ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.10.2024
Просмотров: 21
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Пневмония - өкпенің барлық құрылымдық элементтерінің, альвеолалардың зақымдануымен жүретін жедел инфекциялық қабынулық ауру.
Қабыну жақын бронхтарға, қан тамырларына және плевраға таралады, соған байланысты бронхит, васкулит немесе плевриттің дамуы мүмкін. Пневмонияның қоздырғышы көп жағдайда пневмококк болып табылады, ол анықталған қоздырғыштар санының 35-50% құрайды. Микоплазма 2-30% жағдайда кездеседі, хламидиоз - 10-21%, легионелла - 5-7%, гемофильді таяқша - 12%, моракселла - 1-10% және стафилококк - 2-10%. Вирустық инфекциялар барлық ауруханадан тыс пневмонияның 5%-ын құрайды. Ықпал етуші факторларға: суықтану, қоршаған орта температурасының өзгермелі болуы жатады.
Пневмония ауруханадан тыс (амбулаториялық, бастапқы, ауруханадан тыс жерде пайда болады) және нозокомиальды (ауруханалық, ауруханаға жатқызудан кейін 48 сағаттан кейін дамиды).
Клиникалық көрініс келесі факторларға байланысты:
- Этиологиялық фактор (пневмококк, стафилококк, стрептококк, вирустық және т.б.).
- Пайда болу ерекшеліктері:
■ бастапқы - басқа органдар мен жүйелердің ауруларымен байланыссыз, сау өкпесі бар адамда пайда болады;
■ екіншілік - патологиялық процестің аясында және оған байланысты дамиды;
■ иммунтапшылығы белгілері бар науқастарда.
- Пневмония ағымы (типтік, атиптік - тек жасушаішілік инфекциядан туындайды - микоплазма, легионелла, хламидия).
- Аурудың ауырлық дәрежесі:
■ жеңіл дәреже – интоксикация белгілері айқын емес, есі анық, дене температурасының 38 °С-қа дейін көтерілуі, тахикардия минутына 90-ға дейін, қан қысымы қалыпты, тыныс алу жиілігі минутына 25-тен аз;
■ орташа дәреже - интоксикация орташа айқын, тыныс алу жиілігі 30- ға дейін, пульс - минутына 100-ге дейін, дене температурасы-38-39 °С;
■ ауыр дәрежелі - адинамиямен, тыныс алу және гемодинамикалық бұзылулармен көрінеді, айқын интоксикация, дене температурасы шамамен 40 °C, тыныс алу жиілігі - 40-қа дейін, пульс минутына 100-ден асады;
■ өте ауыр дәреже - тыныс алу саны 40 - тан асады, пульс минутына 100-ден асады, брадикардия мен қан қысымының күрт төмендеуі мүмкін.
- Пайда болу орны (ауруханадан тыс немесе аурухана).
- Ағымы (жедел, ұзаққа созылған).
- Локализациясы (бір немесе екі жақты).
- Асқынулары (өкпе абсцессі, ісіну, өкпе гангренасы, плевра эмпиемасы, жедел тыныс алу және жедел жүрек-тамыр жеткіліксіздігі).
-Таралуына байланысты - крупозды және ошақты пневмония. Крупозды пневмония (плевропневмония) кезінде қабыну процесі өкпенің тұтас бір үлесімен плевраны қамтиды . Ошақты пневмония (бронхопневмония) кезінде қабыну процесі өкпе тінінің жекелеген бөліктерін және олармен іргелес бронхтарды қамтиды.
Крупозды пневмония. Аурудың басталуы өткір, қалтыраумен, температураның 40° және одан жоғары көтерілуі, температураның күрт төмендеуі терлеумен бірге жүреді. Құрғақ, ауырсынулы жөтел пайда болады, ол кейіннен "тотық тәрізді" қақырықты шығарумен нәтижелі болады. Науқасты ентігу, терең тыныс алу және жөтелу кезінде күшейетін кеуде қуысының ауырсынуына шағымданады. Ауырсыну кейде іш аймағына таралады.
