ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 24.04.2024
Просмотров: 58
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Солтүстік Америка
-
Солтүстік жарты шарда орналасқан ауданы жөнінен үшінші материк:Солт Америка -
Соолт Американың ауданы:24,2млн шаршы шақырым -
Солт Американы Еуразиядан бөліп жатқан бұғаз: Беринг бұғазы -
Солт Американы батыстан шайып жатыр:Тынық мұхит -
Солт Американы шығыстан шайып жатыр: Атлант мұхиты -
Солт Американы солтүстігінен шайып жатыр: Солт Мұзды мұхит -
Соот Американың солт шеткі нүктесі: Мерчисон -
Солт Американың оңт шеткі нүктесі Марьято -
Солт Американың батыстағы шеткі нүктесі: Принц Уэльс -
С.А шығыстағы шеткі нүктесі :Сент-Чарльз -
Солт Американың шығанақтары: Гудзон,Мексика,Калифорния -
Түбектері:Флорида,Калифорния,Аляска,Лабрадор -
Ірі аралдары: Гренландия,Улкен және кіші Антиль аралдары -
Солт Америкадағы дүние жүзіндегі ең үлкен арал:Гренландия аралы -
Гренландия аралы тиесілі:Данияға -
Солт А теңіз деңгейінен ең төмен жері: Өлім аңғары -
Әлемдегі ең ұзын жер асты үңгүрі: Флинт-Мамонт -
Флинт-Мамонт үңгірі орналасқан:Аппалач тауында -
Дүние жүзіндегі ең үлкен тау мұздықтары: Хабборт мұз -
Хабборт мұздығы орналасқан:Аляска жотасында -
Улкен каньон орналасқан: Кордильер тау жүйесінде
Зерттелуі
-
Христофор Колумб Атлант мұхиты арқылы Балам аралдары, Куба мен Гаитиге жетті:1492 жылы -
Екінші саяхаттарда:бірінші аралдарды ашты -
Үшінші саяхаттарда: Оңтүстік Америка жағалауларын ашты -
1741 жылы орыс саяхатшылары Ватус Беринг пен Алексей Чиринов зерттеді: Аляска жағалауларын
Жер бедері
-
Солт Американың жер бедерінде болып келеді:Жазықты жерлер -
Материктің оңтүстік шығысын алып жатыр: Аппалач таулары -
Аппалач тауының ең биік нүктесі: Митчелл тауы -
Материктің оңтүстік жағалауларын шайып жатыр:Мексика шығанағының сулары -
Материктің батыс шетін бойлай созыла орналасқан: Кордильер -
Материктің Солт Американың ең ірі жанартаулары:Орисеба,Катмай -
Материктің ең биік нүктесі:Кордильер тауындағы Мак-Кинли шыңы 6193 -
Солт Американың ең ұзын және суы мол өзен:Миссисипи өзені -
Миссисипи өзені ұзындығы жөнінен: 3 орында -
Солт Американың Солт мұзды мұхит алабына жататын ірі өзені: Маккензи -
Маккензи үндісше: Үлкен өзен -
Солт Америкада жер шарындағы ең ірі тұзды көлдердің бірі: Үлкен тұзды көл -
Солт Америкадағы Ұлы көлдер:Онтарио,Эри,Жоғары көл,Гурон,Мичиган -
Солт Америкада әлемге әйгілі сарқырама:Ниагара -
Ниагара орналасқан: Эри мен Онтарио өзендері -
Ниагарасарқырамасының биіктігі: 51м,1200м -
Солт Америкада 1827 ж ұйымдастырылған дүние жүзіндегі ең ірі ұлттық саябақ: Йеллостоун -
Саябақты қорғауға алынған: Гейзерлеп мен тасқа айналған ағаштар -
Солт Американың ең ыстық жері:Өлім аңғары -
Солт Американың ең суық жері:Гренландия аралының орталық бөлігі -
Артикалық шөл зонасының өсімдіктері: мүк қына -
Арктикалық шөл зонасының жануарлары: қойөгіз, ақ аю
Оңтүстік Америка
-
