Файл: Басты шекаралары.docx

Бастың шекаралары: астыңғы жақ сүйек төменгі қырымен өрлейтін бұтағы бойымен емізік тәрізді өсінді ұшы арқылы жоғ.Шүйде сызығымен сыртқы шүйде төмпешігіне дейін.Бас: - ми және бет бөлім. Арасында шекарасы көз ойығы үстіңгі қыры, шықшыт сүйек доғасымен сыртқы есту жолына жүргізілетін сызық.Ми бөлімі- бассүйек күмбезінен, негізінен тұрады. Олардың шекарасы иілген сызықпен өтеді. Бас сүйек күмбезі аймақтары- маңдай-төбе-шүйде, самай аймағы, емізік тәрізді. Ал негізі аймақтары- сыртқы негіз, ішкі негіз.Бет бөлімі аймақтары- көз, мұрын, ауыз, иек, ұрт, шықшыт-шайнау аймағы.Иек пен шықшыт-шайнау аймағы - латеральды аймаққа жатады.

Маңдай-төбе-шүйде аймағы шекарасы: алдынан- көз шұңқыры жоғарғы қырымен, арт- protuberantio occipitalis externa мен linea nuchae superior, бүйірі- маңдай сүйегі шықшыт өсіндісі ішкі қырынан баст l.Semicercularis sup-мен шектеледі. Қабаттары: терісі маңдайдан басқасы шашпен жабылған, қалың, тығыз, тері, май бездері бар. Тері асты май қабаты- май көлемі аз, маңдай нәзік терімен жабылған, фиброзды талшықтар орн,қатпарлап ұстауға болмайды, фиброзды талшықтар- гематома, транссудат, басқа аймақа жайлмаун қамтамасыз етеді.Тамырлар сыртқы қабатымен байланысады. Бас күмбезі жұмсақ тінінің қантамырлары артериялды не венозды тор құрайды. Қанмен қамт етлуі: жүру бағыты төменнен жоғары қарай радиалды.Маңдай аймағы ішкі ұйқы артер жүйесімен қанмен қамт етіледі. Көз артериясы тармағы орн- қасүсті, көзүсті.Екеуіде көзден шығып төбе жағы нан сол жердегі өсіндіге сәйкес келеді. Олар бір-бірімен, беткей самай, бет артер анастомоз. Төбе аймағы a.tevporalis superficialis пен a.auricularis posterior қанмен қамт етлед.Беткі самай артер орн. Шүйде айм- 2арт тарм өтеді- артқы құлақтық ж/е шүйделік.Веналар артериялармен бірге жүреді. Қосымша веналары – жұп болатын маңдай венасы тұрақты. Беткей тіндерден қан негізінде 3 вена арқ кері ағады.Олар беттің алдыңғы, терең, шүйде веналары. Сүйек кеуекті затында орн веналар мен шығарушы веналар мидың қабығының синустарымен байланысады.Шығарушы веналар тұрақтысы- төбелік емізіктік, шүйделік. Лимфа тамырлары: Лимфа тамырлары арқылы лимф түйін-р 3 тобына қарай ағады.Маңдай аймағынан алдыңғы құлақмаңы түйіндеріне жиналады. Төбе аймағынан артқы құлақ маңы, шүйде аймағынан шүйде түйініне жиналады.Нервтері: маңдай аймағы n.supraorbitalis тарм нервтенеді. Төбе аймағы үштік нерв 3 тармағы құлақ самай нерві тарайды. Шүйде аймағы құлақ арты, бет нерві,шүйде үлкен ж/е кіші нервімен нервтенеді. Шүйденің үлкен және кіші нерві құлақ арты және шүйде нервімен қатар жүреді. Сіңірлі дулығы- m. frontalis ж/е n. occipitalis-тің сіңірлерінің тығыз тартпа секілді қосып тұрады. Бүйірлерінен, солдан ж/е оңынан тартпа жұқарып беткей самай фасциясына өтеді. Бұл қабат алдынан маңдайлық,артынан-шүйделік бұлш созылған. Апоневроз астында шел майсыз, борпылдақ қабат болып орн. Сүйек тысы айқын білінеді тігіс жерлерден басқа жерден оңай білінеді. Сүйек тыс арқ қан тамырлар өтеді. Сүйекүсті қабат- төбе, маңдай, шүйде аймақта жұқа. Сүйекпен тігістер бар аймақта тығыз байл.

