ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.02.2024
Просмотров: 339
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Интернационализм (латын тілінен - ішкі) ғылыми білімнің ішкі табиғатымен байланысты факторларды ғылымның дамуының қозғаушы күші ретінде таниды: оның мәселелерін шешудің логикасы, дәстүрлер мен инновациялардың арақатынасы (ғылым дамуының негізгі қозғаушы күші-ғылымның ішкі қажеттіліктері, оның мақсаттары, проблемалары және зерттеу бағдарламалары). Ғылымның дамуын кез-келген сыртқы факторларға тәуелді емес ғылыми білімнің әртүрлі формалары мен элементтерінің өзара әрекеттесуінің өзін-өзі ұйымдастыратын процесі ретінде қарастыруға болады. 20 ғ-дың 30-жылдары қалыптасты. экстернализмге қарсы тұру ретінде ғылымның генезисі кезеңінде де, ғылыми білімнің дамуының барлық келесі кезеңдерінде де әлеуметтік факторлардың іргелі рөлін атап өтті. Интернационализмнің негізгі өкілдері: Декарт (түйсігі), позитивистер, Поппер, Гуссерль. К. Поппер интернационализм тұжырымдамасының ең маңызды негіздемесін берді: шындықтың 3 тәуелсіз, себептік байланысы жоқ – физикалық әлем, психикалық әлем және білім әлемі бар.
9. Ғылыми білімнің динамикасының кумулятивтік және антикумулятивтік үлгілері
Кумулятивизм-ғылыми дамудың тұжырымдамасы. Бұл қолда бар жаңа білім жинаудың үздіксіз процесі. Әрбір келесі қадамы келесі жетістіктерді ескере отырып жасалады деп болжанады: жаңа білім ескіге қарағанда дәлірек, жеткілікті: ескі білімде элементтер ғана құнды. Ғылымның сандық өзгерісі қолданыстағы ғылыми тұжырымдамалар аясында жаңа фактілерді, бақылауларды, эксперименттік деректерді біртіндеп жинақтау процесінде жүреді. Осыған байланысты бұрыннан қалыптасқан теорияларды, тұжырымдамалар мен қағидаларды кеңейту, нақтылау процесі жүріп жатыр.
Антикумулятивизм-ғылыми даму тұжырымдамасы. оның үздіксіздігі мен сабақтастығын жоққа шығаратын процесс. Бұл тұжырымдама ғылыми революциялар мәселесін бірінші орынға қойды, яғни білімнің дамуы ғылыми төңкерістердің салдарынан жарылғыш түрде жүреді. Ғылыми. револ.- түбегейлі жаңа білімнің пайда болуымен, ғылыми әдіснаманың өзгеруімен байланысты әлем бейнесіндегі ойлау стиліндегі түбегейлі өзгеріс.
10. Ғылымның қызметтерін классификациялау. Ғылымның қызметтері:мәдени, гуманистік, экологиялық. мәдениет қызметі
Ғылым әдіснамасы, дәстүрлі мағынада, ғылыми іс-әрекеттің әдістері мен процедуралары туралы ілім, сонымен қатар Жалпы таным теориясының (эпистемология), әсіресе ғылыми таным теориясының (эпистемология) және ғылым философиясының бөлімі. Әдістеме қолданбалы мағынада — бұл нақты пән-физика, химия, биология және басқа да ғылыми пәндер шеңберінде білім алу және әзірлеу барысында зерттеуші (ғалым) сүйенетін зерттеу қызметінің қағидаттары мен тәсілдерінің жүйесі (кешені, Өзара байланысты жиынтығы). Әдіснаманы әдіснамамен шатастырмау керек. Ғылым әдіснамасының негізгі міндеті-білімнің эвристикалық формасын қатаң тексерілген және сынақтан өткен принциптер, әдістер, ережелер мен нормалар жүйесімен қамтамасыз ету. Методологиялық ғылым ерекшеленеді.Таным шындықты қабылдау модельдерінің құрылысы ретінде түсініледі. Теориялық модельдердің құрылысы ғылымның негізгі" күші " болып табылады, бұл теорияның эвристикалық дәлелдерін шындықты сипаттаудың жеткіліктілігі тұрғысынан шындықтың өлшемі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.
Атап айтқанда, зерттеу қызметінде (мысалы, құқықтану саласында) жетістікке жету үшін ғалым әдістің "құпиясын" игеріп, ғылыми ойлаудың эвристикалық технологиясын игеруі керек. Қолданыстағы әдіснаманы игеру қажет, өйткені әр зерттеуші өзінің ғылыми мектебін құруға толық негіз бере алатындай ізбасарлары жеткілікті болатын өзіндік, өзіндік ғылыми зерттеу әдіснамасын жасай алмайды. Сондықтан зерттеушілердің негізгі бөлігі ғылыми нәтижелерге қол жеткізу үшін дәлелденген әдіснамалық әдістерді қолдана отырып, қолданыстағы бағыттарға (әдістемелерге) қосылуы керек.