Оңтүстік Америка мен Солтүстік Америка жалғасқан мойнақ; Панама мойнағы -
Материктің пішіні оңтүстікке қарай ; Сүйірлене түсетін үшбұрышқа ұқсайды -
Жағалық жазығы аз тілімденген;Ла-пЛАТА шығанағы -
Жағалық жазығы аз тілімденген аралдары;Отты жер,Чили топаралы, Фолкленд аралы -
Оңтүстістік Америкадағы солтүстіктегі шеткі нүктесі; Гальинас мүйісі -
Оңтүстік Америкадағы оңтүстіктегі шеткі нүктесі;Фроуард мүйісі -
Оңтүстік Америкадағы батыстағы шеткі нүктесі;Париньяс мүйісі -
Оңтүстік Америкадағы шығыстағы шеткі нүктесі:Кабу-Бранку мүйісі
Зерттелуі
-
Оңтүстік Американың табиғатын зерттеп,алғашқы геологиялық картасын жасаған:А.Гумбольд пен Бонплан -
Оңтүстік Американың картоп, жүгері, қызанақтың отаны екенін анықтаған:Орыс биологы Н.И.Вавилов -
Көгілдір мұхит шөлі деген атқа ие болған Саргасс теңізін ашқан:Х.Колумб -
Шығыс бөлігінің негізін:Оңтүстік Америка платформасы құрайды -
Батыста солтүстіктен оңтүстікке қарай әлемдегі ең ұзын тау: Анд тауы орналасқан -
Оңтүстік Американың ең биік нүктесі;Аконкагуа шыңы 6960метр -
Анд тауы ежелгі инктер тілінде:Мысты таулар -
Анд тауының символы:Кондор мен Лама саналады -
Материкте дүние жүзінде ең биік сөнбеген жанартау:Льюляйляко биіктігі 6723метр -
Оңтүстік Америкадағы ең үлкен арал:Отты жер аралы -
Отты жер аралын материктен бөліп тұр:Магеллан бұғазы
Ішкі сулары
-
Оңтүстік Америка материгінің солтүстік жағалауын шайып жатыр:Кариб теңізінің сулары -
Өзендерінің басым копшілігі:Жаңбыр суымен қоректенеді -
Материкте жер шарында ең суы мол өзен:Амазонка -
Амазонка өзенінің салалары.500 -
Амазонка өзенінің су жинау алабы материктің жер көлемін:.40% құрайды -
Амазонка өзенінде:диаметрі 2 метрге жететін виктория-регия гүлі қседі -
Парана қзенінің сағасы:Ла-Плата шығанағы -
Ориноко өзенінің бір саласындажер шарында ең биік сарқырама:Анхель 1054м -
Парана өзенінің бойында:Игуасу сарқырамасы -
Ең үлкен көлі:Маракайбо -
Жер шарындағы ең биік таулы көл:Титикака 3800м -
Жер шарындағы ең ылғалды материк:Оңтүстік Америка -
Тропиктік климаттық белдеу байқалады:Оңтүстік жарты шарда
Оңтүстік Американың табиғат зоналары
-
Ылғалды экваторлық және ауыспалы ылғалды ормандар өсімдіктері, Какао, Сейба т.б:Гевея, Бальс ағашы, Хина -
Ылғалды экваторлық және ауыспалы ылғалды ормандар жануарлары:Пекари,капибара,ягуар,пума,жалқауаң,ілмекқұйрық, бақырауық,маймылдар,анаконда -
Саванналар мен сирек орманды зона өсімдіктері:Льянос,акация,пальмалар таралған.Кампос,кактус,мимоза,бөтелке ағашы -
Саванналар мен сирек орманды зона жануарлары: қасқыр,сауыттылар,нанду түйеқұсы,пекари,тапир,ергежейлі бұғылар -
Субтропиктік дала зонасының өсімдіктері:пампа шөбі,қоңырбас -
Субтропиктік дала зонасының жануарлары:пампа бұғысы,пампа мысығы,пампа түлкісі,оцелот -
Шөлейт зона өсімдіктері:кактус,тікенекті бұталар -
Шөлейт зона жануарлары:магеллан түлкісі,гуанако ламасы,пума,пампа бұғысы,пампа мысығы, сауыттылар -
Оңтүстік Америкадағы ит тұмсығы батпайтынормандарды жергілікті халықтар:Сельвас деп атайды -
