ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.10.2024
Просмотров: 22
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Жүктемелік стенокардия
I ФК (жасырын стенокардия): стенокардия ұстамалары тек қана үлкен интенсивтілікпен физикалық жүктеме кезінде туындайды;
II ФК (жеңіл дəрежедегі стенокардия): стенокардия ұстамалары 500 метр-ден көп қашықтыққа тегіс жермен жүру кезінде, əсіресе суық ауа райында, желге қарсы; екі қабаттан жоғары баспалдақпен көтерілгенде; эмоционалды қозу кезінде туындайды. Қарапайым физикалық белсенділік аздаған шектеулерді қажет етеді.
III ФК (орташа ауырлықтағы стенокардия): стенокардия ұстамалары қалыпты қарқынмен тегіс жерде 100-500 м қашықтықта жүру кезінде, бірінші қабатқа баспалдақпен көтерілу кезінде туындайды. Стенокардияның сирек ұстамалары тыныштықта пайда болуы мүмкін. Қалыпты физикалық белсенділіктің айқын шектелуі болады.
IV ФК (ауыр форма): стенокардия ұстамалары аздаған физикалық жүктемелер кезінде туындайды, 100 м аз қашықтықта тегіс жерде жүруде, тыныштықта, науқастың горизонталды жағдайға ауысуында. Жүктемелік функционалды сынақты жүргізбейді, науқастарда қарапайым физикалық белсенділікті айқын шектеу байқалады.
Қауіп-қатерлі факторлар:
- ер жыныстылар;
- егде жас;
- дислипопротеинемия;
- артериалды гипертония;
- темекі тарту;
- артық дене салмағы;
- төмен физикалық белсенділік;
- қантты диабет;
- алкогольді пайдалану.
Клиникалық көрінісі: тұрақты стенокардия кезінде физикалық немесе психоэмоционалды жүктеме негізінде қысыс, басып, бұрғылап, төстің артында, жоғарғы немесе ортаңғы бөлігінде, сол жақта, эпигастрийде, сол жақ иық аймағында ауырсыну пайда болады. Ауырсыну сол қолға, иыққа, тілге, жаққа, тіске, арқаға, іш аймағына таралады. Ауырсыну жүктеме тоқтатылғаннан немесе нитроглицерин қабылдағаннан кейін 1-2 минутта тоқтайды.
Стенокардия кезінде ауырсынудың өсу ұзақтығы оның жоғалу кезеңінен едәуір асады. Науқас өлімнен қорқады, қатып қалады, қозғалмауға тырысады. Беті бозарған, цианозды реңкпен және қиналған түрмен. Аяқтары суық. Жүрек аймағындағы терінің гиперестезиясы. Пульсі жиі, аритмия, экстрасистолдар. АҚ көтерілуі мүмкін. Ұстама кезінде ЭКГ-зерттеуде кейде коронарлық қанмен қамтамасыз етудің бұзылу белгілері анықталады: ST сегментінің төмендеуі, тегістелген немесе теріс Т тісшесі. Ұстамадан кейін ЭКГ-дағы бұл өзгерістер жоғалады.
Әдетте, ұстамадан кейін науқас өзін сау сезінеді. Ауырсыну ұстамалары күніне бірнеше рет пайда болуы мүмкін, бірақ бірнеше ай, тіпті жылдар бойы пайда болмауы мүмкін. Ұстамалардың жиілеуі және олардың күшеюі, нитроглицерин әсерінің төмендеуі аурудың тұрақсыз ағымын көрсетеді және миокард инфарктісінің даму мүмкіндігін көрсетеді. Бұл жағдай
инфаркт алды деп аталады, науқастар шұғыл ауруханаға жатқызуды қажет етеді.
Стенокардия ұстамасының атиптік белгілері:
- тек иррадиация орындарында ауырсынуды локализациялау;
- сол қолдың бұлшықет әлсіздігі ұстамалары және сол қолдың IV-V саусағының ұйып қалуы;
- жүрек жеткіліксіздігінің белгілерінсіз ентігу ұстамалары;
- физикалық немесе психоэмоционалды стресстің биіктігінде пайда болатын және 1-2 минуттан кейін жоғалып кететін жөтел, аритмия ұстамалары.
