ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 276
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мойннын екінші шандырынын беткі жапыракшасы ішінен бет венасы отеді. Ол теменгі жакасты ушбурышынын арткы шекарасы дентейінде төменгіі жакарты венасымен бірге жалпы бет венага куйылады. Жак-тіласты жене тіласты-тіл бұлшықеттері арасынданы аралыкта теменгі жакасты сілекей безіне тармак беретін тіл нерві отеді.
Тіл артерия ашык корінетін ушбурыштын кішкентай белігі Пирогов ушбурышы деп аталады. Онын шекаралары: жогарны - тіласты нерві; төменгіі - екі карыншалы бұлшықеттін аралык сінірі, алды - жак-тіласты бұлшықетінін бос жиегі. Ушбурышын тубі тіласты-тіл бұлш. Төменті жакасты лимфа туйінцері беткой, мойынның екінші шандырынын беткі жапырашасының астында немесе ішінде орналаскан. Оларга кабактын медиалды бөлігінен, сыртка мұрыннан,ұрт шырышты қабығынан, қызыл иектен, еріннен, ауыз қуысы түбінен лимфа ағады.
Ұйқы үшбұрышы(trigоnum caroticum)
ШЕК: Лат- төм-бұғана-емізікше б/етінің алд жиегі; жоғ-екі басты б/еттің артқы қарыншасы ж/е біз-тіл асты б/еті; ішінен- жауырын-тіласты б/етінің жоғ қарыншасы.
Тері- жұқа, қозғалмалы, оңай қатпарлауға болады. Беткей шандырда мойнның теріасты б/етінің талшықтары бар. Шандырлардың арасында мойын өрімінің көлденең нерві (n.transverses colli) орн. Тармақтарының біреуі тіласты сүйектің денесіне бағ-ды.
Меншікті шандырының беткі жапырақшасы- ТөсБұғанаЕмізік б/еті астында мойынның 4-ші шандырының париет жапырақшасынан түзілген тамыр-нерв шоғырының (құрамына ішкі мойындырық вена, медиальді-жалпы ұйқы арт (a.caroticus communis), артқы жағында кезбе нерв n.vagus) қынабымен бірігіп кетеді. Әрбірі меншікті фиброзды қынабымен қапталады. Қалқанша шем жоғ жиегі деңгейінде жалп ұйқы арт латеральді және терең орн ішкі мен көбіне беткей және медиальді орн сыртқ ұйқы арт-на бөлінеді. Екеуінің арасында кезбе нерв жатады. Ішкі ұйқы арт артқы бетінде каротидті шоғары (glomus caroticum) орн. Каротидті қойнау мен шоғырды қоршап жатқан майлы клетчаткада тіл-жұтқыншақ, кезбе нервтермен және шекаралық симпатикалық бағана тарм -нан түзілген нервтік өрім жатады. Бұл зона құрамында Геринг нерві мен Людвиг-Цион нервімен басқарылатын баро- және хеморецепторлар бар. Сыртқы ұйқы арт жалпы бет сабауымен, лат ішкі мойындырық венамен, жоғ тіласты нервімен шект үшбұрышта орн. Жауырын-тіл асты б/етінің жоғ қарыншасының жиегіне бағытталған жоғ қалқанша арт орн, сол жерден жоғары тіласты сүйегінің үлкен мүйізшесі деңг тіласты-тіл б/етінің сыртқы жиегімен жабылған тіл арт сағасы орн. Сырт арт ішкі бетінен жоғарылағыш жұтқыншақ арт, ал лат бетінен төс-бұғана-емізікше арт, ал тіл арт-нан жоғары бет арт-сы шығады. Ұйқы үшбұрышында жауырын-тіл асты б/еті үшбұрыштар шекарасын құрағаннан кейін 3-ші шандыр болмайды. Төртінші шандыр- мойынішілік фасцияның париет жапырақшасының омыртқа алдындағы бөлігі. Шекаралық симп бағананың мойындық бөлігі мойынның бесінші (біздің жағдайда 4-ші) шандырының астында, мойын омырт-дың көлденең өсінділерінде байқалатын алд төмпешіктерінен ішке қарай орн. Ол бас пен мойынның ұзын б/еттерінің үстінде жатады. 2-3 кеуде омырт деңгейінде жоғ мойын симп түйіні орн.
