ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 147
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Әдетте, бұл кемістік бастапқы сатысында жеңіл түрде болады, бірақ жеңіл де әрең байқалатын тұтығуы бірте – бірте күшейе түсуі мүмкін. Тұтықпаны басталған мерзімінен көп уақыт өткен сайын, баланың мінез – құлқының өзгеруіне себепкер болатын ауыр да, тұрақты кемістікке айналады. Ол баланы қалыпты қарым – қатынастан айырады, өзіне деген сенімсіздік пайда болып, жақсы оқуына да кедергі жасайды. Сондықтан, аталған сөйлеу кемістігін баланың мектепке келмей тұрған кезінде түзету керек, өйткені мектеп жасына дейінгі тұтықпа балалармен жүргізілген жұмыс нәтижелі болады. Тұтықпамен күресте кешенді әдістерді қолдану жағдайында ғана үлкен жетістіктерге жетуге болатындығын теория мен практикада іс жүзінде дәлелденіп отыр.
Тұтықпамен күрес кешенді әсер ету бірнеше бағытан тұрады. Медициналық ем беру арқылы әсер ету. Ол баланың жүйке жүйесінің қызметін қалыпты жағдайда болуына мүмкіндік жасайды және психотерапия мен логопедиялық жұмыстар үшін қолайлы жағдай жасайды. Жұмыс нәтижесін айқындай түсуге көмектеседі. Психотерапиялық әсер ету. Барлық логопедиялық жұмыс кезінде жүргізіледі. Ол баланы тұтығуы сөйлей алатынына сендіру. Бұл бағыттағы жетістіктерге құрбыларын, тәрбиешілерін немесе ата – ананы қатыстыра отырып, баланың көңіл аударуын бір белгілеу жазып алу. Логопедиялық әсер ету. Бұл ұзақ болуына, жүйелі түрде жүргізілетін жүйелі сабақтар кешені.
Бұл сабақтың негізгі мақсаты өмірдің кез келген жағдайында тұтығудың жеңіл түрінен бастап, қиын түрлеріне дейін балаларды дұрыс және сөйлеуге дағдыландыру болып табылады. Логопедиялық ритмді ырғақ. Сөзді анық, қимыл – қозғалыс әуенін тыңдау, айту арқылы реттеу, сөйлеу кемшілігін түзеу. Ол әртүрлі жаттығулар, ырғақтар немесе балалардың сөйлеуіне байланысты қозғалыс ойындарынан тұрады. Мұндай жаттығулар мен ойындар жалпы және сөйлеу моторикасының дамуына ықпал етеді, ырғақты сезінуге тәрбиелейді, қозғалыс координациясын дамытады.
Тұтығатын баланың жеке басына ортасының әсер етуі. Бұл түзеу – тәрбие жұмыстарының барлық кезеңдерінде жүзеге асырылады. Тұтығудан айыру үшін баланың араласатын ортасының дұрыс сөйлеуінің үлкен маңызы бар. Балалар баяу, асықпайтын, бірқалыпты сөйлеуді түсіну керек. Сонда олар өздері де қалыпты сөйлеуге дағдыланады. Баламен бірқалыпты қарым – қатынаста болған жөн. Кішкентай ғана жетістігін сол мезетте елеп, мадақтап отыру қажет. Сондықтан, егер бала кішкене тұтықса да, дереу маманға апару керек екендігін түсіну өте маңызды. Кішкене стрестің болуы, қорқу және шаршау тұтығуды күшейтуі мүмкін. Сөйлеудің дамуы сонымен қатар қол саусақтары – ұсақ моториканың дамуымен тығыз байланыста.
Мұнда пирамидка, кубик мозайкалардың көмегі мол. Тұтығатын балалардың сөйлеу тілінің дамуы осындай жүйелілікпен жүруі тиіс. Ол үшін заттардың немесе іс– әрекеттердің, көрнекілігі міндетті түрде қажет. Өйткені, балалар көз алдындағы заттарды атап, әрекеттерді айтып беруге қиналмайды. Қажетті сөзді таба алмай қиналған жағдайда сілтеу есімдіктерін қолданады. Мысалы, бұл, анау, сондай тағы да басқалар. Мұнда тұтығу байқалмайды. Көрнекілікті бірте – бірте азайта отырып, балалардың сөйлеуін күрделендіруге болады. Сөйтіп көрнекіліксіз – ақ контексті сөйлеуді қолдану қабілетін дамытуға болады. Тұтығатын балалардың өз бетімен байланыстырып сөйлеуінің даму жүйелері қарапайымнан күрделіліге қарай құрылуы тиіс.
