Файл: Дипломды Жмыс таырыбы 3 алалы емханадаы бронх демікпесімен ауыратын пациенттерді мір сру сапасын баалаудаы мейіргерді рлі.docx
Добавлен: 26.04.2024
Просмотров: 59
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
БД-да гипоаллергенді режимді сақтауды, дәрі-дәрмектерді және дәрілік емес емді қамтитын кешенді емдеу жүргізіледі.
Дәрі-дәрмекпен емдеудің терапиясын таңдау ережелері:
1) БА науқасының ауырлығы;
2) демікпеге қарсы дәрілердің болуы;
4) отбасылық және әлеуметтік жағдайлар [45].
Бронх демікпесінің патогенезі негізінде емдеу үшін бронхолитикалық препараттар және қабынуға қарсы антисматикалық дәрілер қолданылады. Бронхолитикалық дәрілер тобына мыналар кіреді: β2-адренергиялық агонистер, м-антихолинергиктер, ксантиндер. Қабынуға қарсы және астмаға қарсы дәрілер тобына мыналар кіреді: ГА, маст жасушалық мембрана тұрақтандырғыштары және лейкотриен ингибиторлары.
Дәрілік заттарды енгізу үшін дозаланған ингаляторлар, ұнтақ ингаляторлары және небулизация қолданылады. Науқас ингаляторлар мен шашыратқыштар арқылы дұрыс дем алуды үйренуі керек, себебі дұрыс емес техникамен аэрозольдің 10-15% -ы ғана бронхқа түседі.
Қолданудың дұрыс техникасы келесідей:
1. Ауыздағы қақпақты алыңыз да, құтыға шайқаңыз.
2. Толығымен дем шығарыңыз.
3. Банканы төңкеріп қойыңыз.
4. Ауыздықты ашық ауыздың алдына қойыңыз.
5. Баяу ингаляцияны бастаңыз, сонымен бірге ингаляторды басып, терең ингаляцияны соңына дейін жалғастырыңыз (ингаляция өткір болмауы керек!).
6. Тынысыңызды кем дегенде 10 секунд ұстаңыз.
7. Сіз ингаляцияны 1-2 минут ішінде қайталай аласыз (1 тыныс алу үшін ингаляторды тек 1 рет басу керек).
Жеңіл тыныс алу жүйесін қолданғанда пациент ауыз қуысының қақпағын ашып, терең дем алуы керек. Шарды басу және шабытты үйлестіру қажет емес.
Егер пациент жоғарыда аталған ережелерді орындай алмаса, онда ингаляцияға дейін аэрозоль шашылатын арнайы пластикалық колбаны - аралықты қолданған жөн. Сондай-ақ, клапаны бар аэрозоль камерасы бар пациентті қолдануға болады, одан пациент дәрі-дәрмекті ішке алады.
Аралықты қолдану техникасы:
1. Ингалятордан қақпақты алып, шайқаңыз, содан кейін ингаляторды құрылғының арнайы саңылауына салыңыз.
2. Ауыз қуысын аузыңызға алыңыз.
3. Препараттың дозасын алу үшін банканы басыңыз.
4. Баяу және терең дем алыңыз.
5. Тынысыңызды 10 секунд ұстаңыз, содан кейін ауызға шығарыңыз.
6. Консервіні баспай қайта дем алыңыз.
7. Құрылғыны аузынан алшақтатыңыз.
8. Келесі ингаляциялық дозаны қабылдағанға дейін 30 секунд күтіңіз.
Сонымен қатар, негізгі терапияны алған кезде жою шараларын жүргізу керек, емдеу басқа дәрілермен және емдеудің дәрілік емес әдістерімен толықтырылуы керек.
Барлық пациенттерге психотерапиялық емдеудің әртүрлі әдістері, психологиялық қолдау қажет. Сонымен қатар, барлық пациенттерге мультивитаминдік препараттар тағайындалады, егер олар, әрине, жеке төзімсіздік болмаса. Ремиссия кезеңінде жаттығу терапиясы және массаж ұсынылады.
Пациенттерге элиминациялық терапия ережелерін, ингаляторды, шығынды өлшеуішті, гипоаллергенді диетаны қолдану ережелерін және өрттің алдын-алуды үйретуге маңызды назар аудару керек.
Дәрілік емес терапияға мыналар жатады:
- респираторлық терапия (тыныс алу жаттығулары, аралық гипоксиялық жаттығулар);
- массаж;
- физиотерапия;
- физиотерапия;
- акупунктура;
- фитотерапия;
- курорттық емдеу;
- медициналық тамақтану [49].
Астматикалық шабуыл кезінде негізгі аллергендер адам ағзасына қайта енген шетелдік ақуыздар болып табылады. Олар әр түрлі шығу тегінде болуы мүмкін.
БА-да антигендік потенциалы жоғарылаған тағамдарды және спецификалық емес тітіркендіргіш белгілері бар тағамдарды қоспағанда, гипоаллергенді диета тағайындалады. Біріншісіне жұмыртқа, цитрус жемістері, балық, шаян, шаян, жаңғақ жатады. Екінші - бұрыш, қыша және басқа да өткір және тұзды тағамдар.