Проблемалары: төс артындағы, жоғарғы немесе ортаңғы бөлігінде, сол жақта, эпигастрийде, сол жақ жақ аймағында, сол жақ иықта қысып, басып, бұрғылап, тарту сипатындағы ауырсыну, өлім қорқынышы, жүрек жұмысындағы үзілістер, сол қолдың бұлшықет әлсіздігі және сол жақ қолдың IV-V саусақтары ұйюы, жүктеме биіктігінде пайда болатын ентігу, жөтел, аритмия ұстамалары.
Емі. Стенокардия ұстамасы пайда болған кездегі шұғыл іс-шараларға физикалық және психикалық жүктеменің толық тоқтатылуы, егер тез әсер болмаса, нитроглицерин қабылдау жатады. Препарат ең тиімді құрал болып саналады және ол неғұрлым ертерек қабылданса, соғұрлым жақсы әрекет етеді. Егер нитроглицерин ұстама басталғаннан кейін 3-5 минуттан кейін қабылданса, онда әсер айтарлықтай төмендейді және мүлдем болмауы мүмкін. Нитроглицериннің әсері 1-2 минуттан кейін пайда болады және 10-15 минутқа созылады.сондықтан қажет болса, оны қабылдауды 3-5 минуттан кейін (3 рет) қайталауға болады. Тромбоэмболияның алдын алу мақсатында бір мезгілде пациентке шайнауға ацетилсалицил қышқылы (Аспирин) (250-500 мг) беріледі. Сондай-ақ, дәрігердің нұсқауы бойынша пропранолол немесе кальций антагонисті (нифедипин) алады. Стенокардиямен ауыратын науқастарда үнемі нитроглицерин болуы керек.
Миокард инфаркті (МИ) – жіті коронарлы қан айналымның жетіспеушілігінің нəтижесінде дамитын жүрек бұлшықетінің ишемиялық некрозы.
МИ мүгедектікке жəне өлімге алып келетін себептерінің бірі болып табылады.
МИ соңғы жылдары аурудың өршуі байқалуда, əсіресе жас жəне орташа жас буындарда кездеседі.
МИ-нан ауруханалық өлімшілділігі төмендегенмен, бұл аурудан осы уақытқа шейін жалпы өлімділік жоғары болып отыр. Жалпы ауырғандар ішінде 30-50% құрайды. Өлімділік жағдайдың көбісі ауруханаға дейін орын алады.
МИ қазіргі заманға жіктелуі бөлінуі былай қарастырылады:
- Жүрек бұлшықетінің тереңділігімен ауқымдылығына байланысты зақымдалуы;
- Ауру ағымының сипатына байланысты;
- МИ орналасуына байланысты;
- Ауру сатысына байланысты;
- МИ асқынуына байланысты.
Жүрек бұлшықетінің тереңділігімен ауқымдылығына байланысты зақымдалуы бойынша: МИ трансмуральды жəне трансмуральды емес деп 2-ге бөледі.
1. Трансмуральды МИ (Q тісшелі миокард инфаркті) некрозды ошақ жүрек бұлшықетінің субэндокардиальды субэпикардиалды миокард қабатының барлық жағынан зақымдалуы немесе кейбір үлкен бөліктерінің ЭКГ бетінде электрокардиологиялық əкетулерде патологиялық Q тісшесі не QS комплексінің пайда болуы. Осыдан МИ трансмуральды синонимі – «Q тісшелі инфаркт миокарды» шығады. Осы əдетте, мұндай зақымданулар жүрек бұлшықетінің көлемді жəне некроз ошақтарының 2 немесе оданда көп сол қарыншалық сегменттеріне таралуы (МИ ірі ошақты).
2. Трансмуральды емес МИ (Q тісшесіз миокард инфаркті) некрозды ошақтар тек сол қарыншаның (СҚ) субэндокардиальды немесе интрамуральды бөліктерін жəне QRS комплексінің патологиялық өзгерістерімен жүреді («Q тісшесіз миокард инфаркті»).