Самай аймағы:

Ш: Ж- самай апоневрозының бекитін жері, Т- шықшыт доғасының жоғ қыры, Алд- маңдай сүйегінің шықшыт өсіндісінің артқы қыры мен шықшық сүйегінің маңдай өсіндісі, Арт-емізік т-ді өсіндінің негізгі ж/е сыртқы есту жолы

Қабаттары: тері, тері асты шел-май қабаты, беткей фасция, меншікті фасция-самай апоневрозы, апоневрозаралық клетчатка, апоневрозасты клетчатка, самай б/еті, сүйек қабығы, сүйек, мидың қатты қабығы.

Тері маңдай-төбе-шүйде аймағына қарағанда жұқа, Арт аймақта шаш қабаты сақталған, Төм бөлігі астындағы қабаттармен талшықты жалғамалар арқ байланыспағандықтан оңай қыртыстауға болады. Тері асты шел майы әлсіз дамыған, жоғ бөлімінде тығыз, төм және алд бөлігінде борпылдақ. Бұл қабатта беткей самай арт(a. temporalis superficialis ex a. carotis ext.) дамып, аттас вена мен құлақ-самай нервімен(n.auriculotemporalis) ілесіп жүреді. Сонымен қатар алд және жоғ құлақ б/еттеріне жақындап бет жүйкесінің қозғалтқыш тармақтары өтеді. Fascia temporalis күрт жұқаратын сіңірлі дулығаның жалғасы төменде ұрт аймағында жоғалады. Меншікті фасция аймақтың төм бөлігінде екі жапырақшаға бөлінеді, сыртқы жапырықша шықшыт доғаның алд қырына, ал ішкісі артқ қырына бекітіледі. Арасында апоневрозаралық май шелімен толтырылған жабық кеңістік пайда болады. Оның ішінде аттас венамен ілесіп самайдың орталық артериясы (a.temporalis media) өтеді. Кеңістік жабық болғандықтан, гематома н/е іріңді процесстер шықшыт доғасынан төмен түспейді. Ішкі жапырақша астында апоневрозасты клетчатка орналасып, шықшыт доғасының артында беттің май жинағына және самай асты шұңқырға өтеді. Ары қарай самай шұңқырының сүйек қабынан басталып, төменде шықшыт доғасының артынан өтетін талшықтары күшті сіңірмен аяқталып, төменгі жақтың тәжді өсіндісіне бекитін самай б/еті орналасады. Б/еттің сыртқы бетін төм жағында айқын май қабатымен жабылған, ішкі бетінде жоғ жақ арт басталған самайдың терең арт (a. temporalis profunda), аттас веналар мен п. temporalis profundi, п. mandibularis тармақтары орн. Самай ойығы (fossa temporalis) planum temporale мен

fascia temporalis profundus арасындағы кеңістік жогарыдан төмен қарай кеңейеді. Шықшыт доғасынан төмен самай асты аймағына (fossa infratemporalis) жал-ды. Ал қанат таңдай ойығына (fossa pterygopalatina), сына —жоғарғы жақ қуысына (fossa sphenomaxillaris) өтеді және көз шұңқыры қуысымен төменгі жақ саңылауы (fissura orbitalis inferior) арқылы бай-ды. Бүйірінен және жоғ жағынан керісінше көрші аймақтардан самай б/еті бекіген деңгейі арқылы және оны жауып жатқан аттас тереңдегі фасция арқылы жақсы шектелген. Сондықтан самай аймағындағы гематомалар мен іріңдіктер, көбіне самай асты және ұрт аймақтарына, беттің тереңдегі бөлімдеріне тарайды. Қатерлі ісіктер көз шүңқыры қуысынан төм көз шұңқыры саңылауы арқылы самай асты және самай ойықтарына тарауы мүмкін.

Осылай самай аймағында төрт шелді май қабатын ажыратады: тері астындағы; апоневроз аралық; апоневроз астылық; б/ет астындағы ұлпа (самай б/еті мен сүйек тысы арасында орналасқан).

Самай аймагына флегмона, ұрт аймағы және құлақ маңы шайнау және жұтқыншақ маңымен самай астындағы шұңқырдан келуі мүмкін.

