Файл: Оу практикасыны ту кестесі 1апта бойынша орындалатын тапсырмалар 23. 01. 28. 01. 2023ж.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 23
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Психологиялық кеңес (консультация) жүргізу, кәсіби кеңес (консультация) жүргізу – диагностикалық негізде туындайды. Психологиялық кеңес берудің мақсаты: педагогикалық үрдістердегі қатысушыларға мәселелерді,оқу-тәрбие үдерісінде туындаған проблемаларды шешуге көмек көрсету. Кеңес беру жұмысында психологтың іскерлігі мен дағдысын дамытумен бірге бұл арнайы дайындықты талап етеді.
Әлеуметтік-диспетчерлік бағыттар:
1) педагог-психологтың және кең көлемде талап етілетін мамандардың кәсіптік құзыреттілігі, функционалдық міндеттері шеңберінен шығатын проблемаларды шешу бойынша (дефектологтарға, логопедтерге, тифлопедагогтарға т.б.) аралас-мамандармен жұмыс жүргізу;
2) әлеуметтік-медициналық-психологиялық қызметтер туралы деректер банкін қалыптастыру;
3) аралас-мамандармен және шұғыл жағдайда көмек көрсету бойынша мүдделі органдармен өзара іс-қимыл нәтижелерінің мониторингін жүргізу.
Аналитикалық іс-әрекеттің мақсаты: туындаған проблемалық себептердің ғылыми-теориялық негіздерін қарастыру, педагогикалық процеске қатысушыларға кешенді ұсыныстар жасау.
Психологиялық білімді көтеру – мақсаты: педагогикалық үрдістерге қатысушыларды психологиялық мәдениетін көтеру.
2. Мектеп психологының құқықтары мен міндеттері. Мектеп психологының құқықтық мәртебесі
-
Мектеп психологы – жоғары психологиялық білімі бар маман. -
Қызметтік кесімді айлық, еңбек демалысының ұзақтығы, педагогикалық жүктеменің тарифтелген көлемі ҚР Білім және ғылым министрлігінің нормативті құжаттарына сәйкес белгіленеді. -
Психолог қызметі санаттар негізінде (19 дан 16-ға дейінгі дәреже) әрбір мектепте – білім беру мекемесіне кем дегенде бір психолог болып тағайындалады. 500-ден астам тәрбиеленушілері бар білім беру мекемелерінде психолог мамандардың саны көбейтіледі. -
Мектеп психологының жұмыс тәртібі мектептің жалпы тәртібіне сай болуы тиіс және оны білім беру мекемесінің директоры бекітеді. Психологтың жұмыс уақыты бағдарлық талаптарды ескере отырып ұйымдастырылады. -
Білім беру мекемесіндегі психолог жұмысы үшін табысты іс-әрекетке қажетті жағдайларды қамтамасыз ететін арнайы жабдықталған бөлме бөлінеді. -
Мектеп психологы әрбір оқу жылының басында мектептің педагогикалық кеңесінде тыңдалатын және білім беру мекемесінің директоры бекітетін өз іс-әрекетінің жоспарын жасайды. -
Мектеп психологы өз іс-әрекетіне есеп жүргізіп отырады және әрбір оқу жылының соңында атқарылған жұмыс туралы есеп береді, ол білім беруді басқарудың тиісті деңгейде жалпы мектептік есепке енгізіледі. -
Психолог іс-әрекетіне жалпы бақылауды жоғары тұрған психологиялық қызмет, мектеп директоры және педагогикалық кеңес бекітілген бағдарлама негізінде жүзеге асырады. -
Мектеп психологы оқу орны әкімшілігінің нұсқауларын, егер олар психологтың негізгі мақсаттарына, міндеттеріне және этикалық кодексіне қарама-қайшы болса, орындамауға құқылы. -
Білім беру мекемесінің психологы өз іс-әрекетін әкімшілікпен, педагогикалық ұжыммен, ата-аналармен, медициналық қызметпен, кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі бөлім қызметімен, т.б. тығыз байланысты жүргізуге міндетті. -
Өзінің іс-әрекетінде мектеп психологы ұйымдық-психологиялық, дамытушылық, психофасилитациялық, психопрофилактикалық, психодиагностикалық және психокоррекциялық бағыттарды жүзеге асырады.
