Файл: Использование дистанционных.docx

* Білім алушылардың кез келген ыңғайлы уақытта білім беру үдерісі үшін әртүрлі ақпараттық ресурстарды еркін пайдалануы.

* Оқу процесінің жеке бағытын күшейту, білім алушының өзіндік жұмысын күшейту. Инновациялық білім беру технологияларын енгізу арқылы оқытудың тиімділігін арттыру.

* Бүкіл білім беру жүйесінің озық сипатын, оның халық арасында білімді таратуға, оның жалпы білім беру және мәдени деңгейін арттыруға бағытталуын қамтамасыз ету.

* Білім беру сапасын бақылау жүйесін қолдану үшін жағдай жасау.

* білім алушыға білім мен қызметтің зерттелетін саласының тұтас бейнесін жасауға көмектесетін шолу дәрістері арқылы жүзеге асырылатын шолуды оқытуды кеңінен қолдану;

* оқу пәнін модульдер деп аталатын логикалық жабық блоктарға бөлуді көздейтін модульдік принципті қолдану, оның аясында жаңа материалды зерттеу де, оның игерілуін тексеру үшін бақылау шаралары да өтеді;

* оқу жоспарлары, арнайы дайындалған оқу-әдістемелік және Оқу материалдары және бақылаудың ерекше рәсімдері арқылы білім алушының білім беру мекемесінің құралдарымен өзіндік жұмысын басқару;

* білім беру, оқыту субъектілерінің жанама, диалогтық және интерактивті өзара іс-қимылы және әкімшілік міндеттерді шешу үшін коммуникациялық технологияларды міндетті қолдану;

* жұмыс оқулығынан бастап компьютерлік оқыту бағдарламаларына, слайд-дәрістерге, аудио және бейне курстарға дейін әртүрлі оқу өнімдерін қамтитын арнайы ақпараттық – білім беру ортасын құру.

Жоғарыда айтылғандардың барлығы ақпараттық және өнімді тәсілдерде Қашықтықтан оқытудың мәнін анықтауға мүмкіндік берді (1-кесте). Білім берудегі ақпараттық тәсілді ақпараттық постулаттар, нысанды ақпараттық модельдеу әдісі негізінде қалыптастыру керек. Оқытудың мақсаты-тезаурустың берілген көлемі мен сапасы бар оқушының миының ақпараттық моделін қалыптастыру, оның табиғи және жасанды көздерден ақпаратты қабылдау және алу механизмі ретінде білімін дамыту [25]. Нәтижелі оқыту білім алушылар қызметінің әлеуметтік маңызды нәтижесі ұғымымен байланысты. Бұл нәтиже оқушының ақыл - ой іс-әрекетінің сипатындағы сапалық өзгерістерде көрінетін ішкі, сондай-ақ өнімді-адам іс-әрекетінің материалдық немесе ақпараттық нәтижесін жасауда көрінетін сыртқы болуы мүмкін. Өнімді іс-әрекет процесінің және оның өнімдерінің ерекшеліктерін баланың дағдыларын, дағдыларын дамытуды, оның танымдық процестерін дамытуды, өз қызметін жоспарлау қабілетін қалыптастыруды және т.б. диагностикалауда қолдануға болады. [27].

Таблица 1

Cущность ДО

Компоненты сравнения	Информационный подход	Продуктивный подход
Смысл дистанционного обучения	Обмен качественной информацией с помощью ИТ	Создание собственной продукции с помощью ИТ
Характеристика знаний (как результата деятельности)	Знания – транслируемая информация	Знания – результат продуктивной деятельности
Роль ученика	Ученик – получатель информации	Ученик – созидатель новой информации
Роль учителя	Нет необходимости в учителе	Учитель – партнер, организатор среды и процесса
Особенности учебных материалов	Учебники и методики очного обучения переносятся в дистанционное обучение	Разрабатываются новые методики и учебники, интегрированные с информационными технологиями
Другие особенности	Использование западного опыта работы с ИТ	Разработка дистанционной педагогики, опирающейся на отечественную философию

Қашықтықтан оқыту технологияларын қолдана отырып, Математиканы оқыту процесін ұйымдастыру үшін қашықтықтан оқыту әдістері мен құралдарын жіктейміз.

