Файл: Бекітемін Келісілді аралды Мектеп Директоры Директорды оу ісі орын басары Б отырысында.docx

Мәліметтер жинау

13. 
    Мәліметтер жинауды бастаңыз.Ескерту:Үлгіні алюминий сауыттың астында күйгенше қалдыратындай етіп барлық қажеттіні дайындаңыз.
    
14. 
    Мәліметтерді кӛрсету үшін кестеде шкаланы таңдаңыз.
    
15. 
    Ағаш жаңқаларды сіріңкемен тұтатып,тіреуіштегі ӛнім үлгісін күйдіріңіз. Ескерту:Үлгі жанып тұрғанда ешқандай қозғалыс жасамаңыз.Кез келген жеңіл жел жанып тұрған үлгінің отын еңкейтіп жіберуі мүмкін және ол алюминий сауыттың түбіне жетуі мүмкін.
    
16. 
    Ӛнімүлгісі жанып біткенде, сауытты ақырын және абайлап айналдырыңыз,датчикті шығармай суды араластыру үшін.
    
17. 
    Температура кӛтерілуін тоқтатқанда мәліметтерді жинауды тоқтатыңыз.Бұл ӛнім үлгісі күйгеннен кейін 45 секунд не одан кӛп уақыт алуы мүмкін.
    
18. 
    Тағам ӛнімінің күйдірілген түрін кӛрсететін бірінші аралыққа ат беріңіз.
    
19. 
    Күйіп кеткен тағам ӛнім үлгісі мен тіреуіштің салмағын ӛлшеп 1- кестеге жазыңыз, бұл тәжірибе барысында тағам ӛнімінің күйдірілген үлгісінің шынайы шамасын анықтау үшін керек.
    
20. 
    Сауыттан температуралық датчикті шығарып, тәжірибені сақтаңыз.
    

Жҥргізілген жҧмысты талдау ҥшін ҧсынылатын сҧрақтар:

• 
  Қай тағам ӛнімінің энергетикалық құрамы жоғары болды?
  
• 
  Тағам ӛнімдерімен жасалған тәжірибе негізінде майлар мен кӛміртектердің энергетикалық құндылығы туралы қандай қорытынды жасайсыз?
  
• 
  Тағамның дәміне қарап оның энергетикалық құндылығы туралы қорытынды жасауға болады ма?
  
• 
  Спортпен айналысатын адамдарға қандай тағамдарды кӛбірек пайдалану керек деп кеңес берер едіңіз?
  

Тест сҧрақтары:

1. 
   Адам организмінде глюкоза қандай күйде сақталады?
   
   1. 
      Крахмал
      
   2. 
      Гликоген
      
   3. 
      Глицерол
      
   4. 
      Гуанин
      
2. 
   Тӛменде аталған заттардың қайсысы 1 грамы жанғанда энергияның ең кӛп мӛлшері бӛледі?
   
   1. 
      Кӛміртектер
      
   2. 
      Қант
      
   3. 
      Майлар
      
   4. 
      Протеиндер
      
3. 
   Келесі заттардың қайсысы АТФ-ті түзу үшін жасушалармен оңай сіңіріледі?
   
   1. 
      Кӛмірсулар
      
   2. 
      Протеиндер
      
   3. 
      Майлар
      
   4. 
      ДНҚ
      

Сарамандық жҧмыс № 8. Дене температурасын реттеу.

• 
  Ӛзгерістерді ӛлшеу үшін температуралық датчикті колдану.
  
• 
  Графикалық талдау және мәліметтерді салыстыру құралдарын қолдану.
  
• 
  Ӛзгерістердің себептері туралы болжамдар.
  

1. 
   Тым суық немесе тым ыстық температура кезінде сіздің денеңіздегі бірнеше физиологиялық ӛзгерістерді сипаттаңыз.
   
2. 
   Неліктен осындай ӛзгерістер болады?
   
3. 
   Қандай жағдайда тері тепмературасы кӛбірек ӛзгереді: ауа лебі есіп тұрған қолдың температурасы ма, әлде суық суға салынған қолдың температурасы ма?
   
4. 
   Суық суда тұрған қолдың температурасы қаншалықты ӛзгереді? Қолды судан алғаннан кейінгі бірінші минутта ӛзгеріс қаншалықты болады? Орнату
   
   1. 
      Мәліметтер жинау жүйесінде жаңа экспериментті бастаңыз.
      
   2. 
      Температура датчигін мәліметтер жинау жұйесіне қосыңыз.
      
   3. 
      Екінші датчикті екінші портқа қосыңыз.
      
   4. 
      Кестеде у осінде х осіндегі уақытпен салыстырғандағы температураны кӛрсетіңіз.
      
   5. 
      Үлкен табақты немесе соған ұқсас контейнерді алыңыз. Ол кейінірек мұзға қажет болады.
      
