ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.02.2024
Просмотров: 341
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
жекелеген заттармен, жағдайлармен және процестермен бірқатар бақылаулар мен эксперименттердің мазмұнын құрайтын ортақ жалпылықты ерекшелеп бекітеді.
Бірақ барлық қорытынды ғылыми теория қалыптастыратындай теориялық бола алмайды.
Заңдарды құрастыруда өзге салаларда қалыптасқан теорияларда және оларда жеткілікті дәл мән мен мағынаға ие болған (мысалы, "энергия" және "жұмыс" ұғымдары механикада өзінің мәні мен мағынасына ие болады және кәдуілгі тілдегі осындай ұғымдардан көбіне өзгешеленеді) ұғымдарды енгізумен сипатталатын концептуалдандыру тәсілі.
45.Шындықты заттық және объективті зерттеу
Шындық (reality) — бақылаушы адам үшін нақты бар екендігі күмәнсіз заттар мен істер, оқиғалар мен құбылыстарды білдіретін философиялық категория; факт; объективті әлемнің түрлі шынайы көрінісі. Шындықты дұрыс тану ақиқат делінеді. Шындық объективті және заттық болып екіге бөлінеді.Философияда "Шындық" термині екі мағынада қолданылады:
-әлемдегі барлық бар нақты заттар. материялды әлем;
-объективті шындық; материяның өзі мен оның түр өзгерістері. Шындық бұл жерде заттық шындыққа, яғни сана мен сезімге қарама-қарсы қойылған.
Ғылыми танымның негізгі міндеті – шындықтың объективті заңдарын анықтап, оны адамға түсінікті белгілер жүйесінде бейнелеу. Ғылым болмысының негізін жаңа білімдерді алып, оны жүйелеп, мәдениет пен әлеуметтік өмірдің тұрақтылық сипатын қамтамасыз ету құрайды.
Ғылыми білімнің ең бастапқы міндеті – шындықтың, яғни табиғаттың, әлеуметтік болмыстың, танымның, ойлаудың объективті заңдарын ашуы. Сондықтан да зерттеу, ең алдымен, заттар мен құбылыстардың жалпы, қажетті, ұдайы қайталанатын қасиеттерін іздестіруге бағытталған. Мұндай сараптау болмаса, ғылым да жоқ, өйткені ғылымилық заттар мен құбылыстардың тереңіне бойлай отырып, оның заңдылықтарын ашуды білдіреді. Бұл – оның ең іргелі белгісі мен ерекшелігі;
Зерттелетін нысандардың дамуы мен әрекет етуінің белгілі заңдылықтары мен қасиеттеріне сүйене отырып, ғалым болашаққа болжау жасайды, яғни шындықты практикалық игерудің жолын көрсетеді;
46.Ғылым әлеуметтік реттеу факторы
Ғылыми білім – күрделі жүйе. Оның құрамында философиялық, діни, методологиялық көзқарастар, интеллектуалдық және сенсорлық дағдылар, әртүрлі сипаттағы рефлекциялар, әлеуметтік психологиялық стереотиптер, қызығушылық пен қажеттіліктер, қайшылықтар мен парадокстар болуы мүмкін.
Ғылым әлеуметтік институт ретінде белгілі бір қоғамның даму принциптеріне сүйенеді. Мемлекет ғылымды ұйымдастыру және дамытуға бағытталған белгілі шараларды іске асырып отырады. Ғылымның дамуында оның өзіндік өсуін қамтамасыз ететін моралдық ұстанымдар жүйесі бар. Оны «ғылыми этос» деп атайды.
Ғылыми этостың негізгі принциптерін ХХ ғасырдың 70-жылдары ғылым социологиясының негізін қалаушы Р.Мертон ұсынған. Мертон ғылым әлеуметтік құрылым ретінде негізгі төрт құндылықтық императивке сүйенеді деп есептеді. Олар әмбебаптық, ұжымдық, адалдық және ұйымдастырылған скептицизм.
Әмбебаптық императиві ғылымның объективтілік, демократиялық және интернационалдық сипатын көрсетті. Ғылыми ақиқат әруақытта күнделікті өмір күйбіңінен жоғары.