П с и х о л о г:
-
оқу-тәрбие үрдісінің барлық субъектілерімен жұмыс істеудің формаларын және әдістерін таңдауға, жұмыстың белгілі бір кезеңге арналған маңызды бағыттарын атап көрсетуге, жұмыстың көптеген түрлерін жүргізу кезектілігін белгілеуге; -
оқу орнының басшылығына психологиялық қызметтің тиімді іс-әрекетіне қолдау көрсететін идеялар ұсынуға; -
оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыру жөніндегі қажетті мектеп құжаттамаларын оқып-үйренуге; -
оқу-тәрбие үрдісімен байланысты әр түрлі мәселелерді талқылайтын жиындар мен мәжілістерге белсенді қатысуға; -
педагогикалық және мектеп ұжымдарында әр түрлі психологиялық зерттеулер мен тестілер жасауға, пайдалануға, түзетуге және жүргізуге; -
тәжірибелік психологияның ғылыми орталықтармен, жоғары оқу орындарының психология кафедраларымен, психологиялық ассоциациялармен, психолог-практиктермен тұрақты іскерлік байланысты жүзеге асыруға; -
әр түрлі конференцияларға, семинарларға, симпозиумдарға тәжірибе алмасу мен өз біліктілігі мен кәсібилігін жетілдіру мақсатында қатысуға; -
мектеп әкімшілігіне, педагогтарға, ата-аналарға, оқушыларға әртүрлі психологиялық мәселелер бойынша ұсыныс-кеңестер беруге қ ұ қ ы л ы.
П с и х о л о г:
-
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің нормативті актілерін, құжаттарын, бұйрықтарын, нұсқауларын басшылыққа алуға; -
Өзінің іс-әрекетін өз кәсіби біліктілігінің және қызметтік міндеттемелерінің шеңберінде жүргізуге; -
Психология мен педагогиканың әртүрлі салаларындағы ең жаңа жетістіктерді білуге және насихаттауға; диагностиканың, түзетудің, алдын алудың ғылыми негізделген әдістерін өз іс-әрекетінде қолдануға; өзінің кәсіби деңгейін жетілдіру үшін үнемі еңбектенуге; -
Тәжірибелік психологтың этикалық кодексі нормаларын басшылыққа алуға; -
Мектеп қабырғасындағы диагностикалық, психокоррекциялық, консультативтік іс-әрекетіне тиісті кәсіби әзірлігі жоқ біліксіз адамдарды жібермеуге; -
Кез келген мектеп құжаттамасына (тәрбие беру жоспарларына, білім беру бағдарламаларына, педагогикалық кеңестің шешімдеріне, ағымдағы оқу-тәрбие поцесіне, т.б. ) психологиялық талдау жүргізуге; -
Мектеп ұжымындағы әртүрлі деңгейдегі тұлғааралық қатынастарды (Оқытушы-администратор, оқытушы-оқытушы, оқытушы-оқушы, оқушы-оқушы) бақылауда ұстауға, талдауға және түзетуге; -
Әкімшілікпен, оқытушылармен, оқушылармен, ата-аналармен бірлесе отырып, білім беру үрдісінің барлық субъектілерінің табысты бейімделуі мен тиімді іс-әрекетіне қолдау көрсететін ғылыми негізделген білім беру, тәрбиелеу, түзету,т.б. бағдарламаларды жасауға және енгізуге; -
Еркін формадағы психологиялық құжаттаманы (дискеттер, үн таспаларды, перфокарталарды, т.б.) жүйелі түрде жүргізуге және сақтауға м і н д е т т і.
3. Мектеп психологының жұмыс бағыттары.