Ремиссия кезеңіндегі науқастардың тамақтануы толық болуы керек. Бронх демікпесі бар науқастарға арналған гипоаллергенді диета көмірсуларды, ас тұзын жоюға және сұйықтықтың шамалы шектелуіне негізделген. Дененің реактивтілігін қалыпқа келтіретін С, Р, А, В тобындағы витаминдердің жеткілікті мөлшерін енгізу ұсынылады.
Алкоголь ішуге және темекі шегуге қатаң тыйым салынады.
Бидай, сүт, балық, жұмыртқа ең «астмогенді» тағам болып саналады. Эксклюзивті терапевтік диеталар құрған кезде науқасқа қандай тағамдар мен заттарды алып тастау керек екендігі туралы нақты нұсқаулар беру қажет [50].
Бронх демікпесі бар науқастардың тамақтануы фракционды (күніне 5 рет) болуы керек, кішкене бөліктерде, соңғы тамақтану ұйқыдан кем дегенде 2 сағат бұрын болуы керек. Күнделікті диетада 100 г ақуыз, 70 г май, 300 г көмірсу, 2300 ккал, 7-8 г ас тұзы бар. Диетаның жалпы салмағы 3 кг, бос сұйықтық 800-1000 г.Тамақтың температурасы қалыпты [51].
Сонымен, бронх демікпесі - бұл созылмалы ауру, бронхтарда қабыну процесі жүреді, оның белгілері - ентігу, ысқырық, жөтел, тұншығу. Этиологиясы бойынша жіктеу кезінде аллергиялық астма, аллергиялық емес, аралас және анықталмаған астма ажыратылады. Ауырлығына сәйкес 4 кезең бөлінеді: жұмсақ үзілісті, жұмсақ персистентті, персистентті, ауыр персистентті. Патогенезі инфекциялық емес қабыну процесіне негізделген. Бронх демікпесінің ағымы үш фазадан тұрады. Бронх демікпесін емдеудегі ең маңызды міндет - өмірдің жақсы сапасын сақтау және ремиссия кезеңін ұзарту. Медиаментозды және есірткіден тыс емдеу жүргізіледі. Дәрі-дәрмектермен емдеу аурудың ауырлығына сәйкес жүргізіледі. Дәріден тыс емдеуге мыналар жатады:
тыныс алу терапиясы, жаттығу терапиясы, массаж, физиотерапия және т.б.
1.2 Бронх демікпесі бар пациенттердің өмір сүру сапасын бағалау
Бронх демікпесімен ауыратын науқастардың өмір сүру сапасының көрсеткіштерінің ерекшеліктерін зерттеу болып табылады.
Бронх демікпесімен ауыратын науқастардың еміндегі маңызды аспектілердің бірі - аурудың ағымының жай-күйін бақылау, яғни науқасқа іс жүзінде өзін толық сау сезінуге мүмкіндік беретін жағдайға қол жеткізу болып табылады. Әртүрлі популяцияда БД ауыртпалығы науқастың өмір сүру сапасының төмендеуіне алып келетіндігі туралы деректер бар. Ауру ағымының тұрақсыздығы балалардың мектептен қалуына, үлкендердің жұмыстан қалып, науқастың карьерасына нұқсан келтіруі мүмкін. Негізгі бұзылулар өздігінен мазасыздық туғызуы мүмкін, әсіресе, ағымы белгісіз болған жағдайда.
Зерттеу материалдары мен әдістері. Мақалада бронх демікпесі мен өмір сапасына қатысты отандық және шетел материалдары талқыланған. БД ағымының бақылау деңгейі науқастың психо-әлеуметтік күйіне, физикалық жүктемелерді орындау қабілетіне, жалпы науқастың әлеуметтік бейімделуіне, яғни демікпесі бар науқастың өмір сүру сапасына әсер ететіндігі негізделген.
Нәтижелері және талқылау.Қазіргі таңда өмір сүру сапасының жалпыға ортақ анықтамасы жоқ. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымымен өмір сүру сапасының негізгі өлшемдерін анықтайтын үлкен зерттеу жұмыстары жүргізіліп, келесі сипаттама ұсынылды: «Өмір сүру сапасы ретінде аурулар, қайғылы жағдайлар немесе оларды емдеу әсер ететін, өмірдің сол тарапынан (өзіңнің физикалық, психологиялық, әлеуметтік жағдайың) салауаттылық деңгейі мен қанағаттануы деп түсініледі, сондай-ақ, осы аурулардың нәтижесінде пайда болған немесе пайда болатын науқастарды бағалау кезіндегі теріс өзгерістер». Өмір сапасы деп адамның ішкі жан дүниесіндегі және қоғамдағы қолайлылығын түсінуге болады.