Орман іші өте ыстық,ағаштардың биіктігі:80метрге дейін жетеді -
Амазонка:ғалаламшарымыздың өкпесі
Халқы және елдері
-
Халқының саны елдері:391млн -
Оңтүстік Америка халқының 10%-ын;Үндістер құрайды -
Еуропалықтардың жергілікті үндістермен некелесуі нәтижесінде таралған ұрпақтар: Метистер -
Қара нәсіл өкілдерінің еуропалықтармен некелесуінен таралған:мулаттар -
Испания мен Португалиядан келгендердің ұрпақтары:Креолдар -
Анд елдері:Колумбия,Экватор, Перу, Боливия,Нили -
Ла-Плата елдері:Аргентина, Уругвай, Парагвай -
Перу мемлекетін:Оңтүстік Американың археологиялыұ мұражайы деп атайды -
Оңтүстік Американың ең үлкен елі:Бразилия -
Дүние жүзіндегі ең ұзын ел: Чили -
Теңіз деңгейінен 3630м биіктікте орналасқантаулы астана:Ла-Пас (Боливия)
Африка
-
ауданы жер шарындағы:екінші материк -
Матиктің атауы қандай тайпаның атына байланысты:Африги -
Жер көлемі:30,3млн -
Құрлықтың:1\5 алып жатыр -
Материк ауданының басым бңлігі орналасқан:солтүстік жарты шарда -
Африка материгін Еуразиядан бөліп жатыр:ГИБРАЛТАР БҰҒАЗЫ -
Азиядан бөлініп жатыр:Суэц каналы арқылы -
Материктегі ауданы жөнінен ең үлкен арал: МАДАГАСКАР аралы -
Оңтүстік шығысындағы Мадагаскар аралын материктен бөледі:Мозамбик бұғазы -
ОАР аумағында Африкадағы ең үлкен саябақ: Крюгер орналасқан -
Дүние жүзіндегі және Африкадағы ең ірі жануар:Африка пілі -
Биосфераның Алтын қорына енген Африкадағы географиялық нысандар:Сахара шөлі мен Мадагаскар аралы
Жер бедері мен геологиялық құрылысы
-
Жер бедерінің негізін құрайды:Арабия Африка платформасы -
Шығыс Африка қазіргі заманғы:Рифті зона -
Жанартаулық таулар:Килиманджаро(5895м), Кения 5199м -
Ең биік сңнбеген жанартау:Камерун жанартауы -
Материктің теңіз деңгейінен ең биік нүктесі:Килиманджаро жанартауы5895м -
Ең төмен нүктесі:Ассаль көлінің деңгейі -153м -
Солтүстік батыстағы Атлас тауының биәктігі:4000метр -
Айдаһар тауларылавалық үстірттен құралған,биіктігі:4000метр -
Африканың оңтүстіктегі шеткі нүктесі:Игольный (ОАР) -
Африканың солтүстігіндегі шеткі нүктесі:Бен-Секка (Тунис) -
Африканың шығысындағы шеткі нүктесі:Рас Хафун (Сомали) -
Африканың батысындағы шеткі нүктесі:Альмади (Сенегал)
Африка материгін зерттеген саяхатшылар
-
1497-1499 жылдар аралығында Африканы айналып өтіп,Сомали түбғгі арқылы Үндістанға барар жолды тауып,жолында ӘУЛИЕ НАДЕЖДА мүйісін ашқан:Васко даГама -
1855 жылы Замбези өзеніндегі Виктория сарқырамасын ашқан:Давид Ливингстон -
Конго өзенінің бойындағы сарқырамаларын ашып, Африканың көлдерін зерттеген:Генри Стенли
Пайдалы қазбалары
-
Алмаз бен Алтынның қоры жңнінен бірінші орында:ОАР -
Заир мен Замбияда шоғырланған:Мыстың ірі қоры -
Мұнай мен газ кен орындары:Ливия, Нигерия,Алжир -
Тас көмір:Оңтүк Африка Республикасы,Марганец, Оңтүстік АФРИКА, Зимбабве -
Алмас;ОАР,Намибия, Конго, Ботсвана, Ангола -
Уран:Нигер, ОАР, Намибия -
Алюминний:Камерун, Египет
Ішкі сулары
-
Африка өзендерә негізінен:Жаңбыр суымен қоректенеді -
