ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 277
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қолдың шекаралары: алдынан — sulcus deltoidepectoralis; артынан — sulcus deltoideus posterior, астынан — тп. pectoralis major мен m. latissimus dorsi-дің төменгі қырларын кеудеде жалғастыратын сызықтар бойынша жүргізіледі.Қол келесі аймаңтарға бөлінеді:1) Дельта тәрізді аймақ — reg. deltoidea;2) Жауырын аймағы — reg. scapularis;3) Бүғанасты аймағы — reg. infraclavicularis;4) Қолтың аймағы — reg. axillaris;5) Иық аймағы — reg. brachii ( anterior, posterior);6) Шынтақ аймағы — reg. cubiti ( anterior, posterior);7) Білек аймағы — reg. antebrachii ( anterior, posterior);8) Білезік аймағы — reg. carpalis ( anterior, posterior);9) Қол басы аймағы — reg. manus: carpi, metacarpi, digitorum ( anterior, posterior ).Қолдың проксималды бөлігінің сыртқы жағында дельта тәріздес бүлшыңет, иықтың алдыңғы беткейінде — екі басты бүлшықет үці басты бүлшықеттен ішкі сай ( sulcus biccipitalis medialis) арқылы бөлініп түрады. Одан әрі қолдың үшына қарай иың сүйегінің ішкі және сыртңы айдаршыңтары аныңталады, бүлардың арасында артңы жағында шынтақ сүйек өсіндісі ( olecranon) жатады.Olecranon-нан сыртқары және сәл төмен ойың көрінеді. Осы жерде білекті бүрып, шыбың сүйегінің басын аныңтауға болады. Иың сүйегінің ішкі және сыртңы айдаршықтарының алдыңғы бетінің ортасында, шынтақ ойығында орналасңан екі басты бүлшықеттің сіңірі байңалады.
Дельта тәрізді бүлшықет аймағыШекаралары: алдынан — sulcus deltoideopectoralis, артынан —sulcus deltoideus posterior. Дельта тәрізді аймақ м. deltoideusтың пішініне сәйкес үш бүрышты. Үшы — сыртқа жэне томен, ал негізі — жоғары және ішке бағытталған. Иың сүйегі басының орналасуына байланысты дельта тәрізді аймақ томпайып аның көрініп түрады.Қабаттары: Тері. Тері асты май шелі м. supraclavicularis пен м.axillaris-тың тармақтары жатады. Меншікті шандыр (f. deltoidea)бұлшықет қынабының сыртқы қабырғасын қүрайды және f. Brachii ретінде жалғасады. Дельта тәрізді бұлшықет ( m. deltoideus) бүғананың сыртқы жағынан, акромионнан және spina scapulaeден басталып, tuberositas deltoidea humeri-ға бекиді. N. axillarisтің тармақтарымен нервтенеді. Қырастылық фасцияның ( f. infraspinatae)терең жапыраңшасы spina scapulae және акромиондың өсіндіден басталып, lig. coracoacromiale-пщ алдыңғы қырына бекидіШелді май кеңістігінде үш синовиалды қалталар: дельта тәрізді бүлшықет астында,жауырынның иың өсіндісі астында (bursa subacromialis); жауырын астында (bursa subscapularis) орналасқан. Қантамырлар мен нервтер. иықты артынан айналатын артерия ( a. circumflexa humeri posterior)A. Circumflexa humeri anterior m. coracobrachialis-тің астында орналасып, содан кейін m. biceps-тің үзын сіңірі жатқан төмпектер арасы жүлгемен( sulcus intertubercularis) қиылысып өтеді де, артқа бүрылып дельта тәрізді бүлшықеттің арасына еніп кетеді.A. circumflexa humeri posterior-мен бірге немесе сәл шеткерірек жататын п. axillaris m. deltoideus-ты, m. teres minor-ды,терісін нервтендіреді
