Файл: 2. Operatsiyon eskizlardan foydalanib 10tokarlik, qora ishlov berishda Zagotovka ornatilsin. Cheti 70 mm olchamga kesilsin. D62mm ni bir necha otishda yonilsin va 58 mm li olchamga rioya qilinsin.docx

2020 yil “______” ___________________________________ X.Akbarov

(imzo)

---

I. O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni.

O’quv fanning dolzarbligi hozirgi kunda ishlab chiqarish korxonalarida kesuvchi asboblarni konstruktiv va geometrik parametrlarini to’g’ri tanlashni o’rganish, mexanik ishlov berishda detaldagi yuzalarni shakillantirish jarayonlari nazariyasiga asoslangan hisoblash usullari va printsiplarini o’rganish har xil tipdagi kesuvchi asboblar bilan zamonaviy asbobsozlik materiallarini optimal kesish xususiyatlarini qulay bilish muhim hisoblanadi. Mazkur dastur ta’komillashgan Davlat ta’lim standarti asosida 5320200 – “Mashinasozlik texnologiyasi, mashinasozlik ishlab chiqarishini jixozlash va avtomatlashtirish” mutaxasisligi talabalari uchun tuzilgan. Texnologik moslamalarni qo’llanilishiga bo’lgan talabning doimo o’sishi, konktruktsiyasining ratsional bo’lishini, ishlab chiqilgan variantlarning iqtisodiy asoslanganligini va materiallarini qo’llashning samarali bo’lishini taqozo etmoqda.

O’quv fanini o’rganishning oliy kasbiy ta’limdagi o’rni: talabalar kesuvchi asboblarni loyihalash uslubiyati va asosiy printsiplari haqidagi bilimlarga ega bo’lishi, metal kesish asboblarini klassifikatsiyasi, asboblarini asosiy qismlari va ularni ishlab chiqish bo’yicha talabalarda amaliy ko’nikmalar hosil qilishdir.
II. O’quv fanning maqsadi va vazifalari.

O’quv fanning maqsadi – kesuvchi asboblarni loyihalash metadologiyasi va asosiy printsiplari haqida bilimlarga ega bo’lishi, ularni qulay bilish har xil ishlab chiqarish sharoitlarida puxtalikni, ishlay bilish qobiliyatini saqlash va iqtisodiy samaradorligini saqlashmaslari hisoblanadi. Buning uchun kesuvchi asboblarni konstruktiv va geometrik parametrlarini to’g’ri tanlashni o’rganish, mexanik ishlov berishda detaldagi yuzalarni shakillantirish jarayonlari nazariyasiga asoslangan hisoblash usullari va printsiplarini o’rganish har xil tipdagi kesuvchi asboblar bilan zamonaviy asbobsozlik materiallarini optimal kesish hususiyatlarini qulay bilish zarur bo’ladi.

Fanning vazifasi – talabalarga texnologik moslamalarni hisoblash, loyihalash uning turlari, tuzilishu va asosiy tushunchalariini, ishlab chiqarish va texnologik jarayonlarni yaratishdagi o’rni bilan tanishtirish, zamonaviy moslamalarni loyihalash va ishlab chiqarish usullarini o’rgatishdan iborat. Moslamalarda kesish asboblarini ishlov berish joyini va yo’nalishini aniqlovchi elementlarni, moslamalarni loyihalash uslubiyati va loyihalash ketma-ketligiga, rioya qilgan xolda loyihalash ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak. Talaba qo’llanilayotgan moslamalarni loyihasini, maxkamlash mexanizmlarini, yuritmalarini tanqidiy taxlil qilib, kamchiligini topish, uning aniqligini, samaradorligini xisoblash va boshqa yuqori aniqlikdagi xamda samarador variantini loyohalashni ishlab chiqish malakalariga ega bo’lishi kerak.

