Файл: Iii триместр і модуль Клік жне логистика лексикалы таырып.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 26.03.2024
Просмотров: 56
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Автомобиль жолдары бойынша: Жекеменшік магистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру мен концессияға беру жөніндегі жұмыстарды бастау.
Әуе көлігі бойынша: Авиацияда тәртіп орнату және ұшақтар паркін лизинг пен жоғары деңгейді ұшақтардың белгілі бір көлемін сатып алу есебінен толықтыру; әуежайларды қайта жаңарту, қызмет көрсету мен сервисті қамтамасыз ету деңгейін халықаралық стандартқа жеткізу.
Су көлігі бойынша: “Ақтау” айлағын қайта жаңарту және флотты кемелермен толықтыру үшін шетел инвестицияларын тарту.
Байланыс және телекоммуникациялар желілері бойынша: шалғайдағы әлсіз дамыған аудандарға кем дегенде, байланыс қызметінің ең төмен деңгейін беру (балаларға арналған аймақтық оқыту бағдарламаларын тарату).
Болашақта әлемнің дамыған елдерінің инфрақұрылымдарымен бәсекелесуге қабілетті дербес және тиімді телекоммуникациялық қызмет көрсету жүйесін құру.
Ғылыми-техникалық прогресті жаппай жұмылдыру процесі мына белгілерден көрінеді: ҒТП-ны қолдау; біздін қоғамда жаңа технологияның дамуын топтастыру; ҒТП жетістіктерін өндіріске енгізу жоспарын жасау; дамыған капиталистік елдердің дайын технологиясын сатып алу; жоғары білікті мамандарды дайындау.
Қазақстанның әлемнің негізгі экономикалық аудандары аралығында орналасуы географиялық жағынан тиімді болып отыр. Ертедегі Ұлы Жібек жолы өткен жерлерде енді темір жол салынды. 1991 жылы Дружба – Алашанькоу темір жолы салынды. 1991 жылғы мамырда Теджии-Серахс-Мешхед темір жол торабы (90 шақырымдық) іске қосылды.
АЙТЫЛЫМ
3-тапсырма. Сұрақтарға жазбаша жауап беріңіздер
1. Ұлы Жібек жолы туралы не білесіздер?
2. Еліміздің географиялық орналасуы көлік жүйесін дамытуға әсер ете ме?
3. Еліміздің географиялық орналасуы тағы қандай салалар үшін маңызды?
ЖАЗЫЛЫМ
4-тапсырма. Мәтінді өзіңіз білетін деректермен толықтырып жазыңыз.
№4 СӨЖ тапсырмасы:
1-тапсырма. Тақырыпқа қатысты глоссарий дайындаңыз.
2-модуль:ТӘУЕЛСІЗЕЛ ЭКОНОМИКАСЫ
Лексикалық тақырып:
1. Қазақстан Республикасының экономикасы, оның дамуы.
2. Қазақстанның халықаралық нарықта алатын орны.
3. Еліміздің беделді халықаралық ұйымдарға мүше болуы.
Грамматикалық тақырып:
Себеп-салдар, қарсылықты, ыңғайластық жалғаулықтар (бастап, бері, кейін, сонымен, сондықтан, себебі, өйткені, сол себепті, алайда, қарағанда, салыстырғанда). Анықтауыштық қатынас (нарықтық экономика); кеңістіктік қатынас (Еуразия төрінде).
1-сабақ
Қазақстан Республикасының экономикасы, оның дамуы
ТЫҢДАЛЫМ
1- тапсырма. Төменде берілгенсөздермен (сөз тіркестерімен) сөйлем құрастырыңыз.
халықаралық сауда ұйымы – международная торговая организация
экономика заңдылықтары – законы экономики
отандық өндірушіні қорғау – защита отечественного производителя
экономиканы гүлдендіру – процветание экономики
экономика мәселесі – вопросы экономики
экономиканы дамыту – развитие экономики
отандық экономика – отечественная экономика
отандық өндіріс - отечественное производство
отандық өндіруші – отечественный производитель
отандық тауар – отечественный товар
кәсіподақ – профсоюз
инфляция – инфляция
жұмыссыздық – безработца
кедейлік – бедность, нищета
конъюнктура – конъюнктура
ішкі рынок – внутренний рынок
әлемдік рынок – мировой рынок
бағалау – оценка
күнделікті тұрмыс – повседневная быт
ұрпақ – поколени
некелік контракт – брачный контракт
табиғат заңдары – законы природы
салыстыру – сравнение
ОҚЫЛЫМ
2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыз
ҚАЗАҚСТАННЫҢ БҮГІНІ МЕН ЕРТЕҢІ
Біз жүйелік экономикалық реформалардың күрделі кезеңінен өтіп, ТМД-ның басқа елдерінен көп нәрседе алда келеміз. Бүгінде Қазақстанда нарықтық экономиканы еркін дамыту үшін негізгі жағдайлар жасалған. Жүргізілген реформалардың нәтижелері ашық та айқын. Қазақстандағы экономиканы еркін дамыту үшін негізгі жағдайлар жасалған.
