазақстанда ғана таралған кеміруші: Қалқанқұлақ (жалман) -
Қоянтектестер отрядына жататын құм, ор және ақ қоян -
Қолқанаттылар отряды- салпанқұлақты, ақбауыр жарқанат, қатпар ерінді салпанқұлақты жарқанат -
Жұптұяқтылар (ашатұяқтылар) отрядына - шошқалар мен бегемоттар -
Доңыз мүшелдік жыл санауда 12-жыл. -
Доңыздың аталығы –"қабан» , аналығы – «мегежін» (көшіл), төлі – «торай» -
.Еліктің аталығы – «күлміз» , аналығы – «сөге», төлі – «еңлік» (лағы) деп аталады. -
Арқардың қошқарын – «құлжа» , төлін – «қозықа» -
Аюдың аталығы – «матай» , аналығы – «кірекей» , ұрпағы – «қонжық» , бір жасар ұрпағы – «апанақ» Қоңыр аю Қазақстанның Қызыл кітабына енген. -
Қасқырдың аталығын – «арлан», «көкжал», «бірішек», «сырттан» деп атайды. Аналығын – «шулан», «құртқа» , күшігін – «бөлтірік» , ал қасқыр көсемін – «абадан» дейді.. -
Барыстың аналығы – «таутан» , күшігі – «алан» деп аталады. -
Сүтқоректілер класы тақтұяқтылар отрядының өкілі. – Жылқы -
Сүтқоректілер класының көнтабандылар отрядына жататын күйіс қайыратын жануар - Түйе . -
Айыр өркешті түйенің жабайы түрі- Қаптағай -
Айыр өркешті түйенің ұрғашысын – «інген», еркегін – «бура» -
Айыр өркешті түйе ғылыми тілде - Бактриан -
Сыңар өркешті түйені ғылыми тілде - Дромадер. -
Түйенің ұрғашылары 3–4 жаста, буралары 5–6 жаста жыныстық жағынан толық жетіледі. -
сүтқоректілерді зерттейтін ғылым – маммалогия, кейде териология