Жауырын аймағыАймақ жауырын артында жатқан бүлшыңеттерден түрады.Қыр үстілік және қыр астылық бөлңктерден тұрады.Қабаттары: Тері. Тері асты май шел қабаты. Беткей шандыр.Меншікті шандыр. Трапеция тәрізді бүлшықет (m. trapezius)жауырынға жоғарыдан түседі. Арқаның жалпақ бүлшықеті жауырынды астынан жабады.Жауырынның қыр үсті және қыр асты шұңқырларының шетінебекіген апоневроз жауырынмен бірге осы шұңқырларда орналасңан бүлшықеттерге және оларға келетін тамыр мен нервтерге тғыз сүйек-фиброзды құндақ түзейді.Қырүстілік бұлшықет иық жоғарғы бөлігіне бекиді. Ол шандырдан және қыр үсті шұңқырының қабырғаларынан басталады. Нервтенуі — п. suprascapularis.Қырасты бүлшықеті шандырдан және қырасты шұңқырының қабырғаларынан басталып, иық сүйегінің tuberculum majoris-тің ортаңғы бөлігіне бекиді (нервтенуі — п. Suprascapularis) Екі бүлшықетте қанды a. suprascapularis-тен алады. Қырасты бұлшықетін мойынның көлденең артериясы ( a. Transversa colli) жэне ( a. suprascapularis) анастомоз құрайтын жауырынды айналатын ( a. circumflexa scapulae) артериясы жабдықтайды М. subscapularis — шұңқыр қабырғаларынан және жауырынның сыртқы қырынан басталып, иың буынының қалтасына, иың сүйегінің tuberculum minus негізіне және crista tuberculi minoris-тің жоғарғы бөлігіне бекиді. Нервтенуі — п. subscapularis.Жауырынасты шандырының алдында шелді май кеңістігі алдынан тісті бүлшықетпен шектеледі. Қан a. subscapularis, a. Transversa colii және a. thoracica lateralis- келеді. Аймақты — n. dorsalis scapulae, n. subscapularis жэне n. Thoracicus longus (иық өрімінен) нервтендіреді.
Бұғанаасты аймағыШекаралары: кеуденің алдыңғы жоғарғы аймағында орналасқан. Қолтың шүңқырының алдыңғы ңабырғасын құрайды. Жоғарыда — бұғана, төменде — III қабырға және үлкен төс бұлшықетінің қыры, іш жағынан — төс сүйегінің шеті, сыртынан — дельта тәрізді бүлшықеттің алдыңғы қыры болып табылады.Бүғанасты аймақ бүғанадан үшінші қабырғаға дейін немесе әйелдерде сүт безінің жоғарғы шекарасына дейін созылып жатады. Қабаттары. Тері, тері асты шел қабатында терілік тамырлар және n. supraclavicularis орналасқан. Бүғана аймағында тері асты шел қабаты өте жүқа. М. platysma -ның талшықтарын беткей шандыр қоршап түрады.Кеуденің меншікті ш андыры жұқа , бүғанадан басталады да, қолтық шандырына жалғасады. Шандыр кеуденің үлкен бүлшықетін екі жағынан қоршап, оның талшықтарына өсінділер береді.Кеуденің үлкен бұлшықеті үш бөлімнен түрады: бүғаналық (pars clavicularis) — бүғананың ішкі жағынан басталады, төсқабырғалың (pars sternocostalis) — төстің алдыңғы бетінен және жоғарғы V — VI қабырға шеміршектерінен басталады,құрсақтық — бұлшықеттің сіңірлік қынабынан басталады.Кеуденің үлкен бүлшықеті мен дельта тәрізді бүлшыңеттің арасында сай бар , ол жоғары және ішке қарай кеңейіп, шүңқырға айналады. Бүл шұңқырдың шеттерін:жоғарыда — бүғана, сыртынан — м. deltoideus, ішінен — м. Pectoralis major (бүғаналың бөлігі) түзейді. Sulcus deltoideopectoralis-Te орналасқан тері асты венасы ( v. серһаііса) меншікті шандырды тесіп өтіп, v. subclavia-ға құяды.Кеуденің кіші бұлшықеті ( т. pectoralis minor) және бүғанастылық бұлшықет (т. subclavius). М. pectoralis minor II —V немесе III —V қабырғалардың алдыңғы бетінен басталып, құстұмсық тәрізді өсіндіге бекиді. М. subclavius I қабырғаның алдыңғы бетінен басталып, бүғананың акромион жағының төменгі бетіне бекиді. Жоғарыда—бүғана және бүғанасты бұлшықеттің төменгі қыры; төменде —кеуденің кіші бұлшықетінің жоғарғы қыры арасында үшбүрышты кеңістік ( trigonum clavipectorale) бар. Бұл фасция арңылы v. серһаііса өтеді.Шелді май қабаты бүлшықеттердің шандырлары арасында орналасады және сыртқа қарай қолтық шүңқырына өтіп, a. Axillaris пен v. axillaris-ті ж ән еpi. brachialis-ті қоршап жатады.Бүғанасты шұңқырының тіндері қанды қабырға аралық артериялардан ( a. intercostalis) және кеуденің ішкі артериясы ( a. thoracіса int.), кеуденің қапталдағы артериясынан ( a. thoracica lateralis)және кеуде — акромиалды (a. thoracoacromialis) тармақтарынан алады.