-
Диагностикалық жұмыс – мектеп психологының жұмысындағы дәстүрлі буын, тарихи мектептегі психологиялық тәжірибенің алғашқы түрі. Бүгінде ол әлі де маманның жұмыс уақытының негізгі бөлігін алады. Бұл жағдайдың себептері түсінікті. Біріншіден, диагностика мектеп психологы қандай білім алған болса да, ең көп және ең жақсы дайындалған. Екіншіден, бұл психологиялық қызметтің ең «көрсетілетін» түрі (не көрсетуге болады, билікке не хабарлауға болады) және «тапсырыс берушілерге» - мұғалімдер мен ата-аналарға ең түсінікті. Ақырында, диагностика нәтижелерді жүргізу, өңдеу және түсіну үшін психологтан көп уақыт пен энергияны талап етеді, өйткені қолданыстағы формалардың көпшілігінде ол мектеп жағдайында техникалық немесе мәні бойынша пайдалануға бейімделмеген. Мысалы, осы сәтті алайық: оқушының анықталған психологиялық ерекшеліктері оқу іс-әрекетінің тиімділігіне қалай әсер етеді және осы сипаттамалармен жұмыс істеуге қандай педагогикалық әдістер көмектеседі? Басқаша айтқанда, сынақ нәтижелерімен не істеу керек? Мысалы, мектеп психологы бала психикасының қандай ерекшеліктері оның жаратылыстану циклінің пәндеріндегі материалды ойдағыдай меңгеруіне кедергі болатынын білуі керек, ал психологиялық көмекші құралдар оған зейіні мен зейінін, вербальды және вербальды емес интеллектін және т.б. .абстрактілі бейтарап материал бойынша.Мұндай зерттеу мағыналы болды, оның нәтижелері оқу дағдылары мен дағдылары тіліне, оқу материалын беру тәсілдеріне, студент біліміне қойылатын педагогикалық талаптар тіліне аударылуы керек. Көп жағдайда мұндай жұмыстарды жүргізу мектеп үшін де, академиялық психолог-зерттеуші де қиынға соғады. -
Демек, мектептегі диагностикалық қызмет дәстүрлі зерттеу диагностикасынан ерекшеленеді. Ол аз уақытты алуы, өңдеу мен талдауда қарапайым және қолжетімді болуы керек, оның нәтижелері педагогикалық тілге «аударылуы» керек. Ал ең маңызды айырмашылық диагностикалық жұмыстың мақсаты мен жеткізілуінде. -
Мектеп психодиагностикасы қолдау үдерісіне ақпараттық қолдау көрсетуге бағытталған. Психодиагностикалық деректер қажет: оқуда, қарым-қатынаста және психикалық әл-ауқатында қиындықтарға тап болған балаларға көмек көрсету әдістері мен нысандарын анықтау үшін оқушының әлеуметтік-психологиялық портретін (оның мектептегі жағдайын сипаттау) құру үшін құралдарды таңдау. және мектеп оқушыларына оқу мен қарым-қатынастың тән ерекшеліктеріне сәйкес психологиялық қолдау көрсету формалары Алайда, диагноз және оның деректері өз алдына мақсат бола алмайды және болмауы да керек. -
Соңғы жылдары отандық әдебиетте мектептегі психодиагностикалық іс-әрекеттің ерекшеліктерін сауатты және конструктивті түрде белгілеген еңбектер пайда болды. Осы идеяларды талдау мектеп психологының психодиагностикалық іс-әрекетін құру және ұйымдастыру принциптерін келесі түрде белгілеуге мүмкіндік береді. -
Бірінші- таңдалған диагностикалық тәсіл мен нақты әдістеменің мектептің психологиялық қызметінің мақсаттарына сәйкестігі (тиімді қолдаудың мақсаттары мен міндеттері). Біз үшін бұл қолданылған әдістеме оқушының мектеп жағдайында оның табысты оқуы мен дамуы үшін қажет білімінің психологиялық ерекшеліктерін дәл ашуы керек дегенді білдіреді. Бұл талап түбегейлі маңызды, бірақ оңай емес. Оқыту процесінде міндетті түрде диагностикаланған қандай ерекшеліктер маңызды екенін қалай анықтауға болады? Бұл жағдайда оқушының кейбір психикалық қасиеттері