Ұжымдық императиві ғылыми нәтиженің әр уақытта белгілі бір топтың, қауымдастықтың бірлескен еңбегінің нәтижесі екендігін көрсетеді. Сонымен қатар, кез келген ғалым өз еңбегін дамытуда ғылым тарихы мен дәстүріне сүйенеді.
Адалдық императиві ғылым әр уақытта тек ақиқатқа ғана қызмет ететінін нақтылайды.
Ұйымдастырылған скептицизм императиві ғалым өз нәтижесіне, бұрынғы ақиқаттарға әруақытта сын көзімен қарау керектігіне меңзейді.
Қорыта айтқанда, ғылым дегеніміз – әлеуметтік тұрғыдан ұйымдастырылған жаңа білім алу жолындағы ұмтылыс немесе танымдық қызметтің ерекше түрі. Ол – тамшылай төгілген тердің, тынымсыз еңбектенген ізденістің, оқыған үстіне оқып, белгілі бір дәлелдеумен дәйектеудің түбіне тереңдеп бойлаудың, машақаттанудың нәтижесі. Ғылымда даңғыл жол жоқ. Бұлтарысы көп, бұралаңы мол, тайғанап, тайып, қайта көтерілуді, жығылып, қайта тұруды керек етеді
47.Ғылымның қоғам қажеттілігіне әсері
Ең алғашқы адамдар өздерін қоршаған орта жайлы білімдерді жинай бастады. Адамзаттың даму жағдайына қарай бұл білімдер арта берді. Адамдар қоршаған ортаның құпияларына тереңдей енуге талпынды. Уақыт өте келе жекелеген ғылымдар пайда болып, дамыды. Олардың бірі – табиғатты, келесілері – экономиканы, үшіншілері – тарихты немесе мәдениетті зерттеді. Кейінірек ғылым ой еңбегін дене еңбегінен бөлді. Дәл осы әлеуметтік даму түрткіжайты арқасында адамзат қызметінің ерекше түрі – ғылыми таным қалыптаса бастады.
Ғылым – әлемді танып-білу тәсілі. Ежелгі адам тас пен сүйектен алғашқы еңбек құралын жасағанда, от жағуды үйренгенде, қарапайым баспана жасап, тасқа қашап сурет салған кезде тарих ғылымы дүниеге келді. Жазудың пайда болуымен білім жинақтала бастады. Адам өмірлік әрекеті барысында жазудың көмегімен қоршаған орта жайлы білімін өзгелерге тарата бастады. Кейін адам жануар мен өсімдіктер, жұлдыздар мен Ай, арба мен баспанасы туралы маңызды деректерді жазып қалдыруынан биология, астрономия, физика және сәулет өнері, медицина мен математика ғылымдары пайда болды.
48.Ғылым – рационалды басқару факторы және шарты.
Ғылыми таным – танымның ең жоғарғы пішімі. Ғылыми таным рационалдық сипатының басымдылығымен сипатталатын өте күрделі құбылыс. Ол негізінен ұғымдар жүйесі, теориялар, заңдар сияқты басқа да ойлау процестерінің түрлері арқылы айқындалады. Әрине, мұнда сезімдік танымның рөлі де жоққа шығарылмайды, алайда ол ғылыми танымның теория ауқымында жанама, екінші рөл атқарады. Ғылыми таным құбылыстар мен процестердің ішкі әмбебаптық байланыстары мен заңдылықтарын эмпирикалық білім мен ақыл-ойға табан тіреп, рационалды түрде сараптау арқылы бейнелейді. Мұндай сараптау ұғымдар жүйесі, ой қорытындысы, заңдар, категориялар мен принциптер сияқты жоғары дәрежедегі абстракциялар жүйесі арқылы іске асады. Ғылыми танымның ең маңызды міндеті – мейлінше ақиқатқа жету, оның мазмұнын жан-жақты ашу. Осы міндетті іске асыру үшін ғылыми танымның көптеген тәсілдері кеңінен пайдаланылады, оларға: абстракциялау, идеализациялау, синтез, дедукция, асбстрактіліктен нақтылыққа өрлеу, тарихилық және логикалық әдістер жатады. Ғылыми танымның маңызды ерекшелігі – оның өзіне бағытталғандығы немесе ішкі ғылыми рефлексия ретінде калыптасуы; яғни, ол тек таным процесінің өзін, оның пішімдері мен әдіс-тәсілдерін, ұғымдар жүйесін зерттейді;
49.Ғылымның қызметтерін классификациялау мәселесі.
