Файл: Лекция. Таырыбы оамны дамуындаы ылымны ролі жне ылыми зерттеулер Лекция масаты мен.docx

Зерттеу тапсырмасын таңдау.
Зерттеу жүргізу үшін бар құралдарды пайдалануға немесе өзінің, жаңа құралдарын жасауға.
Алынған нәтижелерді түсіну және оның жаңа пайдалы зерттеу екенін түсіну.

Эксперименталды зерттеулерге арналған мақалада автор эксперименттер әдістемесін сипаттауға, алынған нәтижелердің дәлдігі мен жаңғыртылуын бағалауға міндетті. Егер бұл жасалмаған болса, онда ұсынылған нәтижелердің шынайылығы күмәнді.

Мақаланы дайындауды маңызды элементі жұмыс нәтижелерін ұсыну және олардың физикалық түсініктемесі болып табылады. Нәтижелерді көрнекі түрде ұсыну қажет: кесте, кесте, диаграмма түрінде.. Алайда алынған нәтижелерді түсіндіру үшін математиканы аз қолдану қажет. Көбінесе авторлар мақалаларға математикалық формулаларды көп енгізеді және бұл өз жұмысына ғылыми қомақты мән береді деп ойлайды.

Авторлардың көпшілігі теріс нәтижені көрсетпейді.

Қорытындылар

Оларды аннотациямен теңдестіруге болмайды, олардың функциялары әртүрлі. Қорытынды не алынғанын, ал аннотация — не жасалғанын көрсетуі тиіс. Қорытындылар тым көп болуы мүмкін емес. Тақырып бойынша бірнеше жыл жұмыс істеу нәтижесінде алынған ғылым мен өндіріс үшін үш-бес құнды қорытындылар жеткілікті. Қорытынды тезистер сипатында болуы тиіс.

Әдебиет

Әдебиет тізіміндегі дереккөзге сілтемені дұрыс ресімдеу маңызды. Әр түрлі баспалар оны ресімдеуге бірдей емес талаптар қояды. Бірақ кез келген жағдайда авторлардың аты-жөнін, журналын, шығарылған жылын, томын (шығарылымын), нөмірін, бетін көрсету қажет. Қызығушылық танытқан оқырман аталған әдеби көзді табу мүмкіндігіне ие болуы керек. Көрсетілген мекенжай бойынша дерек көзі анықталмаса да болады.

Шетелдік ғылыми журналға мақаланы жариялау

Аспиранттарға, жас ғалымдарға, тек өзінің мансабын ғылымда бастайтын және тәжірибелі зерттеушілерге өз жұмыстарын ғылыми журналдарда жариялауы қажет. Ғылыми журналдардағы жарияланымдар саны, сондай-ақ осы басылымдардың рейтингі ғалымның жұмыс тиімділігі көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Ғылыми-педагогикалық қызметкерлердің дербес рейтингі ISI Web of Science және Scopus базасындағы мақалалар санының негізінде бағаланып, шетелдік ғылыми журналдарда еңбектердің жариялануы еліміздің зерттеушілері үшін міндетті болды. Сонымен қатар, халықаралық дәйексөзде ғалымның мақалаларының болуы автор зерттейтін мәселеге назар аударуға, сондай-ақ оны академиялық қауымдастықта танымал етуге мүмкіндік береді.

Шетелдік журналдарда не үшін жариялануға болады?

Халықаралық дәйексөз индексіне енгізілген шетелдік журналда ғылыми мақалаларды жариялау автор үшін өте маңызды және практикалық құндылығы бар:

Ғылыми біліктілігі мен мәртебесін арттыруға ықпал етеді;
Ғылыми жобаларға қаржыландыру алуға көмектеседі;
Авторлық әзірлемелерге қызығушылықты қамтамасыз етуге және қолжетімділікті жақсартуға мүмкіндік береді;
Ғылыми қызмет өрісін кеңейтеді;
Өз мақалаларының дәйексөз индексін арттырады.

Мақала таңдалған шетелдік басылымда жариялануы үшін, материал оның талаптарына сәйкес келуі, жұмыс Ережеге сәйкес ресімделуі және қажетті құжаттармен жабдықталуы қажет.

Қолжазбаны берер алдында не тексеру керек?

Қолжазбаны халықаралық журнал редакциясына жібермес бұрын, мақала келесі талаптарға сай екеніне көз жеткізіңіз:

Зерттеу жаңа теориялық гипотезаны қамтиды немесе авторлық ғылыми зерттеулер мен эксперименттердің нәтижесін көрсетеді;
Материал академиялық стильдің барлық ережелерін сақтай отырып, қисынды, сауатты жазылған;
Мәтіннің сауатты құрылымы бар, ал материал жүйелендірілген, ағылшын тіліне аударылған және аннотациямен жабдықталған;
Мақала автор жұмыс барысында жүгінген көздердің кең тізімімен толықтырылды;
Графикалық материал түсінікті және қажетті түсініктемелері немесе анықтамалары бар.

