А. 2 сағат

В. жарты сағат

С. 1 сағат

Д. 6 сағат

Е. 3 сағат

10. Төсекті ауыстыруға керекті заттар

А. клеенка қап, көпшік тыс, таза ақ жайма

В. дәрет ыдысы, таза ақ жайма, көпшік

С. көпшік тыс,көрпе, клеенка қап

Д. көрпе, ақ жайма, клеенка қап

Е. ақ жайма, дәрет ыдысы

ІІ -нұсқа

1. Халы ауыр науқастың төсегін ауыстырудың неше тәсілі бар?

А. 1

В. 2

С. 4

Д. 3

Е. 6

2. Ойылудың бірінші белгісіне тән өзгерістерді көрсетіңіз:

А. Іріңдеуі

В. шіру

С. күлбір пайда болу

Д. еш өзгеріс болмауы

Е. тері қызарып, ісіп, қабыршақтану

3.Ойылу дегеніміз:

А. терінің қағынуы

В. терінің өлі еттенуі

С. терінің астына қан құйылу

Д.терінің іріндеуі

Е. терінің баздануы

4.Тері тесілудің алдын алу үшін науқастың төсектегі қалпын өзгерту қажет:

А. 0,5 сағат сайын

В. 2 сағат сайын

С. 4 сағат сайын

Д. 6 сағат сайын

Е. 8 сағат сайын

5. Пысынау дегеніміз

А. терінің қызаруы

В.терінің өлі еттенуі

С.терінің іріңдеуі

Д.терінің былжырауы

Е.терінің баздануы, терінің өлі еттенуі

6. Ойылудың бірінші белгісіне тән өзгерістерді көрсетіңіз:

А. тері қызарып, ісіп, қабыршақтану

В. шіру

С. күлбір пайда болу

Д. еш өзгеріс болмауы

Е. іріңдеу

7. Төсекті ауыстыруға керекті заттар

А. клеенка қап, көпшік тыс, таза ақ жайма

В. дәрет ыдысы, таза ақ жайма, көпшік

С. көпшік тыс,көрпе, клеенка қап

Д. көрпе, ақ жайма, клеенка қап

Е. ақ жайма, дәрет ыдысы

8. Мацерация дегеніміз

А. терінің баздануы

В.терінің өлі еттенуі

С.терінің іріңдеуі

Д.терінің былжырауы

Е.терінің баздануы, терінің өлі еттенуі

9. Ойылудың бірінші белгісіне тән өзгерістерді көрсетіңіз

А. тері қызарып, ісіп, қабыршақтану

В. шіру

С. күлбір пайда болу

Д. еш өзгеріс болмауы

Е. іріңдеу

10) Науқастың жыныс мүшесін жууға керекті ерітінділер:

А. 3% сутегі асқын тотығы.

В.2% сода ерітіндісі.

С.10% камф ара спирті

Д.жылы су, әлсіз ақшыл қызыл түсті перманганат калий ерітіндісі

Е. 96% этил спирті

---

1.7. Дәрістік кешен келесі бөлімдерді қамтиды:

1. Тақырып : Науқастың функционалдық жағдайын бағалау.

2. Мақсаты:студенттерге науқастың функциональдық жағдайын бағалау туралы түсіндіріп,оқыту.

3. Дәріс тезистері. Адамның дене қызуы организмнің жылу жағдайының көрсеткіші болып табылады және тұрақты болуы керек.

Дене температурасының мұндай тұрақтылығын терморегуляция процессі қамтамасыз етеді.

Терморегуляция - (жылу реттеу) - жылу өнімдері және жылу беру.

