Файл: азастанресей нуо казахстанско медициналы российский медицинский университеті меббм университет.docx

№5 сабақ

Тақырыбы: Қанайналым бұзылыстары (гиперемия, ишемия, қан кету, стаз). Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. 
   Қан айналымының бұзысы процестерінің жіктелуі.
   
2. 
   Артериялық гиперемияның түрлері, себептері, даму механизмдері.
   
3. 
   Артериалық гиперемияның морфологиялық көрінісі және ағзасы үшін маңызы.
   
4. 
   Жедел және созылмалы веноздық гиперемия, себептері, даму механизмдері.
   
5. 
   Созылмалы жалпы веноздық гиперемияның морфологиялық сипаттамасы. Мускат бауырының морфогенезі және өкпенің қоңыр индурациясы.
   
6. 
   Ишемия анықтамасы, себептері, түрлері, даму механизмдері. Ишемия кезігдегі органдардағы морфологиялық өзгерістер. Ағза үшін маңызы мен салдары.
   
7. 
   Қан кету түрлері, себептері, даму механизмдері, нәтижелері. Қан кетудің морфологиялық сипаттамасы.
   
8. 
   Плазморрагия ұғымының анықтамасы, себептері, даму механизмдері, морфологиялық сипаттамасы.
   
9. 
   Стаз және престаз ұғымының анықтамасы, даму механизмі, ағза үшін маңызы.
   

Жабдықталуы:

Макропрепараттар:	Микропрепараттар:
Бүйректің цианозды индурациясы. Көкбауырдың цианозды индурациясы. Мускат бауыры. Өкпенің қоңыр индурациясы. Миға қан құйылу.	Мускатты бауыр, №19, бояуы гематоксилин-эозин. Бас миына нүктелі қан құйылу, № 21, бояуы гематоксилинэозин. Өкпенің қабынулық гиперемиясы, №70, бояуы гематоксилин-эозин.

Атлас: Патологиялық анатомия атлас. О.В.Зайратьянц, Айтқұлов аударған ГЭОТАР-Медиа, 2019.

Пирогов үстелі (студенттерге арналған тренажер): медиафайлдар, макро-, микропрепараттар суреті, патологиялық өзгерістердің 3D визуализациясы, теориялық материалдарды оқу.

Мускатты бауыр

Бас миына нүктелі қан құйылу

Макропрепараттар

Бүйректің цианотикалық индурациясы: бүйрек көлемі ұлғайған, тығыз консистенциялы (индурация), беті тегіс, кесіндіде жер қыртысы және милы заты кең, біркелкі толық, көкшіл (цианотикалық).	Церебральды қан кету (гематома): сол жақ жарты шардың субкортикалық ядроларының аймағында, бұзылған ми тінінің орнында - қан ұйындыларымен толтырылған қуыс.

---

Бастапқы деңгейді анықтауға арналған тесттер:

1. 
   Ваноздық гиперемия анықтамасы:
   

а) қан қалқанының баяулауы;

б) қан ағымының төмендеуі;

в) қан ағымының жоғарылауы;

г) қан ағымының жоғарылауы;

д) қан ағымын тоқтату.

2. 
   Веноздық гиперемия түрлері:
   

а) жүректік, веноздық;

б) тамырлы, паренхималық;

в) жергілікті, жалпы;

г) уытты, травматикалық;

д) коллатералды.

3. 
   Жалпы веноздық гиперемия қай кезде дамиды:
   

а) жүрек аурулары кезінде;

б) қақпа венасының тромбозында;

в) жоғарғы қуыс вена қысылған кезде;

г) аорта аневризмасында;

д) тамырдың ісігі қысылған кезде.

4. 
   Созылмалы венозды гиперемия кезінегі бауыр қалай аталады: а) майлы;
   

б) саго дәнді;

в) қоңыр;

г) мускатты;

д) глазурлы.

5. 
   Созылмалы веналық іркіліс кезіндегі органдардағы макроскопиялық өзгерістер:
   

а) көлемі кішірейтілген, болбыр;

б) мөлшері ұлғайған, тығыз;

в) майлы жылтырмен тығыз консистенция;

г) бос консистенция, күңгірт;

д)қоңыр түсті, мөлшері кішірейтілген.

6. 
   соызлмалы веноздық гиперемия кезінде өкпеде қандай өзгеріс дамиды? а) бұлыңғыр ісіну;
   

б) цианотикалық индурация;

в) қоңыр индурация;

г) мукоидты ісіну;

д) мускат фиброзы.

7. 
   Стаз анықтамасы:
   

а) қан ағуының (отток) баяулауы;

б) қан келуінің (приток) баяулауы;

в) қан ағымының (кровоток) тоқтауы;

г) қанның ұюы;

д) эритроциттердің гемолизі.

8. 
   Қан кету (кровотечение) анықтамасы:
   

а) ағзадағы қан мөлшерінің азаюы;

б) қанның жүрек қуысынан немесе тамыр люменінен шығуы;

в) қандағы эритроциттер санының азаюы;

г) қандағы лейкоциттер санының азаюы;

д) эритроциттердегі гемоглобиннің азаюы.

9. 
   Қан кетудің себептері:
   

а) қан тамырларының ақаулары;

б) миокард инфарктісі;

в) қан тамырларының өткізгіштігінің жоғарылауы, тамырдың жарылуы;

г) тамыр қабырғасының склерозы;

д) тамыр қабырғасының гиалинозы.

10. 
    Қан құйылу (кровоизлияние) анықтамасы:
    

---

а) қан тамырларынан қан кету;

б) жүректен қан кету;

в) тіндерде қанның жиналуы;

г) ыдыстағы қанның ұюы;

д) жүрек қуысында қанның ұюы.