Тұтас ғылым жүйесін құрайтын ғылыми пәндерді шартты түрде жаратылыстану, әлеуметтік және техникалық ғылым деп үлкен үш топқа бөлуге болады. Бұлардың арасында қатаң шекара жоқ, бірқатар ғылыми пәндер аралық жағдайда қалыптасқан. Мысалы, техникалық ғылым мен әлеуметтік ғылымның түйіскен жерінде – техникалық эстетика, жаратылыстану ғылымы мен техникалық ғылымының түйіскен жерінде – астроботаника, ал жаратылыстану ғылымы мен әлеуметтік ғылымның түйіскен жерінде экономикалық ғылымдар қалыптасқан. Ғылымның ерекше маңызды рөл атқаратын салалары – математика, ақпараттану және басқару теориясы болып табылады. Ғылымның белгілі бір саласында дәстүрлі зерттеулер жүргізілуімен қатар, пәнаралық, кешенді зерттеулер жүргізу қазіргі ғылымның ерекше даму бағыты болып табылады. Мысалы, табиғатты қорғау мәселелерін зерттеуде осы бағыттың маңызы айқын болып отыр. Мұнда биология мен техникалық ғылымдар, жер туралы ғылым мен медицина, экономика мен социология түйісіп, мәселені бірге зерттеуде. Өзінің алған бағыты, тікелей өмірге қатынасына байланысты ғылымды іргелі және қолданбалы деп бөлу дәстүрі қалыптасқан. Іргелі ғылым саласының міндеті қоғамды, дүниені, табиғатты түсіндіретін заңдарды тану. Бұл заңдар мен құрылымдар «таза күйінде» зерттеледі, оларды тікелей пайдалану мүмкіншілігі шартты емес. Қолданбалы ғылымның тікелей мақсаты – іргелі ғылымның ашқан жаңалықтарын танымдық, әлеуметтік-практикалық мәселелерді шешуге қолдану болып табылады. Яғни оның міндеті – ақиқатты тану ғана емес, әлеуметтік сұранысты қанағаттандыру. Қолданбалы ғылым теориялық та, практикалық та бағытта дамуы мүмкін. Мысалы, қазіргі физикада электрдинамика мен кванттық механика іргелі ғылым саласы, ал осыған қосымша нақтылы пәндік саланы тану үшін теориялық қолданбалы физиканың түрлі салалары (металл физикасы, шалаөткізгіштер физикасы, т.б.) қалыптасқан. Ал олардың нәтижесін одан әрі практикада қолдану үшін, әр түрлі практикалық қолданбалы ғылым (металтану, шалаөткізгіш технологиясы, т.б.) пайда болды, бұлар тікелей өндіріспен байланысты қалыптасқан. Барлық техникалық ғылымдар қолданбалы ғылым саласына жатады.
50.Ғылымның қызметтері:мәдени, гуманистік, экологиялық. мәдениет қызметі.
Объективті жаратылыстың философиялық түсінігі табиғат, қоғам және адамзатты қамтиды. Соған байланысты обьективті жаратылыстың осы үш элементіне білімнің үш сферасы нақты қарастырылады.
Жаратылыс сферасына және зерттелетін ақиқат дүниенің түріне байланысты ғылыми білімнің үш бағытын анықтауға болады: жаратылыстану- табиғат туралы білім жүйесі, қоғамтану - қоғамдық емірдің түрлері мен формалары туралы білім жиынтығы, сонымен қатар адам-затты ойлау қабілеті бар жанды зат ретінде қарастыратын ойлау білімдерінің жүйесі.
Табиғат туралы барлық білім жиынтығы жаратылыстану арқылы қалыптасады. Оның қүрылымы табиғат логикасының нақты көрінісі іспетті. Жаратылыс ғылымдарының білім жүйесі орасан зор және әр алуан.
