ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АҚТАУ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ КОЛЛЕДЖІ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

Мамандығы:
Топ:

Орындаған:
Жетекші:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ....................................................................................................................3

1. 
   ІШКІ АУДИТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ...............................................6
   
   1. 
      Ішкі аудиттің түсінігі, маңызы ........................................................................6
      
   2. 
      Ішкі аудиттің принциптері, түрлері ................................................................8
      
   3. 
      Ішкі аудиттің шетелдік тәжірибесі ..............................................................10
      

2. 
   ІШКІ АУДИТ РӨЛІ МЕН ҰЙЫМДЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ЖАЛПЫ МАҢЫЗЫ .......................................................................................14
   
   1. 
      Ішкі аудиттің ұйымды басқарудағы орны ....................................................14
      
   2. 
      Ішкі аудитті реттейтін заңдық актілер мен ережелер топтамасы...............16
      

2.3 Ішкі аудитті жүргізу кезіндегі циклдік қағида.............................................18

3. 
   ІШКІ АУДИТТІ ЖЕТІЛДІРУ БОЙЫНША ШАРАЛАР.............................22
   
   1. 
      Ұйымның ішкі аудиторлық қызметін инновациялық дамыту жолдары....22
      

ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................................29

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ....................................................32




КІРІСПЕ
Еліміздің экономикалық нарықтық қатынасқа көшу барысында ғылыми мен білім практикалық қызметтің даму жолында жаңа ғылым саласының пайда болуына алып келді. Бұл – аудит. Аудиттің мазмұнын терең анықтаудан бұрын бұл сөздің шығу тарихын айтатын болсақ, ол алғашқыда «Тыңдаушы» деген мағынада қолданылған.

Аудитор латын сөзінен шыққан, яғни ол «Тыңдап тұр» деген мағынаны білдіреді. Шаруашылық – жұмыс барысына тиісті мәліметті тексеруші немесе бақылап-басқарушы тыңдаушы болған. Сондықтан ерте заманда «Аудитор» - «Тыңдаушы» дегенді білдіретін, яғни қандай да бір нәрсені тыңдайтын адам.

Аудит бізге сы уақытқа дейін белгісіз болды деп айтуға болмайды. Шет елдерде аудит ерте заманда дамыған. Бухгалтерлік есеп жүргізуде, экономикалық талдау жасауда, басшылық жүргізуде үлкен орын алған. Себебі, кәсіпорында басшылық жүргізуде, шаруашылықта бақылау жасауда оның рөлі орасан зор.

---

Қазіргі нарық жағдайында экономикалық бақылаудың перспективті және тиімді түрлерінің бірі тәуелсіз бақылау болып отыр. Тәуелсіз бақылауды тапсырыс иесі – клиент есебінен келісім-шартпен коммерциялық негізінде іске асыратын аудиторлық ұйымдар жүргізеді.

Соңғы жылдары елімізде тәуелсіз аудиторлық бақылау жүйесін құру, аудитор мамандарын дайындау және олардың қызметін лицензиялау, қабылданған жекелеген заң актілеріне сай аудиторлардың кәсіби міндеттерін, құқықтары мен жауапкершіліктерін реттеу жөнінде көптеген жұмыстар жүргізілуде.

Профессор К.Ш. Дүйсембаев аудитті сипаттайтын өте терең анықтама берген: «Аудит – шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық есебі мен оның шынайылығын анықтау мақсатында тәуелсіз тексеру және талдау, клиентті қызықтыратын мәселелер бойынша кеңес беру және басқа да аудиторлық қызметтер көрсету».

Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет туралы» Заңында келесі анықтама берілген: «Аудит – бұл қаржылық есепті оның шынайы-лылығын, толықтығын, заң талаптары мен белгіленген нормативтерге сәйкестігін анықтау мақсатында тексеру».