Мақала қысқаша атауы, авторлық түйіндемесі, мазмұны мен әдебиеттер тізімі болуы тиіс. Қолжазбаны жіберер алдында сіздің мақалаңыз басқа авторлардың бұрын жарияланған материалдарыңыздың қайталанбауын тексеріңіз. Мақаланы ағылшын тіліне аудару керек пе?

Ағылшын тілі ғылым тілі болып қала береді – шетелдік ғылыми журналдарда мақалаларды жариялау үшін, қолжазбаларды аудару қажет. Мақаланың аудармасы арнайы терминологияға ие кәсіби аудармашыға тапсырыс берген жөн. Орыс және ағылшын тілдерінде күрделі құрылымдардан аулақ болуға тырысыңыз, бірақ ауызекі сөйлеуге көшпеңіз. Басылымды қалай таңдауға болады?

Шетелдік ғылыми журналдарда мақалалар тез жариялануы үшін басылымның профилі жарияланымның тақырыбына сәйкес болуы қажет. Бұл жағдайда рецензенттер және баспаның редакциялық алқасының мүшелері ғылыми еңбектің маңыздылығы мен маңыздылығын дұрыс бағалай алады.

Шетелдік басылымдардың кең тізімінен мақаланы ең жоғары ықтималдықпен жариялайтынды таңдау керек. Web of Science немесе SCOPUS базасынан журналды таңдап, оның CiteScore көрсеткіші жоғары немесе алғашқы квартильдерге жататын журналдарға бағдарлануы қажет.

Квартиль (тоқсандық) Q - дәйексөздің деңгейін, яғни журналдың ғылыми қоғамдастықпен байланысын көрсететін библиометриялық көрсеткіштермен анықталатын ғылыми журналдардың категориясы. Басылымдағы бұл көрсеткіш жоғары болған сайын, жарияланған мақаладағы дәйексөз индексі соғұрлым жоғары болады. Алайда, жоғары импакт-факторы немесе CiteScore бар журналдардың редакциялары жарияланатын материалдардың мазмұнына жоғары талаптар қояды және мақаланы қолжазбаның сапасын жақсарта отырып, бірнеше рет өңдеуге тура келетініне дайын болу керек. Web of Science базасына кіретін журналдың дәйексөз көрсеткіші туралы деректерді Journal Citation Reports ресурсының көмегімен анықтауға болады. Журналдардың рейтингі туралы толық мәліметтерді www.scopus.com немесе www.webofknowledge.com сайттарынан білуге болады.

Мақалаларды рәсімдеу ережесі

Материалды дәстүрлі қағаз немесе электронды түрде жіберуге болады – әрбір басылым мәтінді жіберу тәсіліне өз талаптарын қояды. Электрондық түрде rtf, doc, docx немесе LaTeX форматындағы файлдар қабылданады. Форматтау кезінде сөздерді, қос бағаналарды автоматты түрде көшіруден және параграфтарды автоматты түрде нөмірлеуден аулақ болу керек. Кірме фрагменттердің дәйексөздері журнал талаптарына сәйкес ресімделуі тиіс, сілтемелерді ресімдеу талаптары да әр түрлі болуы мүмкін. Аударылған және редакцияланған қолжазбаны ілеспе хатпен толықтыру қажет, онда келесілер көрсетіледі:

Автор туралы ақпарат;
Жұмыстың мақсатын, зерттеу әдісін түсіндіру және эксперимент қорытындыларын түсіндіру.

Ілеспе хат қысқа, бірақ кең болуы керек. Иллюстрацияларды, Графиктер мен кестелерді жеке қосымшаға шығаруға болады, сонымен қатар мақалаға қосымшалар бірнеше болуы мүмкін. Көрнекі материалдарды ресімдеу үшін толық талаптар беттегі www.elsevier.com/artwork берілген.

Ілеспе хатты жазу

Ілеспе хатта автор, ең алдымен, шетелдік ғылыми журналда жариялау үшін оның дәл осы басылымды неге таңдағанын түсіндіру қажет. Сондай-ақ келесілерді көрсету керек:

Редакциямен хат алмасу үшін автордың байланыс деректері, жеке мекен-жайы және электрондық поштасының мекен-жайы (егер мақалада авторлық ұжым болса, онда тек қана авторлардың бірінің байланыс

деректерін көрсету қажет);

Егер медициналық зерттеу жүргізілсе, адамдардың экспериментіне қатысуға келісімі туралы ақпарат;
Автордың өтінімін қолдайтын деректер.

