Файл: Бас аурулары мен заымдары бар науастарды зерттеу дістері. Туа біткен аурулар. Науасты тексеру дістері.docx

Рентген суреті сүйектің суретін береді. МРТ сүйек пен жұмсақ тіннің суретін алады. Бұл дәрігерге бас сүйегінің сынығын да, миды да көруге мүмкіндік береді.

Ең көп қолданылатын құрал – КТ немесе CAT сканерлеу. Бұл сынақ, әдетте, сынықтың және мидың кез келген зақымдалуының ең айқын суретін қамтамасыз етеді, өйткені ол 3-D кескінін жасайды.

Бас сүйегінің сынықтарын емдеу

Бас сүйегінің сынықтары басқа сүйек сынықтары сияқты басқарылмайды. Емдеу бірнеше факторларға байланысты болады. Сіздің дәрігеріңіз жасыңызды, денсаулығыңызды және медициналық тарихыңызды, сондай-ақ сынық түрін, оның ауырлығын және нәтижесінде пайда болған ми жарақаттарын ескереді.

Бас сүйегінің сынықтары тым ауыр емес және осы жағдайлардың көпшілігінде бас сүйегі өзін-өзі емдейді. Кейбір жағдайларда, мысалы, базальды бас сүйегінің сынықтарында, ауырсынуды емдеуге арналған дәрі-дәрмек қажет болуы мүмкін. Есірткі кейде қажет болуы мүмкін болса да, бас сүйегінің сынығы бар адамдардың көпшілігіне қысқа курс үшін ацетаминофен (Тиленол) сияқты рецептсіз дәрі-дәрмектер қажет.

Ми сауыты мен бет бөлімдері бөлінеді. Ми сауыты бөлімі бірімен-бірі берік байлансқан маңдай,төбе,самай,шүйде. Жаңа туған нәрестенің маңдай бөлімінде білкілдеп тұратын жұмсақ жері-еңбегі(родничок). Пішіні ромбы тәрізді, тынысалу қозғалысы әсерінен бүлкілдейді. Ми сауыты бліміндегі сүйектер бірден қатаймай, бірнеше даму сатысынан өтеді. Алдымен жұқа жарғақты, содаң соң шеміршекті,ең сонында сүйекке айналады. Нәрестенің маңдай тұсы жарғақты,мұндай жерлерсамайдың тұсында да болады. Бала 2 жасқа елгенде сүйек қатая бастайды.

Жақ сүйектің сынуы жəне буынының шығуы, стоматит, паротит, нома. Бас пен мойынның қабыну аурулары.

Төменгі жақ сүйегі доға тәріздес қозғалмалы тығыз сүйек. Екі симметриялы бөліктен тұрады. Сүйек тығыз тінінен құралып, аралығында аздаған кемік тіндері болады. Денесі жоғары қарай альвеолды өсіндіге ұласып, тіс ұясының қабырғаларын құрайды. Альвеолды өсіндінің қабығы сүйек қабығымен тығыз байланысып, қозғалмайды. Төменгі жақ сүйегінің ішінде қан тамыры және төменгі альвеолды нерв жүретін өзегі бар. Ми сауытымен бұл сүйек самай-төменгі жақ буыны арқылы байланысады.

Сынықтың қай жерде болуына және оның түріне байланысты аурулардың шағымдары әртүрлі болады. Барлық жағдайда да олар төменгі жақтың анық бір жерінде пайда болатын ауыру сезіміне шағым жасайды. Бұл жақ қозғалысында, тамақты тістегенде және шайнағанда ұлғая түседі. Кейде төменгі еріннің сезімталдығы жойылады (бұл нерв қан тамырларының қысылуына немесе үзілуіне байланысты). Тістеу бұзылып және ауыздан қан ағуы ықтимал. Осылармен қатар бас айналып, ауырып, құсқысы келеді, кейде құсуы мүмкін

---

Буын шығуы — буын сүйектерінің өз орнынан қозғалуы. Буын толық және жартылай шығуы мүмкін. Әдетте екі сүйек буын қалтасында бір-бірімен түйісіп, беттесіп тұрады. Кейде баланың буыны іштен шығып тууы, күнделікті өмірде жарақаттанудан және түрлі ауру салдарынан шығуы мүмкін. Буынның іштен шығып тууы, көбінесе, жамбас, иық, шынтақ буынында жиі кездеседі. Ол жамбас, ұршық буынының толық өсіп-жетілмеуіне байланысты және Буын шығуының өте жиі кездесетін түрі оқыс жағдайда жарақаттанудан болады. Буын шығуында оны қоршаған сіңірлер, қалталар, сүйектің түйіскен жеріндегі тері зақымданып, тіпті сүйегінің сынуы да мүмкін. Мұндайда сүйек қана тайып қоймайды, сонымен қатар буынға жақын орналасқан қан тамыры және жүйке талшықтары да зақымдануы мүмкін. Буынның патологиялық шығуы түрлі буын ауруының салдарынан (артрит, полиартрит, жүйке аурулары) болады. Шыққан буынды тек маман дәрігерге көрсетіп емдеу қажет. Шыққан буынды орнына салып, таңғышпен байлау керек. Мезгілінде емделмеген, орнына түспеген буын ескірген шығу деп аталады. Мұндай буын тек операция арқылы қалпына келтіріледі.