Ғылыми білімнің тағы бір іргелі бағыты - қоғамтану. Оның пәні болып қоғамдық қубылыстар мен жүйелер, қурылымдар, жағдайлар процестер табылады, қоғамдық ғылымдар қоғамдық байланыстар мен цатынастардың жеке түрлері мен барлық жиынтығы туралы білім бе-реді.
Өзінің сипаты бойынша қоғам туралы ғылыми білімдер сан түрлі, олар жалпы үш бағыт бойынша топтастырылған: зерттеу пәні қоғам болып табылатын әлеуметтік бағыт; халықтың еңбегін, меншіктік қатынасты, қоғамдық өндірісті, айырбасты, таралуды және осыларға негізделген қоғамдық қатынастарды зерттейтін экономикалық бағыт; сонымен бірге мемлекеттік-құқықтық құрылымдарды және қоғамдық жүйелердегі қатынастарды пәні ретінде қарастыратын мемлекеттік-құқықтық білімдер бағыты.
Ғылыми білімнің үшінші іргелі бағытын адам және оның ойлау жағдайы туралы ғылыми жүйе құрайды. Адамзат жан-жақты аспектілерде қарастырылып, көптеген ғылым салалары арқылы зерттеледі. Ондай ғылым салаларына - гуманитарлық ғылымдар (психология, логика тағы басқа) және математика жатады.
Ғылым, білімнің қурылысын анықтай келе біз ғылымға толық анықтама бере алатындай мүмкіндікке жеттік. Сонымен, ғылым дегеніміз - арнаулы қоғамдық қызмет нәтижесінде алынып, дамыған және қолдану барысында қоғамның тікелей тәжірибелік күшіне айналған объективті шындықтың динамикалық жүйесі.
51. Ғылым мен қазіргі заманның жаһандық мәселелері.
Жаһандану немесе глобализация (ағылш. Global - «әлемдік», «дүниежүзілік», «жалпы») - жаңа жалпыәлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үрдісі. Терминді ғылыми айналымға алғаш рет 1983 жылы енгізген америкалық экономист Теодор Левитт.
Бірақ барлық қорытынды ғылыми теория қалыптастыратындай теориялық бола алмайды.
Заңдарды құрастыруда өзге салаларда қалыптасқан теорияларда және оларда жеткілікті дәл мән мен мағынаға ие болған (мысалы, "энергия" және "жұмыс" ұғымдары механикада өзінің мәні мен мағынасына ие болады және кәдуілгі тілдегі осындай ұғымдардан көбіне өзгешеленеді) ұғымдарды енгізумен сипатталатын концептуалдандыру тәсілі.
45.Шындықты заттық және объективті зерттеу
Шындық (reality) — бақылаушы адам үшін нақты бар екендігі күмәнсіз заттар мен істер, оқиғалар мен құбылыстарды білдіретін философиялық категория; факт; объективті әлемнің түрлі шынайы көрінісі. Шындықты дұрыс тану ақиқат делінеді. Шындық объективті және заттық болып екіге бөлінеді.Философияда "Шындық" термині екі мағынада қолданылады:
-әлемдегі барлық бар нақты заттар. материялды әлем;
-объективті шындық; материяның өзі мен оның түр өзгерістері. Шындық бұл жерде заттық шындыққа, яғни сана мен сезімге қарама-қарсы қойылған.
Ғылыми танымның негізгі міндеті – шындықтың объективті заңдарын анықтап, оны адамға түсінікті белгілер жүйесінде бейнелеу. Ғылым болмысының негізін жаңа білімдерді алып, оны жүйелеп, мәдениет пен әлеуметтік өмірдің тұрақтылық сипатын қамтамасыз ету құрайды.