Ілеспе хаттың мәтіні ғылыми мақаланың мазмұнын қайталамауы тиіс. Редактормен хат алмасу

14.1 Сурет. Қолжазбаны баспаға қабылдау процесінің схемалық түрі Ғылыми басылымның редколлегиясымен өзара іс-қимыл авторлық материалды жариялаудың маңызды бөлігі болып табылады. Мақала журнал редакторына түскеннен кейін, ол рецензиялау-рецензияларға жіберілетін болады. Қолжазбаны баспаға қабылдау процесін схемалық түрде келесі түрде сипаттауға болады (14.1 Сурет.).

Егер материал баспаға бекітілсе, онда автор бұл туралы хабарлама алады, ал мақала – халықаралық дәйексөз базасына енгізіледі. Басылымнан бас тарту дәлелді және толық болады – келесі жолы қателерді қайталамау үшін және қалаған мақсатқа жету үшін оны оқып шығыңыз – шетелдік журналдағы мақалаларды басып шығарыңыз. Бас тартқаннан кейін мақала мәтінін пысықтап, сіз материалды басқа баспаға жібере аласыз.

Журналдардағы шетелдік жарияланым авторлар үшін ақылы немесе тегін болуы мүмкін. Кейбір басылымдар ақылы қызметтер ұсынады- техникалық немесе лингвистикалық түзету, сондай-ақ мақаланы қарау үшін ақы алады. Шетелдік журналдарда ғылыми мақалаларды төлеу шарттары баспа сайтында көрсетіледі. Ғылыми-педагогикалық қызметкерлерді аттестаттаудың жаңа ережелерін ескере отырып, еліміздің жоғары оқу орындарының басшылығы жақын арада өз қызметкерлерін Халықаралық дәйексөздер негізінде журналдарда жариялауға белсенді ынталандыратын болады және шетелдік журналда мақалаларды қалай жариялау керектігі туралы ақпарат көпшілік үшін өзекті болады.

14.2 Ғылыми-зерттеу жобасын әзірлеу және рәсімдеу

Ғылыми-техникалық жоба мен бағдарлама - болжанған ғылымитехникалық жұмыс мазмұнын қамтитын, жоспарланған жұмыстарды жүргізудің мақсаттары мен міндеттері, өзектілігі, жаңалығы, ғылымипрактикалық маңыздылығы мен орындылығы негізделген ғылыми, ғылымитехникалық, тәжірибелік-конструкторлық, маркетингтік зерттеулерді білдіретін құжат.

Ғылыми жобаны дайындау және қорғау дегеніміз – ізденуші зерттеу жұмысы нәтижесінің ғылыми кеңесшінің жетекшілігімен қорытындылануы және оқу- шығармашылық қызметінің соңғы кезеңі болып табылады. Ғылыми жетекшінің міндеттері:

ізденушіге жобаның тақырыбын таңдауға және оны орындау жоспарын әзірлеудегі практикалық көмегі;
зерттеу әдістерін таңдауда көмек көрсету;
әдебиеттер мен нақты материалдарды іріктеуде кәсіби кеңес беру;
әзірленген жоспарға сәйкес жобаның орындалуын жүйелі қадағалау;
ұсынылған талаптарға сәйкес жобаның орындалу сапасын бағалауы және оны ғылыми жетекшінің өз жазба пікірінде көрсетуі. Жоба мынадай элементтерді қамтуы тиіс:
титул парағы;
абстракт (аннотация);
мазмұны;
кіріспе;
негізгі бөлім;
қорытынды;

-пайдаланылған дереккөздердің тізімі; - қосымша.

Абстракт зерттеу немесе әзірлеу объектісін, жұмыстың мақсатын, ғылыми болжамын, зерттеу әдісін немесе әдіснама кезеңдерін, зерттеудің жаңалығын, жұмыстың нәтижелері мен қорытындыларын, нәтижелерді практикалық қолдану саласын қамтиды.

Аңдатпа – еңбек мазмұнына қатысты қысқаша тұжырым. Бұл еңбек жазылған тілде және басқа екі тілде , 250 сөзден артық емес көлемде беріледі. Яғни жоба қазақ тілінде болса , аннотация (абстракт) орыс және ағылшын тілінде жазылады. Мұны жазылған жобаның халықаралық дәрежеге көтерілу жолдары және мемлекетіміздің ғылым саласындағы танытар жетістіктерінің жолдары деп түсінген жөн.