Дені сау адамның қалыпты дене температурасы таңертеңгілік және кешкілік сәл ғана өзгеріп отырады және 37ºС аспайтын тұрақты болады. Температураның мұндай тұрақтылығы организмдегі жылу бөлу және жылу беру процесіне байланысты болады. Бұл бас ми қан тамырларынан шыққан қанның температурасы үзіліссіз тіркеп отырады және осыған байланысты жылу пайда болу және жылу берілу өзгеріп отырады. Қызу көтеріле бастағанда терідегі қан тамырлары рефлекторлы түрде кеңейіп және тер бөлу күшейеді, содан соң организм салқындайды. Қалыптан тыс организмнің салқындауынан жылу пайда болу рефлекторлы күшейеді және жылу беру төмендейді де организм жылынады. Жылу өнімдерімен және жылу беруді реттеу күрделі жолдарымен қызудың тұрақтылығы қамтамасыз етіледі, қызуды ұстап тұру аралық орталықтағы жылу реттеу орталығына байланысты. Сонымен организмнің ішкі ортасындағы дене қызуының тұрақтылығын жылу берумен жылу өнімдері күрделі реттеу процессі қамтамасыз етеді, бұл ағзалармен ткандердің қалыпты тіршілігі үшін қажет. Жылу өнімдерінің механизмі бұзылады, әртүрлі ішкі және сыртқы себептеріне әсер ету нәтижесінде дене қызуының жоғарлауына немесе төмендеуіне әкеліп соқтырады.

А дамның дене қызуы байланысты:

• 
  өлшеу орнына
  
• 
  тәулік уақытына
  
• 
  жасына
  
• 
  тамақ қабылдауына
  
• 
  эмоционалды күйзеліске
  

Термометрия - бұл адам денесінің қызуын өлшеу. Дене қызуын өлшеу жүргізіледі медициналық термометрмен, электронды термометрмен.

Адамның дене қызуын өлшеу ережесі:

Дене қызуын өлшейді күніне екі рет – таңертең аш қарында, 7-8 сағат арасында және кешкісін кешкі асты қабылдау алдында 17-18 сағат арасында, кейде әрбір 2-3 сағат сайын бөлек қағазға жазу керек.

---

Дене қызуын өлшеу анықталады, аурудың түріне байланысты.

Медициналық термометрдің көмегімен дене қызуын өлшеу жүргізіледі:

• 
  қолтық асты
  

• 
  шап қыртысында ( балаларда)
  
• 
  ауыз қуысында
  
• 
  тік ішекте
  
• 
  қынапта
  

Балалардың температурасы сәл жоғары, ал қарт адамдардың температурасы сәл төмендеу болады. Дене температурасының тәуліктік өзгеруі организмдегі тәулік бойында болатын қышқылдық процестермен байланысты, сондықтан таңертең температура градустың бірнеше ондық бөлігіне жоғары, кешке төмен болады. Тік ішек пен қынапта температура, қолтық пен шаптың тұсындағы тері температурасынан 1ºС жоғары болады. Дене температурасын өлшегенде физиологиялық өзгеріс болуы мүмкін: таңертеңгілік дене қызуы, кешкі дене қызуына қарағанда 0,3 – 0,5 ºС-қа төмен.

Температураны өлшеу алдында термометрді мұқият сүртіп, 35 ºС дейінгі белгіден төмендегенше сілкіп, содан кейін науқасқа береді. Қолтық астын ала құрғақ сүлгімен сүрту қажет, себебі дымқылдық сынапты суытады да, термометр неғұрлым төмен температураны көрсетеді. Қолтық астына термометрді барлық өлшеу уақыты барысында оның сынаптық резервуары барлық жағынан денеге тиіп тұратындай етіп қою керек. Термометр мен дене арасына іш киім қалмау тиіс. Әлсіз науқастың қолын мейірбике сүйеп тұрады. Өлшеу ұзақтығы кем дегенде 10 минут.

Постадағы дене қызуын белгілейтін журналда науқастың аты-жөні, тегін, дене қызуын өлшейтін күнін, уақытын белгілейді. Бұл журналдан арнайы қызу парағына көшіріледі. Қызу парағында бұдан басқа тамыр соғысы, артериялық қан қысым, тыныс алу жиілігі, тәулік бойына ішкен сұйықтықпен бөлінген зәрдің мөлшері, нәжіс, санитарлық өңдеу белгіленеді.