Біздің пікіріміз бойынша «Аудит – бұл экономикалық іс-әрекеттер бойынша берілген дәлелдердің шынайылығын бағалау, олардың сәйкестік дәрежесін анықтау», - деген Ж. Леворштың көзқарасы неғұрлым дұрыстау сияқты. Барлық дәлелдер экономикалық ақпаратқа жатқызылмайды, сондықтан сандық тұрғыдан бағалануы тиіс, дегенмен сапалық бағалауға әсер етеді.

Ғылыми әдебиеттерде «Ішкі аудит» түсінігіне өте аз көңіл бөлінеді немесе ол бақылаудың басқа түрлерінің құрамында көрсетіледі. Осы уақытқа дейін ішкі аудитті жіктеу белгілері және оның ұйымды басқару жүйесіндегі алатын орны анықталған. Ішкі аудиттің дамуындағы ең үлкен кемшілік – оның теориялық және әдістемелік негіздерінде бірыңғай көзқарастың жоқтығында.

Орталықтандырылған жоспарлық экономика кезеңінде өзінің экономикалық құрылымына сәйкес келмеуі себепті ішкі аудит кең дами алмады. Орталықтан басқарылатын және жалпы мемлекет мүддесінде жүзеге асырылатын шаруашылықтағы ішкі бақылау, алға қойылған міндеттерді орындай алмады. Нарықтық қатынастарға өтумен байланысты жағдай өзгерді, яғни ішкі аудит пайда болды және оның бағасын төмендету, тұтынушылардың қажеттілігін түсіну арқылы нарықта еркін бәсекеге түсу.

Курстық жұмыстың мақсаты – ол, кәсіпорын шаруашылығы туралы құралған мәліметтің дұрыстығына, шындығына бақылау жасау, сөйтіп басқару барысында қолданылатын мәліметтің шындыған, дұрыстығын қамтамасыз ету.

---

Курстық жұмыстың өзектілігі: Аудиторлық қызметті жүргізудің өндірістік жағдай мен ақпарат жүргізудің қажетті шарты оның аясы туралы айқын түсінік болып табылады. Ол белгілі бір уақыт аралығында, компанияның жылдық есеп беруіне аудит жүргізгенде немесе ішкі аудитте, сондай–ақ экономикалық обьект болып табылмайтын ақпараттық жүйедегі аудитте нақты шаруашылық жүргізуші субьектілердің параметрлерімен анықталады. Сондықтан, кәсіпорынның қаржылық есебінің аудиторлық тексеруін жүргізу үшін оның жоспарын дұрыс қурылуы маңызды болып табылады.
1 ІШКІ АУДИТТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 
   Ішкі аудит түсінігі, маңызы
   

Аудиттің түрлерін зерттеудің методикалық жағының өте зор маңызы бар. Өйткені аудитті қандай түрлермен жүргізу және олардың әрбір жағдайларда тигізетін әсерлерін анықтау қажет. Осыған орай аудит төмендегідей түрлерге жіктеледі:

1. 
   Субъектілер бойынша – ішкі және сыртқы;
   
2. 
   Зандылығы бойынша – міндетті және бастамашылық;
   
3. 
   Объектіні аудиторлық жұмыспен қамту бойынша – толық және ішінара.
   

Ішкі аудит субъектінің ішінде жүргізілетін жұмыстарға тәуелсіз түрде баға беру, оларға қызмет көрсету болып табылады. Ішкі аудиттің мақсаты субъектінің экономикалық саясатын дұрыс жүргізілуіне, ішкі бақылаудың дұрыстығына, барлық бөлімдері мен бөлімшелерінде жұмыстың орындалуына эксперттік түрде баға беру.

Жалпы алғанда ішкі аудиттің орындалатын жұмыстарының саны өте көп. Бухгалтерлік құжаттардың дұрыс орындалуы мен барын тексерумен қатар, ішкі аудит әкімшілік тәртіптің сақталуын, бұйрықтар мен үкімінің орындалуын тексереді және тауарлы материалды құндылықтарды, негізгі құралдарды түгендеу жұмысын ұйымдастырады т. с. с. Ішкі аудиттің міндеті мен мақсаты және орындалатын жұмысы субъекті бастығының талабына сай жүргізіледі. Сонымен қатар субъекті бастығының ұсынысы бойынша ішкі аудиттің жұмысы ұйымдастырылады.