Қазақстан экономикасы әлемдегі ең жедел дамушы экономикалардың біріне айналды. Біз еліміздің экономикалық өсуі негізінен өндіруші секторлардың дамуына байланысты. Алайда үміттендіретін үрдістер де бар, өйткені өсудің жоғары қарқынын басқа салалар да, соның ішінде қаржы секторы, өңдеу өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы, құрылыс, көлік және байланыс салалары да көрсетіп отыр.
Бірақ та біздің экономика, негізінен, экстенсивті тұрғыда дамып келе жатыр, қазақстандық кәсіпорындар үшін энергияны шығындаудың жоғары деңгейі мен еңбек өнімділігінің төмен деңгейі тән. Сондықтан бүгінгі күні біздің алдымызда өнімдері сыртқы рыноктарда сұраныс туғызатын жаңа бәсекеге қабілетті өндірістерді дамыту міндеті тұр. Ал бұған жаңа технологияларсыз, осы заманғы менеджмент модельдерін енгізбейінше, қол жеткізу мүмкін емес.
Біз Қазақстанда өмір сапасы мен стандартын бәсекеге барынша қабілетті болудың деңгейіне жақындатуға ұмтылуға тиіспіз. Қазақстанның әлемдік рынокта шешуші бәсекелік басымдығы жоғары білікті, жұмылған адами капитал, сондай-ақ инновацияларды тұрақты ендіру болуы тиіс.
Біздің негізгі міндетіміз – жоғары технологиялардың әлемдік рыногына тезірек кіру және өз тауашамызды алу. Елдің географиялық жағдайы бізге өңірлік рынокқа бағдарланған жоғары технологиялық өндірісті дамытуға мүмкіндік береді, мұнда Қазақстан болашақта өңірдің сервистік-технологиялық орталығына айналуы тиіс. Ол үшін бізге өз ғылымымызды дамыту керек.
Жаңа ғылыми-техникалық бағыттар – биотехнологиялар, нанотехнологиялар, ғарыштық қызмет пен ақпараттық-коммуникациялық технологиялар – бұлар отандық және трансұлттық бизнеспен әріптестік жағдайында нақты нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндігіміз бар салалар.
Нақ осы бағыттар бойынша бізге мамандар мен дипломды ғалымдар қажет болады (Н.Назарбаев).
3-тапсырма.
Мәтінді бірнеше мағыналық бөліктерге бөліңіз.
НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Нарықтық экономика азаматтар мен қоғамның қалай өмір сүруге және экономикалық жағынан қалай гүлденуге тиіс екенін айқындап береді. Нарықтық экономиканың тума табиғатына тән ерекшеліктері бар. Ол бір орталыққа бағынбайды, икемді, қолайлы және құбылмалы болып келеді. Нарықтық экономиканың ең басты факторы сол – оның орталығы болмайды.
Нарықтық экономика қолайлы болуы мүмкін, бірақ ол да жеке адам бостандығының мынадай басты принципіне негізделеді: тұтынушылардың тауарлар мен қызметтер арасынан керегін таңдап алу бостандығы, өндірушінің өз бизнесін бастау және оны кеңейту, жұмысшының жұмыс және мамандық таңдау, кәсіподақтарға кіру немесе жұмыс берушілерді өзгерту бостандығы.
Нарықтық экономиканың басқа бір басты сипаттамасы сол – дүкендерде сатылатын көйлектердің және басқа бұйымдардың бағасын мемлекеттік жоспарлау комитеті белгілемейді.
Керісінше, экономикалық конъюнктураны ескере отырып, әрбір сатушы бағаны еркін түрде арттыра, не кеміте алады. Мәселен, көйлектің белгілі бір түрі уақытша сұранысқа ие болса, онда тым болмаса осындай көйлектердің жаңа тобы түскенше, оның бағасы арттырылады. Нарықтық экономиканың осындай да заңдылықтары бар. Сонымен бірге, нарықтық экономика бүгінгі дүниежүзілік экономиканың инфляция, жұмыссыздық, айналадағы ортаның ластануы, кедейлік және халықаралық сауданың шектелуі сияқты көкейкесті мәселелеріне тоқтап отырады.