Объективті: жағдайы ауыр, науқас зақымданған жағында жатады, бет гиперемиясы, еріндердегі герпес, цианоз, мұрын қанаттарының үрленуі, қосымша бұлшықеттердің тыныс алу актісіне қатысуы, минутына 25-30-ға дейін тыныс алудың жиілеуі. Пульс жиі, толымдылығы аз. АҚ төмендеген коллапсқа дейін.
Өкпенің перкуссиясында перкуторлы дыбыстың өкпенің зақымдалған бөлігінің үстінде тұйықталуы естіледі. Аускультация кезінде-тыныс алудың әлсіреуі, бронхиалды тыныс алу, крепитация, ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар, плевраның үйкеліс шуы.
Өкпенің рентгенограммасында - өкпе суреті күшейеді, өкпе үлесінің қараю анықталады.
ЖҚА-да - нейтрофильді лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы.
Қақырық зерттеуінде – кілегейлі, іріңді, эритроциттер анықталады.
Ошақты пневмония. Көбінесе ауру ЖРВИ немесе жедел бронхит аясында басталады. Температураның 38-38,5° дейін көтерілуі, әлсіздік, тершеңдік. Шырышты-іріңді қақырықпен дымқыл жөтел болады. Кейбір жағдайларда зақымдану жағында ауырсыну болуы мүмкін (шаншып). Ентігу байқалмайды.
Объективті: жағдайы қанағаттанарлық немесе ауырлығы орташа. Перкуссия кезінде - қабыну аймағының үстінен перкуссиялық дыбыстың тұйықталуы естіледі, аускультация кезінде қатаң тыныс дыбысының әлсіреуі, құрғақ және дымқыл сырылдар естіледі.
Өкпенің рентгенограммасында: өкпе алаңында ошақты көлеңкелер.
ЖҚА: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы.
Проблемалары: қызба, қалтырау, ентігу, кеудедегі ауырсыну, жөтел, қан қақыру, тершеңдік, әлсіздік, тәбеттің болмауы, ұйқының нашарлауы.
Емдеу принциптері
1. Төсек режимі
2. Диета: ақуыздар мен дәрумендерге бай оңай сіңетін тағам, көп мөлшерде витаминделген сусын, бөлшектеп тамақтану.
3. Антибактериалды терапия:
- пенициллиндер: жартылай синтетикалық (амоксициллин), клавулан қышқылымен (амоксиклав, аугментин);
- макролидтер (спирамицин, кларитромицин, азитромицин, джозамицин));
- цефалоспориндер( цефиксим, цефтриаксон);
- фторхинолондар (левофлоксацин, моксифлоксацин);
5. Муколитикалық препараттар (ацетилцистеин, карбоцистеин, амброксол)
6. Жөтелге қарсы препараттар (кодеин, глауцин)
7. Қызба кезінде-стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер (парацетамол)
8. Физиотерапия (УВЧ, УФО, индуктотермия)
9. Аскорбин қышқылы, мультивитаминдер.
4. Ауыр пневмония жағдайында.стац.:- оксигенотерапия, өкпені желдету (НИВЛ, ӨЖЖ);
- иммунды алмастыратын ем (табиғи немесе жаңа мұздатылған плазма, иммуноглобулин);
- детоксикациялық терапия (тұзды ерітінділер: физиологиялық, Рингер; 5% глюкоза ерітіндісі)
Мейірбикелік күтімі
Пневмониямен ауыратын науқастарға күтім жасау кезінде медбике:
- жоғары температурада және айқын интоксикацияда төсек режимінің сақталуын қадағалау (сандырақ пен галлюцинацияның даму қаупі);
- жай-күйін, АҚ, ТАЖ, дене температурасын, қақырықты тұрақты бақылау;
- палатаны жиі желдету, ылғалданған оттегі көзі, төсекте бас жағын жоғары орналастыру;
- айқын терлеу кезінде іш киім мен төсек жабдықтарын уақытылы ауыстыру;
- жеңіл сіңімді, ақуызға және дәрумендерге бай, мол сусын беру;
- тыныс алу гимнастикасын, емдік дене шынықтыруды жүргізу;
- қақырықпен жөтелгенде-науқасты жеке түкіргішпен қамтамасыз ету;
- тыныс алу гимнастикасының маңызы, пневмония кезіндегі тамақтану сипаты, пневмонияның асқынуының алдын алу шаралары, темекі шегудің зияны туралы әңгімелер жүргізу.