11.Ғылым және қазіргі заманның жаhандық мәселелері
Жаһандану немесе глобализация (ағылш. Global - «әлемдік», «дүниежүзілік», «жалпы») - жаңа жалпыәлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үрдісі. Терминді ғылыми айналымға алғаш рет 1983 жылы енгізген америкалық экономист Теодор Левитт. Жаһанданудың жаңа сатысының түрлі аспектілерін 20 ғасырдың ортасынан бастап Уолт Ростоу, Дэниел Белл, Алвин Тофлер, Питер Дракер, Джон Нейсбитт, Лестер Туроу зерделеді. Олар ғылымға “интеллектуалдық индустриялар экономикасы”, “ақпараттық қоғам”, “техникалық революция”, “ақпараттық жарылыс”, “ғаламдық ауыл” деген ұғымдарды енгізді.
Жаһандық мәселелер дегеніміз шешімі өркениеттің ары қарай өмір сүруіне әсер ететін мәлелердің жиынтығы болып табылады. Олар қазіргі заман адамының өмірінің дамуының әркелкілігі мен адамдардың әлеуметтік - экономикалық, саяси - идеологиялық арақатынасында пайда болатын қарама - қайшылықтардың себебінен туындайды. Бұл мәселелер жалпы адамзаттың өміріне әсер етеді.
Адамзаттың жаһандық мәселелері - ғаламшарымыздың барлық тұрғындарының өмірлік қызығушылығын қозғайтын және бұл мәселелерді әлемнің барлық мемлекеттері ортақтасып шешетін мәселелер. Адамзаттың жаһандық мәселелеріне жататындар: Оңтүстік-Солтүстік мәселесі; азық-түлік мәселесі; кедейлік мәселесі; энергетика мәселесі; экология мен тұрақты даму әселесі; әлемдік мұхитты меңгеру мәселесі; демография мәселесі; АИВ инфекциясы және т.б. Бұл тізім тұрақты емес. Сонымен қатар, өркениеттің дамуымен бірге жаңа жаһандық мәселелер туып отырады (ғарыштық кеңістікті игеру, климатты қадағалау т.б.)
12.Вавилон,Египет ғылымы: математика, астрономияның дамуы
Математика ғылымдардың ішінде ең ерте шыққан, оның тарихи ғасырлар түкпірінде жазу мен сызу жоқ кезінде басталған. Адамзат тағылының даму дәуірінің табалдырығын аттап басқан заманда «артық», «кем», «үлкен», «кішкене» ұғымдары туған. Заттарды санаудан 1,2,3,4,5....т.с.с натурал сандарды жазуға, нәрселердің мөлшерін өзара салыстыруға, жыл мезгілдерін ажыратуға мәжбүр еткен.
Ең алғашқы сандар, яғни цифрлар б.з.д 2 мыңжылдықта пайда болған. Тарих жағынан келсек, сандардың ежелгі Вавилонда қолданғаны айқындалады. Осылай математика саласы одан әрі қарай дами түсті. Қаншама ғалымдар өз шығармаларын есеп арқылы өшпес мұра қылып қалдырған.
Көне Мысыр әлемдегі ең байырғы мәдениет ошақтарының бірі. Ніл өзенінің екі жағалауына орналасқан бұл ел б.з.б. 3200-ші жж біртұтас мемлекет болып бірікті. Ніл өзені әр жылда тасып, жағалаудағы егістік жерлерді шайып кетіп отырған, тасу мезгілі аяқталған соң тұрғындардың жерін қайта өлшеп бөлу керек болады, ұзақ жылғы жер өлшеу тәжірибесінің арқасында геометрия ғылымы пайда болған (геометрия – грекше сөз, гео — жер, метро — өлшеу деген мағына береді).
Б.з.б. 2900-шы жж кейін патшаларының мазары ретінде көне мысырлықтар көптеген алып пирамидаларды тұрғыза бастаған. Пирамидалардың құрылысына қарай отырып, сол кездегі көне мысырлықтардың геометрия мен астрономияны аз білмегенін аңғаруға болады. Мысалға, пирамида табаны мен бүйір бет ауданы арасындағы қатынас пен табанындағы бұрыштарды атауға болады.
Қазіргі кездегі Көне Мысыр математикасы туралы зерттеулер негізінен, сол кездегі монахтар жазуы және руни жазуымен жазып қалдырған екі кітапқа сүйенеді: бірі Лондонда (1858 жылы ағылшын жинаушысы Райнд тауып, өз меншігіне алған, сондықтан көбінесе Райнд папирусы (жоғарғы суреттегідей) деп аталады, ол папирус б.з.б. 1700 жылға жатады, бұл Мәскеу папирусына қарағанда үлкенірек). Енді бірі Москвада сақтаулы. «Мәскеу папирусы» деп аталады.
