Файл: 3 дегей паренхималы дистрофия кезінде мшелерде болатын морфологиялы згерістер.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 159
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мезенхима деп дэнекер тіндердің барлык түрлері пайда болатын эмбриондык тінді атайды. Мензенхимадан дэнекер тін, кан тамырлары бұлшыкеттер, шеміршек жэне сүйек тіні, сірлі кабыктар (мезотелий) кан жасау жүйесі дамиды. Осы тіндердің жетіліп үлгермеген (камбиалдык) элементтерінен белгілі бір жағдайларда катерлі жэне катерсіз ісіктер өсіп шығады. Мезенхимадан өсетін катерсіз ісіктер. Фиброма жетілген талшыкты дэнекер тіннен өсетін катерсіз ісік. Ол теріде, тері асты шелінде, сүт безінде, жатырда, бұлшыкет аралығында өсіп, бірте-бірте үлкейіп көлденені 4-6 сантиметрге жетеді. Ісік айналасындағы тіндерден капсуламен шекараланған. Кұрамындағы жасушалар мен дәнекер тіннін аракатынасына байланысты фиброманы катты жэне жүмсак түрлерге бөледі. Жүмсак фиброма негізінен фибробласт, фиброцит жасушаларынан түзілген, олардың арасында аралык тін мен жіңішке коллаген талшыктары көрінеді. Аралыктін ісінген жағдайда фибробласт жасушалары бір-бірінен алшактап, жұлдыз тэрізді болып калады. Ісіктін бұл түрін миксома деп атайды. Қатты фиброма эр түрлі бағытта орналаскан дэнекер тін талшыктарынан жэне аз мөлшердегі фибробласт жасушаларынан құралған. Ісік стромасы кейде гиалинге ұксас катты.
Десмоидтык фиброма катты фиброманын бір түрі, іштің тік бүлшықетінің апоневрозынан өседі. Ісік ұршык тәрізді, катарласа орналаскан талшыктар түзетін, жасушалардан кұралған. Десмоидтык фиброманың ерекшелігі — ол айналасындағы тіндерге ене шекарасыз өседі. Десмоид баска жерлерде де өсуі мүмкін, оның экстраабдоминалды десмоид деп атайды.
Дерматофиброма (гистиоцитома), терімен байланысқан дэнекер тін ісігі. Ісік жасушалары кейде фибробласт жасушаларында коллаген түзіп, кэдімгі фибромаға ұксап, кейде гистиоцит жасушалары басым болып, олардын арасында көп ядролык цитоплазмасында май немесе гемосидерин бар, Тутон жасушалары пайда болады
Липома — май тінінің катерсіз ісігі. Ол кесіп карағанда сэры немесе акшыл сары түсті, салмағы 10—15 килограмға дейін жетуі мүмкін.
Гибернома коңыр май тәрізді өте сирек кездесетін ісік. Қоныр май калдыктары кездесетін жерлерде: омыртка, бүйрек, бүйрек үсті безі айналасында, жауырын аралығында, мойында, колтык астында дамиды. Коныр май алғашқы рет кыскы ұйкыға кететін жануарлардан табылған. Гибернома (латынша hibernus — кыскы) термині де осы түсінікпен байланысты. Ісік коңыр түсті түйін түрінде өсіп, көлденеңі 5—8 сантиметрге жетеді.
Лейомиома бірынғай салалы бүлшыкет ісігі, көбінесе жатырда, асказан ішек жолдарында кездеседі. Ісік әр түрлі бағытта жайғаскан бүлшыкет талшыктарынан түзілген.
Рабдомиома көлденең жолакты бүлшыкет ісігі жүректе, аяк-кол бүлшыкеттерінде өседі, онын көлденеңі 10—15 сантиметрге жетеді.
Қатерсіз синовиома көбінесе ірі буындарда кездесетін, көлденеңі бірнеше сантиметрге жететін, коныр аралас акшыл түсті катты ісік. Синовиоманың бір фазалы жэне екі фазалы түрлері бар. Бір фазалы синовиома негізінен үршык тэрізді, ал кейде тек ірі, цитоплазмасыашык түсті жасушалардан күралған. Екі фазалы синовиомада аталған жасушалардың екі түрі де кездеседі.
Остеома сүйек тінінің ісігі, оның тығыз жэне кеуек түрлері бар. Кдлыпты жағдайда сүйек бедгілі бір ретпен жайғаскан сүйек белдеудерінен түзілген болса, остеомада олар эр түрлі бағытта орналаскан жэне жетілу мерзімі эр түрлі сүйек тінінен кұралған
Хондрома гиалин шеміршегінен өсіп шығатын катты ісік . Ен көп кездесетін жері колдың, аяктын майда сүйектері, омыртка. Ісік сырткы карап өссе — оны экхондрома деп, сүйек өзегіне қарап өссе — энхондрома деп атайды.
Веналык гемангиомада кан тамырларынын санылуы бір-бірінен калың дәнекер тіндік кабатпен бөлінген. Оның кұрамында бірынғай салалы бұлшыкет талшыктары да болады. Гломусангиома терідегі гломустардан, артерия жэне вена жүйелерін біріктіруші кан тамырлардан, оның ішінде Суке-Гойер өзегі деп аталатын артериялык бөлігінен өсетін ісік.