мен қасиеттерінің маңыздылығын анықтауға мүмкіндік беретін баланың психологиялық-педагогикалық жағдайы туралы түсінік баға жетпес көмек бола алады деп ойлаймыз. Оған мінез-құлықтың, оқу әрекетінің, қарым-қатынастың психологиялық ерекшеліктері, сонымен қатар әр түрлі жас кезеңдеріндегі оқу және даму процесіне айтарлықтай әсер ететін оқушының жеке ерекшеліктері кіреді. Мектеп психологының диагностикалық қызметінің міндеті – оларды дер кезінде зерттеу. Бұл қағиданы біздің модель аясында дәйекті түрде жүзеге асырудың арқасында диагностикалық жұмыс көлемін барынша шектеуге, оны міндетке бағындыруға болады. Диагностика шын мәнінде мектептегі қолданбалы қызмет түріне айналады. Біз бұл мәселеге егжей-тегжейлі тоқталамыз, өйткені біз өз тәжірибемізден де, мектептегі диагностикалық іс-әрекеттің қаншалықты оңай үстемдікке, өзін-өзі қамтамасыз етуге болатынын әріптестермен қарым-қатынасымыздан жақсы білеміз. -
Екінші- сауалнама нәтижелері не бірден «педагогикалық» тілде тұжырымдалуы керек, не мұндай тілге оңай аударылуы керек. Яғни, диагностика нәтижелеріне сүйене отырып, психолог немесе мұғалімнің өзі баланың оқудағы немесе мінез-құлқындағы қиындықтардың себептерін бағалап, білімді табысты меңгеру және тиімді қарым-қатынас жасау үшін жағдай жасай алады. Бұл принципті жүзеге асыру да қиын, өйткені бүгінгі таңда «мектептік психологиялық нарықта» ұсынылып отырған әдістердің көпшілігі оның талаптарына сәйкес келмейді.Мазасыздыққа арналған сауалнамалар мен сауалнамалар Әдістердің көпшілігі баланың шынайы өмірімен жанама түрде байланысты. олардың нәтижелері тірек тапсырмалары тұрғысынан іс жүзінде пайдасыз. -
Үшінші- қолданылатын әдістердің болжамдылығы, яғни олардың негізінде білім берудің одан арғы кезеңдерінде бала дамуының белгілі бір ерекшеліктерін болжау, ықтимал бұзушылықтар мен қиындықтарды болдырмау. Мектеп дәрігерінің, психологтың немесе мұғалімнің алдында тұрған ең маңызды мәселе – диагностикалық мәліметтерге сүйене отырып, оқу процесін әртүрлі мәселелерге әкелмейтіндей етіп қалай жоспарлау керек? Бүгін біз бұл сұраққа іс жүзінде жауап бере алмаймыз. Қолданыстағы зерттеу әдістері қазіргі психологиялық жағдайдың құбылысын (бүгінгі күні, сауалнама кезінде) түсіреді. Баланың мектепке дайындығын анықтау үшін қолданылатын процедуралар ерекше ерекшелік болып табылады. Олардың көпшілігі бірінші сыныпта баланың оқуын болжауға мүмкіндік береді (бірақ басқа қолайлы жағдайларда, сыныптастарымен, мұғаліммен байланыс, қолайлы отбасылық климат және т.б.). -
Төртінші- әдістің жоғары дамушы әлеуеті, яғни сараптаманың өзінде дамушы әсер алу және оның негізінде әртүрлі әзірлеуші бағдарламаларды құру мүмкіндігі. Мектеп тәжірибесінде психолог көп жағдайда «таза» диагнозды жүргізуге қызығушылық танытпайды, баланың көрсеткен нәтижелеріне әсер етуін, ересек адаммен байланысын болдырмайды. Керісінше, егер ақыл-ой кемістігіне күдіктенген бала тестілеу барысында қызығушылық танытып, тұрақты зейінін, үлкендердің көмегін қабылдап, оны жұмыс барысында пайдалана білуін көрсетсе, бұл біз үшін баға жетпес факт. Ол өзінің интеллектінің дәл масштабты бағасынан әлдеқайда маңызды. Сонымен қатар, егер әдістемені түзету және дамыту жұмыстарына өзгертуге болатын болса, бұл өте жақсы. Міне, ШТУР тағы да жақсы мүмкіндіктерді көрсетеді. -