Біз ҚБТ әдістерін үш негіз бойынша жіктейміз.

1. Әдістерді жіктеу әдістерді үш бағыт бойынша бөлуді бір уақытта есепке алуға негізделген:

* контингентті қамту (фронтальды – үлкен топ, топтық – шағын топ, жеке, білім алушылар санына бағдарланбай);

* педагогикалық өріс субъектілерінің өзара әрекеттесу бағытын сипаттау (бір бағытты, көп бағытты, белсенді, интерактивті) (сурет. 1);

* байланыс құралдарының сипаттамасы (дәстүрлі немесе жаңа ақпараттық технологиялар құралдары).

однонаправленное
учитель	ученик 1 ученик 2 … ученик N	ученик 1 учитель ученик 2 … ученик N
многонаправленное
учитель	Активное ученик 1 ученик 2 … ученик N	Интерактивное ученик 1
		учитель ученик 2 … ученик N

Рис. 1. Направленность взаимодействия субъектов педагогического поля
1. Білім және қызмет тәсілдері туралы қол жетімді оқу ақпаратымен жеке тұлғаның қарым-қатынас режимінің (форматының) сипаттамасына негізделген әдістерді жіктеу: педагогикалық өрістің басқа субъектілеріне тәуелді жеке тұлға қызметінің тәсілдері; педагогикалық өрістің басқа субъектілері қызметінің әдістеріне тәуелді емес жеке тұлға қызметінің тәсілдері.

2. ҚБТ қосудың (пайдаланудың) нысаналы немесе функционалдық айырмашылығы кезінде ақпаратты алуға немесе түрлендіруге әдістердің бағыттылығына негізделген әдістерді жіктеу:

* ҚБТ-ны ақпаратты іздеу, беру, сақтау және түрлендіру құралы ретінде пайдалану кезінде білім алу және дағдыларды қалыптастыру үшін білім алушының іс-әрекет әдістері;

* ақпаратты іздеу, беру, сақтау және түрлендіру құралы ретінде ҚБТ - ны пайдалану кезінде білімді қолдану және дағдыларды дамыту әдістері;

* ақпаратты өңдеу және өзгерту құралы ретінде ҚОТ пайдалану кезінде білімді қолдану және дағдыларды дамыту әдістері;

* ақпаратты іздеу, беру, сақтау және түрлендіру құралы ретінде ҚБТ – ны пайдалану кезінде жаңа білімді құру және қызмет тәсілдерін, сондай-ақ объектілерді жобалау әдістері;

* ақпаратты өңдеу және өзгерту құралы ретінде ҚБТ пайдалану кезінде жаңа білімді құру және қызмет тәсілдерін, сондай-ақ объектілерді жобалау әдістері.

"Орта" оқыту әдістері - бұл белгілі бір ақпараттық білім беру ортасының (ple - personal Learning Environments, Personal Teaching Environment-PTE) құрамына кіретін (білім алушының өзі енгізетін) ҚБТ құралдарының көмегімен оқу ақпаратын алмасуды ұйымдастыру және оны қабылдауды, түсінуді, есте сақтауды және дұрыс қолдануды басқару бойынша оқытушы мен білім алушылардың бірлескен іс-қимылдарының жиынтығы. Стариченко Б. Е., PLE, Pte білім беру орталары келесідей анықталады: ple студентінің Жеке оқу ортасы-ол виртуалды кеңістікте жасаған, қолдайтын және дамытатын өзінің оқу мақсатындағы ақпараттық ресурсы( әлеуметтік желідегі жеке бет, блог, Twitter немесе сайт); Pte Жеке оқу ортасы – виртуалды кеңістікте оқытушының өзі жасаған, орналастырған және қолдаған жеке және бірлескен білім беруді қамтамасыз ететін білім беру процесінің компоненттерінің жиынтығы (мазмұны, формалары, оқыту әдістері мен құралдары, коммуникация құралдары) пәнді меңгеру үдерісіндегі студенттердің қызметі [37]. PTE қазіргі жастар үшін мотивациялық (мазмұнды) тартымдылыққа ие тақырыптық желілік қоғамдастық құру идеясын жүзеге асырады [44].