III. Ma’ruza mashg`ulotlari.

1- jadval

№	Ma`ruza mashg`ulotlar mavzulari.	Dars soatlari hajmi
Bahorgi semestr - IV
1-modul. Кesish nazariyasi va asboblar fanining asosiy tushuncha va ta'riflari.		8
1.1	Kirish. Asosiy tushuncha va ta’riflar.	2
1.2	Asbobsozlik materiallari.	2
1.3	Metallarni kesib ishlash jarayonining fizikaviy hossalari.	2
1.4	Kesish jarayoni statikasi va dinamikasi.	2
2-modul. Kesish jarayonida issiqlik hodisalari.		8
2.1	Kesish jarayonida issiqlik hodisalari.	2
2.2	Kesuvchi asboblarning yeyilishi va turg’unligi.	2
2.3	Kesish jarayonida detal yuzasi va yuza qatlami hosil bo’lishini xarakteristikasi.	2
2.4	Kesish rejimlarini aniqlash.	2
3-modul. Kesish jarayonidagi moylovchi sovutuvchi texnologik muxitlar.		2
3.1	Kesish jarayonidagi moylovchi sovutuvchi texnologik muxitlar.	2
4-modul. Materiallarni kesib ishlanuvchabligi		4
4.1	Materiallarni kesib ishlanuvchanligi.	2
4.2	Mikro-nano kesib ishlov berish.	2
5-modul. Ishlov berish turlari.		8
5.1	Yo’nib ishlov berish.	2
5.2	Parmalash, zenkerlash va razvyortkalash.	2
5.3	Frezalash.	2
5.4	Sidirish.	2
6-modul. Tishli g’ildiraklarni tishini kesish va rezbalarni kesish.		2
6.1	Tishli g’ildiraklarni tishini kesish va rezbalarni kesish.	2
7-modul. Abraziv ishlov berish.		4
7.1	Abraziv ishlov berish.	2
7.2	O’lchamli ishlov berishning fizik-kimyoviy usullari.	2
Jami:		36
Kuzgi semester -V
8-modul. Texnologik moslamalarni loyohalash va ishlab chiqarish fanining asosiy tushncha va ta’riflari		8
8.1	Kirish texnologik moslamalar tasnifi va vazifalari.	2
8.2	Zagatovkalarni moslamalarda bazalashtirish.	2
8.3	Moslamalarda o’rnatish xatoligi.	2
8.4	Zagatovkalarni moslamalarga o’rnatish.	2
9-modul. Ishlab chiqarishda texnologik moslamalarni hisoblash.		2
9.1	Moslamalarni maxkamlash kuchlarini xisoblash.	2
10-modul. Moslamalarni qisish yuritmalari turlari va ularning alohida hususiyatlari		4
10.1	Moslamalarni qisish yuritmalari turlari.	2
10.2	Moslamalarni pnevmatik yuritmalari.	2
11-modul. Moslamalarda maxkamlash qurilmalari turlari va ularning alohida xususiyatlari.		8
11.1	Moslamalarni maxkamlash qurilmalari turlari.	2
11.2	Vakuumli va elektromexanik maxkamlash qurilmalari.	2
11.3	Elektromagnitli va magnitli maxkamlash qurilmalari.	2
11.4	Moslamalarda kesish asboblarini ishlov berish joyini va yo’nalishini aniqlovchi elementlar.	2
12-modul. Moslamalarni turlari va ularni loyihalash.		10
12.1	Moslamalarni loyihalash uslubiyoti.	2
12.2	Universal yig’ma va universal-sozlanuvchan moslamalar.	2
12.3	Nazorat va yig’ish moslamalari	2
12.4	Zamonaviy dastgoh moslamalri.	2
12.5	Zamonaviy dastgoh moslamalri.	2
Jami.		32
Umumiy ma’ruza		68

---

Ma’ruza mashg‘ulotlari multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada akademik guruhlar oqimi uchun o‘tiladi.
IV. Amaliy mashg`ulotlar.

2- jadval

№	Amaliy mashg`ulotlar mavzulari.	Dars soatlari hajmi
	Bahorgi semester – IV
1	1.Qirqish rejimining elemetlari. Asosiy vaqtni xisoblash.	2
2	2.Yo’nishda qirqish rjimlarini analitik xisoblash.	2
3	3.Parmalashda qirqish rejimlariini analitik xisoblash.	4
4	4. Frezalashda qirqish rejimlarini analitik xisoblash.	4
5	5. Jilvirlashda qirqish rejimlarini analitik xisoblash.	4
6	Zagatovkalarni moslamalarga o’rnatishda erkinlik darajasidan maxrum qilish qoidalari.	2
7	Moslamalarda zagatovkani o’rnatish va bazalash xatoligini xisoblash.	2
8	Moslamalarni maxkamlash kuchlarini xisoblash uslublari.	2
9	Vintli kesish qurilmalari.	2
10	Eksentrikli kesish qurilmasi.	2
11	Ponali qisish qurilmalarini hisoblash.	2
12	Porshenli gidravlik maxkamlkash qurilmalari.	4
13	Pnevmogidravlik sistemalari.	4
14	Zagatovkani plitaga qisuvchi kuchni aniqlash.	2
15	Vakuumli maxgamlagichlar.	2
16	Elektromagnit plitalari ularni maxkamlash kuchini hisoblash.	2
17	Magnitli maxkamlash qurilmalarining ishlatilishi.	2
18	Parmalash va kengaytirish moslamalari uchun konduktorlik vtulkalarini hisoblash.	4
19	Universal yig’ma moslama kompanovkasi.	2
20	Nazorat va yig’ish moslamalri, ishlatish vazifalari, turlari va asosiy elementlari.	4
Jami:			54