Сүйек тысы бас сүйектің басқа жерлеріне қарағанда жүқарақ және сүйекке тығыз жабысып жатыр (сүйек тысы асты шелі болмайды). Құрамына сына тәріздес сүйектің үлкен канаты, самай сүйегінің қабыршағы, сондай-ақ маңдай және төбе сүйектерінің кейбір бөлімдері кіретін planum temporale сүйектері жұқалығымен және сынғыштығымен ерекшеленеді. Кеуек затының кейде аз болатыны соншалық, сыртқы қабаты ішкісіне бірден өтеді, бұл кішігірім жарақаттардан самай сүйектерінің зақымына әкеледі. Самай сүйегінің ішкі бетінде ортаңғы милық артерия (a. meningea media) орналасатын сай өтеді (а. maxillaris-тіц бұтағы). Егер арт сүйек каналында өтсе, қан кетуді тоқтату қиындай түседі.
Емізікше тәрізді өсінді аймағы. Шекарасы- емізікше тәрізді өсіндіге сәйкес келеді. Жоғарғы шекара самай сүйегінің беттік өсіндісінің артқы сызығы. Қабаттары: тері-жұқа, қозғалғыш.Тері асты шел майы нашар дамыған, құлақтың артқы бұлшықеті мен лимфалық түйіндер бар. Осы аймақтан кіші шүйде нерв, a.et.v auricularis posterior, беттік нервтің тармағы өтеді. Төс-бұғана-емізік, қайысты және екі қарыншалық бұлшықеттің артқы қарыншасы бекіген аймақта сүйек беті бұдыр келеді. Олардың арасында Шипо үшбұрышы орналасқан. Шипо үшбұрышының шекарасы жоғарыдан- шықшыт доғасының жалғасы, артынан- емізікше айдаршық, алдынан-сыртқы есту құлағының артқы жиегі. Емізікше тәрізді өсіндінің ішінде ауалы ұяшықтар бар. Ірі ұяшық antrum mastoideum жіңішке жол арқылы ортаңғы құлақ, дабыл қуысымен байланысады. Ортаңғы құлақ басынған жағдайда, ірің емізік тәрізді өсіндінің ұяшықтарына енуі мүмкін. Іріңді мастоидит дами алады. Сыртқы ұйқы артериясының a.carotis externa артқы құлақ артерия тармағы арқылы қанмен қамтамасыз етіледі. Веноздық ағыс артқы құлақ венасы v.auricularis posterior әрі қарай сыртқы мойындырық венаға ағуы арқылы жүргізіледі. Иннервация- n.auricularis magnus, n.occipitalis minor aрқылы жүреді. Лимфалық ағыс емізікше тәрізді лимфалық түйіндер арқылы.

Беттің бүйір аймағы ж/е жақ арты шұңқыры Шекаралары. Алдынан — мұрын-ерін қыртысы. Артынан —төменгі жақтың вертикалды бұтағының артқы қыры.Жоғарыдан — көз шұңқырының төменгі қыры ж/е бет доғасы. Төменнен — төменгі жақтың горизонталды бұтағының төменгі қыры. Шайнау бұлшықетінің алдыңғы қырына сәйкес сызық бойынша беттің бүйір аймағы —ұрт және шықшыт шайнау бұлшықет аймақтарына бөлінеді. Және беттің беткей ж/е тереңдегі бөліктері болады.Тереңі-төменгі жақтық өрлеме бұтағына параллель жүргізілген жазықтыңтың ішкі жағында жатыр. Қабаттары.Терісі жұқа,оңай бөлінед. Тер ж /е май бездеріне бай. Ұрт аймағының тері асты шелінде жақсы жетілген. Көз шұңқыры аймағы Шекаралары . Алдынан көз ш үңңы ры на кіретін ж ерге (margo orbitalis) сәйкес келеді.Қабырғалары:жоғарыдан маңдай сүйегінің көз шұңқыры бөлімі және негізгі сүйектің кіші қанаты: ішінен — жоғарғы жақтың маңдай өсіндісі, жас сүйегі, тор сүйектің қағазша ж апырағы ж/е негізгі сүйектің денесінің бүйір беті; төменнен — жоғарғы жақтың көз шұңқыры беті ж/е шықшыт доғасының бір бөлігі; сыртынан — маңдай сүйегінің бет өсіндісі, негізгі сүйектің үлкен қанатынң көз шұңқыры өсіндісі және бет сүйегі өсіндісінен құрылған. Көз шұңқыры аймағы қабақтардан түзілген сыртқы бөлігі ж/е ішіндегілермен бірге өзіндік орбитаға бөлінеді. Көз шұңқыры жиегіне бекітілген фасция шекара болады. Пішіні- ұшы артқа және ішке қараған төрт қырлы пирамидаға үқсайды .Көз шұңқыры астында ит шүңңыры түбінде көз асты тесіктен қан-тамыр нерв шоғыры — n. infraorbitalis a. infraorbitalis шығады ж/е v. infraorbitalis ішке енеді. Бет артериясы мен венасының проекциясы: шайнау бүлшықетінің алдыңғы бетін төменгі жақтың төменгі қырымен қиылысатын жерін көздің медиалды бұрышымен қосатын сызық. медиалды бұрышында көз веналарымен, ал мұрын шеміршегі түсында — қанат тәрізді веналық өріммен ұштасады .