"Виртуалды" оқыту әдістері-студенттердің жеке білім беру ортасының мазмұнды мазмұнының ерекшеліктерін, сондай-ақ әдістерді практикада қолдану дағдыларының қалыптасу деңгейін есепке алуға негізделген жеке бағытталған оқыту әдістері. Бұл ортада студенттердің білім беру процесі субъектілерінің жеке ортасымен және жаһандық ақпараттық-коммуникациялық кеңістіктегі басқа орталармен бірге қолданатын әдістерінің ауқымы.

Орындау сипаты бойынша:

Электрондық оқу құралдары (ЭОҚ) - компьютер арқылы орындалатын кез келген бағдарламалар немесе оқу процесін жүзеге асыруға арналған құжаттар.

Бағдарламалық педагогикалық құралдар (БПҚ) – бағдарламалар (ЭБЖ орындайтын).

Электрондық Оқу материалдары (ЭОМ) – ұсыну үшін материалдарды құрастыру арқылы құруды қамтамасыз ететін бағдарлама талап етілетін құжаттар.

Бөлінген технологиялар байланысы 2 суретте көрсетілген.

ЭОҚ

БПҚ

ЭОМ
Рис. 2. Связь средств дистанционных образовательных технологий

Білім алушының оқу қызметін ұйымдастыру бойынша.

Тікелей білім алушылар пайдаланатын құралдар (бағдарламалар):

* зерттеуді модельдеу бағдарламалары;

* компьютерлік тренажерлер;

* компьютерлік бақылау бағдарламалары;

* анықтамалық-ақпараттық жүйелер.

Оқытушылық бағдарламалар тобына мыналар жатады:

* демонстрациялық модельдеу бағдарламалары;

* жеке тапсырмаларды генерациялау және тексеру бағдарламалары.

Интеграция дәрежесі бойынша:

* жеке (бағдарламалық өнім жеке дидактикалық мәселені шешеді-жаттығу, бақылау);

* кешендер (бірнеше дидактикалық мәселелерді шешу үшін).

Білім алушының іс-әрекетін басқару сипаты бойынша:

* басқару жоқ (электрондық анықтамалық);

* қатты басқару (мұғалім басқаруды өзгерте алмайды);

* сценарий бойынша (сауалнама рәсімі);

* бейімделгіш.

Қашықтықтан оқыту құралдары мыналар болуы мүмкін:

* оқу кітаптары (оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың, анықтамалықтардың және т. б. электрондық нұсқасы);

* желілік оқу-әдістемелік құралдар;

* компьютерлік оқыту жүйелері;

* аудио оқу-ақпараттық материалдар;

* бейне оқу-ақпараттық материалдар;

* зертханалық қашықтықтан оқыту семинарлары;

* қашықтан қол жетімді тренажерлер;

* қашықтан қол жетімді мәліметтер базасы және білім;

* қашықтан қол жетімді электрондық кітапханалар;

* сараптамалық оқыту жүйелері негізінде оқыту құралдары;

* геоақпараттық жүйелер негізінде оқыту құралдары;

* виртуалды және толықтырылған шындыққа негізделген Оқыту құралдары.

Математиканы оқыту процесінде қолдануға болатын ҚО құралдарының мысалдарын келтірейік:

* электрондық пошта (E-mail);

* нақты уақыттағы chat корреспонденциясы;

* дыбыс пен суретті тасымалдауға мүмкіндік беретін бейнеконференциялар;

* Интернет желісін шарлау;

* веб-сайттарға жазылуға арналған белсенді арналар;

* веб-ҚЫЗМЕТ, веб-конференциялар, хабарландыру тақталары, тіркеу формалары, тесттер, есептегіштер және т. б.;

* FTP серверлері және файл мұрағаттары және басқалар.

Қашықтықтан оқыту құралдарының бірі мобильді қосымшалар болуы мүмкін.Мақалада [5] мұғалімге белгілі бір дидактикалық мақсаттарға жетуге көмектесетін ең танымал математикалық мобильді қосымшалар ұсынылған.Оқу процесінің тиімділігін арттыру үшін қолданылатын оқыту түрінің артықшылықтары мен кемшіліктерін атап өткен жөн.