Ішкі аудиттің маңызын түсіну үшін оның объектіллерін анықтау қажет. Олардың ішіндегі маңыздыларының бірі есептік, жоспарлық және нормативтік-анықтамалық мәліметтерден тұратын ақпараттық объект болуы тиіс. Келесі – қабылданған басқарушылық шешімдердің деңгейін бағалау. Сонымен қатар ең соңғысы технологиялық объект болуы тиіс, себебі жоғарыда аталған объектілер есеп жүргізу қажеттілігінен туындайды.

Осылайша, ішкі аудит дегеніміз – кеңес беру, аудит көрсеткіштерін талдау жолымен оның белгіленген параметрлерге сәйкестігін сандық-сапалық бағалау процесі.

---

Ішкі аудиттің басты мақсаты – ұйымның және меншік иелерінің заңдық мүдделерінің қорғалуын, ұйымның қаржы-шаруашылық қызметінде орын алған операциялардың дұрыстығына, шындығына бақылау жасау, орын алған кемшіліктерді дер кезінде анықтап, басқару жүйесіне хабарлауды қамтамасыз ету.

Ішкі аудиттің пайдалылығы, оның қолдануға ыңғайлылығында, себебі ішкі аудит ішкі құжаттарды дер кезінде, әрі мұқият тексеріп, бухгалтерлік есептіліктерге талдау жасап, оның бұрыс тұстарын анықтайды, бұл жетекшілікке туындаған қателіктерді дер кезінде жоюға мүмкіндік береді.

Халықаралық тәжірибеде ішкі аудит қызметінің жетекшісі мен қызметкерлері өз жұмысында әдеп кодексі мен ішкі аудиттің кәсіби стандарттарына сүйенеді. Осы стандарттың мақсаты:

• 
  Ішкі аудит тәжірибесінің негізгі қағидаларын белгілеу;
  
• 
  Ішкі аудиттің кең спектрлі қызметінің негізіне жататын тұжырымдық базасын анықтау;
  
• 
  Ішкі аудит қызметін бағалаудың негізін жасау;
  
• 
  Ұйымның ішінде жүйе мен үрдістерді жетілдіруге ықпал ету.
  

Ішкі аудиттің жұмысы ұйым жетекшілері мен меншік иелері үшін ақпараттық, әрі кеңес беру мәніне ие, ол ұйымның қаржылық шаруашылық қызметін оңтайландыруға ықпал етуге бағытталған.

Ішкі аудит жүргізу қажеттілігі кәсіпкерлікпен айналысатын субъектілер арасындағы экономикалық қарым-қатынастар және басқару механизмдерін реттейтін заң актілерінің күрделенуіне байланысты орта және ірі кәсіпорындарда жиі пайда болады. Сондай-ақ, ішкі аудит тиімсіз шығындарға жол бермеу, материалдық және ақшалай ресурстардың жоғалуының алдын алу, қаржылық қиындықтан шығу бойынша дер кезінде ұсыныстар өңдеу үшін қажет. Басқаша айтқанда, ішкі аудит – ұйымның және оның құрылымдық бөлімдерінің қызметін басқарудың тиімді жүзеге асыруда бақылау құралы.

2. 
   Ішкі аудиттің түрлері және принциптері
   

Халықаралық тәжірибеде аудитті бірнеше түрге бөлетіні белгілі: операциялық аудит, сәйкестік аудит, қаржылық есеп аудиті.

Қазіргі кезде операциялық аудит кеңінен тараған, алайда ол жөнінде ғалымдар арасында бірыңғай пікір жоқ.

