бұл заттар мен кеңістіктерді сезім органдарына әсер еткеннен кейін бейнелуі.

Қабылдау – бұл заттардың жекелік қасиеттері мен елестерді санада нақты бейнелерді бейнелейтін түйсікпен тығыз байланысты танымның бір бағыты болып табылады.

Адамнық ақыл – ой әрекеттерінің салалары (сфера)

1. Сезімдік таным (сезу және қабылдау)

2. Ойлау

3. Есте сақтау және зейін

4. Зерде

5. Эмоциялар

6. Ерік және психомоторлық сала

7. Қызығушылық ( влечения)

8. Сана

СЕЗІМДІЛІКТІ БІЛУ

• Сезім - ең қарапайым психикалық процесс; жеке қасиеттердің көрінісі

сезім органдарына әсер еткен кездегі заттар.

• Қабылдау - бұл психикалық процесс объектілердің тұтасымен, олардың қасиеттерінің жиынтығында, объективті әлемнің субъективті бейнесін қалыптастыру

СЕЗІМНІҢ ПАТОЛОГИЯСЫ

Интенсивті сезімнің өзгерісі:

1.Гипестезия

2.Анестезия

3.Гиперстезия

Сезімнің сапалық өзгерісі:

1.Парестезия

2.Сенестопатия

Сезім патологиясы

Интенсивті (қарқындылықтың) өзгеруі (1)

• Гипестезия - тітіркендіргіштерге сезімталдықтың төмендеуі (шекті деңгейдің жоғарылауы) Ыстық жарық жылы сезіледі, жарқын жарық күңгірт, қатты дыбыс тыныш және т.б. Бұл депрессиялық синдромда, астеникалық синдромда, естен тану жағдайында пайда болады.

• Анестезия - сезімталдықтың болмауы (мысалы, температураның болмауы немесе ауырсынуға сезімталдық). Бұл кататониялық синдроммен, неврологиялық аурулар кезінде пайда болады.

Интенсивті (қарқындылықтың) өзгеруі (2)

• Гиперестезия – жоғарылаған тітіркендіргіштерге сезімталдық (қабылдау шегін төмендету). Дыбыстар табиғи емес қатты, таныс жарықтандыру ретінде қабылданады - жарқын, кейде соқыр болып, көздің ауырсынуын тудырады.

• Гипералгезия - ауыру сезімталдығының жоғарылауы. Көбінесе гиперестезия байқалады

астеникалық синдром .

Астеникалық синдром (1)

- қалыпты белсенділіктен кейін тез шаршағыштықпен сипатталатын патологиялық жағдай

- медицинада ең көп кездесетін синдром!

Дамуда:

• Созылмалы шамадан тыс жұмыс кезінде (физикалық және психикалық)

• Барлық орташа және ауыр аурулар мен инфекциялар үшін

• Психогендік сипатта болуы мүмкін (невротикалық бұзылыстардың бір түрі).

Астеникалық синдром (2)

Шаршау:

• 
  Физиологиялық қалыппты жағдай
  
• 
  Организмнің стресстен кейін уақытша белсенділіктің төмендеуі
  
• 
  Стресстің ұзақтыңына немесе интенсивтілінен кейін айда болады
  
• 
  Толық дем алғаннан кейін қалпына келеді
  
• 
  Арнайы емді қажет етпейді
  

---

Астения:

• 
  Патологиялық ( ауру) жағдайда
  
• 
  Соматикалық аурулар кезінде созылмалы асқыну немесе күштің сарқылуы организмнің белсенділігінің тұрақты төмендеуімен сипатталады
  
• 
  Өршу күнделікті белсенділіктен кейін
  
• 
  Толық дем алғаннан кейін қалыпқа келмеу
  
• 
  Әрдайым арнайы емделуді қажет етеді,жағдайының ауырлығына, созылмалығына байланысты
  

Астеникалық синдром (3)

Клиникалық көріністері:

• шаршаудың жоғарылауы (физикалық және ақыл-ой), астеникалық типтің зейіні мен есте сақтау қабілеті нашарлайды

• гиперестезия, ашуланшақтық және эмоционалды лабильділік (эмоционалды сфераның бұзылуын қараңыз),

• ұйқының бұзылуы (ұйқының қиындауы, таяз ұйқы, ұйқыдан кейін демалу сезімі болмауы, күндізгі ұйқы)

• түрлі вегетативті бұзылыстар - бас аурулары, диспепсиялық бұзылыстар, гипергидроз, жүрек қағуы, айналуы (көбінесе вегетативті-тамырлық дистония ретінде сипатталады).

Астеникалық синдром (4)

Кезеңдер (ауырлық дәрежесі):

• Гиперстениямен астения – тән гиперестезия, тітіркенудің жоғарылауы, зейіннің ауытқуы, төмендеді еңбек өнімділігі мен тиімділігі.

• «тітіркендіргіш әлсіздік» кезеңі - гиперестезия сақталады, тітіркенудің қысқа шығуы тән, олар тез таусылып, көбіне көз жасымен аяқталады («импотенцияның көз жасы»).

Зейін мен тиімділік азаяды, олар жұмысқа белсенді кіріседі, бірақ тез шаршайды.

• Гипостениялық астения («таза астения») - «толық бұзылу», гипестезия, әлсіздік, барлық психикалық процестердің сарқылуымен сипатталады.

Сезімталдықтың сапалық бұзылуы

-Парестезиялар - сырғудың, жансызданудың, жорғалаушылардың жалған сезімдері. Олар сезімталдықтың қарапайымдылығымен сипатталады, олардың жер үсті локализация.

-Механикалық зақымдану кезінде пайда болады шеткі нервтер, аяқтың қанмен қамтамасыз етілуінің уақытша бұзылуымен (Н., ыңғайсыз қалып), кейбір жүйке аурулары, дәрумендер жетіспеушілігі, астения.

Сенестопатиялар

• ауыр, жиі өте ауыр сезім,

• ішкі органдарда (жиі) немесе дененің әр түрлі үстірт аймақтарында локализацияланған (теріде, тері астында; сирек)

• олардың пайда болуының объективті себептері жоқ (объективті зерттеу әдістерімен анықталған).

Сенестопатиялардың ерекшеліктері

• Полиморфизм (алуан түрлі сезімдер: спазм, қысым, жылу, жану, суық, жарылыс, пульсация, қабыршақтану, жыртылу, жарылу, созылу, бұралу, тарту және т.б.)

• ерекше табиғат, демек, науқастар олардың шағымдарын тұжырымдау қиынға соғады

---

• Сезімнің жағымсыз, ауыр, кейде ауыратын сипаты

• Табанды, қыңыр, интрузивті, мінезді

• Соматикалық ауруларға тән локализация - белгісіз,төгілген, миграциялық, топографиялық аймақтармен шектелген

• Депрессия, шизофрения және мидың органикалық аурулары кезінде пайда болады.

Қабылдаудың патологиясы

• Агнозия

• Психосенсорлық бұзылыс

• Иллюзия

• Галлюцинация

Агнозия

- танымдық қабілеттердің жоғалуы, заттарды және адамдарды тану қабілеті (сезіну процестерін және сананың айқындылығын сақтай отырып).

Агнозиялар екіншілік зақымданумен байланысты (проекция,ассоциативті) ақпаратты талдау және синтездеуге жауап беретін ми қыртысының бөлімдері.

Клиникалық: науқастың қабылданған объектінің мағынасын және атауын түсіндіре алмауы.

Түрлері: визуалды, есту, тактильді, кеңістіктік

Байқалуы:

• кейбір неврологиялық жағдайлар (неврология циклін қараңыз)

• психиатрия курсында оқығандардан: мидың атрофиялық аурулары бар (Альцгеймер ауруында айқын көрсетілген)

Аносогнозия адамның ауруын мойындамайды (әртүрлі сипатты жағдайда)

Психосенсорлық бұзылыстар (1)

- шындықты бұрмаланған күйде қабылдау қоршаған әлемнің объектілері, адамның өз денесі, психикалық процестері немесе өзінің «Мені».