Алғашқы сабақтардан бастап, балалар логопедтің сұрақтарына жай және қысқа сөз тіркестермен жауап береді. Ойыншықтың, түрлі заттардың геометриялық формалары, олардың үлкендігі, түсі, әр түрлі іс–әрекетері аталады. Одан соң балалар заттар мен орындалған іс – әрекеттің көрнекілігі бойынша кең таралған жай сөйлемдермен жауап береді. Мысалы, соңында балалар логопедтің қиын сұрақтарына жауап бере отырып, тұтықпай сөйлей алатын қабілетке ие болады. Мектепке дейінгі балалардың байланыстырып сөйлеу дамуының мұндай кезектілігі мен жүйелілігі баланың керекті сөздерін оңай және жылдам табуына, ойын құруына, мүдірмей сөйлеуіне жағдай туғызады.
Бұл жүйелілік принципі басқа да көптеген әдістерді пайдалана отырып сабақ жүргізгенде ескеріледі. Логопедиялық сабақтар «кабинеттегі тәрбие мен оқытудың бағдарламасымен және жалпы күн тәртібіндегі жағдайлармен байланысты болу керек». Жоғарыда айтылғандай, балалардың өз бетімен байланыстырып сөйлеуін дамыту үшін мынадай жағдайлар жасау қажет. Алдымен, көрнекілікті кеңінен пайдаланып, кейінірек оларды бірте – бірте азайтуға мүмкіндік беру және мектепке дейінгі нақты көрнекіліксіз – ақ ойын анық жеткізуге дағдыландыру қажет. Бұл үшін бейнелеу әрекеті кезінде қағаздан, картоннан және басқа материалдардан құрау, дайын қиындылардан аппликация жасау, саз балшық пен пластилинннен жасау, қарындашпен, бояумен сурет салуда балалар заттарды көреді, заттарды өз қолымен жасауға тырысады, белгілі бір жүйелілікпен әңгімелейді.
Сөйлеудің дамуы қол саусақтары ұсақ моториканың дамуымен тығыз байланысты. Мұнда пирамидка, кубик, мозайкалардың көмегі мол. Тұтықпаны болдырмау үшін баланы артикуляциялық аппараты бекімейінше төрт жасқа дейін дұрыс, таза сөйлеуге үйрету, дұрыс айтылмаған сөздерін дұрыстауға мән беру керек. Бұлай болмаса баланың ойлау қабілеті сөйлеу қабілетінен асып кетеді, нәтижесінде өз ойын айтуына, сөздік қоры мен грамматикалық әдістері жетіспейді. Соңында бала тұтыға бастауы мүмкін. Тұтықпаны жоюды тиімді ұйымдастыру үшін үйде тыныш жағдай жасау керек.
Ұзақ уақытқа дейін баланы қонаққа апаруға болмайды. Осы уақыт аралығында өзінен кіші, мінез – құлқы ұқсас балалармен ойнауы тиіс. Бала сөйлеуі дұрыс қалыптасса, жүйке жүйесінің тынығуына, демалуына мүмкіндік береді. Теледидардан балаға тек қана жас ерекшілігіне сай фильмдер мен бағдарламалар көрсетіп, оның ұзақ уақытқа созылмауы қажет. Сондай – ақ, ең маңызды нәрсе, сол қолымен жұмыс жасайтын баланы оң қолымен жұмыс жасауға мәжбүрлемей, таңдауды өз қалауына қалдыру керек. Тұтықпаны түзеткен соң, қайталанбас үшін соған сай шарттар мен режімді сақтап, қолайлы психологиялық жағдай туғызу керек.
Бекіту сұрақтары:
1) Сөйлеудің дамуы қол саусақтары ... тығыз байланысты
А) ірі моторикамен
В) ұсақ моториканың дамуымен
С) жалпы моторикамен
Д) дұрыс жауап жоқ
Е) барлығы дұрыс
2) Тұтықпаны болдырмау үшін баланы артикуляциялық аппараты бекімейінше нешежасқа дейін дұрыс?
А) бір
В)екі
С)үш
Д) төрт
Е)бес
3) ...– сөйлеу мүшелерінің бұлшық еттерінің тартылу салдарынан сөйлеудің ырғақтығының, жылдамдығының бұзылуы
А)дизартрия
В) тұтықпа
С) дислалия
Д)алалия
Е)ринолалия
4) жалпы сөйлеу де ... немесе ... болуы мүмкін
А) эвфониялық
В) диссонантты
С) а,в жауаптары дұрыс
Д) а,в жауаптары қате
Е) просодия немесе эмпатия
5)... – басқа адамды түсінудің ерекше тәсілі
А) эвфония
В) Эмпатия
С) диссонант
Д) Просодия
Е) дұрыс жауап жоқ
6) ... -бұл сөйлеудің ырғақты-интонациялық аспектілерінің биіктігі, дауыс ырғағының қаттылығы, дауыс тембрі, екпін күші сияқты жалпы атауы.
А) дұрыс жауап жоқ
В) Просодия
С) Эмпатия
Д) диссонант
Е) Эмпатия
7) ... дегеніміз — қарапайым сөйлеу тіліне жақын, еркін оқу
А) Мәнерлеп оқу
В) қарапайым сөйлеу тіліне жақын
С) Логопедиялық ырғақ
Д) диссонант
Е) дұрыс жауап жоқ
8) Логопедиялық ырғақтың теориялық негізін қалаушы?