Астрономия (көне грекше:«жұлдыз» + (номос), «заң» ) - ғарыштық денелердің құрылысы, дамуы, олар құрайтын ғарыштық жүйелер және тұтас Ғалам туралы ғылым. Астрономия ғарыш кеңістігіндегі жекелеген денелерді немесе денелер жүйелерін, олардың құрылысын, пайда болуын және динамикасын, сондай-ақ, оларда болып жатқан құбылыстарды зерттейді. Аспан денелеріне жұлдыздар (соның бірі - Күн), планеталар (соның бірі - Жер), планеталардың серіктері; мысалы, Жер серігі - Ай, сондай-ақ кометалар, метеориттер жатады. Сондай-ақ, ғаламшараралық , жұлдызаралық ортаны, пульсарларды, қарақұрдымдарды, тұмандықтарды, галактикаларды, квазарлард және т.б. зерттейді.
Мысырлықтар жұлдыздардың барлығы 365 күнде толық өзгеретінін байқады. Сонымен қатар, Күннің бұл 365 күндік циклі жыл мезгілдерімен сәйкес келеді, ал 2500 Б.-ға дейін. мысырлықтар сол цикл негізінде күнтізбені қолданды, сондықтан олар төртінші мыңжылдықтан бастап жүйелі түрде астрономиялық бақылауды қолданды деп болжанады.
Мысыр күнтізбелік жылында 12 ай 30 күнді, 5 күн эпагоменос деп аталды. Айырмашылық күн жылымен салыстырғанда ¼ күн болды. Олар серпінді жылдарды қолданбаған: 120 жылдан кейін бір ай алға, 1456 жылдан кейін азаматтық және астрономиялық жыл қайтадан сәйкес келді.
Ніл өзінің көтерілуін азырақ немесе аз басталды, бұл жұлдыз Сотис, біздің Сириус (Мысырлықтардың Сепеті), көкжиек астында ұзақ көрінбейтін болғаннан кейін, күн шыққанға дейін қайтадан көрінді.
Мысыр күнтізбесінде төрт айдың үш мезгілі болған:
- Су тасқыны немесе Ахет.
- Қыс немесе Перет, яғни жерлердің судан «шығуы».
- Жаз немесе Шему, яғни «судың жетіспеушілігі».
13.Ежелгі Қытай, Үндістандағы ғылымның дамуы
Б.з.б. 6 – 3 ғасырларда конфуцийшілдік, моизм, легизм мектептерінің қалыптасуы нәтижесінде Қытай философиясы пайда болды. Қытай халқы жаратылыстану және техникалық ғылымдарының дамуына елеулі үлес қосты. Көптеген маңызды ғылыми- техникалық жаңалықтар Қытайда басқа елдерден (соның ішінде Еуропа елдерінен де) бірнеше жүз жыл бұрын пайда болған (компас, сейсмоскоп, спидометр, қағаз, оқ-дәрі жасау, кітап шығару, тағы басқа). Математика Қытайда Хань әулеті тұсында-ақ дами бастаған.Ең көне жұлдыздар каталогін (807 жұлдыз) б.з.б. 4 ғасырда Ши-Шэн құрастырған. Күннің тұтылуы туралы ең алғашқы мәлімет Қытайда б.з.б. 720 жылы жазылған. Б.з.б. 138 – 126 жылы Чжан Цяньның Орта Азияға саяхат жасауы қытайлықтардың елдің батыс жағындағы халықтарды зерттеуіне мүмкіндік туғызды және «Ұлы Жібек жолы» арқылы керуен жүргізіп, сауда жасауына жол ашты.Сун дәуірінде (960 – 1279) Қытай араб елдерімен, Кореямен, Үнді-қытаймен және оңтүстік аралдармен теңіз арқылы сауда жасауды күшейтті. Осыған байланысты Қытайда кеме жасау, теңіз қатынасы өрістей бастады. Медицина тарихы Қытайда 3000 жылға созылады. Медицинадағы ең көне кітап – «Нэйцзин» Қытай медицинасының дамуында үлкен рөл атқарды. Тұңғыш «фармакология» кітабы Қытайда жазылды.Инемен емдеу әдісі Қытай медецина әдебиетінде Сун дәуірі деректерінде кездеседі. Қытай дүние жүзінде бірінші болып селитраны оқ-дәрі жасауға пайдаланды. 16 ғасырда Қытайда оқ-дәрі шығарыла бастады. 3 – 5 ғасырларда фарфор өндіру игерілді. Б.з.б. 6 ғасырда дүние жүзіндегі ең үлкен канал салу жұмысы басталып, ол 13 ғасырда Пекин мен Ханчжоуды су жолымен жалғастырды. Екінші бір үлкен құрылыс – Қытай қорғаны. Қытай халқының дүниежүзілік өркениетке қосқан аса зор үлесі – қағаз жасау (2 ғ.).Кітап шығару тарихы Қытайда 5 – 6 ғасырларға саяды. Қытайда кітапты 2 түсті баяумен басу 1340 жылы жүзеге асырылды. 20 ғасырдың басына дейін Қытайда оқу жүйесі ертедегі классик. конфуцийшілдік діни кітаптарды оқытуға негізделіп келді. 1902 – 03 жылы оқу жүйесінде тұңғыш реформа жасалып, еуропалық үлгідегі мектеп жүйесі қалыптасты.