• Дерализация - қоршаған әлемдегі, тірі және жансыз заттардағы, қоршаған ортадағы, табиғаттағы құбылыстардағы, уақыттағы өзгеріс сезімі. Көбінесе депрессияда кездеседі («сұр әлем, күңгірт түстер» және т.б.).

• Метаморфопсия - көлемді, макро және микропсияны, пішінді, қоршаған заттардың немесе кеңістіктің салыстырмалы орналасуын бұрмаланған қабылдау. Мидың органикалық ауруларында пайда болады,инфекциялар, улану (есірткіні қоса).

Психосенсорлық бұзылыстар (2)

• Деперсонализация - адамның өзінің психикалық процестерінің, өзінің өзгеру сезімі «Мен»

o Анедония - қуанышты сезіне алмау; сенсорлық сфераны иесіздендіру,

депрессиямен жүреді. Күшейту кезінде -«қайғылы сезімсіздік» (анестезия psychica dolorosa)

• Дене схемасының бұзылуы – бұрмаланған өз денесінің көлемін, салмағын, формасын қабылдау.

• Deja vu (бұрыннан көрініп тұрған) - осы сәтте көрінетін нәрсені бұрын-соңды байқағандай сезіну. (jamais vu (ешқашан көрмеген) - есте сақтау патологиясы).

---

Иллюзия(1)

- қате түсінік нақты, қазіргі уақытта бар

- заттар мен құбылыстар (объектілер дұрыс танылмайды).

Сезім мүшелері бойынша: есту, көру, иіс сезу, дәмді және тактильді.

Иллюзия(2)

Пайда болу механизмі бойынша:

• Физикалық (стакан судағы қасық, найзағай және найзағай)

• Аффективті (мысалы, қорқыныш, үрей, қуаныш, күту әсерінен)

• Парейдолик - фантастикалық мазмұнның визуалды иллюзиялары (тұсқағаздар өрнектерінде, қабырғаларда, бұлттарда және басқаларында жарықтың жарқырауында немесе басқаларында, олар ерекше, кейде экзотикалық өсімдіктерді, әртүрлі мазмұндағы ерекше суреттерді, табиғатта жоқ жануарларды көреді).

Инфекциялармен, интоксикациямен (есірткіні қоса), делирийдің алғашқы сатысында пайда болады.

Галлюцинациялар (1)

• бейне түрінде қабылдау, нақты болмай пайда болады,стимул, нақты объект (жалған, ойдан шығарылған қабылдау, объектісіз қабылдау).

Галлюцинациялар (2)

1. Анализаторлар бойынша жіктеу:

• Көрнекі (қарапайым - фотопопиялар; макро- және микроптикалық; сахна тәрізді; гипнагогикалық - ұйықтар алдында)

• Есту (қарапайым - акоазмалар; сөйлеу түрінде - ауызша; моно- және половокалды; айыптайтын,

қорқыту, мақтау, түсініктеме беру,

императивті - бұйрық)

• Тактиль - терінің беткі қабатында, оның ішінде немесе астында, ішкі органдарда тірі (жәндіктер, құрттар және т.б.) немесе жансыз (әйнек, металл шаң, құм) заттардың болуын анық сенеопатиядан айырмашылығы - сезіну

• Дәмдеуіштер

• Иіс сезу

Галлюцинация

Қалыптасу механизмі бойынша: шынайы және жалған галлюцинациялар.

