Файл: Бас аурулары мен заымдары бар науастарды зерттеу дістері. Туа біткен аурулар. Науасты тексеру дістері.docx

Сынған сүйекті емдеудің негізгі әдісі – сүйектің ұштары дұрыс тураланғанына көз жеткізу, содан кейін сүйектің дұрыс жазылуы үшін оны иммобилизациялау. Бұл аяқты орнатудан басталады.

Егер бұл ығысқан сынық болса, дәрігерге сүйек бөліктерін дұрыс позицияға маневр жасау қажет болуы мүмкін. Бұл позициялау процесі қысқарту деп аталады. Сүйектерді дұрыс орналастырғаннан кейін, аяқ әдетте гипстен немесе шыны талшықтан жасалған сплинтпен немесе құймамен қозғалмайды.

Хирургия

Кейбір жағдайларда штангалар, пластиналар немесе бұрандалар сияқты ішкі бекіту құрылғыларын хирургиялық имплантациялау қажет. Бұл көбінесе жарақаттармен қажет, мысалы:

• 
  көптеген сынықтар
  
• 
  ығысқан сынық
  
• 
  айналасындағы байламдарды зақымдайтын сынық
  
• 
  буынға созылатын сынық
  
• 
  сыну апатынан туындаған
  
• 
  жамбас сияқты белгілі бір жерлерде сыну
  

Кейбір жағдайларда дәрігер сыртқы бекіту құрылғысын ұсынуы мүмкін. Бұл аяғыңыздың сыртында орналасқан және аяғыңыздың тіндері арқылы сүйекке бекітілген жақтау.
Аяқ-қол артериялары мен көктамырларының хирургиялық аурулары.Атеросклероз

Аяқ қол хирургиялық аурулары туа біткен жүре пайда болады.Әртүрлі

сүйектердің сынуы,буындардың шығуы, ал туа біткен патология –сан сүйегі

буынның туа біткен шығуы ,туа біткен маймақтық.Қолбасының іріңді

қабыну аурулары, саусақтың жабысып қалуы –синдактилия, көп саусақтықполидактилия.

Сынықтар сүйек бүтіндігінің бұзылуы туа жүре пайда болады, ет пен

терінің зақымдануына қарай ашық жабық Сынық болып

ажыратылады.Сынық көбіне жеңіл жарақаттың асқынуы не сүйек

тінінің өзінен өзі аурып өзгеріске түсу салдары.

Шығулар –сүйектердің өз орнынан қозғалуы шығулар іштен шығып тууы

күнделікті өмірде жарақаттанудан болады көбнесе осы ауруларды

хирургиялық жолмен емдейды

Атеросклероз дегеніміз - артерияның ішкі қабатында холестериннің қалдықтарынан құралған түйіндердің тұрып қалуынан пайда болатын артерияның созылмалы ауруы.Біраз уақыт өткеннен кейін сол түйін маңында дәнекер тін өсіп (склероз) және кальцийдің сіңбеленуінен тамыр қуысының толық бітелуі жүреді,ал бұл өз кезегінде осы артериямен қанданып тұрған мүшенің қан айналым жеткіліксіздігіне әкеледі.Осы қан айналым жеткіліксіздігі ұзақ уақытқа созылатын болса мүшеде гангрена,некроз дамуы мүмкін. Атеросклероз еркектерде 50-60 жас шамасында,әйелдерде 60 жастан жоғары мерзімде көбірек кездеседі. Атеросклероз дамуына алып келетін қауіп факторлары. Жүре пайда болған қауіп факторлы мыналар:

---

· Темекі тарту · Артық салмақ

· Қандағы холестериннің жоғарғы дәрежесі

· Қан қысымының жоғары болуы

· Стресс

· Аз қимылдау

Емі.