Температураны жазу үшін температуралық бет пайдаланады, онда сырқат фамилиясы, өлшеу күні мен уақыты (таңертең және кешке) көрсетілген. Оның үстіне әрбір науқасқа температуралық бет толтырылады. Оны ауру тарихына салып қояды. Әрбір өлшеу санын сол бойда жалпы бетке түсіру керек, содан кейін оны ауру тарихына, ондағы температураның бетке көшіріп, әрбір өлшеуді нүктемен белгілеу қажет. Нүктелерді түзу сызықпен қосу кезінде температуралық қисық сызықтар пайда болады, олар стационарда жатқан науқастың барлық кезеңдегі температураларының өзгеріп отырғанын көрсетеді.

Дене температурасының көтерілуі қызба деп аталынады. Қызба (лихорадка) – бұл дене қызуының қалыпты санынан жоғары көтерілуі,яғни жылу реттеудің бұзылып, жылу өнімдері мен жылу беру арасындағы баланстың бұзылуы. Жылу беру кенеттен төмен түсіп, жылу өнімдері көбейіп, дене қызуы көтеріледі.Бірінші минутынан бастап-ақ қызба- организмнің әр түрлі патогенді тітіркендіргіштерге белсенді қорғаныш жауабы ретінде пайда болады, себебі қызба кезінде қанның бактериоцитті белсенділігі артып, вирустар мен микробтар өледі.

---

Дене қызуы жоғары болған сайын тканьдерде оттегіне қажеттілік арта түсіп, гипоксия пайда болады, бұл біріншіден орталық жүйке жүйесін зақымдайды. Организмнің улануынан елестің ,сандырақтаудың, құрысудың пайда болуы мүмкін.

Дене температурасының қызбалық көтерілу жоғарлығы, ұзақтығы және өзгермелі сипаты бойынша сан алуан.

Жоғарылығы бойынша мынадай түрлері болады.

1)0,5-1ºшамасында температураның өзгеріп отыруымен сипатталынатын субфебрильді температура (38 º С жоғары емес);

2) орташа қызбалы температура (38 º -39 º С);

3) жоғары қызбалы температура (39 º - 41 ºС);

4) гиперпиретикалық ( 41 ºС жоғары).

Ұзақтығы бойынша:

1)өткінші қызба–дене қызуы бірнеше сағат бойында көтерілуі;

2) жедел – 15 күн бойы дене температурасының жоғары болуы;

3) жеделдеу – қызбаның ұзақтығы 45 күнге дейін ;

4) созылмалы – 45 күнге дейін температураның түспеуі.

Өзгермелі сипатына қарай қызбаның мынадай типтері болады.

- тұрақты, тәулігіне 1 º өзгере отырып дененің температурасы 39 ºС дейін көтерілуі сипатталады;

- риметтеуші- дене температурасының тәуліктік өзгеруі денгей нормасына дейін төмендеген 1º-1,5º шамасында;

- ұстамалы – күн ұзағына дененің жоғары температурасы кезендерінің қалыпты немесе төменгі температура кезеңімен алмасып отырады;

- толқын тәрізді- тұрақты көтеріңкі кезеңдер субфебрильді немесе қалыпты төмендеу периодтарымен алмасып отырады: бірнеше күн бойы;

- әлсірету немесе гектикалық температураның тәулік бойы 4-5º өзгеруімен және оның қалыпты немесе субнормальды (36ºС төмен) тердің мол бөлінуімен әлсіреп төмендеуімен сипатталады;

- бұрмаланған- таңертеңгі температура кешкі температурадан жоғары.

Қызба (febris) - бұл дене қызуының көтерілуі, әртүрлі патогенді тітіркендіргіштерге жауап ретінде пайда болған организмнің белсенді қорғану-бейімделу реакциясы.

Қызбасы бар науқастың күтімі

Қызбаның барысында үш негізгі кезең болады:

1. дене қызуының көтерілуі

2. жоғарғы деңгейде температураның салыстырмалы тұрақтылығы

3. дене қызуының төмендеуі

Бірінші кезең- науқастыңтерісі салқын тердің бөлінуі аз болады. Науқас тоңады, қалтырайды, басы ауырады, еріндері көгереді, аяқ–қолының жансызданып көгеруімен (цианозбен), жалпы әлсіздікпен біртіндеп температураның көтерілуімен сипатталады. Бұл кезең бірнеше сағатқа созылады.Мейірбике науқас аяғына жылытқыш қойып, оған қою тәтті шай беру, қымтап жабу, желорай болдырмай және сырқаттың барлық физиологиялық қызмет атқаруын мұқият қадағалауы керек.