Математиканы оқыту процесінде ҚБТ қолданудың артықшылықтары мен кемшіліктерін ескере отырып, оның бірқатар принциптерін ескермеуге болмайды. Стариченко б. е. сәйкес ҚБТ пайдаланудың негізгі принциптеріне мыналар жатады [34]:

Негізгі оқу ақпаратын (мемлекеттің танымдық компоненті) толық игеру. Мәні: барлық білім алушылар базалық ақпаратты игереді; мемлекет меңгеру жетістігінің градациясынсыз толық көлемде игеріледі – дихотомиялық шкала: игерілген – игерілмеген.

Оқытуды даралау. Мәні: ақпаратты ұсыну нысандарының өзгергіштігі және ақпаратпен қызметті ұйымдастыру; базалық бөлімді меңгергеннен кейін оқытудың жеке траекториялары; білім беру процесіне қатысушылардың интерактивті қарым-қатынас ауқымын кеңейту; білім алушылардың жеке оқу және танымдық белсенділігін қамтамасыз ету.

Оқытудың уақытша тиімділігі. Мәні: базалық мазмұнды игеру уақытын барынша азайту; баяндау және оқыту кезінде оқу ақпаратымен жұмыс істеудің жалпыланған тәсілдерін пайдалану; оқу ақпаратын ұсыну процесінде қабылдау арналарын сауатты пайдалану (атап айтқанда, көрнекі және аудио: дыбыстық және сөйлеу). Оқытуды басқарудың тұрақтылығы.Мәні: әрбір білім алушының оқу ақпаратын игеру табыстылығын өлшеудің үздіксіздігі; оқытушы мен білім алушылардың жедел кері байланысы; түзету басқарушы (сүйемелдеуші) қызметті жүзеге асырады.

ҚО-ның қосымша принциптері мыналар болып табылады [4]:

* дәрістер, семинарлар түрінде тұрақты сабақтардың болмауынан және курсты игеруге қажетті уақытты еркін таңдаудан көрінетін икемділік;

* әрбір жеке пән белгілі бір пәндік сала туралы тұтас түсінік қалыптастырады, ал пәннің әрбір бөлімі (модулі) курстың тұтастығы туралы түсінік береді;

* оқытудың негізгі кәсіби қызметпен ұштастыра отырып жүргізілуі мүмкін екендігіне байланысты параллельдік;

* білім алушының орналасқан жерінен білім беру мекемесіне (оқытушыға)дейінгі қашықтық түріндегі кедергілердің болмауынан тұратын қашықтық;

* асинхрондылық, оқыту мен оқыту технологияларын уақытында дербес жүзеге асыру мүмкіндігін білдіреді.

Жоғарыда аталған принциптерді ескере отырып, Математиканы оқыту процесінде қашықтықтан оқытудың артықшылықтары, тиімділігі мен тиімділігі туралы қорытынды жасауға болады.

Алдымен белгілі бір пәнге қарамастан қашықтықтан оқытуды қолдаудың артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастырыңыз [3]:

* халықтың кең тобын құру мүмкіндігі;

* студенттің қажеттіліктері мен психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, жеке көзқарастың болуы;

* арнайы бағдарламалардың көмегімен жүргізілетін білімді бағалаудың объективтілігі;

* икемділік: студенттер мен студенттер өздеріне ыңғайлы жерде, ыңғайлы уақытта, ыңғайлы қарқынмен жұмыс істей алады. Әркім пәнді меңгеру және таңдалған курстар бойынша қажетті сынақтарды алу үшін жеке өзі қажет болғанша оқи алатындығына байланысты қашықтықтан оқыту денсаулығы нашар адамдар мен мүгедектер үшін қол жетімді;

* қол жетімділік: Жер шарының кез келген жерінде бола отырып, сапалы білім алу мүмкіндігі;

* салыстырмалы арзандық: оқытушымен бетпе-бет кеңес алу үшін саяхатты үнемдеу (орта есеппен қашықтықтан білім беру дәстүрлі оқыту түрлеріне қарағанда 50% арзан);

* ұтқырлық: Оқу материалдары, дәрістер мен тапсырмалары бар портативті компьютерді әрқашан өзіңізбен бірге алып жүру мүмкіндігі алынған теориялық білімді дереу практикада қолдануға мүмкіндік береді;

* тікелей байланыс: бейне дәрістер, бейнеконференциялар және форум құралдарымен байланыс тікелей визуалды байланыстың болмауын ішінара өтейді;

* курстастармен кездесулер: оқыту және деректер алмасу жүзеге асырылатын компьютерлік бағдарлама тек оқытушылармен ғана емес, студенттермен де байланыс орнатуға мүмкіндік береді;

* студенттердің танымдық дағдыларын жетілдіру, дербестігін, шығармашылық және зияткерлік әлеуетін дамыту.