Стоматит (көне грекше: στόμα – ауыз) – ауыздың шырышты-кілегей қабығының қабынуы. Клиникалық ағымына қарай стоматиттың жедел және созылмалы түрлері бар. Егер қабыну тілде болса – глоссит, ал қызыл иекте болса – гингивит деп атайды. Аурудың пайда болу себептері:

1. 
   механика, физика және химия жарақаттану, улану (мысалы, темекіні көп тарту, мөлшерден тыс арақ-шарап қабылдау, өте ыстық не өте салқын, сондай-ақ, өте қышқыл не өте тұзды тағам ішу);
   
2. 
   түрлі жұқпалы ауруларға (қызылша, кандидоз, тұмау, т.б.) шалдығу;
   
3. 
   дәрі-дәрмек аллергиясы;
   
4. 
   дәрумен жетіспеушілік (гиповитаминоз);
   
5. 
   жүйке жүйелерінің, ішкі органдардың созылмалы аурулары, ағзада зат алмасу процесінің және ішкі секреция бездері қызметінің бұзылуы, т.б.
   

Сондай-ақ стоматит жыныстық жетілу кезінде немесе ақыл тіс кеш шыққанда дамиды. Стоматиттің қай түрінде де ауыздың шырышты қабығы қызарады, сілекей аға бастайды, жақасты лимфа түйіндерінің айналасындағы тіндер ісінеді. Дақ, бөртпе, бұдыр-төмпешіктер пайда болып, кейде олар іріңдеп, жараға айналуы мүмкін. Стоматитті емдеу тәсілдері аурудың негізгі себебіне қарсы бағытталады. Ауру белгісі пайда болысымен ауыз қуысын көмір тотығы, фурациллин, калий перманганаты (ашық қызғылт түсті) ерітінділерімен шаю керек. Физиотерапия жолымен, шырғанақ майымен де емделеді. ==Акрил стоматиті==. Акрилден ауыздың қабынуы. Протез базисінде акрилды пластмассаның монамері мөлшерден көп болған соң, шырышты қабыққа зиян тигізіп, ауыз қуысының қабынуына әкеп соғады.

---

Паротит (мысқыл, шықшыт безінің қабынуы) — мысқылмен ауырып жүрген адаммен қарым-қатынас жасағаннан кейін мұнымен ауырмаған адамда 2 немесе 3 аптадан кейін оның алғашқы белгілері байқала бастайды. Бұл ауруда дене қызуы көтеріледі және жұтынғанда немесе тамақ жеген кезде ауырады. 2 күннен кейін құлақтың артында және жақтың қуысында жеңіл ісіктер пайда бола бастайды. Көбінесе алдымен бір жағында, содан кейін екінші жағында байқалады.

Емдеу жолдары. Шамамен 10 күннен кейін ісік өзінен-өзі кетеді, дәріні қабылдаудың қажеті жоқ. Қызуды түсіру үшін және ауруды жеңілдету үшін парацетамол немесе аспиринді қабылдаған дұрыс. Баланы жеңіл әрі құнарлы аспен тамақтандырыңыз және ауызын шайғызып тұруыңыз қажет (тазалықта ұстаған дұрыс).

Асқынып кету. урудың бірінші аптасынан кейін үлкен адамдарда немесе 11 жастан асқан балаларда іштің төменгі жағы ауыруы немесе ер адамдарда аталық үрық безінің ісінуі мүмкін. мұндай ісіктері бар адамдар абыржымай, ауруды жеңілдетіп ісікті азайту үшін сол жерге суық компресс, мұз кесегін немесе ылғал шүберек басуы керек Егер менингит белгілері пайда бола бастаса, дереу дәрігерге қаралыңыз.