Ұзақ уақыт бойы көптеген əдебиеттерде Q тісшесіз миокард инфарктін «ұсақошақты миоркард инфаркті» термині қолданылып келді. Шынында, көп жағдайда ағымына байланысты трасмуральды инфарктіне қарағанда, Q тісшесіз миокард инфаркті азырақ кездеседі, бірақ өте сирек кездесетін ауқымды субэндокардиальды МИ тек миокардтың субэндокардиальды қабатын қамту арқылы СҚ бірнеше сегменттеріне таралуы.
Аурудың ағымына қарай сипаттамасы:
1. Біріншілік анамнезінде МИ бұрын ауырған жəне аспапты тексерулерде МИ белгілерінің болмауымен анықталады.
2. Қайталамалы МИ тек мына жағдайда, науқаста бұрын МИ ауырған туралы құжаттық мəлімет болса жəне айқын жаңа некроз ошақтарыны пайда болғанда анықталады.
3. Рецидивті МИ клинико-зертханалық жəне аспапты зерттеу белгілердің, МИ дамығаннан кейін мерзімі 72 сағаттан (3 тəулік) 28 күнге дейін жаңа некроз ошақтарының пайда болуымен жəне оның негізгі үрдістерінің тыртықтануымен аяқталуы.
МИ орналасуы бойынша:
- Алдыңғысептальды (алдыңғыаралық);
- Алдыңғы ұшы;
- Алдыңғыбүйірлік;
- Алдыңғы базальды (жоғары алды);
- Алдыңғы жайылмалы (септальды, ұшылық жəне бүйірлік);
- Артқы дифрагмальды (төменгі);
- Артқыбүйірлік;
- Артқыбазальды;
- Артқы жайылмалы;
- Оң қарыншалық МИ.
Аурудың сатысының ағымына қарай:
- Қасқағым кезең – МИ дамығаннан 2 сағ дейін;
- Жіті кезең – МИ дамығаннан 10 күнге дейін;
- Жітілеу кезең – 10 күннен бастап 4-8 аптаның соңына дейін;
- Инфаркттан кейінгі кезең – 4-8 аптадан кейін.
Кейде продромальды кезеңді бөліп айтады, ол стенокардияның тұрақты емес кезеңіне, МИ дамуымен асқынуы түсінігіне сəйкес келеді.
Ең көп таралған МИ асқынуларына жатады:
- Жіті сол қарыншалық жетіспеушілік (өкпе ісінуі);
- Кардиогенді шок;
- Қарыншалық жəне қарыншалық үстілік ритмнің бұзылуы;
- Өткізгіштіктің бұзылуы (СА-блокадасы, АВ-блокадасы, Гис шоғыры аяқшаларының блокадасы);
- Жедел СҚ аневризмасы;
- Миокардтың ішкі жəне сыртқы жыртылуы, жүрек тампонадасы;
- Асептикалық перикардит (эпистенокардиялық);
- Тромбоэмболиялар.
Шағымдар мен анамнез
Миокард инфарктінің негізгі клиникалық белгісі ангинозды ауыру сезімі, ол осы сезіммен 90-95% жағдайда басталады.
Ангинозды түрден басқа миокард инфаркті болжам белгісіне жəне жедел жəрдем көрсету əдістері, ұзақтығына, пайда болу сипатына қарай əртүрлі ауыру сезім түрлері болады.
Миокард инфарктінде ангинозды ауыру сезімнің сипаттамасы стенокардияға ұқсас болып келіп, тек ол ауыру сезімнің қарқындылығы күштірек «қанжар сұққан тəріздес», жұлынып, жыртылғандай, күйдіргендей болады.
Ауыру сезім толқынды түрде дамиды, бірыңғай төмендейді бірақ толығымен жойылмайды.
Ангинозды ауыру сезімнің орналасуы – көбіне кеуде артында, сол жақ кеуде қуысының тереңдеген бөлігінде немесе құрсақ үстінде.