Қашықтықтан оқыту формасымен бірге жүретін кемшіліктер ретінде [29]:

* оқу процесіне (компьютер, мобильді құрылғылар, Интернет-байланыс) енгізудің техникалық мүмкіндігінің болмауымен түсіндірілетін білім алушылардың әлеуетті аудиториясының тарылуы;

* қашықтықтан білім беру жүйесіне кірудің қажетті шарты ретінде компьютерлік даярлықтың міндеттілігі;

* оқу-әдістемелік кешендердің қашықтықтан білім берудің оқу курстарына (атап айтқанда, электрондық оқу құралдарына) бейімделмеуі;

* оқу процесін басқару жүйелерінің жеткіліксіз дамуы және нәтижесінде күндізгі оқытумен салыстырғанда қашықтықтан білім беру сапасының төмендеуі;

* оқытушымен жеке байланыстың болмауы;

* оқушының өз бетінше жаттығу қабілетіне қойылатын жоғары талаптар.

Қашықтықтан білім берудің жоғарыда аталған артықшылықтары мен кемшіліктерін Математиканы оқыту кезінде де айтуға болады, алайда олармен бірге математиканы қашықтықтан оқытуды қолдаудың бірқатар "нақты" оң және теріс жақтарын шығаруға болады.

Сонымен, артықшылықтары:

* білім алушылардың кейіннен зерделеуі мақсатында оқытушының электрондық оқу курсына әртүрлі үлгілердің көп санын орналастыру мүмкіндігі;

* білім алушылар үшін сараланған жұмыстарды орналастыру (үйде, өз бетінше, тексеру);

* білім алушыларға тірек конспект ретінде қызмет ете алатын интерактивті презентацияларды орналастыру;

* интерактивті сызбаларды қолдану;

* математикалық білім беру ресурстарына әртүрлі сілтемелер беру;

* мұғалім мен білім алушы арасындағы (жеке қарым-қатынас) және білім алушылар арасындағы (топтық қарым-қатынас) байланыс нысандарын ұйымдастыру;

* білім алушы үшін қызықты тартымды түрде алынатын математикалық материалдардың ақпараттылық деңгейін арттыру.

Математиканы оқытуды қашықтықтан қолдаудың кемшіліктеріне мыналар жатады:

* электрондық оқыту мазмұнын құрудың күрделілігі, атап айтқанда математикалық мәтіндер жиынтығының күрделілігімен байланысты;

* білім алушылардың математикалық терминологияны өз бетінше қабылдауының күрделілігі;

* студенттердің математикалық есептердің егжей-тегжейлі шешімдерін жіберудегі қиындықтар;

* тексеруге жіберілген мәселенің (үй, өзіндік және бақылау жұмысы) авторлығын дәл анықтай алмау.

Қашықтықтан оқытудың маңызды проблемасы материалды жақсы есте сақтау және игеру үшін көптеген дәлелденген педагогикалық әдістерді қолданудың жаңа кілтінде қайта қарау болып табылады, мысалы: тірек нүктелері әдісі, саналы қателіктер әдісі, ең жақсы шешімді таңдау әдісі және т.б. әр түрлі педагогикалық әдістерді қолдану техникалық құралдарға және оқушылармен байланысты ұйымдастырудың әдістеріне тәуелді болады.

ДДҰ әдістері мен құралдарын пайдалана отырып, білім беру процесін ұйымдастыру үшін Қашықтықтан оқытудың ықтимал нысандары мен білім алушылардың қызмет түрлерін бөліп көрсету қажет.

Мектепте қашықтықтан оқыту формаларын қолдану келесідей ұсынылуы мүмкін (сурет. 4)

Қашықтықтан оқытуда білім алушылардың қызмет түрлері келесідей ұсынылуы мүмкін (сурет. 5).