Жегі, нома (грек. nome — жара, ойық, жараның жайылуы; синонимі — қатерлі ісік) — дымқыл гангренаның жайылмалы түрі. Организмнің қорғаныс күштерінің әлсіреуінен пайда болады. Көбінесе адамның бетінде, кейде құлақтың қалқан шеміршегінде, мойнында, жыныс мүшелерінде, т.б. пайда болады. Жегі ауыздың кілегей қабығын шірітіп, бірте-бірте ұрт, ерін және таңдайдың кілегей қабықтары мен еттерін жидітіп түсіреді. Негізінен 2 — 15 жас аралығындағы ауыр инфекциялық (қызылша, көк жөтел, дизентерия, күл, сүзек, т.б.) аурулардан кейін жүдеген балалар жиі шалдығады. Аурудың негізгі себептері толық анықталмағанымен, ауруды туғызатын Clostrіdіum pertrіngens бактериясы деп есептеледі. Жегінің клиникалық белгісі: езудің кілегей қабатында бұлыңғыр не геморрагиялық С-қа дейін көтеріледі. Жегіні емдеуқұрамдас көпіршік, кейін кішкентай күлдіреген жара не қара көк дақ пайда болады. 2 — 3 күннен кейін пайда болған дақ ұрттың терісіне, ерінге, қызыл иек еттеріне жайылады. Жарақаттанған жердің айналасы ақшыл балауыз тәрізді болып, сол жерді басқанда саусақтың ізі қалады. Дене темп-расы 38 — 39 

---

организмнің қарсы тұру күштерін күшейтуге бағытталу керек. Ол үшін калориясы жоғары, поливитаминдерге бай тағам ішу; марганцовка, бор қышқылы, сутек асқын тотығы ертіндісімен ауызды шаю және жергілікті ем жасау, ал ауру асқынып кеткен жағдайда пластикалық операция жасау керек.

Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы механикалық жарақаттардың аса ауыр түріне жатады. Бас сүйегі мен бас миының жарақаттары ашық және жабық болып бөлінеді. Бас сүйегі мен бас миының жарақаттануы шартты түрде үш топқа бөлінеді: жұмсақ ұлпалардың жаралануы, өте алмайтын (қатты ми қабы жарақаттанбайды) және (қатты ми қабы зақымданады). Бас миын зақымдаған заттардың сипаты бойынша ол мидың шайқалуы, соғылу және қысылуы болып бөлінеді

Мойын мен өңеш аурулары мен зақымдары бар науқастарды зерттеу əдістері. Туа біткен патология. Мойын мен өңештің жарақаттануы

Өңеш әр түрлі себептерге байланысты қабынуы және тітіркенуі мүмкін. Өңеш қабынған кезде қабырғалар ісінеді, қызарады және ауырады - бұл әдетте асқазан қышқылының қышқылдық рефлюксіне, препараттың жанама әсерлеріне, бактериялық немесе вирустық инфекцияларға байланысты болады. Қышқыл рефлюкс - бұл асқазан мен асқазан қышқылының кейбір бөліктері өңештің төменгі қақпақшасынан өтіп, өңешке еніп кетуі - бұл қышқыл өңеш қабырғаларының ішкі жағын күйдіреді және тітіркендіреді, бұл өз кезегінде тән «күйдіруге» негіз болады.

Өңештің қабынуы келесі белгілерді тудыруы мүмкін:

• 
  кеуде ауыруы
  
• 
  қыжылдау
  
• 
  Ол дауысты
  
• 
  жөтел
  
• 
  Жүрек айнуы
  
• 
  Тәбеттің төмендеуі
  
• 
  құсу
  
• 
  Жұтылу қиындықтары
  
• 
  Жұтылу кезінде ауырсыну
  
• 
  Қышқыл көтеріліс
  
• 
  Жұтқыншақ
  
• 
  Өңештің емделмеген қабынуы жараға, тыртық тініне және өңештің тарылуына әкелуі мүмкін - соңғысы өмірге қауіп төндіруі мүмкін.
  

 Өңештің қабынуын емдеу қандай себепке байланысты екеніне байланысты. Егер оның себебі, мысалы, қышқылдық рефлюкс болса, онда шешім аз алкоголь, тәттілер және майлы тағамдармен жақсы диетада жатыр, осылайша асқазан қышқылы аз өндіріледі. Әдетте эзофагит екі-төрт аптаның ішінде дұрыс емделгенде жақсарады. Егер сізде иммундық жүйе әлсіресе немесе басқа инфекция болса, бұл одан да көп уақытты алуы мүмкін. Мойын омыртқасында 7 омыртқа орналасқан. Ол бас бөлігін көтеріп тұрады. Мойын өзінің құрылымына сәйкес орталық ми мен перифериялық арқа арасындағы аймақтың қызметін атқарады. Мойын бөлігіндегі аурулар, бас ауруы, құлақтағы шу, бастың айналуы, күйзеліске түсу, қан тамырларының дистония ауруы, т.б. сырқаттар омыртқаның мойын бөлігімен тығыз байланысты болады.