Жауырын кеңірдек үшбұрышы шекарасы: жоғары және төменнен-жауырын тіласты бұлшықетінің қарыншасы, төмен және артынан- төс бұғана емізікше бұлшықетінің алдыңғы жиегі, алдынан-мойынның ортаңғы сызығы. Қабаттары: тері-жұқа, оңай созылғыш. 1ші шандыр теріасты бұлшықетке қынап түзеді. 2ші шандыр тіласты сүйегімен жоғарғы шекара аймағына біріксе, төменде төс пен бұғананың алдыңғы бетіне бекінеді. 2ші және 3ші шандырлар ортаңғы сызық бойынша бірігеді. Дегенмен мойындырық ойысынан 3см жоғары екі шандыр бөлініп, төс сүйек үсті апоневрозаралық тор кеңістігін құрайды. 3ші шандыр жоғары және төменнен-сүйекпен, бүйірінен-жауырын тіласты бұлшықеттері. 3ші шандыр 2ші шандырмен ортаңғы сызық бойынша бірігіп, мойынның ақ сызығын құрайды. 3ші шандыр mm.sterhyoideus, sternothy-reoideus, thyrehyoideus, omohyoideus қынап түзеді. Төс тіластв бұшықет ұзын және жіңішкелеу, ал төс қалқанша бұлшықеті жуан және қысқа келеді. Төс қалқанша бұлшықеті төстен жоғары басталып, қарама қарсы жақтағы аттас бұлшықеттен ажыратылып, қалқанша шеміршегіне бекиді. Керісінше, төс тіласты бұлшықеті қарама қарсы аттас бұлшықетпен бірігіп, тіласты сүйегіне бекиді. Төс қалқанша бұлшықетінің жалғасы болып қалқанша тіласты бұлшықеті саналады. Жауырын тіласты бұлшықетінің төменгі мен жоғарғы қарыншасы бар. 1ші қарынша жауырынның жоғарғы жиегі арқылы, ал 2ші қарынша тіласты сүйектің денесі арқылы байланысады. Осы 2 қарыншаның арасында сіңір болады. 3ші шандар бұлшықеттің сыртқы жиегінде аяқталады. Аралық сіңір мен ішкі мойындырық вена қабырғасымен байланысып, бекиді. Осы бұлшықеттерді мен қынаптарының астында бұлшықеттерді жабатын париетальді және висцеральді жапырақшалары бар 4ші шандыр болады. Висцеральді жапырақша астында кеңірдек, қалқанша без, жұтқыншақ, көмей, өңеш орн..
Төс-бұғана-емізікше аймағы- аттас бұлшықет мойын медиалді тамыр-нерв шоғырын жабады. Ең ірі тармақ- үлкен құлақтық нерв. Бұлшықет аяқшалары араснда пирогов вналық бұрыш, кезбе, көкеттік нервтер бар. Терісі-жұқа, терісасты шелмай, беткі шандырмен оңай жиналады. Семсер тәрізді өсінді аймағында қалың. Аз қозғалады. Теріасты шелмай-борпылдақ, жоғарғы шекараснда қалың,1және2 шандыр араснда сыртқы мойындырық вена, беткі мойын лимф түйін-р, жұлын нервтер мойын өрімі терілік тарм шығады. Мойын өрімі- төс-бұғана-емізік бұлшықет астынан шығады. Омыртқа мен омыртқа алды бұлш араснда орн. Өрім тармақтары: кіші шүйделік нерв- шүйде аймағына бағтталп сол жерді нервтендіреді. Үлкен құлақтық нерв- құлақ қалқаны терісін ж/е құлақмаңы сілекей безі терісін нервтен. Мойын қиғаш нерві- төс-бұғана бұлш кесе отрп, алға жүріп мойын алдынғы терісін нервтендіреді. Бұғанаүстілік нерв- желпуіш тәрізді мойынның 1-2 шандырлар араснда төмен бағтталп, теріде мойын лат ж/е мед тармақтары 3қабырғаға дейін тармақталады. Көкеттік нерв- қозғалтқыш нерв, мойыннң алдыңғы сатылы бұлш бойымен төмен кеуде қуысына бағтталп, көкетті жүйкелендіреді. Өкпеқап пен жүрекқапқа сезмтал нерв тармақтарын, кейде мойын-кеуделік нерв өріміне тарм береді. Мойын өрімі төменгі түбіртегі-тіластылық нервтен шығатын жоғарғы түбіртекпен байланысу мақсатында алдыңғы бағытта жүреді. Бұлшықеттік тармақтар- омыртқалық бұлш бағытталады. Жауырын көтеруші бұлш, төс-бұғана-емізік, трапеция