   6. 
      Датчиктің ұшын алақанның сыртқы жағына бекіту үшін жабысқақ лентаны қолданыңыз.
      
   7. 
      Басқа температуралық датчикті екінші алақанның сыртқы жағына бекітіңіз.
      

Мәліметтерді жинау.

8. 
   Мәліметтерді жинауды бастаңыз.
   
9. 
   Барлық мәліметтерді кӛрсету үшін график шкаласын таңдаңыз.
   
10. 
    6 минуттан кейін мәліметтерді жинауды тоқтатыңыз. 11.1-мәліметтер жүргізгішін «қозғалмайтын ауа» деп атаңыз.
    

12. 
    Қолыңыз қозғалмайтын ауада қандай температурада болады?
    
13. 
    Неліктен қозғалмайтын ауада ӛлшенген температура «бақылаулық» деп аталады? Әр түрлі факторлармен салыстырылатын қозғалмайтын ауадағы температура тұрақты жағдай болып табылады.
    

3. бӛлім. Қолғап немесе саусаққапта Мәліметтерді жинау

2. 
   Мәліметтерді жинауды бастаңыз.Барлық мәліметтерді кӛрсету үшін график шкаласын таңдаңыз.
   
3. 
   Екі минуттан кейін қолғапты шешіңіз.
   
4. 
   Мәліметтерді жазуды тағы 4 минут жалғастырыңыз.
   
5. 
   Мәліметтерді жинауды тоқтатыңыз.
   

7. 
   Қолғаптағы және қозғалмайтын ауа кезіндегі тері температурасын салыстырыңыз? Ауа ағымы терінің температурасының жоғарылауына жылытатын әсерін тигізеді.
   
8. 
   Қолдың температурасы бастапқы температураға келгенше бес минут күтіңіз.
   

Суық суда Мәліметтерді жинау

1. 
   Үлкен табаққа немесе контейнерге мұз салыңыз және су құйыңыз.
   
2. 
   Судың үстінде алақан мен датчиктің сырт жағын қалдыра отырып, алақаныңыз бен саусақтарыңыз толығымен суық суда болатындай етіп сол жерге оң қолыңызды сиыстырыңыз.
   
3. 
   Мәліметтерді жинауды бастаңыз. Барлық мәліметтерді кӛрсету үшін график шкаласын таңдаңыз.
   
4. 
   Зерттеліп жатқан объектіге отыруын, босаңсуын және жазылып жатқан мәліметтерге қарамауын ескертіңіз.
   
5. 
   Екі минуттан кейін қолыңызды суық судан шығарыңыз.
   

6. 
   Мәліметтерді жазуды тағы 4 минут жалғастырыңыз.
   
7. 
   Мәліметтерді жинауды тоқтатыңыз
   
8. 
   3-мәліметтер жүргізгішін «суық су» деп атаңыз.
   
9. 
   Суық судағы және қозғалмайтын ауа кезіндегі тері температурасын салыстырыңыз?
   
10. 
    Экспериментті сақтаңыз және мұғалімнің нұсқауларымен келісе отырып жұмыс үстелін тазалаңыз.
    

Талдауға арналған сҧрақтар

1. 
   Ауа легі әсер еткендегі қол терісінің температурасының және қозғалмайтын ауадағы қол терісінің температурасының айырмашылығының себебі неде?
   
2. 
   Қолды суық судан алғаннан кейін терінің температурасы қалай ӛзгереді?
   
3. 
   Қолды суық судан алғаннан кейінгі бір минут ішіндегі температурасының ӛзгеруін ӛз болжамдарыңызбен салыстырып кӛріңіз.
   
4. 
   Терінің алдыңғы температурасының айырмашылығын қалай түсіндіре аласыз? Бұл мәселені қалай шешуге болады?
   

1. 
   Осы эксперименттің әрбір сынағын орындау кезінде неліктен бір қолды қозғалмайтын ауады қалдыру керек?
   
2. 
   Бұл эксперименттің қорытындысы гомеостазды түсіндіру үшін қандай кӛмегін тигізеді?
   
3. 
   Адам аяғының және қолының саусақтарын үсікке шалдырганда дененің салыстырмалы тұрақты температурасын қалай сақтайтынын түсіндіріңіз.
   

Дҧрыс жауапты таңдаңыз немесе толық емес сӛйлемдерді толтырыңыз.

1. 
   Дененің тұрақты температурасын сақтайтын жануарлар. А. Пойкилотермикалы
   

2. 
   Эндотермикалы
   
3. 
   Суыққанды
   
4. 
   Экзотермикалы
   

2. 
   Дене жылуды қалай шығарады? А. Метаболизм
   

3. 
   Булану кезінде дене жылуын қалай жоғалтады? А. Кондукция
   

4. 
   Дене температурасын қалай реттеуге болады? А. Булану
   

Қорытынды