А) Д.Б. Эльконин
В) Н.Ф.Бернштейн
С) Пак Дже Ву
Д) Барлығы дұрыс
Е) барлығы қате
9) ... дегеніміз — қарапайым сөйлеу тіліне жақын, еркін оқу.
А) Мәнерлеп оқу
В) қарапайым сөйлеу тіліне жақын
С) Логопедиялық ырғақ
Д) диссонант
Е) дұрыс жауап жоқ
10)... – сөз және музыкамен сәйкестікте қимыл-қозғалыс саласы
А) логопедиялық пауза
В) Логопедиялық ырғақ
С) тұтықпа
Д)просодия
Е) эмпатия
11) пирамидка, кубик мозайкалардың көмегі мол
А) тұтықпада
В) дизартрияда
С)дислалияда
Д)алалияда
Е) моторлы алалияда
12) қандай құралдардың көмегімен сөйлеу ағымдары реттеледі?
А) эмпатия
В) дизартрия
С)просодикалық
Д)диссонант
Е) Просодикалық және экстралингвистикалық
13) Қандай диагнозы бар балалармен логопедиялық ырғақты қолдану қажет?
А) Дизартриясы
В) алалиясы
С)дислалиясы
Д) бцс
Е) дұрыс жауап жоқ
14)... – мәнерлеп оқу құралы
А) Сөйлеу қарқыны
В) Сөйлеу ырғағы
С) Дауыс ырғағы
Д) Логопедиялық темп
Е) Тұтықпа
15) Қандай құралдардың көмегімен сөйлеу ағымдары реттеледі
А) просодикалық
В) дизартрия
С) Просодикалық және экстралингвистикалық
Д) эмпатия
Е) диссонант
Дәріс № 11: Су-Джок терапиясын педагогикалық және сөйлесу терапиясында қолдану.
Сағат саны: 1
Қарастырылатын сұрақтар:
1.Су джок терапиясы.
2.Мектепке дейінгі ұйымдарда Су-Джок терапиясын қолдану тиімділігі.
3.Су-Джок терапиясын балалардың тіл мүкістігін түзетуде қолдану.
4.Су-джок шарларын логопедиялық мақсатта пайдалану.
Дәріс тезисі: Балалардың денсаулығын сақтау және нығайту кез келген мектепке дейінгі мекеме қызметінің басым бағыты. Білім беру үдерісіне Денсаулық сақтау технологияларын енгізу балаларда оң эмоционалдық көңіл-күй қалыптастыруға, шаршағандықты азайтуға, олармен алдын алу жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді. Балабақшадағы емдеу-сауықтыру іс-шараларының спектрін мектепке дейінгі кіші жастағы балалардан бастап Су-Джок терапиясын енгізу есебінен кеңейтуге болады.
Су-Джок терапия әдісін жасаушы-корей профессоры, дәрігер Пак Дже Ву. Ол 30 жылдан астам уақыт осы әдісті әзірлеуге жұмсады.
Корей тілінен аударғанда "Су"-қылқалам, "Джок"-табан. Бұл әдіс адам денесінің әрбір мүшесіне қылқалам мен табанда орналасқан биоактивті нүктелер сәйкес келеді. Су-Джок-бұл бірінші кезекте өзіндікмассаж сонымен қатар , ол пайдалы, әрі өте қызықты, балаларға жағымды әсер етеді,
Біздің қол саусағымыз денеге ұқсас екенін байқадыңыз ба. Егер оны төмен түсірсе және саусақтар аздап ажыраса, үлкен саусақ-бас пен мойын; сұқ саусақ және кішкентай саусақ-қолдар; атаусыз және ортаңғы -аяқтар. Білекті екі бөлікке бөлетін сызық омыртқаға сәйкес келеді. Сонымен қатар, кішкентай саусақ жүрек жұмысына жауап береді; атаусыз-бауыр; ортаңғы саусақ-ішек; сұқ саусақ-асқазан, ал үлкен саусақ біздің басымыздың жұмысына жауап береді деп саналады.
Біз өз денсаулығымызды нығайту өз қолымызда . және оның бірі ол су джок доптарын пайдалану.
Су джок доптары ішінде металлдан жасалған екі сақинасы бар, сүйкімді үшкір қырлары бар екі жарты шардан тұратын доп.
Су-Джок терапиясының артықшылықтары.
1. Қолдану оңай. Балалар өз бетінше, ересектердің бақылауымен массаж жасайды. 2. Қолдануға қарсы көрсетілімдері жоқ.
3. Пайдалану қауіпсіздігі. Су-Джок терапиясын дұрыс қолданбаған жағдайда, ол ешқашан зиян келтірмейді, ол тиімсіз болады.
4. Жан-жақтылығы. Су-Джок терапиясын өз жұмысында педагогтар мен ата-аналар үйде пайдалана алады.