тәрізді бұлш бағытталады. Сыртқы мойындырық вена- төменгі жақ бұрышы шүйделік, құлақтық, төменгі жақастылық веналардың қосылысы. Бұғанасты не ішкі мойындырық венасына құяды. Бұлшықет шандырла қабаты артында ұйқы тамыр-нерв шоғыры орн. Шоғыр ішінде жалпы ұйқы артерия- мед, ішкі мойындырық вена- лат, кезбе нерв- ортасында орнал. Мойын симпатикалық сабау бесінші шандыр астында жалпы ұйқы арт параллель. Төс-бұғана-емізікше булш шандырлы капшығы мен алдынғы сатылы булш арасында сатыалды кеністік тузіледі. Алдынан 2-3 шандрлармен, ал артынан-мойыннын бесінші шандырымен шектелген. Сатыалды бұлш-ттін артында мойыннын бесінші шандырынын астынғы бөлігінін артында ортанғы сатылык бұлш-тпен шектелген сатыаралык кеністік орналаскан. Сатыаралык кеністікте жонарыдан жене латеральды иык-бас сабаунын ерімдері, ал төменірек - а. subclavia етеді.Сатылы-омырткалы Кеністік бесінші мойын шандырынын астында төс-бұғана-емізікше бұлш-тінін арткы төменгі белігінде орналаскан. Онын негізі -окпекап кумбезі, ушы - VI мойын омырткасынын келденен осіндісі больш табылады. Артынан жене медиальды жанында омыртка мен мойыннын узын бұлш-тімен, ал алдынан ж/е ла-теральды алдынны сатылык бұлш-ттін медиальды жиегімен шек-телген. Кантамырлар мен нервтердін топографиясы. Буганаастылык артериялар бесінші шандырдын астында орналаскан. Он жак
буганаасты артерия иык-бас сабаунан шыкса, сол жак буганаасты артерия - колка дорасынан шыгады.Буганаасты арт 3 бөлік: кеуделік - бастапкы беліктен медиальды жиекке дейін ; сатыаралык-сатлыаралык кеністікке сейкес келеді; буганаустілік алдынты сатылы бұлш-ттін латеральды жиегінен буганага дейін.Омыртқа артерия- алдыңғы сатылық бұлш ішкі жиегі бұғанаастыдан медиалды шығады. 7 мойын омыртқп көлд өсінді тесігіне крп 1-2 омыртқа арасында өзектен шығадв. Одан бассүйек қойнауына кіреді. Ішкі кеуде арт- төменгі бұғанаасты артертядан омыртқа арт қарсы бағытталады. Өкпеқап күмбезі мен бұғанасты вена арқ өтп алдңғы кеуде қабврғасы артқы бөлігне өтеді. Қалқанша- мойын сабау алдыңғы сатылы бұлш-тің мед жиегнде бұғанасты артер шығып 4тарм береді: төменгі қалқанша, жоғарылағыш мойын, жауырынүстілік және қиғаш мойын артериялары. Кабырга-мойын сабауы буганаасты артериядан. Окпекап кумбезінен отіп, омыртка денгейінде ол 2 тармакка белінеді: 1 ж/е 2 кабыргааралыкка баратын ен жогарны кабыргааралык ж/е терен мойын артериясын береді. Мойын-кеуделік туйін - симпатикалык сабаудын туйіні. буганаасты артериянын ішкі жарты айманынын артында ж/е одан шыккан омыртка арте-риясынан медиальды орналаскан. Омыртка артериянын кабыргаларына өтіп жулдызшалы туйіннін тармактары периартериялык омырткалык өрім тузеді.
Жауырын-трапеция үшбұрышы(trigonum omotrapezoideum):ШЕК: Төм- жауырын-тіл аст б/еті, Алды- төс-бұғана-емізік т-ді б/етінің артқы жиегі, Арты- трапеция т-ді б/еттің алд жиегі. Терісі қозғалмалы, жұқа, иннервациялануы мойын өрімінен шыққан бұғанаүсті нервісінің лат тармақтарымен жүзеге асады. Тері асты шел майы борпылдақ, беткі шандырды мойын б/еттерінің беткі талшықтары түзіп, астында терілік тармақтар орн. Сыртқы мойындырық вена жоғарыдан төмен және сыртқа қарай жүріп, төс-бұғана-емізік т-ді б/етті кесіп, мойынның жоғ бүйір бөлігінен шығады.