Сонымен нарықтық экономика дегеніміз – бәсеке, пайда іздеу жолындағы күрес. Нарықтық экономика екі түрлі қызмет атқарады, ол «макроэкономика» және «микроэкономика» болып бөлінеді. Микроэкономиканың мақсаты – табыс табу. Макроэкономика – бұл жалпы экономикалық процестер саласы, қоғамдық өндірісті динамикалық өсіп-өркендеуге бейімдейді.
ЖАЗЫЛЫМ
4-тапсырма. Сөздерді орыс тіліне аударыңыз. «Аралас – нарықтық – халықтық – дамыған - артта қалған – құбылмалы – икемді – дүниежүзілік – қолайлы – сыртқы – ішкі – отандық – халықаралық - өркендеген – шектелген.
№1 СӨЖ тапсырмасы:
1. Қазақстанның ұлттық валютасы – теңге туралы презентация дайындаңыз
2-сабақ
Қазақстанның халықаралық нарықта алатын орны
ТЫҢДАЛЫМ
1-тапсырма. Төменде берілгенсөздермен (сөз тіркестерімен) сөйлем құрастырыңыз.
экономиканың заңдылықтары – закономерности экономики
халықтың әл-ауқатын көтеру – повышение благосостояния населения
экономикалық тәуелсіздік – экономическая независимость
нарықтық экономика – рыночная экономика
саяси тәуелсіздік – политическая независимость
егемендік – суверенитет
еңбек өнімділігі – производительность труда
қоғамдық өндіріс – общественное производство
қоғамдық мүдде – общественные интересы
әлеуметтік мүдде – социальные интересы
ОҚЫЛЫМ
2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыз
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТӘУЕЛСІЗДІК
Егемендік, тәуелсіздіктің екі жағы бар. Бір жағы саяси тәуелсіздік. Саяси тәуелсіздік алу – өз алдына ұлттық мемлекет болу, жеке ел болу. Екінші жағы – экономикалық тәуелсіздік. Ғылыми тұрғыдан алғанда экономикалық тәуелсіздік саяси тәуелсіздіктің негізі болып табылады. Экономикалық тәуелсіздігі жоқ елдің саяси тәуелсіз болуы екіталай. Елідің экономикалық тәуелсіздігі үшін не қажет? Ол үшін ең алдымен, ел экономикасын көтеру, экономика тиімділігін арттыру, халықтың әл-ауқатын көтеру қажет.
Экономиканың табиғат заңдылықтарындай заңдылықтары бар, сол заңдылықтарды сақтау керек. Ол қандай заңдылықтар дейсіз ғой? Ол: еңбек өнімділігін арттыру, уақыт үнемдеу техникалық прогрессті пайдалану, т.б. мысалы табиғат заңдылағы бұзылып жауын жаумаса, егін шықпайды. Экономиканың заңдылықтары бұзылса, экономика дамымайды.
Нарықтық экономика туралы әңгімелейтін болсақ, біздің экономикамыз әлеуметтік бағыттағы демократиялық, азаматтық қоғамның экономикасы болу керек. Нарық әдістерін тиімді пайдалану керек, қоғамдық өндірісті дамыту керек. Нарық қоғамның қажетіне қызмет ете алмайды. Қоғамды біртұтас шеңбер деп алсақ, сол шеңбердің бір бөлігі - нарық, екінші бөлігі -әлеуметтік сала. Әлеуметтік сала дегеніміз – отан қорғау, білім беру, денсаулық сақтау, ғылым. Бұл саланы нарық көтере алмайды. Және іскер, саудагер қоғамдық мүддені шеше алмайды. Әлеуметтік мүддені шешетін мемлекет.
АЙТЫЛЫМ
3-тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыздар.
ЭКСПОРТ
Қазақстан өнімдерінің негізгі тұтынушылары – Ресей, Қытай, Италия, Швецария, Ұлыбритания, Германия, Эстония, Нидерланды, Украина, Иран, Польша және Өзбекстан мемлекеттері. Осы мемлекеттерге еліміз көптеген өнім түрлерін экспортқа шығарады. Оның негізгілері мыналар: астық, темір рудалары, көмір, мұнай және газ конденсаты, мұнай өнімдері, алюминий гидроксиді, мақта, бағалы металдар, ферроқорытпа, қара металл, балқытылған мыс, өңделмеген мырыш, мәшинелердің құрал-жабдықтары тағы басқалар.