Қолтың аймағsШекаралары: алдынан — м. pectoralis major-дың төменгі қыры,артынан — м. teres major жэне м. latissimus dorsi-дің төменгі қыры,ішкі жағынан — аталған бұлшықеттерді кеудеде қосатын, сыртынан —аталған бұлшықеттердің қырын иықтың ішкі беті бойынша қосқандағы сызық түзейді.Қабаттары. Терісі — жүқа, түкпен жабылған. Өскен түктің алдыңғы шеті құстұмсық-иық бүлшыңетінің ішкі қырына сәйкес келеді . Теріде тері жэне май бездері көп.Тері асты шел қабатын фиброзды жалғамалар жекелеген үяшықтарға бөлген. Оларда май орналасқан. Беткей шандыр нашар дамыған.Меншікті шандыр ( f. axillaris) қолтың шұңқырының шетінде қалыңдаған, ортасында жұқалау. Меншікті шандырды алып тастағанда қолтық шұңқыры ашылады.Қолтық шүңқыры кеуде қуысы мен иықтың арасында орналасқан бұлшықет және шелді май кеңістігінен түрады. Қолды сыртқа әкеткенде: төбесі — ішке және жоғары, ал негізі — сыртқа және төмен бағытталған төртбұрышты пирамида тәрізді. Төбесі бүғана,қабырғамен және бүғанасты бұлшықетімен шектелген.Cavum axillaris-тің қабырғалары:1) алдыңғы қабырғасы — т. pectoralis major және minor;2) артқы қабырғасы — м. subscapularis, м. teres major жэне м.latissimus dorsi;3) ішкі қабырғасы — IV қабырғаға дейінгі кеуде қуысының сыртқы қабырғасы, м. serratus anterior-мен бірге;4) сыртқы қабырғасы — иық сүйегінің ішкі беті және осы сүйекті жауып жатқан м. coracobrachialis пен м. Bicipitis тің қысқа басы үшбүрыштың негізі сыртқа бағытталған.Қолтық шұңқыры майлы шелмен, лимфа түйіндерімен, a. Axillaris және оның тармақтарымен, v. axillaris,pi. brachialis және одан тарайтын нервтермен, II жэне III қабырғааралың нервтермен толтырылған.Қолтықтағы май-шел қабаты, көршілес аймақтардың: бүғана үсті, кеуденің алдыңғы-жоғарғы және артқы-жоғарғы және дельта тәрізді аймақтардың шел қабатымен байланысып тұрады. Қантамыр-нервтік шоғыр м. coracobrachialis-тын ішкі қырына жақын орналасқан. V. axillaris артерия мен нервтерден беткей жэне медиалды жатыр. A. axillaris I қабырғаның сыртңы қырында басталады да, м. latissimus dorsi-дың төменгі қырында иың артериясына айналады.A. thoracoacromialis-тің тармақтары ( r. deltoideus, pectoralis, асromialis) f. coracoclavicostalis-ті тесіп өтіп дельта тәрізді бүлшыңетті, иың буынын, т. pectoralis major және minor-ды қанмен жабдықтайды.Trigonum pectorale-ды медиалды және төмен v. axillaris, латералды және жоғары a. axillaris орналасады. PI. brachialis-тің шоғырлары артерияның артында, сыртында жэне медиалды орналасады. А.axillaris-тел шыққан a. thoracica lateralis, n. thoracicus longus-пен бірге жүріп, сүт безін және кеуденің бүйір бұлшықеттерін қанмен жабдықтайды.