«Өмір сапасы» түсінігі мультифакторлы, яғни, көптеген компоненттерді қамтиды, олардың ішіндегі ерекшеленгендері:
өмір сапасының медициналық аспектілері, бұл дегеніміз аурудың өзінің; оның белгілерінің ; аурудың нәтижесінде туындайтын физикалық мүмкіндіктің шектелуіне әсер етуін; сондай-ақ емнің науқастың күнделікті өміріне әсерін көрсетеді;психологиялық аспектілер, ол адамның өзінің денсаулығына субъективті қатысымен түсіндіріледі; науқастың ауруға бейімделу деңгейі және оның әлеуметтік- экономикалық жағдайына сәйкес келетін, олардың әдеттегі функцияларын орындай алу қабілеті;
Әлеуметтік-экономикалық аспектілер; адамның қоғамдағы әлеуметтік өміріне қатысу деңгейін көрсететін, оның әлеуметтік маңыздылығы.
Өмір сапасын бағалайтын көптеген құралдар мен тәсілдер бар. Олардың барлығы өмір сүру сапасының әртүрлі аспектілері бойынша сандық көрсеткішті алуға мүмкіндік беретін сауалнама және шкала болып табылады. Өмір сүру сапасын зерттеу пациенттің жағдайын бір сатылы бағалау және динамикалық бағалау үшін, мысалы, емнің тиімділігін анықтау үшін пайдаланылуы мүмкін. Бронх демікпесі бар науқастарды емдеудің тиімділігін бағалау кезінде сыртқы тыныс алу функциясының параметрлеріне негізделген объективті критерийлер қолданылады: ДМК1 динамикасы – дем шығаруды мәжбүрлеп аяқтау көлемі 1 секундта; ДЖЖ динамикасы –дем шығарудың ең жоғарғы жылдамдығы. Сонымен қатар, маңызды қосымша критерий - бұл пациенттің өмір сапасын субъективті бағалау болып табылады. Бронх демікпесі бар науқастардың өмір сүру сапасын бағалауда сауалнамалар - SF-36 (науқастардың қысқаша нұсқадағы жалпы денсаулықты зерттеу шаралары), PRISM (Nottingham Health Profile профилі, 45 пунктті қоса алғанда), жалпы денсаулық жағдайын бағалау үшін көрнекі аналогтық шкалалар - (мысалы, Sickess Impact Profile, 136 пунктті қоса алғанда немесе EQ-5D сауалнамасындағы шкала). Сондай-ақ денсаулықты анықтайтын ұзақ сауалнамалар мен қысқаша нұсқадағы құралдар арасында комромисс бар. Бронх демікпесі бар науқастар сауалнамасын талдау,белгілердің айқындалу дәрежесін анықтауға және аурудың науқастың қалыпты өмірлік белсенділігін шектейтін әсерін бағалауға мүмкіндік береді.
PRISM әдісі аурудың ағымдағы әсерімен науқастарды өзін- өзі бағалаудың графикалық әдісі болып табылады. Бұл науқастың соматикалық және психопатологиялық ауруларының белгілі бір симптомдарының мәнін жеке-жеке бағалауға мүмкіндік береді.
Көрнекі аналогтық шкала басқа да неғұрлым объективті сынақтар болмаған жағдайда, жеке науқастарда бронх демікпесі ағымының ауырлық дәрежесін сандық бақылау мақсатында диспепсияны бағалауда қолданылады.
Денсаулықтың жалпы жағдайының сауалнамасы SF-36 АҚШ-тың Медициналық Нәтижелер Орталығында 1992 жылы д-р Джон Уорд Кэти Дональд Шербойрнмен жасалған. Ол 14 жастағы және одан жоғары жастағы науқастарға арналған. SF-36 құрамында 8 негізгі шкала (физикалық, жұмыс жасайтын, рөлдік қызмет, ауырсыну, жалпы денсаулық, өміршеңдік әлеуметтік жұмыс істеу, эмоциялық жағдай және психикалық денсаулық) бар. Әр шкала бойынша баллдар 0-ден 100-ге дейін белгіленеді, мұндағы 100 толық денсаулық.
Медициналық көмек көрсету барысында маңызды фактор ретінде – емдеу шараларымен қоса, науқастың өмір сүру сапасын ескеру қажет. Бұл пациенттің өмір сүру сапасын, жалпы денсаулық жағдайын неғұрлым жақсартуға септігін тигізеді.Қазіргі таңда бронх демікпесіменауыратын науқастардың өмір сүру сапасын бағалау әдісі емдеу нәтижелерінің бөлінбес кешенді талдамасының құрамы болып табылады. Жүргізілетін емдік іс шараларының және оңтайландыру іс-шараларының нәтижелігін ақпаратты, сенімді және үнемді бақылау әдісі бола отырып науқастардың ӨСС-ін бағалау осы дертпен күрес бойынша жалпы күштерді, соның ішінде болжамдау маңыздылығын қосады.Тыныс алу жүйесінің созылмалы аурулары бар науқастардың өмір сүру сапасын зерттеу медицина ғылымында маңызды рөл атқарып қана қоймай, тез дамып келеді. Зерттеудің бұл саласы Қазіргі заманғы медицинада ең өзекті болып табылады, өйткені жыл сайын алғаш рет анықталған созылмалы аурулары бар науқастардың саны артып келеді. Бұл мақалада ӨСОА және бронх демікпесі сияқты созылмалы респираторлық аурулары бар науқастардың өмір сүру сапасын, медицинаның осы саласындағы