Атеросклерозды толық емдеу қиындықтар тудырады.Барлық себепті бірден емдейтін препараттар әлі күнге дейін табылмады,сондықтан атеросклерозбен ауыратын науқастар өмір бойына ем қабылдайды. Бүгінгі таңда аурудың әсерін төмендетудің бірнеше жолдары бар: · Ағзамызға холестериннің түсуін төмендету

· Мүшелер мен тіндерде холестерин синтезін төмендету · Холестерин және оның өнімдерін ағзадан шығаруды жоғарлату · Липидтердің тотығуын азайту · Менопауза кезеңіндегі әйелдерге эстроген алмастырушы терапияны қолдану · Инфекциянның алдын алу Ағзаға холестрин деңгейін аз түсіру үшін құрамында май және холестерин деңгейі жоғары тағамдарды қолданбай диета ұстау керек.Осындай диетаны тек ем үшін ғана емес профилактика мақсатында да қолднаған жөн. Дәрі-дәрмекпен емдеуді бастамас бұрын науқастың биохимиялық қан анализіндегі липид деңгейіне қараймыз. Қазіргі таңда атеросклерозды емдеуда қолданылатын дәрілерді төрт топқа бөлеміз. 1.Никотин қышқылының препараттары.Осы препарттардың артықшылығы-төмен баға болып табылады.Алайда бұл дәрілермен қажетті нәтижеге жету үшін үлкен дозада күніне 1,5-3г деңгейінде қолдану керек,ал дәріханаларда болса 1 таблеткада 0,05г никотин қышқылынан тұратын 30-60 таблеткалық препарттар ғана сатылады.Бұл препараттарды қабылдау кезінде дене қызуының жоғарлауы,бас ауру және іш аймағында ауырсыну болуы мүмкін.Никотин қышқылының препараттарын аш қарынға және ыстық шай немесе кофемен қабылдауға болмайды. Никотин қышқылы холестерин және триглицеридтер деңгейін төмендетеді,жоғарғы тығыздықты липопротеин деңгейін жоғарлатады.Бірақ бұл дәрілер бауыр ауруы бар науқастарға қолданылмайды,себебі бауырда майдың жиналуына алып келуі мүмкін. 2.Фибраттар.Бұл топтың препараттарына гевилан, атромид, мисклерон жатады.Олар майдың сіңірілуін төмендетеді.Жанама әсерлері өтте тастың пайда болуына және бауыр қызметінің бұзылуына алып келеді. 3.Өт қышқылының секвестранттары.Бұл препараттар өт қыщқылымен байланысып оны организімнен шығарады,осыдан кейін холестерин және майлардың сіңуі болмайды.Осындай препараттарға холестид және холестирамин жатады.Осы дәрілердің дәмі жағымсыз, сондықтан оларды шырын немесе сорпамен ішу ұсынылады.Өт қышқылының секвестранттарын қолдану кезінде науқаста іш қату, метеоризм және басқа да асқазан ішек жолдарының бұзылыстары болуы мұмкін.Сонымен қатар өт қышқылының секвестранттары басқа препараттардың сіңуіне кедергі келтіруі мүмкін, сондықтан басқа дәрілерді бұл дәрілерді қабылдамай тұрып 1 сағат бұрын немесе қабылдағаннан кейін 4 сағат кейін ғана қолданған жөн. 4.Статиндер тобы холестерин деңгейін өте қатты төмендететін препараттар болып табылады.Бұл препараттар холестриннің адам ағзасында түзілуін төмендетеді.Статиндерді саңырауқұлақтардан(зокор, мевакор, правахол) алады немесе синтетикалық жолмен(лескол) өндіреді.Жанама әсері бауыр қызметін бұзады. Науқас қолданып жатқан дәрілердің тиімділігі жоғары болсын десе онда ол дәрігер айтқан ұсыныстарды есінде сақтау керек.Оларға дұрыс тамақтану және салауатты өмір салты ұстану жатады. Ал аурудың хирургиялық емі-оның асқынуларын алдын алады.

---

Облитерациялайтын эндартериит. Тромбоздар және эмболиялар.

АУРУҒА ӘКЕЛЕТІН ФАКТОРЛАР:

Экзогенді фактор: гиподинамия, семіздік , аяққа көп жүктеме түсіру , зиянды әдеттер темекі тарту, алиментралы көп майлы тағам қабылдау, басқа аурулар атеросклероз,

венозды гиперемия, тромбангиит

Эндогенді фактор: тұқым қуалаушылық, тамыр аномалиялары, туа пайда болған тамыр аурулары
Негізгі симптомдары

Ерте симптомдар

Қарқынды ауырсыну;

Тері бозғылт, суық, тері сезімталдылығының төмендеуі

Тізе асты артериясы мен табан артериясында пульстің жоғалуы

Аяқ қозғалысы сақталған, бірақ кенет ауырсынбалы

Жалпы жағдайы нашарлаған, шок белгілері пайда болады, суық тер, тахикардия, АҚ төмендейді;

Кеш симптомдар ( 4¬6 сағ.): интоксикация — өлі тіндердің өнімдерін сіңіруі нәтижесінде дене температурасының жоғарлауы,есінің өзгеруі;

Бұлшықеттердің өлуі нәтижесінде бұлшықет контрактурасы дамиды.