Қабақ аймағы Қабаттары. Терісі өте нәзік, бос шеттерінде кірпіктер ж/е бездердің шығару өзектері бар. Тері асты шелмай болбыр, майсыз. Бұлшықеттері — көздің шеңберлі бұлшықеті,сыртқы ж әне іш кі бөлімдерден түрады. қабақтың негізін құрайтын шеміршекті пластинкалармен жалғанған тығыз шандыр. Фасция арқылы орбита қуысынан тамырлар мен нервтер өтеді. Артериялық қанды — a.supraorbitalis, a.frontalis ж әне a. infraorbitalis-тен алады. Веналары –венозды тор құрайды . Нервтенуі —n. facialis, n. supraorbitalis, n. infraorbitalis т.б .Жас безі коз шұңқырының жоғарғы — сыртқы бөлімінде, аттас шұңқырда орн. Көз жасы жас қапшығына жиналады және жас-мүрын өзегі арқылы төменгі мүрын жолы на өтеді.

Көз шұңқырының өзіндік аймағы-көз алмасы бар алдыңғы ж/е ішкі көз бұлш тамырлар, нервтермен, майлы шелмен толтырылған артқы бөлімдерге бөлінеді.Көз алмасы, көз артындағы кеңістіктен көз шұңқыры қыры бойындағы сүйек тысына бекітілген, көз контурын қайталайтын фасциямен бөлінген. Көз бұлш: төрт бұлш — ж оғарғы , төменгі, медиалды, латералды тік бүлш ыңеттер.Төменгі қиғаш бүлш сүйекті жас-мүрын өзегінің кіре берісінің сырт жағынан басталады. Тамырлары . Көз шұңқырында көз артериясы жатыр. Алғашында тамыр көру нервісімен бірге, кейін орбитаның ішкі қабырғасына қарай ауытқып, қас үстіндегі аймаққа шығатын соңғы тармақтарға бөлінеді. A. ophthalmica-дан ортаңғы торлы қабың артериясы көз жас артериясы, торлы сүйек артериясы ж/е т.б . Веналары. V. ophthalm ica superior et inferior pІ. ophthalmicus түрінде кездеседі. лимфа тамырлары көз шұңқыры төменгі саңылауы арқылы өтіп жұтқыншақ жоғарғы бөлігінің бүйірлеріндегі лимф түйін-ріне қарай ағады. Нервтері Көз шұңқыры жоғарғы көз шұңқыры саңылауынан өтетін көз нерві,көз ңозғалтқыш нерві, қозғалтқыш нерв, және әкетуші нерві бар. Орбитаның төменгі сыртқы қабырғасының артқы бөлімінде a. infraorbitalis ж әне n. zygomaticus өтетін fissura orbitalis inferior орналасқан. Нервтер мен тамырлар сүйек астында орн. Көз шұңқыры қанат-таңдай, самай асты шұңңырларымен және бас қуысымен байланысады.

Мұрын - nasus. Ш: Ж- глабелла (glabella) деп аталатын қасүсті доғаның (arcus superciliaris) мед шеттерінің арасындағы кеңсірік үсті алаң. Т- мұрын пердесінің негізінен жүргізілген горизонталды сызық. Бүйірлерінде мұрын — ұрт және мүрын — ерін қыртыстары.

Қабаттары. Көптеген май бездері бар жұқа тері. Тері асты шел қаб тамырларға бай. Онда мимикалық б/еттер орналасқан (m. nasalis, m. depressor septi).