Сезім және қабылдау патологиясы

Дифференциалды диагностика

• Сенестопатия - сезімдер патологиясы (яғни қабылдаудың объективтілігі жоқ, тек сезімдер)

• Психосенсорлық бұзылулар - бұрмаланған қабылдау (объектілер дұрыс танылған, бірақ бұрмаланған ретінде қабылданады),

• Иллюзия - дұрыс емес қабылдау (өмірдегі объектілер шын мәнінде емес қабылданады, яғни олар қате танылады)

• Галлюцинациялар - ойдан шығарылған (жалған) қабылдау; объектісіз қабылдау (шын мәнінде жоқ нәрсені қабылдау)

---

Зейін мен сананың бұзылуы

Адамның ақыл-ой әрекетінің сфералары

1. Сезімтал тану ( сезім мен қабылдау сферасы)

2. Ойлау

3. Жад және назар

4 Интеллект

5. Эмоциялар

6. Ерік және психомоторлы

7. Қызығушылық(влечения)

8. Сана

Зейіннің бұзылуы

Зейін – бұл психикалық белгі обьектілерге бағытталуымен негізделген.

Зейіннің негізгі салалары: көлем ұстамдылық, зейінді аудару, физиологиялық негізгі мидың белгілі құрылымында қозу, ал бір шетінен басқа бөлігінің тежелуі.

Балалардағы зейін – жаңа эмоциональды жарқын тітіркендіргіштерге ерекше қызығушылықпен қарауымен көңіл назар бөле алуымен және сылбыр зейінімен болуымен ерекшеленеді. Сондықтан да көп балалар ұқыпсыз және сылбыр түрінде қалытасады.

Зейіннің тарылуы мақсатты қызмет шеңберінде бірнеше компоненттерді сақтай алмауымен сипатталады.

Зейіннің ауытқуы (тұрақсыздығы) - затты ұзақ уақыт бойы бір объектіге шоғырландыра алмауында көрінеді, нәтижесінде пациент басталған әрекетті аяқтай алмайды. Маникальды жағдайда болады. Назар аударудың шаршауы - кез-келген әрекетті орындауға шоғырлану кезінде күштің жоғарылауымен көрінеді. Астеникалық жағдайда байқалады.

Зейіннің тұрақсыздығы (тугоподвижность) - зейінді басқа ойға немесе әрекетке ауыстырудағы қиындық. Бұл мидың органикалық ауруларында, эпилепсияда пайда болады.

Сана

- шындықтың психикалық көрінісінің жоғарғы, интегративті түрі.

Сана дегеніміз – жоғары ұйымдасқан материя қасиеті мен адамның қоғамдық дамуының

өнімі болып табылады. Сана- бұл қоғам барысындағы жинақталған білімнің нақты, обьективті бейнеленуі.

1. Таза, сергек сана - адам өзінің жеке басына (аутопсихикалық бағдар), орынға, уақытқа, жағдайға, қоршаған адамдарға (аллопсихикалық бағыт) дұрыс бағдарлай алатын жағдайы.

Сананың патологиясы

Өшіру (сандық бұзушылықтар)

1. 
   Керемет
   
2. 
   а(аннубиляция)
   
3. 
   б. Терең (күмәнділік)
   

б. дәлел

Кома

Күңгіртенуі (сапаның бұзылуы)

a.Делирия

b.Онейроид

c.Аменция

d.Сананың күңгіртенуі

Белгі таңқаларлық комаға сопор Орташа терең

Бағдарлау ішінара шектеу бүзылған жоқ жоқ жоқ

Сөйлесу байланыс тез бұзылған

Нұсқауларды орындаңыз баяу жоқ

Көзді ашу элемент.

Ауырсынуға жауап бағытталған бағытталған жоқ

К.Ясперс бойынша сананың күңгіртену критерийлері

---

Смотрите также файлы

• Роботтехника.docx

• Л. Н. Толстой Кавказский пленник Цель обучения 2 1 определять жанр и его признаки рассказ.docx

• Понятие теневой экономики.doc

• Здоровьесберегающие технологии в начальных классах как важное условие сохранения и укрепления здоровья младших школьников.doc

• Вода, тысама жизнь.docx