Күтім алгоритмдері күтім жасау кезінде қолданылады:
- қызба кезінде,
- аз өнімді жөтел кезінде,
- плевраның зақымдалуымен байланысты кеуде ауырсынуы кезінде.
Оңалту/Реабилитация
Оңалту темекі шегуден және алкогольді тұтынудан бас тарту, дұрыс тамақтануды ұйымдастыру, ЖРВИ алдын алу және т. б. қажеттілігін қамтиды.
Диспансерлеу
Стационардан шыққаннан кейін 1, 3 және 6 айдан кейін пульмонологқа бақылау арқылы бару.
Плеврит – плевра жапырақшаларының бетінде фибриндер жиналуымен немесе плевра қуысына түрлі сұйық экссудаттың (серозды, іріңді, геморрагиялық, хилезді) жиналуымен көрінетін қабынулық ауру.
Плеврит, әдетте, жеке ауру болып табылмайды. Бұл өкпедегі, плевраға іргелес көкірекаралығындағы, диафрагмадағы, кеуде қуысындағы патологиялық процесстердің асқынуы ретінде көрінеді.
Сонымен қатар, плеврит жалпы жүйелік аурулардың көрінісі болуы мүмкін (ревматизм, жүйелі қызыл жегі және т.б.). Плевриттің себептері инфекция болуы мүмкін (Кох бацилласы, пневмококктар, стафилококктар, хламидиоз, көкшіл таяқша, легионелла және т.б.), қатерлі ісіктер, өкпе инфаркты, дәнекер тінінің диффузды аурулары, өкпе эмболиясы.
Плевриттер құрғақ (фибринді) және экссудативті (выпотной) болып бөлінеді.
Құрғақ плеврит. Науқас тыныс алу кезінде қабыну жағындағы кеуде қуысының ауырсынуына, ауырсынудың иыққа, мойынға таралуына, жөтел және денені сау жаққа бүгу кезіндегі ауырсынудың күшеюіне, сондай-ақ жалпы әлсіздік, бас ауруы, субфебрильді дене температурасы, тәбеттің және ұйқының нашарлауына шағымданады.
Қарау кезінде - зақымдану жағындағы кеуде қуысының тыныс алудан қалыңқы болуы анықталады. Пальпация кезінде кейде дөрекі плевраның үйкеліс шуын анықтауға болады. Аускультация кезінде - әр түрлі қарқындылықтағы плевраның үйкеліс шуы естіледі. Құрғақ плевриттің ағымы мен нәтижесі негізгі аурудың сипатымен анықталады.
Ұзаққа созылған және қайталанатын ағымы кезінде (көбінесе туберкулез этиологиясы) плевраның жапырақтарында кальций тұздарының шөгінділері пайда болады. Бірқатар науқастарда құрғақ плеврит экссудативтыға ауысады.
Экссудативті плеврит. Шағымдары: жалпы әлсіздік, бас ауруы, тыныс алу кезіндег күшейетін бүйірдегі басып, тартып ауырсыну сезімі, аралас типтегі ентігу, қалтырау түріндегі жоғары дене қызуы, құрғақ жөтел, тершеңдік тәбеттің болмауы. Науқастарда тахипноэ біртіндеп артады (минутына 30-40 тыныс алуға дейін), оның дәрежесі экссудат көлеміне және оның жинақталу жылдамдығына байланысты. Тексеру кезінде-терінің цианозы, қабырға аралық аралықтардың кеңеюімен және ісінуімен кеуде қуысының жартысының ұлғаюы, төменгі бөліктерде көбірек, зақымдану жағындағы кеуде қуысының тыныс алудан қалыңқы болуы. Пальпация кезінде-экссудат аймағында дауыс дірілі болмайды. Перкуссия кезінде- тұйық дыбыс. Аускультация кезінде - тыныс алудың болмауы, тахикардия, жүрек тондарын әлсіреуі.