Ғылыми білімнің ең бастапқы міндеті – шындықтың, яғни табиғаттың, әлеуметтік болмыстың, танымның, ойлаудың объективті заңдарын ашуы. Сондықтан да зерттеу, ең алдымен, заттар мен құбылыстардың жалпы, қажетті, ұдайы қайталанатын қасиеттерін іздестіруге бағытталған. Мұндай сараптау болмаса, ғылым да жоқ, өйткені ғылымилық заттар мен құбылыстардың тереңіне бойлай отырып, оның заңдылықтарын ашуды білдіреді. Бұл – оның ең іргелі белгісі мен ерекшелігі;
Зерттелетін нысандардың дамуы мен әрекет етуінің белгілі заңдылықтары мен қасиеттеріне сүйене отырып, ғалым болашаққа болжау жасайды, яғни шындықты практикалық игерудің жолын көрсетеді;
46.Ғылым әлеуметтік реттеу факторы
Ғылыми білім – күрделі жүйе. Оның құрамында философиялық, діни, методологиялық көзқарастар, интеллектуалдық және сенсорлық дағдылар, әртүрлі сипаттағы рефлекциялар, әлеуметтік психологиялық стереотиптер, қызығушылық пен қажеттіліктер, қайшылықтар мен парадокстар болуы мүмкін.
Ғылым әлеуметтік институт ретінде белгілі бір қоғамның даму принциптеріне сүйенеді. Мемлекет ғылымды ұйымдастыру және дамытуға бағытталған белгілі шараларды іске асырып отырады. Ғылымның дамуында оның өзіндік өсуін қамтамасыз ететін моралдық ұстанымдар жүйесі бар. Оны «ғылыми этос» деп атайды.
Ғылыми этостың негізгі принциптерін ХХ ғасырдың 70-жылдары ғылым социологиясының негізін қалаушы Р.Мертон ұсынған. Мертон ғылым әлеуметтік құрылым ретінде негізгі төрт құндылықтық императивке сүйенеді деп есептеді. Олар әмбебаптық, ұжымдық, адалдық және ұйымдастырылған скептицизм.
Әмбебаптық императиві ғылымның объективтілік, демократиялық және интернационалдық сипатын көрсетті. Ғылыми ақиқат әруақытта күнделікті өмір күйбіңінен жоғары.
Ұжымдық императиві ғылыми нәтиженің әр уақытта белгілі бір топтың, қауымдастықтың бірлескен еңбегінің нәтижесі екендігін көрсетеді. Сонымен қатар, кез келген ғалым өз еңбегін дамытуда ғылым тарихы мен дәстүріне сүйенеді.
Адалдық императиві ғылым әр уақытта тек ақиқатқа ғана қызмет ететінін нақтылайды.
Ұйымдастырылған скептицизм императиві ғалым өз нәтижесіне, бұрынғы ақиқаттарға әруақытта сын көзімен қарау керектігіне меңзейді.
Қорыта айтқанда, ғылым дегеніміз – әлеуметтік тұрғыдан ұйымдастырылған жаңа білім алу жолындағы ұмтылыс немесе танымдық қызметтің ерекше түрі. Ол – тамшылай төгілген тердің, тынымсыз еңбектенген ізденістің, оқыған үстіне оқып, белгілі бір дәлелдеумен дәйектеудің түбіне тереңдеп бойлаудың, машақаттанудың нәтижесі. Ғылымда даңғыл жол жоқ. Бұлтарысы көп, бұралаңы мол, тайғанап, тайып, қайта көтерілуді, жығылып, қайта тұруды керек етеді
47.Ғылымның қоғам қажеттілігіне әсері
Ең алғашқы адамдар өздерін қоршаған орта жайлы білімдерді жинай бастады. Адамзаттың даму жағдайына қарай бұл білімдер арта берді. Адамдар қоршаған ортаның құпияларына тереңдей енуге талпынды. Уақыт өте келе жекелеген ғылымдар пайда болып, дамыды. Олардың бірі – табиғатты, келесілері – экономиканы, үшіншілері – тарихты немесе мәдениетті зерттеді. Кейінірек ғылым ой еңбегін дене еңбегінен бөлді. Дәл осы әлеуметтік даму түрткіжайты арқасында адамзат қызметінің ерекше түрі – ғылыми таным қалыптаса бастады.