Тамырлары. Аймақ бұрыштық арт (a. angularis) мен мұрын арқасы арт (a. nasalis dorsi) Қ/қамт етіледі. Аттас веналар тері асты торын құрайды. Лимф тамырлар құлақ маңы және жақасты түйіндеріне құяды. Нервтенуі n. infraorbitalis, n. ethmoidalis anterior және n. facialis-тің тарм арқылы іске асырылады. Сүйек тысы және шеміршек тысы төм қарай шеміршек түрінде (cartilagines lateralis nasis, cartilagines nase) жалғасып жататын мұрын сүйектеріне тиіп жатады. Шеміршектер сыртқы мұрынның негізін құрап, пішін береді.

Мұрын қуысы (cavum nasi). Мұрын қуысы қалқамен (septum nasi) оң және сол жартыға бөлінеді. Мұрын қуысы артқы жақтағы екі тесік арқ (сһоаnае) мұрын-жұтқыншақпен жалғасады. Мұрынның сүйекті қаб-ы кілегей қабықпен қапталған. Мұрынның әрбір жартысында төрт қабырғасы болады: жоғ, төм, сыртқы және ішкі. Сыртқы қаб мұрын жолдарын түзетін үш қалқан орналасқан (соnсһае nasalis sup., med., inf), кейде төртіншісі де кездеседі. Қалқандар мұрын жолын үшке бөледі. Жоғарғы мұрын жолына (meatus nasi superior) негізгі сүйектің қуысы мен тор сүйектің артқы ұяшықтары ашылады. Ортаңғы мұрын жолына (meatus nasi media) маңдай және жоғарғы жақ қуыстары және де тор сүйектің алдыңғы үяшықтары ашылады. Төменгі мұрын жолында (meatus nasi inferior) жас-мұрын өзегі ашылады. Мұрын қуысына ашылатын тесіктердің орны кеңсірікпен мұрын жолдарының өзгергіштігіне байланысты әр түрлі болады. Мүрын қуысындағы арт жаңсы жетілген тор құрайды, шырышты қаб астында орн, кейде олар мұрыннан қан кетудің көзі болады. Веноздың өрім foramen caecum аймағында v. emissaria арқылы sinus sagittalis superior-мен байланысады (микробтардың бас қуысына енуі мүмкін). Лимф тамырлар ішкі мойындырық венасы бойымен жұтқыншақтың артында орналасқан тереңдегі мойын лимфа түйіндеріне қүяды. N. trigeminus және n. olfactorius тарм-ы арқ нервпен қамт етіледі.

Мүрынның қосалқы қойнаулары:

1. Жоғарғы жақ (гаймор) қойнауы төртжақты пирамидаға ұқсас:

a) алд қаб, жоғарғы жақтың көзасты шетімен үяшықтың өсіндісінің арасына сәйкес. Бұл қабырға жұқа.

b) артқы-сыртқы қаб-сы жоғарғы жақтың төмпегінен тұрады;

c) үстіңгі қаб-сы, көз ұясының төменгі қаб-сы болады. Сондықтан гайморит көзұясына тарауы мүмкін;

d) төменгі қаб жоғарғы жақтың ұяшықтық өсіндісінен құрылған. Қойнаудың пневматикалық түрінде үлкен және кіші молярдың түбірінің төбелері, қойнау түбінен

0,2 — 2 мм қалыңдықтағы сүйекпен бөлінген. Кейде сүйек жоқ болады да, тістің түбірі жоғарғы жақ қойнауының кілегейіне тиіп тұрады.

е) медиалды қаб-ға алдынан мұрын — жас өзегі, артқы —үстіңгі жағына торлы ұяшықтар тиіп жатады.

2. Маңдай қойнауы. Көлемі жеке өзгергіш болады, маңдай сүйегінің қалыңдығында орналасқан, қасүсті доғаның медиалды бөлігіне проекцияланады. Алдыңғы қаб — маңдай сүйегі. Медиалды қаб-сы — сынатәрізді сүйектің кіші қанаты және көру нервінің өзегі. Маңдай қойнауында қабыну (фронтит), іріңдік бас қорабының алдыңғы шұңқырына және көзүясына тарауы мүмкін. Латералды қаб — маңдай сүйегінің бет сүйектік өсіндісі. Маңдай қойнауының тесігі мұрын қуысының ортадағы жолына ашылады.