Аяқ қозғалыстарының шектеледі.
Клиникалық көрінісі

КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСІ

I саты – компенсация.

Трофикалық бұзылыстар: аяқтардың жүдеуі, шаштың түсуі, терінің

құрғақ болуы, терлеудің төмендеуі Ұйып қалу сезімі, бұлшықеттердің

дірілі; Ұзақ жүргендегі балтыр бұлшықетіндегі ауырсыну; Симптом

«ауыспалы ақсау» (жүру кезіндегі аяқтың ауырсынуы науқасты

тоқтатады, кейін біраз демалғанан кейін науқас қайта жүріп кетеді.);

Перифериялық артериялардағы пульсацияның төмендеуі.

II саты – субкомпенсация. 1 саты симптоматикасының күшеюі.

Ақсақтық өмір сүруді ауырлатады; Перифериялық артериядағы

пульсация жоғалады

. III саты – декомпенсация 1 және 2 саты симптомдарына науқасты

мүгедектікке әкелетін жағдайлар пайда болады. Түнгі уақытта

күшейетін аурысынулар, науқасты төсектен түсіп, аяғын салбыратып

отыруына себеп болады. Наркотикалық анальгетиктер ауырсынуды

азайтпайды. Трофикалық бұзылыстар күшейе түседі. Бақай басынан

трофикалық некротикалық жаралар пайда болып, ауруы

шыдатпайды. Соған ұқсас жаралар табан сыртында, балтырдың

---

төменгі үштен бірінде пайда болады. Уақыт өте келе жара үлкейіп,

құрғақ болады. Инфекция түсетін болса, ылғалды гангренаға

ауысады.

Диагностикасы Капиллярография

Тромбоз (thrombosіs; гр. thrombos – ұйыған қан) – тірі организмнің қан тамыры қуыстарында қанның ұюы. Ұйыған қан (тромб) тамыр арқылы қанның қалыпты ағуын баяулатады немесе толық тоқтауына әкеледі. Тромбоздың даму патогенезіне:

• 
  қан тамырлары қабырғаларындағы (әсіресе оның ішкі қабатындағы) әр түрлі аурулардың салдарынан (атеросклероз, тромбофлевит, т.б.) болатын өзгерістер;
  
• 
  қан ағымының баяулауы, яғни қан тамырларының кеңеюінен болатын аурулар (аневризма, варикоз);
  
• 
  тромбоциттердің адгезиялық-агрегациялық белсенділігінің артуы;
  
• 
  ұюға қарсы факторлардың тапшылығы немесе белсенділігінің төмен болуы;
  
• 
  қан ұю факторларының белсенділігінің артып кетуі;
  
• 
  фибринолизді күшейтетін ықпалдардың азаюы;
  

Тромбоздың даму сатылары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тромбоздың дамуы үш сатыда өтеді:^[1]

1. 
   Тромбоциттердің эндотелий жасушалары бүлінген жерге жабысуы (адгезия);
   
2. 
   Тромбоциттердің өзара бір-бірімен жабысуы (агрегация);
   
3. 
   Плазмалық қан ұю факторларының қатысуымен қанның ұюы (коагуляция);
   

Тромбоздың дамуының салдарлары мен ақыры[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Пайда болған тромбтың клиникасы әр түрлі. Ол жұмсарып, біртіндеп еруі мүмкін, ал екінші бір жағдайда іріңдейді. Тромб немесе оның бір бөлігі өзінің бастапқы пайда болған жерінен үзіліп, қанмен жылжи отырып, ол жерден алшақ орналасқан қан тамырларын бітеп тастауы (эмболия) мүмкін. Бұл жағдай, сол органды қанмен қамтамасыз ету қызметінің бұзылып, тіндердің өліеттенуіне (миокард инфарктысы, гангрена, ішек некрозы, т.б.) әкеледі. Кей жағдайда Тромбоздың пайдалы жағы да бар. Мысалы, әр түрлі себептермен организмнен қан кетудің тоқтауына әсер етіп, қан жоғалту доғарылады.^[2][3]
Қан қатпасының өзі бірнеше өзгерістергі ұшырауы ықтимал:

• 
  бактериялардың қатысуынсыз (асептикалық), фибринолиздік т.б. гидролиздік ферменттердің әсерінен қан қатпасының ыдырауы;
  
• 
  бактериялардың әсерінен қан қатпасының ыдырауы бүкіл денеге іріңді ошақтың тарап кетуіне әкелуі мүмкін;
  
• 
  қан қатпасының дәнекер тіні өсіп-өніп, оның беріштеніп қалуы тромбтың организациясы делінеді;
  
• 
  беріштенген қан қатпасының талшықты тіндері қысқарып жиырылуынан оның ішінде жаңа өзектер ашылуы (реканализация) болып, қанайналым қалпына келуі мүмкін;
  
• 
  қан қастпасында кальций тұздарының жиналуынан (кальцификация) ол қатайып қалуы мүмкін;
  
• 
  қан қатпасының бір бөлшегі үзіліп кетіп, жалпы қанайналымға түсуінен тромбоэмболия дамуы мүмкін;
  

---

Эмболия (Еmboloia - ішке тарту) — қан мен лимфада бірге айналып жүрген, бірақ қалыпты жағдайда кездеспейтін бөлшектердің болуы және олардың тамыр өзегін бітеп тастауы.^[1]

Бұл аурудың даму себептеріне белгілі бір заттың бөлшектерінің қан ағысымен жылжып келе жатып, бір жерді бітеп қалуы жатады. Осыдан соң қантамыры бітеліп, қан жүрмей қалады және бұл бүкіл қан циркуляциясын бұзады. Бұл ауру қауіптілер қатарына жатады, себебі адам өліп кетуі мүмкін. Қантамырын бітеп қалатын бөлшектерге бекіген жерінен үзілген тромб түгелдей немесе оның кішкентай бөлігі жатуы мүмкін. Сонымен қатар эмболдар (яғни, эмболияны тудыратын бөлшектер) атеромалық бөлшектерден, холестериннің кристалдары мен жілік кемігі бөлшектерінен түзілуі мүмкін. Егер дәрілік заттардың көмегімен қан ұйындыларын еріту мүмкін болмаса, хирургиялық ем қажеттігі туындайды.

Тамыр аурулары. Төменгі аяқтың варикозды ауруы.

Тамырлар – жүрекке қан өткізетін қан тамырлары. Тамыр аурулары өте кең таралған және ғасыр ауруларына жатады. Олар негізінен аяққа әсер етеді. Тамырлардың негізгі аурулары – тамырлардың түйнеліп кеңеюі және тромбоз. Лимфа тамырларының аурулары тамыр ауруларына жатады. Мұнда лимфа сұйықтығының тоқырауына байланысты пайда болатын лимфедема ең маңызды мәселе болып саналады. ҰҒОО халықаралық стандарттарға сәйкес ең заманауи әдістерді қолдана отырып, тамыр ауруларын емдеу үшін тез және сапалы көмек алуға болатын біршама клиникалардың бірі. Орталықта қолқаның және магистральді артериялардың патологиясы кезінде ең күрделі хирургиялық араласулар орындалады, атап айтқанда:

магистральді қан тамырларының реконструктивті хирургиясы;

қолқа мен перифериялық артериялардың көп деңгейлі зақымдануында гибридті технологияларды қолдану;

көктамыр жүйесінің патологиясы бар науқастарды емдеу

Бақыланатын қауіп факторлары

өмір салты:

физикалық белсенділік,

майлы, холестеринге бай тағамдарды теріс пайдалану,

жеке басының ерекшеліктері мен мінез-құлқы - стресстің сипаты, алкогольді теріс пайдалану,

темекі шегу;

артериялық гипертензия,

артериялық қысым 140/90 мм. рт.ст. және жоғары;

қант диабеті,

аш қарынға қандағы глюкоза деңгейі 6 ммоль/л-ден астам;

гиперхолестеринемия (қандағы холестерин деңгейі 5 ммоль/л-ден астам); абдоминальді семіздік (ерлердегі бел мөлшері 102 см-ден асады және әйелдерде 88 см-ден асады).

---