Ғылым – әлемді танып-білу тәсілі. Ежелгі адам тас пен сүйектен алғашқы еңбек құралын жасағанда, от жағуды үйренгенде, қарапайым баспана жасап, тасқа қашап сурет салған кезде тарих ғылымы дүниеге келді. Жазудың пайда болуымен білім жинақтала бастады. Адам өмірлік әрекеті барысында жазудың көмегімен қоршаған орта жайлы білімін өзгелерге тарата бастады. Кейін адам жануар мен өсімдіктер, жұлдыздар мен Ай, арба мен баспанасы туралы маңызды деректерді жазып қалдыруынан биология, астрономия, физика және сәулет өнері, медицина мен математика ғылымдары пайда болды.
48.Ғылым – рационалды басқару факторы және шарты.
Ғылыми таным – танымның ең жоғарғы пішімі. Ғылыми таным рационалдық сипатының басымдылығымен сипатталатын өте күрделі құбылыс. Ол негізінен ұғымдар жүйесі, теориялар, заңдар сияқты басқа да ойлау процестерінің түрлері арқылы айқындалады. Әрине, мұнда сезімдік танымның рөлі де жоққа шығарылмайды, алайда ол ғылыми танымның теория ауқымында жанама, екінші рөл атқарады. Ғылыми таным құбылыстар мен процестердің ішкі әмбебаптық байланыстары мен заңдылықтарын эмпирикалық білім мен ақыл-ойға табан тіреп, рационалды түрде сараптау арқылы бейнелейді. Мұндай сараптау ұғымдар жүйесі, ой қорытындысы, заңдар, категориялар мен принциптер сияқты жоғары дәрежедегі абстракциялар жүйесі арқылы іске асады. Ғылыми танымның ең маңызды міндеті – мейлінше ақиқатқа жету, оның мазмұнын жан-жақты ашу. Осы міндетті іске асыру үшін ғылыми танымның көптеген тәсілдері кеңінен пайдаланылады, оларға: абстракциялау, идеализациялау, синтез, дедукция, асбстрактіліктен нақтылыққа өрлеу, тарихилық және логикалық әдістер жатады. Ғылыми танымның маңызды ерекшелігі – оның өзіне бағытталғандығы немесе ішкі ғылыми рефлексия ретінде калыптасуы; яғни, ол тек таным процесінің өзін, оның пішімдері мен әдіс-тәсілдерін, ұғымдар жүйесін зерттейді;
49.Ғылымның қызметтерін классификациялау мәселесі.
Тұтас ғылым жүйесін құрайтын ғылыми пәндерді шартты түрде жаратылыстану, әлеуметтік және техникалық ғылым деп үлкен үш топқа бөлуге болады. Бұлардың арасында қатаң шекара жоқ, бірқатар ғылыми пәндер аралық жағдайда қалыптасқан. Мысалы, техникалық ғылым мен әлеуметтік ғылымның түйіскен жерінде – техникалық эстетика, жаратылыстану ғылымы мен техникалық ғылымының түйіскен жерінде – астроботаника, ал жаратылыстану ғылымы мен әлеуметтік ғылымның түйіскен жерінде экономикалық ғылымдар қалыптасқан. Ғылымның ерекше маңызды рөл атқаратын салалары – математика, ақпараттану және басқару теориясы болып табылады. Ғылымның белгілі бір саласында дәстүрлі зерттеулер жүргізілуімен қатар, пәнаралық, кешенді зерттеулер жүргізу қазіргі ғылымның ерекше даму бағыты болып табылады. Мысалы, табиғатты қорғау мәселелерін зерттеуде осы бағыттың маңызы айқын болып отыр. Мұнда биология мен техникалық ғылымдар, жер туралы ғылым мен медицина, экономика мен социология түйісіп, мәселені бірге зерттеуде. Өзінің алған бағыты, тікелей өмірге қатынасына байланысты ғылымды іргелі және қолданбалы деп бөлу дәстүрі қалыптасқан. Іргелі ғылым саласының міндеті қоғамды, дүниені, табиғатты түсіндіретін заңдарды тану. Бұл заңдар мен құрылымдар «таза күйінде» зерттеледі, оларды тікелей пайдалану мүмкіншілігі шартты емес. Қолданбалы ғылымның тікелей мақсаты – іргелі ғылымның ашқан жаңалықтарын танымдық, әлеуметтік-практикалық мәселелерді шешуге қолдану болып табылады. Яғни оның міндеті – ақиқатты тану ғана емес, әлеуметтік сұранысты қанағаттандыру. Қолданбалы ғылым теориялық та, практикалық та бағытта дамуы мүмкін. Мысалы, қазіргі физикада электрдинамика мен кванттық механика іргелі ғылым саласы, ал осыған қосымша нақтылы пәндік саланы тану үшін теориялық қолданбалы физиканың түрлі салалары (металл физикасы, шалаөткізгіштер физикасы, т.б.) қалыптасқан. Ал олардың нәтижесін одан әрі практикада қолдану үшін, әр түрлі практикалық қолданбалы ғылым (металтану, шалаөткізгіш технологиясы, т.б.) пайда болды, бұлар тікелей өндіріспен байланысты қалыптасқан. Барлық техникалық ғылымдар қолданбалы ғылым саласына жатады.