Бесінші- процедураның үнемділігі. Жақсы мектеп әдістемесі - бұл жеке және топтық нұсқаларда болатын, өңдеуге оңай және алынған деректерді бағалауда бір мағыналы (мүмкіндігінше) қысқа, көп функциялы процедура. Дегенмен, соңғысы жас стандарттарының болуына байланысты болуы мүмкін, бұл әрқашан техниканың пайдасына сөйлемейді. Авторлардың өз әдістеріне қолданатын жас стандарттарына қатысты әрқашан екі іргелі сұрақ туындайды: олар қалай алынды және бұл көрсеткіш бойынша жас нормасына сәйкес келмеу, оқыту мен дамытуда әртүрлі психологиялық мәселелерге әкелуі керек пе? бала? Сирек әдістер осы сұрақтарға адекватты жауап беруге дайын екендігімен мақтана алады (мысалы, әйгілі Векслер әдісі). -
Біз диагностикалық іс-әрекеттер жүйесін құрастырған кезде мектептегі қолданбалы психодиагностиканың жоғарыда аталған мақсаттарын, міндеттерін және ерекшеліктерін ескеруге тырыстық. Ең алдымен, осы жүйенің шеңберінде үш негізгі диагностикалық схема бөлінеді: диагностикалық минимум, психикалық даму формасы мен патологиясының біріншілік дифференциациясы және тереңдетілген психодиагностикалық тексеру. Әрбір схема өзінің бақылау міндеттерін шешуге бағытталған, өзінің «шешімділік» қабілетіне ие. Сонымен бірге олар бір-бірімен органикалық байланыста және нақты мектеп тәжірибесінде белгілі бір жүйеде, реттілікте қолданылады. Әрбір схемаға жалпы сипаттама бере отырып, мектеп диагностикасын біртұтас процесс ретінде талдауға көшеміз. -
Бірінші психодиагностикалық схема- диагностикалық минимум. Ол белгілі бір қатардағы барлық мектеп оқушыларын жан-жақты психологиялық-педагогикалық тексеру болып табылады. Схема мектеп оқушыларының білім алуы мен дамуының тиімділігіне айтарлықтай әсер ететін жағдайының әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктерін анықтауға бағытталған. Схеманы жүзеге асыру, біріншіден, мектеп жағдайында оқуда, мінез-құлықта және психикалық салауаттылықта ауыр қиындықтарды бастан кешіретін мектеп оқушыларының тобын анықтауға, екіншіден, когнитивтік, эмоционалдық-еріктік және тұлғалық сфералардың сол спецификалық ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. зерделенген параллельдің барлық мектеп оқушыларының білімдері сәтті бақылау үшін қажет. Біріншісіне, мысалы, жеке немесе мектептегі алаңдаушылықтың жоғары деңгейі, белгілі бір танымдық процестер мен дағдылардың нашар дамуы (ерікті зейін, ең маңызды психикалық әрекеттердің қалыптасуы және т.б.), мінез-құлық пен қарым-қатынастағы әлеуметтік бейімделмеу белгілері және т.б. (бұл туралы толығырақ төменде айтылады). Екіншісіне ақыл-ой әрекеті мен ақыл-ой әрекетінің қарқыны, оқушының дүниеге және өзіне деген қарым-қатынас жүйесінің ерекшеліктері, т.б. -
Диаг ностикалықминимум оның бірқатар ерекшеліктері мен мүмкіндіктерімен анықталатын мектеп іс-әрекетінің біздің моделіміздегі негізгі психодиагностикалық схемасы болып табылады. -
Ең алдымен, диагностикалық минимум дифференциалды сипатқа ие – ол барлық зерттелетін балалар тобын шартты түрде екі кіші топқа бөлуге мүмкіндік береді – қазіргі уақытта психикалық және тұлғалық дамудың өзіндік ерекшеліктері бар «психологиялық қауіпсіз» балаларға. мектеп жағдайында оқу, өзара әрекеттесу және әл-ауқатының айқын проблемалары және балалармен « оқыту және дамыту мәселелері»(бұл жағдайда проблемалар деп нені меңзейтініміз төменде мектептегі психодиагностиканың мазмұны тарауында талқыланады). Бұл факт әрі қарайғы реттілік тұрғысынан түбегейлі маңызды
4. Оқушы тұлғасын қалыптастырудағы мұғалімнің міндеттері.