3. Сынатәрізді қойнау. Сынатәрізді қойнау аттас сүйектің ішінде орналасқан.

a) сынатәрізді сүйектің алдыңғы қаб-ғы тесік арқылы мұрын қуысының жоғарғы жолымен қатынасады;

b) төменгі қаб-сы мұрын қуысының төбесін құрады;

c) жоғарғы қаб-ның ортасы түрік ері мен гипофизге, ал алдыңғы беті — көз нервтерінің қиылысатын жеріне сәйкес келеді;

d) латералды қаб-ның жоғарғы бөлігіне үңгірлі синус тиіп жатады;

e) медиалды қаб-сы — septum sinum sphenoidalium сына тәрізді қойнауды екіге — оң жақ және сол жаққа бөледі.

4. Торлы қойнау. Торлы қойнау сынатәрізді сүйектің алдында орн. Мұрын қуысының латералды қабырғасын құрады. Жоғарыда — мацдай сүйегінің көз бөлігімен; төменде — жоғарғы жақтың денесімен; латералды жағынан — торлы сүйектің көз бөлігі және көз жасы сүйегімен шектелген. Торлы лабиринттің қабырғасы жұқарса, ірің бас қорабы ішіне немесе көз ұясына енуі мүмкін. Торлы лабиринттің алдыңғы және ортаңғы ұяшықтары мұрынның ортадағы жолына, ал артқы ұяшықтан — мұрынның жоғарғы жолына өтеді.

Ауыз аймағы шекарасы: жоғарыдан-мұрын пердесі негізінен жүргізілген көлденең сызық, бүйірінен- мұрын ерін қыртыстары, төменнен- иек астыңғы қыртыс бойымен жүргізілетін көлденең сызық. Ауыз кіре беріс және меншікті ауыз қуысынан тұрады. Ерін аймағының қабаттары: Тері-тығыздау, май бездері мен шашқа бай(ерлерде). Тері асты шел майы- нашар дамыған, мимикалық бұлшықет, нервтер орн.. Ерін аймағында aa.labii superior, inferior дан тұратын сақина орналасқан. Веналар жақсы дамыған және қан беттік венаға ағады. Лимфалық ағыс жақасты лимфалық түйіндерге құяды. Иннервация n.facialis, n.infraorbitalis, n.mentalis тармақтары арқылы жүреді. Ауыз қуысы кіре берісі ұрт және еріннің ішкі бетімен жабылған келеді. Екінші жоғарғы үлкен азу тіс бойында шықшыт безінің өзегі ашылады. Меншікті ауыз қуысы шекарасы: алдынан және бүйір жағынан-тістердің ішкі беті, төменнен -тіл бұлшықеттері, mm.hypoglossus, styloglossus, genioglossus бен ауыз диафрагмасы, жұмсақ және қатты таңдайдан құралған таңдай күмбезі. Қатты таңдай қабаттары: шырышты қабық, шырыш асты безі, сүйек тысы мен сүйектер. Таңдайдың артқы жағында таңдай сүйегінің көлденең аймағында foramen palatinum major орналасқан. Қанмен a.palatina major арқылы қамтамасыз етіледі. Иннервация n.palatinus арқылы жүреді. Лимфалық ағыс таңдай бадамша бездері мен мойынның жоғарғы тереңдегі түйіндеріне құяды. Жұмсақ таңдай таңдай тіл, таңдай жұтқыншақ, таңдай пердесін көтеретін бұлшықеттеоден тұрады. Қанмен таңдай сүйегінің горизонтальды бөлімінің бүйір аймақтарындағы тесіктерден шығатын aa.palatina minoris, palatina descendens тармақтары арқылы қамтамасыз етіледі. Иннервация- n.palatina minoris тармақтары арқылы жүреді. Лимфалық ағыс қатты таңдаймен бірге жүреді. Таңдайдың артқы бөлігі алдыңғы таңдай тіл доғасы, артқы доғашықтар таңдай жұтқыншақ доғасы және тілшік төмен салбырап тұрады. Жұтқыншақты ауыз қуысынан бөлетін көмекей түзеді. Тіл ауыз қуысының түбірде орналасқан. Алдыңғы бөлімі- тіл ұшы, артқысы- тіл түбірі. Үстіңгі бетінің артқы бөлімінде емізікшелер болады. Ортаңғы сызықта тіл түбіріне жақын соқыр тесік орналасқан. Қанмен a.lingualis арқылы қамтамасыз етіледі. Иннервация nn.hypoglossus, glossopharyngeus, chorda tympani арқылы жүреді. Лимфалық ағыс жақасты және тереңдегі мойын түйіндеріне бағытталады. Тіласты аймағы тілді жоғарыға көтерген кезде ғана көрінеді. Тілдің төменгі бетінде жүген тартылып тұрады.