---

Екінші кезең- дене температурасының ең жоғары көтерілуі. Бұл кезең бірнеше сағаттан бірнеше аптаға созылады. Терінің қан тамырлары кеңейеді, тердің бөлінуі артады. Науқаста бас ауруы, әлсіздік, бар денесінің сырқырауы, тершеңдік, тәбеттің төмендеуі болады. Ұстамалы дене қызуы тым жоғарылағанда сандырақтау, галлюцинация болуы мүмкін. Бұл кезенде науқасты жалғыз қалдыру өте қауіпті. Бұл кезенде науқасқа тәулігінен 5-6 мәрте шағындап сұйық немесе қоймалжың түрде жоғары калориялы әрі тез сіңетін тамақтар, мол сусын (жеміс – жидек шырындарын, морс, минералды су ) беру керек. Ауырудың аузы кеуіп, еріндері жарылады, сондықтан оқта-текте олардың ауыз қуысын натрий гидрокорбонатының сұйық ерітіндісімен сүртіп, кез – келген маймен ернін майлау қажет. Кенеттен басы ауырғанда маңдайына мұз ( еруіне қарай оны ауыстырып отырады) немесе төртке бүктелген және сірке суы ертіндісімен ( 0,5 л суға 2 ас қасық ) шыланған салфеткадан немесе сүлгіден салқын компресс салады . Мейірбике науқастың жамылғысын ысырып тастамауын, палатаның іші жылы әрі тыныш болуын қадағалауы, сондай –ақ науқас тамырының соғуы мен қан қысымын бақылап отыруы тиіс.

Үшінші кезең – температураның төмендеу кезеңі түрліше өтеді. Дене температурасы өте қауіпті төмендеуі – жоғарыдан төмен өте тез ( 40-тан -36ºС –қа дейін) түсуі мүмкін. Бұл жағдайда тері тамырлары кеңейіп, артериялық қан қысымының кенеттен төмендеп, тамыр соғысының нашар соғуы, тамырдың жіп тәрізді болуына, тері жамылғысының бозаруына салқын жабысқақ тердің бөлінуімен және әлсіздікпен сипатталады.Температураның кенеттен төмендеуі тердің шамадан тыс бөлініп, организмнің әлсіреуіне соқтыртады. Аяқ- қолдары суып, еріндері көгереді. Бұл жағдай кризис деп аталады, яғни дене қызуының 1 сағат ішінде кенеттен төмендеуі. Ең алдымен мейірбике дәрігерді шақырып оның белгілеу лерін орындайды.

Науқасқа көрсетілетін жедел көмек:

1. 
   К еруеттің аяқ жағын 30-40см көтеріп көпшікті алып тастау керек (басқа қанның жақсы баруы үшін)
   
2. 
   Дәрігер шақырту
   
3. 
   Науқасты айналдыра жылытқыш салып, жақсылап қыздырады. Ыстық шай немесе кофе береді.
   
4. 
   Тері астына 10% кофейн бензонат ерітіндісін, 10% сульфокамфокаин ерітіндісін енгізуге әзірлеу
   
5. 
   Көп терлеуіне байланысты науқасты кептіре сүртеді, іш киімдерін ауыстырады, қажет болған жағдайда төсек, жаймаларын да ауыстырады.
   

---

Смотрите также файлы

• Профессиональная этика и этикет Практические занятия по темам.docx

• Тема Устная и письменная форма деловой речи. Критерии и качества хорошей деловой речи.docx

• Тексерілді оу ісі мегерушісі.docx

• Выполнение практических заданий по дисциплине трудовое право.docx

• Требования к защите иип защита проекта осуществляется в процессе специально организованной деятельности комиссии мбоу Школа 1.docx