Меншікті шандыр 2 жапырақшадан тұрады: беткі жапырақшасы трапеция т-ді б/етке қынап түзіп, арасында тереңірек омыртқаалды шандырда төс-бұғана-емізік пен трапеция т-ді б/еттерді жүйкелендіретін қосымша нерв орн. Төменгі 4 және 1-ші кеуделік жұлын нервтерінің алд тармақтарынан иық өрімі түзіледі. Осы лат үшбұрышта өрімнің бұғанаүстілік бөлігі орн. Жоғ, орт және төменгі шоғырлардан түзіледі. Жоғ мен ортаңғылары бұғана асты арт-дан жоғары сатыаралық кеңістікте, ал төменгі оның арт орн. Бұғанаүсті бөлігінен шығатын тармақтарға: 1) жауырынның дорсальдіт нерві- жауырын көтеруші б/етті, үлкен ж/е кіші ромб т-ді б/етті иннервациялайды;
2) ұзын кеуделік нерв- алд тісшеленген б/етті инн;
3) бұғанаасты нерв- бұғанаасты б/етті инн;
4) жауырынасты нерв - үлкен ж/е кіші дөңгелек б/еттерді инн;
5) мед ж/е лат кеуде н- аттас және кіші кеуде б/еттерін инн;
6) қолтықасты- дельта т-ді б/ет, кіші дөңгелек б/етті, иық буынының қапшығы мен иықтың сыртқы беткі терісін инн.
Жауырын бұғана үшбұрышы шекарасы:төменнен-бұғана, алдынан- төс-бұғана-емізік тәрізді бұлшықеттің артқы жиегі, жоғарыдан және артынан-жауырын тіласты бұлшықеттің төменгі жиегі. Қабаттары: тері-жұқа, қозғалмалы. Теріасты шел майы-борпылдақ. Беткей шандырдытмойынның теріасты бұлшықеттерінің талшықтары құрайды. Меншікті шандырдың беткей жапырақшасы бұғананың алдыңғы -жоғарғы бөлігіне бекісе, терең жапырақшасы жауырын-тіласты бұлшықетіне қынап түзіп, бұғананың артқы жоғарғы бөлігіне бекиді. Май қабаты 3ші шандыр мен омыртқаалды шандыр арасында орналасқан. Ол қынапта: 1ші қабырға мен бұғана оған бекіген бұғанаасты бұлшықет арасы, бұғана мен төс-бұғана-емізік тәрізді бұлшықеттің алдынан, алдыңғы сатылы бұлшықеттің бұлшықеттің артқы жиегінің арасына, алдыңғы және ортаңғы сатылы бұлшықеттің арасына таралады. Қанмен бұғанаасты артерия арқылы қамтамасыз етіледі. Бұғанаасты артерияның артында иық өрімінің шоғыры орналасқан. Артерияның 3бөлігі: сатыаралық кеңістікке кіргенше, сатыаралық кеңістік, сатыаралық кеңістіктен 1ші қабырғаға дейінгі аралық. Иннервация- тері бұғанаүстілік нервпен жүйкелінеді. Веналық ағыс- бұғанаасты вена алдыңғы саты бұлшықетінен жоғары орналасқан. Бұғанаасты венасына алдыңғы және сыртқы мойындырық венлары құйылып, ішкі мойындырық венамен қосылады. Лимфалық ағыс- мойындырық беналық бұрышына сод жақтан кеуде өзегі, оң жағынан оң жақ лмфа өзегі бағытталады. Артқы көкірекаралықтан шыққан кеуде өзегі 6шы мойын омыртқасына дейін доға құрайды. Доға сол жақ жалпы ұйқы артериясы мен бұғанаасты артерияның, омыртқалық артерия мен ішкі мойындырық вена арасында орналасқан. Веналық бұрышқа құймас бұрын лимфалық қойнау түзеді.