50.Ғылымның қызметтері:мәдени, гуманистік, экологиялық. мәдениет қызметі.
Объективті жаратылыстың философиялық түсінігі табиғат, қоғам және адамзатты қамтиды. Соған байланысты обьективті жаратылыстың осы үш элементіне білімнің үш сферасы нақты қарастырылады.
Жаратылыс сферасына және зерттелетін ақиқат дүниенің түріне байланысты ғылыми білімнің үш бағытын анықтауға болады: жаратылыстану- табиғат туралы білім жүйесі, қоғамтану - қоғамдық емірдің түрлері мен формалары туралы білім жиынтығы, сонымен қатар адам-затты ойлау қабілеті бар жанды зат ретінде қарастыратын ойлау білімдерінің жүйесі.
Табиғат туралы барлық білім жиынтығы жаратылыстану арқылы қалыптасады. Оның қүрылымы табиғат логикасының нақты көрінісі іспетті. Жаратылыс ғылымдарының білім жүйесі орасан зор және әр алуан.
Ғылыми білімнің тағы бір іргелі бағыты - қоғамтану. Оның пәні болып қоғамдық қубылыстар мен жүйелер, қурылымдар, жағдайлар процестер табылады, қоғамдық ғылымдар қоғамдық байланыстар мен цатынастардың жеке түрлері мен барлық жиынтығы туралы білім бе-реді.
Өзінің сипаты бойынша қоғам туралы ғылыми білімдер сан түрлі, олар жалпы үш бағыт бойынша топтастырылған: зерттеу пәні қоғам болып табылатын әлеуметтік бағыт; халықтың еңбегін, меншіктік қатынасты, қоғамдық өндірісті, айырбасты, таралуды және осыларға негізделген қоғамдық қатынастарды зерттейтін экономикалық бағыт; сонымен бірге мемлекеттік-құқықтық құрылымдарды және қоғамдық жүйелердегі қатынастарды пәні ретінде қарастыратын мемлекеттік-құқықтық білімдер бағыты.
Ғылыми білімнің үшінші іргелі бағытын адам және оның ойлау жағдайы туралы ғылыми жүйе құрайды. Адамзат жан-жақты аспектілерде қарастырылып, көптеген ғылым салалары арқылы зерттеледі. Ондай ғылым салаларына - гуманитарлық ғылымдар (психология, логика тағы басқа) және математика жатады.
Ғылым, білімнің қурылысын анықтай келе біз ғылымға толық анықтама бере алатындай мүмкіндікке жеттік. Сонымен, ғылым дегеніміз - арнаулы қоғамдық қызмет нәтижесінде алынып, дамыған және қолдану барысында қоғамның тікелей тәжірибелік күшіне айналған объективті шындықтың динамикалық жүйесі.
51. Ғылым мен қазіргі заманның жаһандық мәселелері.
Жаһандану немесе глобализация (ағылш. Global - «әлемдік», «дүниежүзілік», «жалпы») - жаңа жалпыәлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үрдісі. Терминді ғылыми айналымға алғаш рет 1983 жылы енгізген америкалық экономист Теодор Левитт.