Экватор екі рет кесіп өтетін,ең суы мол өзен:Конго өзені -
Материк арқылы қандай өзендер ағып өтеді:Нигер, ЗАМБЕЗИ, Сенегал Оранжнвая өзендері ағып өтеді -
Материктегі ең ірі сарқырама: ТУГЕЛА (948м) -
Замбези өзеніндегі ең ірі сарқырама.Виктория биіктігі120м, ені 1800м -
Ауданы жөнінен ең үлкен көл:Виктория -
Ең терең көл:ТАНГАНЬИКА -
Африкадағы ең таяз,шығу тегі жағынан қалдық көл:Чад көлі, тереңдігі 4-7метр -
Африкадағы кеуіп қалған өзен арналарының жергілікті атауы:уәдтер -
Ніл өзені (Кагера саласымен):6671км
Климаты
-
Жер шарындағы ең ыстық материк:Африка -
Жаз айларының орташа температурасы:+20С тан жоғары -
Қыс айларының орташа температурасы:+8С -
Жауын шашынның ең көп түсетін жері:Конго өзені мен Гвинея шығанағы (жылына 3000мм) -
Солтүстік жарты шарда жер шарындағы ең ірі шөл:Сахара орналасқан -
Сахарадағы тасты шөлдерді жергілікті халық:хамада деп атайды -
Сахарадағы жел:Самум -
Африканың табиғат зонасы -
Ылғалды экваторлық ормандар алып жатқан аумағы:Конго қазаншұңқыры,Гвинея шығанағы жағалауы -
Ылғалды экваторлық орманды зона өсімдіктері:Фикустар, Сейба ағашы, қауын ағашы -
Ылғалды экваторлық ормандар зона жануарлары:Шашақ құлақ шошқа,ергежейлі бегемот,окапи,ергежейлі антилопа -
Саванналар мен сирек ормандар алып жатқан аумақ:Африка жерінің 40%-ын алып жатыр -
Саваннар мен сирек орманды зона өсімдіктері:баобаб,дум пальмасы, майлы пальма -
Саванналар мен сирек ормандар жануарлары:бөкен,керік,зебра,буйвол,жыртқыштардан арыстан,гепард,Африка түйеқұсы,секретарь, Африкада ғана кездесетін Марабу -
Тропиктік шөлдер зонасы алып жатқан аумақ:Солтүстңк Африка -
Тропиктік шөлдер зонасының өсімдіктері:Вельвичия 2000жылға дейін тіршілік етеді,Калахариде ңсетін жабайы қарбызды жергілікті халық сусын ретінде пайдаланады -
Тропиктік шөлдер зонасының жануарлары:Дромедар (бір өркешті жабайы түйе),бөкен, шибөрілер -
Африканың халқы, елдері -
Африка материгінде таралған:Қара нәсіл -
Солтүстік Африкадағы бойы ұзындар:тутси мен химилер 180-200см -
Африканың экваторлық аймағында аласа бойлы:пигмейлер тұрады 150см -
Африкада аралас нәсілге жататын тіршілік етеді:эфиоптар -
Еуропалықтар мен негр тектестердіңараласуынан шыққан өтпелі нәсіл:эфиоптар -
Солтүстік Африкада таралғандар:арабтар,француздар,берберлер -
Солтүстік АФРИКА немесе Араб Африкасы елдері:Египет,АлжиР,Ливия, Тунис,Марокко,Батыс Сахара -
Батыс Африка елдері:Кабо Верде, Сенегал, Гамбия, Гвинея-Бисау, Гвинея, Сьерра-Леоне, Либерия, Гана, Того, Мали, Мавритания -
Шығыс Африка елдері: Судан, Эритрея, Эфиопия, Джибути, Сомали, Уганда, Кения, Руанда, Танзания, Замбия, Малави -
Эфиопия:Кофе мен қатты бидайдың отаны -
Оңтүстік Африка елдері:ОАР, Лесото, Свазиденд, Намибия, Ботсвана, Зимбабве,Мозамбик, Мадагаскар -
Орталық Африка елдері:Конго, Конго Демократиялық Республикасы,Габон, Орталық Африка Республикасы, Камерун -
Африканың ХХ ғасыр басныда тәуелсіздікке йе боған елдер:Либерия,Эфиопия