Артерияның алдында п. medianus,сыртында п. musculocutaneus, ішкері — п. ulnaris жэне п. Cutaneus antebrachii medialis, тереңірек п. cutaneus brachii medialis, артында — n. radialis жэне n. axillaris жатады. Бұл бөлімдегі a. axillarisтің бұтақтары:1) Жаурын асты артерия ( a. subscapularis);2) Иықты алдынан айналатын артерия ( a. circumflexa humeri anterior);3) Иыңты артынан айналатын артерия (a. circumflexa humeri posterior ).A. subscapularis (аттас нерв жэне веналармен бірге) т. subscapularis- төменгі қыры арқылы жүріп отырып, a. Thoracodorsalis және a. circumflexa scapula-та. бөлінеді. Соңғы артерия үш қабырғалы тесік арқылы жауырын аймағына өтедіN. axillaris (С5 — С6-дан) a. circumflexa humeri posterior-мен бірге foramen quadrilaterum-nen өтіп, иың сүйегінің хирургиялық мойнын артынан айналады. Бүл нервтен бұлшықеттік буындың (иық буынына) және терілік (п. cutaneus brachii lateralis) тармақтар иықтың сыртқы және артқы беттеріне тарайды. Нерв үш басты бүлшықет сіңірінің сыртқы шетінде жатып иық буынының әлсіз жерінен (медиалды — үш басты бүлшықет сіңірі, үстінде — жауырын асты бұлшықет) өтеді..
Қолтық лимфа түйіндерін бес топқа бөлуге болады:1) сыртңы топты v. axillaris-тің бойында, меншікті фасцияның үстінде орналасқан қолтың бездері құрайды. Бүлар лимфаны ңолдан және кеудеден ңабылдайды.2) медиалды топты a. thoracica lateralis және v. thoracica lateralis бойында орналасңан кеуде лимфа бездері қүрайды. Бұлар лимфаны сүт безінен және кеуденің алдыңғы бүйір бетінен қабылдайды. Қолды қапталға көтергенде, III қабырға түсында, кеуденің үлкен бүлшыңеті астында Зоргиус түйінін сипап көруге болады.3) артқы немесе төменгі топты a. subscapularis және v. Subscapularis бойында орналасңан жауырын асты лимфа бездері түзеді. Бүлар лимфаны кеуденің артңы бетінен ңабылдайды.4) қолтық шүңңырының орталың түйіндері лимфаны қолдан,кеудеден, сүт бездерінен жинайды.5) trigonum clavipecterale-дегі — v. axillaris бойындағы түйіндер лимфаны басқа аймақтардан және париеталды плеврамен сүт безінен жинайды.
Иық буынынын иық сүйегінің басы ( caput humeri) және жауырынның буын ойығы (cavitas glenoidalis scapulae) құрайды.Буын қабы labrum glenoidale-ден басталып, иық сүйегінің анатомиялық мойнына бекиді. Буын қабын: жоғарыда — lig. glenohumerale superior, медиалды — lig. glenohumerale medialis және lig.glenohumerale inferior бекітіп түрады.Құстұмсықтық тәрізді өсіндіден басталып, буын қабына қосылып кететін қосымша байлам (lig. coracohumerale) болад,ол буын қабын бекітуші болады. Иың буын қуысы :1) қолтың астындағы қалтарыс (recessus a x illa ris) жауырын асты бұлшықетпен үшбасты бүлшықеттің ұзын басының бекитін жерінің арасындағы саңылауда орналасқан. Қолтықасты қалтарыстан медиалды жерде п. axillaris өтеді. 2) жауырын астындағы қалтарыс ( recessus subscapularis), жауырынмойнының алдыңғы-жоғарғы бетінде орналасқан;3) төмпешіктер арасындағы қалтарыс — екі басты бұлшықеттің сіңірінің синовиалды қынабының төмпешіктер арасындағы кеңеюінен дамыған.Буын қабы томпайған екі синовиалды қалта (bursa) түзейді.1) bursa subcoracoidea — құстұмсық тәрізді өсіндінің астында орналасқан;2) иық сүйегінің үлкен төмпешік арасында bursae subdeltoidea орналасқан. 3) жауырынның мойны мен жауырынасты бұлшықет арасында bursae subscapularis бар. Буын қанды a. circumflexa humeri anterior жэне posteriorдан алады. Нервтенуі — п. suprascapularis және п. axillaris (иық өрімінен) арқылы болады.