44.Қатерлі мезенхималық ісіктердің макро-микроскопиялық сипаттамассы
Мезенхимадан өсетін катерлі ісіктерді саркома (грекше sarcos — ет) деп атайды, олар кесіп карағанда балык етіне ұксас. Саркоманын мезенхиманың катерсіз ісіктерінен айырмашылығы, онда жасуша атипизмі жаксы дамыған, митоздар көп, айналасындағы тіндерге ене өсіп негізінен гематогенді метастаздар береді.
Фибросаркома дэнекер тіннің катерлі ісігі, ол аяк-колдың жоғарғы бөлігінде, жұмсак тіндердін арасында түйін түрінде немесе айналасындағы тіндерге ене өскен ісік түрінде байкалады. Фибросаркома баска саркомадарға карағанда баяу өскендіктен, ауру дэрігерге көрінгенде ол үлкейіп, көлденеңі орташа 8 сантиметрге жетеді. Фибросаркома дәнекер тін талшыктары мен жасушаларынан түзілген. Оның жетілген жэне жетілмеген түрлері бар. Жетілген фибросаркома коллаген талшыктарынан түрады, олардың арасында ұршык тәрізді, ядросы ірі, гиперхромды фибробласт тэрізді жасушалар кездеседі. Ісікте типтік митоздар саны көп, атипиялык митоздар бірен-саран.
Дерматофибросаркома терімен байланысты ісік, аркада, иыкта жэне балтырда тері астынан томпайып түрған түйін түрінде байкалады. Ол баяу дамып, алып тастағанда кайта өсіп шығады (рецидив), бірак метастаз беруі өте сирек. Ісік күрамында жасушалар да көп, олардың арасында көп ядролы Тутой жасушаларына ұксас жасушалар, цитоплазмасы көбіктенген, көппішінді атипиялык жасушалар, бүралған (муарлы) жэне ырғакты кұрылымдар кездеседі.
Липосаркома май тінінін, катерлі ісігі, кез келген жаста кездеседі. Ісік өсіп, салмағы 3 кг жэне онан да көп болады. Кесіп карағанда түйін түрінде немесе айналасын да шекарасыз өсіп кеткен ісік түрінде көрінеді. Түсі акшыл сары, кейде кан кұйылу, некроз ошактары болуына байланысты шұбарланған. Липосаркоманың бірнеше түрі бар:
• негізінен жаксы жетілген липосаркома. Бұл жерде липоциттерде өзгерістер аз, ядролары гиперхромды, митоздар сирек, арасында дэнекер тін талшыктары •копмиксоидтык(ұрыктык)липосаркомаұрыккезеңіндегімайтінінелестетеді. Шырышты тін арасында липобластар жэне липоциттер көрінеді;
• домалак жасушалы липосаркома негізінен майда липоциттерден түзілген;
• көппішінді (жетілмеген) липосаркома жасушаларкұрамыныңтүрлілігімен жэне ядролардың айтарлыктай атипизмімен сипатталады
Қатерлі лейомиома (лейомиосаркома
), бірыңғай салалы бұлшықет ісігі, оның екі түрі бар.
• Типтік катерлі лейомиома кэдімгі лейомиомаға ұксас, олардан тек жасуша атиптігімен ғана ерекшеленеді.
• Атипиялык қатерлілейомиомадажасушаларполиморфизмібасым, эсіресе коп ядролы симпластардын болуы осы ісік ушін тэн морфологиялык белгілердін, бірі болып саналады. Феталдык рабдомиома қатерсіз ісіктердін катарына кіреді .
Рабдомиосаркома өте катерлі ісіктердің бірі, көптеген метастаз береді. Микроскоппен карағанда бұл ісік көлденен жолакты бұлшыкет жасушаларының урыктык, даму кезеніне сай келетін полиморфты, айрыкша атипизмді бір ядролы, кейде кос ядролы жасушалардан кұралған.
Катерлі гемангиоэндотелиома бір-бірімен ретсіз жалғасып жаткан, атипті эндотелий жасушаларымен астарланған майда кан тамырларынан кұралған. Қатерлі гемангиоперицитома ісік жасушаларының (перициттердін) кан тамырлары сыртында өсіп-өнуімен, олардың атиптігімен сипатталады.
Ангиосаркома кан тамырларынан өсіп шығатын аса катерлі ісік. Жоғарыда айтылған кан тамырларының катерлі ісіктерінен айырмашылығы — бұл жерде атипизм айрыкпіа кейде ісіктің кан тамырларымен байланысы анык байкалмайды. Ісік ұршык тэрізді, көп пішінді тэртіпсіз орналаскан жасушалар тізбектерін түзеді, эндотелиге ұксас жасушалары жетілмеген, перициттік күрылымдары жоқ.