Мойын шандырлары шығу тегіне қарай 3ке жіктеледі: 1)дәнекер текті фасциялар - мойынның ішкі ағзалары маңындағы борпылдақ тіннің нығыздануына байланысты дамитын. Екінші түрі бұлшықеттердің сіңірі мен апоневроздарының жалғасы болып келетін түрі. Үшінші түрі- ұрықтың даму кезінде іш пердеден дамиды. В.Н. Шевкуненко жіктеуі бойынша шандырдың 5 қабаты бар: теріастылық беткей фасция, меншікті шандырдың беткей дәне терең жапырақшалары, мойын ішілік шандырдың париетальды дәне висцералды жапырақшалары, омыртқа алды шандыр. 1ші шандыр теріастылық шандыр– мойынды түгелдей қоршайды. Теріасты бұлшықеті қынабын құрайды. Жоғары жақтан бетке, төменде бұғанаастына өтеді. Желке аймағында теріасты ұлпыны ұяшықтарға бөлгендіктен, карбункул дамыса, тері астында некроз дамиды. Бұл фасция барлық үшбұрышта болады. 2ші шандыр, меншікті шандырдың беткей жапырақшасы 2 жапырақшадан тұрады. Басталады: мойын омыртқаларының жоталық өсінділерінің жалғамарынан. Трапеция тәрізді бұлшықетті 2 жақтан қаптайды. Бұлшықеттің алдыңғы шетінде 2 жапырақшалар қсылып, мойынның сыртқы үшбұрышында қан-тамыр-нервтерін сырттан қоршайды. Төс-бұғана-емізікше бұлшықеті артында 2 жапырақша бөлініп,орап, қынабын құрайды. Бұлшықеттің алдыңғы медиалды шетінде шандырдың 2 жапырақшасы қосылып, қарама қарсы жақтағы аттас шандырмен жалғасады. Солай, мойын ағзаларын алдынан қаптайды. Мойынның жоғарғы бөлімінде шандыр емізікше тәрізді өсіндіге және төменгі жақ сүйектің қырына бекиді. Ал төменгі бөлігінде бұғана сүйегінің алдыңғы жоғарғы қырына бекиді. Жақасты безінің қынабын құрайды және омыртқалардың көлдеңен өсінділеріне бекіп, мойынды алдыңғы мен артқы бөліктеріне бөледі. Бұл фасция мойынды толық қоршайды. 3ші шандыр, меншікті шандырдың терең жапырақшасы. Егер, төс-бұғана-емізікше бұлшықетін,қоршап тұрған шандырды алған кезде, төменде бұғана сүйегі мен төс сүйек, жоғарыда тіласты сүйегі және жауырын тіласты бұлшықеті көрінеді. Осы аймақты 3ші шандыр орн.. Шандыр төменде бұғана сүйегінің және төс сүйек тұтқасының артқы қырына бекиді. Орталық сызық бойынша 3ші шандыр қарама қарсы жақтағы шандырмен қосылып, ақ сызықты түзейді. 3ші шандыр мындай бұьшықеттерге қфнап құрайды: mm.sternohyoideus, thyreohyoideus. 3ші шандыр жауырын-кеңірдек, жауырын-бұғана үшбұрыштарын жабады. 2ші және 3ші шандырлар арасында төс ойығы үстінде шандыр аралық төс үстілік кеңістігі орналасқан. Кеңістік 2шандыр төс сабына жақындағанда бөлініп, 2ші шандыр төстің алдыңғы қырына, 3ші шандыр төстің артқы қырына бекінеді. Бүйірінде кеңістік Грубердің тұйық қалташасвна жалғасады. 4ші шандырдың 2 жапырақшасы бар париетальды және висцералды. Висцералды жапырақша кеңірдек, қалқанша без, өңешті қаптайды. Париетальды жапырақша мойындағы артерия, вена, бұлшықеттерді, нервтерді қоршайды. 4ші шандыр жапырақшалары арасында ағзалар алды кеңістік болады. Ол төстің мойындырық ойығына дейін созылады. Оның 1 бөлігі кеңірдек алдындағы кеңістік деп аталады. Кеңірдек алдындағы қуыстың төмеггі бөлігінің оң жағында иық бас бағаны, оң жалпы ұйқы артериясы болады. 4ші шандыр артында ағзалар артындағы кеңістік болады және артынан 5ші шандырмен шектелген. 5ші шандыр мынадай бұлшықеттерге қынап түзейді: mm.longus colli, longus capitis,scalenus anterior,medius,posterior. Сонымен қатар, иық өрімі мен бұғанаасты артериясына қынап түзейді. Ұйқы үшбұрышында 4шандыр болады, 3ші шандыр болмайды. Жауырын-бұғана үшбұрышында 4шандыр болады. 3ші шандыр бұл үшбұрышқа жетпейді. Жауырын-трапеция үшбұрышында 1, 2, 5ші шандырлар болады.