Соңғы деңгейді анықтауға арналған тесттік тапсырмалар

1.Веноздық гиперемия сипаттамасын беріңіз: а) веноздық гиперемия анықтамасы; б) веноздық гиперемия түрлері: 1)..., 2)...; в) веноздық гиперемия негізінде қандай патогенетикалық механизм жатыр; г) веноздық гиперемия қай түрі дамиды: 1) жүрек ақауы, 2) портал венасының тромбозы, 3) төменгі қуыс венаның ісікпен қысылуы.

2. 
   Қан кетуді сипаттаңыз: а) анықтама; б) қан кетудің даму себептері: 1)...; 2) ..., 3) ...; в) қан кетуді анықтау.
   
3. 
   Бауырдың созылмалы веноздық гиперемиясын сипаттаңыз:
   

а) бауырдың өлшемдері; б) консистенциясы; в) кесіндідегі түсі; г) бауырдың атауы (макроскопиялық көрініс бойынша): д) орталық венасы мен синусоидтарының жағдайы: 1)..., 2) ...: е) орталық гепатоциттердің жағдайы: 1)..., 2)...; ж) перифериялық гепатоциттерінің жағдайы; з) процестің нәтижесі.

2. 
   Бүйректің веноздық гиперемиясына сипаттама беріңіз: а) бүйрек мөлшері; б) консистенциясы; в) түсі; г) процестің атауы.
   
3. 
   Ишемияға сипаттама беріңіз: а) анықтамасы; б) себептерге байланысты ишемия түрлері: 1) ..., 2) ..., 3) ..., 4) ...; в) ишемия кезіндегі органдардың макроскопиялық сипаттамасы: 1) түсі, 2) консистенциясы, 3) өлшемдері.
   

Ситуациялық есептер

Есеп №1. Науқаста миокард инфарктісінен кейін созылмалы жүрек-қан тамырлары жеткіліксіздігі дамыды, бұл өлімге себеп болды.

1. 
   Аутопсиядағы бауырдың макроскопиялық көрінісі.
   
2. 
   Микроскопиялық зерттеуде бауырдың орталық және шеткі бөләктерәнде қандай өзгерістер кездеседі?
   
3. 
   Бауырдағы созылмалы веноздық гиперемия нәтижесінде қандай процесс дамуы мүмкін?
   

Есеп №2. Науқас ревматикалық митральды жүрек ақауымен ауырады. Клиникада созылмалы жүрек-қан тамыр жеткіліксіздігінің белгілері байқалады: ентігу, цианоз, аяқтың ісінуі, бауырдың ұлғаюы. Жөтел кезінде қоңыр түсті қақырық шығады. Науқас жүрек жеткіліксіздігінен қайтыс болды.

1. 
   Бұл жағдайда біз қан айналымының қандай бұзылуы туралы айтып отырмыз?
   
2. 
   Өкпеде аутопсияда қандай макроскопиялық өзгерістер болуы мүмкін?
   
3. 
   Өкпеде қандай микроскопиялық өзгерістерді анықтауға болады?
   
4. 
   Өкпенің созылмалы веноздық гиперемиясында фибробласт функциясын қандай процесс белсендіреді?
   
5. 
   Өкпе гемосидерозының дамуына не себеп болады?
   

Есеп №3. Сол жақ ортаңғы ми артериясының туа біткен аневризмасынан зардап шеккен науқас кенеттен қайтыс болды. Аутопсияда сол жақ самай бөлігінде қанның жиналуы анықталды, ми тіні зақымдалған.

---

1. 
   Қан кетудің себебі неде?
   
2. 
   Қан кетудің қандай түрі?
   

Есеп №4. Асқазан жарасынан зардап шеккен науқас асқазаннан қан кетуден қайтыс болды. Аутопсияда органдар мен тіндердің айқын ишемиясы.

1. 
   Ишемияның қандай түрі?
   
2. 
   Органдардың макроскопиялық сипаттамасы қандай (түсі, консистенциясы, көлемі)?
   

Сабақ хронометражы

Сабақ ұзақтығы 150 минут, 10 минуттық үзілісімен

№	Этаптар			Уақыты (мин)
1	Кіріспе. Студенттерді тізі бойынша түгендеу			10
2	Тесттік тапсырма арқылы бастапқы білімді анықтау			20
3	Тақырып бойынша теориялық материалдарды ауызша сұрау арқылы білімді қалыптастыру			50
4		Мұғалімнің макро және микропрепараттарды көрсете отырып, сабақтың мақсаты мен міндеттерін түсіндіруі		30
5	Тақырып бойынша чек парақтарды толтыра отырып, практикалық дағдыларды қалыптастыру			30
6	Сабақты қорытындылау (альбомдарды тексеру, келесі сабақ туралы ақпарат)			10

Әдебиеттер тізімі:

1. 
   А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас., стереотип. – М.: ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.
   
2. 
   Струков В.И., Серов В.В.Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқулық. Орысшадан аударған доцент М.Т.Айтқұлов // Алматы: «Орталық Қазақстан» БПК, «Қазақстан».-1993.
   
3. 
   Ахметов Ж.Б. Патологиялық анатомия // Алматы,-2004.
   
4. 
   Струков А.И.Струков В.И. Патологиялық анатомия (Жеке аурулар бөлімі. І бөлім. 1-кітап): оқулық/ Қаз.ауд. М. Т. Айтқұлов - 2-басылым. – Ақтөбе, 2010.
   
5. 
   Струков А.И. Струков В.И. Патологиялық анатомия (Жеке аурулар бөлімі. ІІ бөлім. 2-кітап): оқулық/ Қаз.ауд. М. Т. Айтқұлов - 2-басылым. – Ақтөбе, 2010.
   

---