Иықтың алдынғы аймағыШекарасы. Жоғарыда — м. pectoralis major және м. Latissimus dorsi-дің төменгі қырларын иыңта қосатын сызық, төменде — иың сүйегінің айдаршықтарынан (epicondylus medialis және lateralis)екі елі жоғары жүргізілген сызық.Қабаттары. Терісі иыңтың ішкі бетінде жұқалау, сыртқы беті мен артқы жағында қалыңдау болады.Тері асты шел қабатының латералды бетінде екі басты бұлшықеттің сыртқы жүлгесінде ( sulcus bicipitalis lateralis) орналасңан v. сеphalica v. subclavia-ға құяды. Екі басты бұлшықеттің ішкі жүлгесінде ( sulcus bicipitalis medialis) v. basilica орналасңан. Ол иыңтың орта деңгейінде v. brachialis-ке қүяды.Беткей шандыр жұқа болып келеді. Иықтың меншікті шандыры(f. brachi) немесе иың апоневрозы — иық сүйегіне екі перде береді .1) сыртқы бұлшықеттер арасындағы сыртңы перде (septum іпtermusculare laterale) — иықтың орта деңгейінде м. Brachialis пен м. triceps-тің сыртқы басының арасында, ал төменгі бөлігінде м. triceps пен м. brachioradialis-тың арасында орналасады;2) ішкі бұлшықеттер арасында ішкі перде ( septum intermusculare mediate) — m. brachialis пен m. triceps-тың ішкі басының арасында жатады.Меншікті шандыр қантамыр-нерв шоғырларына қынап түзейді.Бұлшықеттер. Иықтың алдыңғы бетінде бүккіштер тобы орналасады:иықтың екі басты бұлшықеті ( m. biceps) құстұмсық-иың бұлшықеті (м. coracobrachialis) иың бұлшықеті ( м. brachialis). М.biceps brachi беткей орналасқан — ұзын басы ( caput longum) — tuberositas supraglenoidalis scapulae-ден, ал қысқа басы (caput breve) —processus coracoideus scapulae-ден басталып, шыбық сүйегіндегі бұдырға ( tuberositas radii) бекиді.М. coracobrachialis иықтың жоғарғы бөлігінде екі басты бұлшықеттің астында және ішке таман, м. brachialis иықтың төменгі бөлігінде м. biceps brachi-дың астында орналасады. Осы бұлшықеттердің барлығын п. musculocutaneus нервтендіреді .Тамырлар және нервтер: Екі басты бүлшықеттің жанында екі жүлге бар: sulcus bicipitalis medialis et lateralis. Sulcus bicipitalis medialis-те a. brachialis, екі аттас вена және п. Medianus жатады.Иық артериясынан латералды жерде, иықтың екі басты және иың бұлшықеттерінің арасында п. musculocutaneus өтеді.N. ulnaris иыңтың жоғарғы бөлігінде a. brachialis-тен медиалды және терең жатады. Иыңтың ортаңғы бөлігінде septum intermusculare mediale-дi тесіп өтіп, a . collateralis ulnaris superior және аттас екі венамен бірге артқы бұлшықеттік құндаққа өтеді.
Иыңтың артқы аймағы Шекарасы. Жоғарыда — м. pectoralis major және м. Latissimus dorsi-дің төменгі қырларын иықта қосатын сызық, төменде — иық сүйегінің айдаршықтарынан (epicondylus medialis және lateralis)екі елі жоғары жүргізілген сызық .Қабаттары