Amaliy mashg’ulotlarni o’tkazishda quyidagi didaktik tamoyillarga amal qilinadi:

---

Amaliy mashg’ulotlarining maqsadini aniq belgilab olish;

O’qituvchining innovatsion pedagogik faoliyati bo’yicha bilimlarini chuqurlashtirish imkoniyatlariga talabalarada qiziqish uyg’otish;

Talabada natijani mustaqil ravishda qo’lga kiritish imkoniyatini ta’minlash;

Talabani nazariy – metodik jihatdan tayyorlash;

Amaliy mashg’ulotlarni nafaqat aniq mavzu bo’yicha bilimlarini yakunlash, balki talabalarni tarbiyalash manbai hamdir.
V. Laboratoriya mashg’ulotlari.

3- jadval

№	Laboratoriya mashg`ulotlarining mavzulari.	Dars soatlari hajmi
	Kuzgi semestr – V
1	Tokarlik keskichini geometriyasi. Keskich turlari.	2
2	Qirindi kesuvchi koeffitsientini aniqlash. Qirqish rejimlarini qiruvi koeffitsientiga ta’siri.	2
3	Qirqish rejimi elementlari. Moylovchi – sovutuvchi texnologik muxitlarni moylash ta’siri.	2
4	Yo’nishda kesish temperaturasini o’lchash usullari, kesish haroratiga ta’sir qiluvchi faktorlar. Yo’nishda kesish kuchlari, kesish kuchlari ta’sir qiluvchi faktorlar.	2
5	Tokarlik keskichini yeyilishi, tezlik bilan bog’liqligini o’rganish.	2
6	Silindrik zagatovkani prizmaga o’rnatish xatoligini xisoblash.	2
7	Moslamada ishlov berilayotgan o’lcham xatoligini aniqlash.	2
8	Zagatovkani moslamalarga o’rnatishda mahkamlash xatoligini aniqlash. Maxkamlash kuchlarini xisoblash uslublari.	2
9	Pnevmatik uzatmali moslamada maxkamlash kuchini hisoblash.	2
10	Gidravlik uzatmada maxkamlash kuchini hisoblash.	2
11	USP, UNB, SRP detallaridan foydalanib mexanik ishlov berish uchun moslama konstruktsiyasini yaratish.	2
12	Nazorat moslamalarini amalda qo’llanilishini aniqlash.	2
13	Vakuum moslamalarida maxkamlash kuchini aniqlash.	2
14	Elektromagnit moslamalarida maxkamlash kuchini hisoblash.	2
15	Konduktor vtulkalarini xisoblash usullari.	2
16	Moslamani aniqlikka xisoblash usullari.	2
Jami:			32

---

Laboratoriya ishlarida talabalar kesish nazariyasi va kesish asboblari konstruktsiyasi bilan tanishadilar, konstruktsiyalarni tahlil qiladilar, ishlash printsipini o’raganadilar laboratoriya ishlarini o’tkazib amaliy ko’nikmalar oladilar. Kesish rejimlarini analitik hisoblaydilar. Moslamalarni maxkamlash qurilmalarining maksimal qisish kuchini aniqlash, porshenli va memberanali pnevmoyuritmalar konstruktsiyasini, magnitli maxkamlash qurilmalarining ishlatilishi, moslamalarda kesish asboblarini ishlov berish joyini va yo’nalishlarini aniqlovchi detallari konstruktsiyasini, universal – sozlanuvchan moslamalarning avzalligi va kamchiliklarini aniqlashni o’rganadilar.

Kurs loyihasini (ishi) tashkil qilish bo’yicha ko’rsatmalar va tavsiyalar:

O’quv rejada kesish nazariyasi, asboblari va moslamalarini loyihalash fanidan kurs ishi (loyihasi) rejalashtirilgan

Kurs loyihasini bajarish talabini ma’ruza va amaliyot mashg’ulotlarida o’qish jarayonida olgan bilimlarini mustahkamlaydi, chuqurlashtiradi va umumlashtiriladi.

Loyiha mavzusi, o’rtacha murakkablikdagi detal uchun texnologik jarayon tuziladi va bitta operatsiya uchun maxsus stanok moslamasi loyihalanadi.