Ангинозды ауыру сезімінің иррадиациясы сол жақ жауырынға, иыққа, қол қырына, саусаққа беріледі.
Миокард инфарктінде ангинозды ауыру сезімнің басталуы – күтпеген жерден, көбіне таңертеңгілік сағаттарда, ұзақтығы – бірнеше сағат. МИ нитроглицеринді сублингвальды қайталамалы қабылдағанда ангинозды ауыру сезім басылмайды. Миокард инфарктінде ангинозды ауыру синдромының даму ерекшелігі оның ауру ағымына, орналасуына жəне науқастың жасына байланысты. Жас науқастарда 90% жағдайда ангинозды статус айқын көрінеді. Егде жастағы науқастарда 65% көбіне кеуде артындағы ауыру сезім, МИ-нің жіті кезеңінде 25% жағдайда мүлдем болмай, ауыр түрде өтеді. Көп жағдайда ауыру сезім толық нитроглицеринмен, ал кейде қайталамалы наркотикалық анальгетиктермен инъекциялағанда жойылмайды.
МИ ауырудың күшіне қарай салыстырмалы ауыр емес түрінен өте ауыр шыдатпас сезімге дейін апарады. Науқастар көбіне қысылғын, басылған, жиі – қызынған, кесілген жəне соққылаған ауыру сезімдеріне шағымданады.
МИ ауыру сезімінің ерекшілігінің сипаттамасы оның айқын эмоциональды болуы. Ол қорқынышпен, қозғыштықпен сезімдермен жүреді. Сонымен қатар ауыру синдромы жойылған, айқын емес жəне стенокардияның кəдімгі ұстамасымен жасырын түрінде өтеді. Көп жағдайда ұстама өздігінен өтуі мүмкін.
МИ басталуының басқада белгілі түрлері – демікпелік, абдоминальды, аритмиялық, цереброваскулярлы немесе симптомсыз – таза күйінде жиі кездеседі.
Демікпелік түрі көбіне науқастардың көлемді қайталамалы МИ көрінеді. Сонымен қатар жүрек бұлшықетінің ауқымды зақымдалуынан жіті сол қарыншалық жетіспеушіліктің тез клиникалық белгілері дамиды. Көп жағдайда осы үрдіске емізікше бұлшықеттер қатысып, митральды регургитациясының пайда болуынан митральды қақпақшаның салыстырмалы жетіспеушілігі дамиды.
Абдоминалды түрі ауыру синдромының орналасуы құрсақүстілік аймақта жəне диспепсиялық бұзылыстарымен сипатталады. Ауру ағымының бұл түрін жедел панкреатитпен, перфоративті жарамен мезентериальды қан тамырларының тромбозымен салыстыру қажет.
Аритмиялық түрі. Клиникалық көрінісі айқын ырғақтың жəне өткізгіштің бұзылулары түрінде көрінеді – суправентрикулярлы пароксизмдер не қарыншалық тахикардиялар, толық атриовентикулярлы блокадалар. Аритмия жиі АҚ айқын төмендеуімен бірге жүреді.
Цереброваскулярлы түрі көбіне ми қан айналымының бұзылыстары бар егде жастағы науқастарда кездеседі. Ол көбіне естен тану, бас айналу, жүрек айну, құсу сияқты, кейде – өтпелі ми қан айналым бұзылуының белгілерімен көрінеді. Көбіне МИ науқастарда минимальды шағымдармен өтеді немесе олардың мүлде болмайды.
Төменде көрсетілгендерді айта кету қажет:
1. Науқастарда 90-95% жағдайда айқын ауру синдромы немесе айқын ентікпе болса, МИ басталуын байқауға мүмкіндік береді.
2. Бақылауға аритмия салдарынан айқын гемодинамика бұзылыстарымен жəне де айқын құрсақ үстілік аймақта ауыру сезіммен, ол ішперденің қозуынсыз жүретін өзгерістері бар науқастарды госпитализациялау қажет.
3. Қарқынды ауыру синдромының пайда болуымен байланысты МИ басталу уақытын білу қажет. Осыған байланысты емдеу жолы таңдалады.