Көптеген мамандар «шаруашылық қызмет аудиті» немесе «нәтижелер аудиті» терминін қолдануды ұсынады. Біздің пікірімізше, «операциялық аудит» ұғымын пайдаланған дұрыс, себебі оның қызметінің бағыты негізінен ресурстарды үнемді және тиімді пайдалану, өндіріс көлемі мен табыстылықты арттыру, бағдарламалар мақсатына қол жеткізу бойынша ұсыныстар өңдеу мақсатында ұйым қызметін кешенді түрде жүйелі зерттеу болып табылады. Сонымен қатар, басқарушы органдардың тапсырысы бойынша ішкі аудиторлардың орындайтын жұмысының мақсаты мен көлемінің алуан түрлі

---

болуына байланысты, біздің пікірімізше, операциялық аудитті үш санатқа бөлуге болады:

• 
  Функционалдық шаруашылық жүйесінің бір немесе бірнеше
  

қызметін зерттейді;

• 
  Ұйымдастырушылық-кәсіпорынның бүкіл жұмысын тексеруді мақсат етеді;
  
• 
  Арнайы-әкімшіліктің ағымдағы қажеттіліктерімен анықталады.
  

Ішкі аудиттің маңызды бөлімі – басқарушылық аудит. Басқарушылық аудит шеңберінде келесі бағыттар бойынша басқару технологиялары зерттеледі: стратегиялық жоспарлау (стратегиялық даму критерийлерін анықтау, ішкі және сыртқы жағдайларды жоспарлау және кешенді талдау, бәсекелестік күрес стратегиясын өңдеу және т.б.); жедел жоспарлау (функционалдық бағыттар және басқару жұмысы бойынша); қызметкерлерді басқару жүйесі (соның ішінде жұмыстың тиімділігін ынталандыру); жұмыстардың тиімділігін бақылау жүйесі.

Ішкі аудит үшін принциптерді дұрыс таңдау өте маңызды, себебі әр кәсіпорында өз ережелері бекітілген, сондықтан қандай да бір принциптің тиімділігі әр кәсіпорында әр алуан. Оған көптеген объективті және субъективті факторлар, ұжымдағы қарым-қатынастардың материалдық және моральдық тұстары әсер етеді.

Ішкі аудиттің тәуелсіздік принципіне байланысты аудиторлардың өз пікірін білдіруге үшінші тұлғалардың ықпал етпеуін атап өтуге болады.

Ішкі аудиттегі құпиялылық принципі – кәсіпорынның коммерциялық құпиясын сақтаудағы ең маңыздысы. Кәсіпорын жағдайының артықшылығы мен кемшіліктері, бухгалтерлік және қаржылық ақпаратты біле отырып, аудитор құпия мәліметтің жариялануына септігін тигізуі мүмкін. Германияда клиент құпиясын жариялағаны үшін аудиторларға үлкен мөлшерде айыппұл салу, қамауға алу шаралары қарастырылған. Кейбір елдерде кәсіби принциптерді сақтау жөнінде ант қабылдау рәсімдері жүргізіледі. Біздің пікірімізше, осы шаралар аудитті ұйымдастыруда бүгінгі таңда да өзекті болып табылады.

Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет жөнінде» Заңымен бекітілген принциптердің ішіндегі ең әлсіз буыны ішкі аудиторлардың тәуелсіздігі деуге болады. Сыртқы аудиторлар өз қызметінде тәуелсіздікті сақтау үшін алдын ала шаралар қолдана алады. Мысалы, аудиторлық тексеру жөнінде келісімшарт жасау алдында кәсіпорындағы іскерлік, туыстық, әріптестік және т.б. байланыстар жөнінде анықтама жасайды. Егер қандай да бір жағдай аудиторлардың көңілінен шықпаса, келісімшарт жасаудан бас тарта алады.

---

Смотрите также файлы

• Электронные таблицы microsoft excel создание и редактирование таблиц.docx

• В. Г. Попова И. О. Фамилия 2022г.docx

• Отчет о финансовых результатах конкретной.odt

• Болша жоары колледжі Электронды техника кафедрасыны ткізген апталыыны есебі.docx

• Содержание Ведение стр.pdf