---

Өңеш жарақаты және өңеш күйігі.Мойынның басқа мүшелерінің жарақаттануымен қоса кездеседі. Сондықтан өңештің сыртқы жарақатын анықтау және емдеу барлық жарақаттарды қоса тексерумен, емдеумен қатар орындалады. Бұл жағдайдағы зор қауіптердің бірі - жарақаттанған өңештен көкірекке инфекцияның жайылуы. Жарақаттанған адамға 2-3 тәулік бойы ауызынан тағам ішкізбейді. Өңештің жарасы ашылып оның айналасы дренажданады.Өңештің іш бөлімінің жарақаттануында жұтынудың қатты ауырсынуы, қанды кұсық, қызу көтерілуі, жүрек жағдайы нашарлануы, шөлдеу, жарақаттанған адамның жағдайының шапшаң нашарлануы, инфекцияның плевраға, перикардка, көкірекке жайылуы салдарынан науқастың аз уақытта өлуі мүмкін.
Бұның алдын алу үшін тезірек өңеш жыртығын ашып, оның жарасын тігу, дренаждау, тампондау қажет. Іріңді плеврит, медиастинит, перитонит басталса плевротомия, медиастинотомия, лапаротомия орындалады.Өңештің ішкі жарақаттануы - жұтылған тағаммен, бөгде затпен, сүйекпен т.б. заттармен өңештің ішкі қабатынан сыртына қарай жарақаттануы. Бұл жарақаттардың өңешті зондпен, эзофагоскоппен тексергенде кездесуі де мүмкін. Жарақат таяз және терең болуы мүмкін.
Симптомдары: лоқсу, тері астының эмфиземасы, пневмоторакс, өте ауыр жалпы жағдай, дене көгеруі, тұншығу, тамыр соғуының нашарлануы, зәр азаюы.Өңештің жыртылуы тек операциямен емделеді.Өңеш тесілуі :
а) cay өңештің инструментпен тесілуі (зонд, эзофагоскоп, шприц, бөгде заттар). б) Аурумен өзгерген өңештің тесілуі (ісік, аневризма).Өңештің тесілуінде оның жыртылуындағыдай симптомдар орын алады. Бірақта бұл симптомдар алғашқыда ауыр емес және анық емес. Перфорацияланған өңештің еттері ісініп қабынуы тесікті қысып одан бос ауаның шығуын бәсеңдетеді. Сондықтан, перфорацияда тері асты эмфиземасы болмашы немесе толық жоқ.
Сау өңештің перфорацияға ұшырағанында жедел операция жасалып тесік тігіледі, дренаждалынады. Кажет болса, уақытша қарын жыланкөзі орындалады. Өңештің күюі.а) Өңештің ыстық тағаммен күюі сирек кездеседі және жеңіл өтеді. Оларды тағамды салқындатып қабылдаумен, ауыру сезімін басатын дәрілерді қолданумен емдейді.
б) Көбінесе өңештің химиялық күюі кездеседі. Сілтілі немесе қышқыл химиялық сұйықтарды әдейі немесе байқаусыз ішуде байқалады. Күйіктің ауырлығы ішілген заттың концентрациясымен, мөлшерімен, оның өңеште сақталған уақытымен байланысты. Аталынған жағдайларға байланысты өңештің жеңіл (тек ішкі, кілегейлі қабаты) күюі, немесе ауыр терең күйігі кездеседі. Жеңіл күйігі бірнеше тәуліктен соң жазылады. Ауыр күйігінде ҮІІ-VІII тәуліктерде некрозденген кілегейлі қабат шіріп оның астында жеңіл қанағыш грануляциялы жара пайда болады. Келешекте бұл грануляцияланған жара тыртықтанып өңештің көзін бітейді немесе оны тарылтады. Кейде қысқа уақытта өңеш айналасының флегмонасы басталып аурудың өліміне ұшыратады. Ал өте көп және концентрациясы күшті элементті ішкенде өңештің барлық қабаттары шіріп-тесіліп адамның шоктан, уланудан, қан ағудан тез өліп кетуі мүмкін. Симптомдары - өңештің химиялы күйіктерінде алдымен ауыздың, жұтқыншақтың, қарынның, өңештің күшті ауыруы байқалады. Химиялық элемент тыныс жолына да енсе -тұншығу, ентігу, үрейлену байқалады. Лоқсу, қан түкіру, кейде түкірікпен қоса некрозданған өңеш кілегейлі қапшығының үзінділері байқалады. Мойын флегмонасы кездесуі мүмкін.

---