Лимфангиосаркома лимфа тамырларынан өсетін, атипті эндотелий жасушаларымен астарланған куыстар түзетін ісік. Қатерлі синовиома. Синовиоманың катерсіз түрі жок деген ғылыми ұғым бар. Бұл жерде цитоплазмасы ашық немесе үршык тэрізді жасушалардан кұралған ісік көрінеді. Синовиоманын екінші түрі ұршык тэрізді жасушалы саркоманы елестетеді, олардан тек ашык жасушалардан түзілген, эпителийге үқсас күрылымдар барлығымен ғана ерекшеленеді. Дегенмен, қатерлі синовиомада жасуша атипизмі көбірек кездеседі . Қатерлі мезотелиома сірлі кабықтардың өте калындап кетуімен, олардың куысының тарылып немесе бүтіндей тығындалып калуымен сипатталған ісік. Мезотелий жасушалары безді өзектерге ұксап не бүрлі кұрылымдар түзіп, солардын ішін жэне сыртын қаптап жатады. Ісік стромасы дәнекер тін талшыктарынан түрады. Олардың арасында бір ядролы не көп ядролы алып жасушалар да кездеседі.
Остеосаркома сүйектің катерлі ісігі . Ол негізінен ұзын сүйектерде өседі. Ісіктің остеобластык жэне остеолизистік түрлерін ажыратады. Ісіктін бірінші түрінде сүйек түзу үдерісі басым, сондыктан ісік өте катты. Ісіктін екінші түрінде ісік арасында жұмсак. тіндер де кездеседі. Микроскоппен Караганда полиморфты атипиялык остеобласт жасушалары көрінеді.
Хондросаркома сирек кездесетін, шеміршек жасушаларынан өсетін ісік. Хондробласт жасушаларында атипизм айрыкша көрініп, олардың арасында көптеген митоздар кездеседі. Аралык тін хондроид тін тәрізденіп калады, бұл жерде сүйек түзуші жэне миксоид тін, некроз ошактары көрінеді
45. Ходжкин лимфомасы,морфологиялық ерекшеліктері
Ходжкин ауруы (лимфогранулематоз) өзіне тэн клиникалык белгілері, морфологиялык көріністері бар, лимфа бездерінін ісіктері арасында ерекше орын алатын, катерлі ісік. Ол көбінесе мойын, көкірек куысы, күрсак пердесі сыртындағы лимфа түйіндерінде басталады. Лимфа түйіндері біраз үлкейіп, бір-біріне жабысып қалады, кесіп карағанда эр түрлі көріністе болады, некроз ошақтары — ак-сұр, кан кұйылу ошактары — кызыл, склероз аймактары — ак түсті. Көкбауыр өзгеріп арасында ак жолактары бар кызыл гранитке (порфирге) ұксап калады. Микроскоппен тексергенде осы жерде лимфогранулематозға тэн Ходжкиннің кіші жэне үлкен жасушаларын, Рид—Штернбергтін алып жасушаларын жэне плазмалык жасушаларды, гистиоциттерді, эозинофилдерді, фибробластарды, некроз бен склероз ошактарын көреміз
Ходжкин жасушалары бір ядролы, олар ісік жасушаларының Рид-Штернберг жасушаларына айналу кезеңі алдында пайда болады. Олардың диагноз коюға жәрдемі аз. Ісік кұрамында бұлардан баска көп ядролы алып жасушалар да көп кездеседі. Лимфогранулематозды клиникалык-морфологиялык көріністеріне карап 4 вариантка (түрге) бөледі (Льюкис, 1966):
• лимфоциттер басымдығымен сипатталатын (лимфогистиоцитті);
• аралас жасушалы;
• лимфоид тінінін жойылуымен сипатталатын;
• нодуляр (түйінді) склероз жэне Ходжкин лимфомасының 5%-ын кұрайды.
1. Лимфоциттер басымдығымен сипатталатын вариант лимфогранулематоздын 1—11 кезеніне тура келеді. Микроскоппен Караганда лимфоциттердін көбейіп өсіп кеткені (гиперплазиясы), олардың арасында гистиоцит жасушалардын пайда болғаны көрінеді. Лимфогранулематоз диагнозы осы ісікке тэн Рид-Штернберг жасушалары табылғанда ғана койылады.
2. Нодуляр (түйінді) склероз вариантында біріншіден, лимфа бездерінде (оларды жеке дара түйіндерге бөлуші) дэнекер тін өсуімен, екіншіден, Рид-Штернберг жасушаларымен бір катарда, ісіктін тек осы түрінде ұшырайтын, шүнкырлык (лакуналык) жасушалардын пайда болуымен сипатталады. Шүңкырлык жасушалар өте ірі, ал ядролары майда, өте көп, не көп бөлшекті болады. Жасуша айналасында, тін фиксациясы нэтижесінде, бос орын — «лакуна» пайда болады. Бұл жасушалар гиперплазияға ұшыраған лимфоидты тін арасында жататынын да айта кету керек. Сонымен катар кіші лимфоциттер, плазмалык жасушалар, гистиоциттер, фибробластар кездеседі. Клиникада бұл вариант лимфогранулематоздың I—11 кезеніне тура келеді.