Педагогтің тұлғалық сапасы “Педагог - оқушы” қатынас жүйесінде оның әрекетінің психологиялық құрылымына әсер ететін шешуші бөліктердің біріне жатады.
Педагогикада, негізінен, оқыту, тәрбиелеу және дамыту әдістеріне, сондай - оларда білік пен дағдыларды қалыптастыруға және олардың мәнділігіне көбірек көңіл бөлінеді.
Педагогтер өз әрекетінде бірдей әдістерді қолданғандығына қарамастан, бірдей нәтижелерге жете бермейтіндігі де белгілі. Оқыту әдістері педагогтің тұлғалық сапаларымен тығыз байланыста өзара әсерлесіп отырады.
Мұғалімнің тұлғалық сапалары сабақта төмендегідей көрініс береді:
-
оқушыны тұлға ретінде қабылдау, оның табысқа жететіндігіне сендіру және мүмкіндіктерін көре білу әрі оны нығайтып отыру; -
мәліметтерді қысқаша түрде беру арқылы оған әлсіз оқушының да, күшті оқушының да қол жеткізуіне мүмкіндік туғызу, -
жаңа жағдайларға тез бейімделіп, сабақты оңтайлы қайта құра білу; -
мейірімді, бірақ талап қоя білу; -
оқушыны білім алуға жұмылдыра білу және оқуға ықыласын қолдап отыру; -
оқудағы қиындықтарды алдын ала біліп, сол қиындықтарды жеңуге бағыт беріп отыру; -
өз жұмысының кемшілік жақтарын көре білу, оны жойып отыруға ұмтылу.
Педагогтің сезімталдығы оқушыларда біліктерді қалыптастыру кезінде оқушының әрбір жауабынан жақсы, айрықша нәрселерді іздеп тауып отыруынан көрінеді. Педагог әрбір оқушы бөтенге ұқсамайтын қайталанбас тұлға екендігін түсінуі тиіс. Білікті педагог оқушыны жауапкершілікке шақыруды айқайлап ұрысу, бұйрық беру немесе мораль оқу арқылы іске асырмайды.
Педагогикалық әрекеттің өзара әрекеттесуші жүйесінде педагогтің тұлғалық сапаларын бірнеше топтарға бөлуге болады.
-
Қиын қалыптастырылатын немесе қалыптастыру мүмкін емес жеке бастың сапалары жатады. -
Тұлғалық сапалары оқушымен екі арадағы психологиялық механизмдерге -
Педагогикалық қабілеттің рефлексивтік деңгейіне негізделеді. Өзара қарым -қатынастың күрделі құрылымында аталып өткен топтарды шартты түрде алынған деп қарастырған жөн.
Педагогтің жеке басының тұлғалық сапаларының құрылымында болатын мына сапаларды атауға болады, оларға жан дүниесінің қағілездігі, юмор сезімінің, ішкі интуициясының болуы және оқушымен абайлап сақтықпен қарым - қатынас жасауы кіреді.
Жан дүниесінің қағілездігіне қайырымдылық, ізгілік, оқушының көңіл - күйін дөп басуы, қабілеттерін тану, оқудағы қиындықтарын көру ғана емес. Сондай - ақ оған дер кезінде көмек бере білу қабілеті де жатады.