Tushuntirish xati 20-25 bet, grafik qismi 3 ta list.

1.Detal chizmasi-0.5, 1 l

2.Zagatovka chizmasi-0.5, 1 l

3.Texnologik keskichlar chizmasi-1 l

4.Moslama chizmasi-1 l

Kurs loyihasining namunaviy mavzulari.

1. 
   “Korpus” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
2. 
   “Richag” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
3. 
   “Val” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
1. 
   “Flanes” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
2. 
   “Vtulka” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
3. 
   “Tishli g’ildirak” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
4. 
   “Planka” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
5. 
   “Vilka” detaliga mexanik ishlov berish uchun dastgoh moslamasini loyihalash.
   
6. 
   Frezalash dastgohi moslamani loyihalash.
   
7. 
   Parmalash dastgohi moslamani loyihalash.
   
8. 
   Kordinatali yo’nish dastgohi uchun moslamani loyihalash.
   
9. 
   Ko’p operatsiyali dastgohi uchun moslamani loyihalash.
   
10. 
    Moslanuvchan ishlab chiqarish tizimlari (MIT) uchun moslamani loyihalash.
    
11. 
    Revolver-tokarlik dastgohi uchun moslamani loyihalash.
    
12. 
    RDB dastgohi uchun moslamani loyihalash.
    

Fan bo’yicha hisob-grafik ishi mavjud emas.

VI. Mustaqil ta’lim.

4- jadval

№	Mustaqil ishining mavzulari.		Dars soatlari hajmi
Bahorgi semester - IV
1		Kesuvchi asboblar haqida umumiy ma’lumotlar.		4
2		Metallarni kesib ishlash usulining sanoatda tutgan o’rni.		4
3		Tokarlik keskichining element va qismlari		4
4		Kesuvchi asboblar materialiga qo’yiladigan talablar.		4
5		Keskich materiallari va ualarning fizik-mexanik xossalari.		4
6		Asbobsozlik materiallarining fizika-mexanik xossalari.		4
7		Asbobsozlik uglerodli po’latlari.		4
8		Legirlangan asbobsozlik po’latlari.		4
9		Tezkesar po’latlar.		4
10		Kukunli tezkesar po’latlar.		4
11		Qattiq qotishmalar, keramika, o’ta qattiq qotishmalar.		4
12		Qirindining asosiy turlari.		4
13		Kesish jarayonida o’simta hosil bo’lishi.		4
14		Kesish tezligiga kesish kuchlarini ta’siri.		4
15		Kesishdagi tebranishlarni asboblar turg’unligiga va ishlanganyuza sifatiga ta’siri.		4
16		Kesish haroratini o’lchash.		4
17		Kesish haroratiga ta’sir qiluvchi faktorlar.		4
18		Keskich asbobini ishlash qobiliyati.		4
19		Keskich asbobi tig’ini mort yemirilishi.		4
20		Kesib ishlangan yuza sifati tushunchasi.		4
21		Ishlangan yuza g’adir-budirligini hosil bo’lishini tabiati.		4
22		Kesish rejimi elementlarini aniqlash ketma-ketligi		4
23		Abraziv asboblar va ularning tavsiflari.		2
Jami:				90
Kuzgi semester - V
22		Moslamalarni tasnifi, vazifasi, qo’llanilishi va ishlatilishi.		4
23		Zagatovkalarni moslamalarda bazalashtirishni asosiy tamoyillari.		4
24		O’rnatish va o’lchash bazasi.		4
25		Maxkamlash xatoligi.		4
26		O’rnatish elementlarini asosiy va yordamchi turlari.		4
27		Tayanchlarning turlari, plastinalar, prizmalar va opravkalar.		4
28		Maxkamlash qurilmalarining asosiy vazifalari.		4
29		Vintli qisish qurilmalari.		4
30		Ektsentrikli qisish qurilmalari.		4
31		Ponali qisish qurilmalari.		4
32		Richagli mexanizmlar.		4
33		Qo’zg’almas, tebranma va aylanuvchan pnevmatik silindrlar.		4
34		Moslamalarda maxkamlash qurilmalari turlari va ularning alohida hususiyatlari.		4
35		Moslamalarda maxkamlash qurilmalari turlari		4
36		Moslamalarni gidravlik va pnevmogidravlik maxkamlsh qurilmalari.		4
37		Vakumli va elektromexanik maxkamlash qurilmalari.		4
38		Elektromagnit plitalar.		4
39		Moslamalarni turlari va ualarni loyihalash		2
Jami:				69
Umumiy soat				159

---