ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 134
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
- оқушыларда патриоттық сезім қалыптастырып, ұрпақтар жалғастығының сақталуын жүзеге асырады;
- оқушылар мен оқытушылар денсаулығын сақтауға және қалпына келтіруге мүмкіндік береді;
- мұғалім тұлғасына баса мән береді, өйткені мұғалім тұлғасы таным процесіндегі негізгі кілт.
Бір ескеретін нәрсе – релаксацияны қолданған кезде өтіп жатқан оқу материалыңызды оқушыларыңыздың санасына сіңіруді мақсат тұтпау.Релаксация оқушыларды миға салмақ түсіретін жұмыстардан азат ету керек.
Релаксация- оқытуда тыңдаушының да, оқытушының да денсаулығын сақтандыра отырып білім беру технологиясы.
Релаксацияның түрлері өте көп: қимыл-қозғалыстар,ойындар,ән айту т.б. Мұғалім өз шеберлігіне байланысты бұдан басқа да жаңа,тың нәрселерді ойлап табуға болады.
Құм терапиясының маңызы: Бала өзін жайлы, қорғалған күйде сезініп, шығармашылық белсенділік танытатын табиғи стимулдық орта қалыптастырады және танымдық, психикалық процестерді дамытады ол түйсік (форманы, түсті, тұтас түйсік), есті, зейінді, қиялды, кеңістік түсінікті, тактильді-кинестетикалық сезімділік пен қолдардың ұсақ моторикасын дамиды.
Құм терапиясы - бұл кішкентай ойыншықтар жиынтығы (ойыншықтың ұзындығы 8 см-ден аспауы керек), табиғи қоқыс материалдары (малтатастар, бұтақтар, конустар, түймелер және т.б.), қорап құмы, аз мөлшердегі судың көмегімен сіздің ішкі әлеміңізді білудің ерекше мүмкіндігі. . Егер бала нашар сөйлесе және ересек адамға оның басынан өткен оқиғалар туралы айта алмаса, онда мұндай құм ойындарында бәрі мүмкін болады.
Жағдайды ойнай отырып, бала ашылады, ал ештеңе болмайтын бетінде ертегілердің кейіпкерлері пайда болады, табиғат суреттері, билер нөмірлер мен әріптер, ал ересектер баланың көңіл-күйін дәл қазіргі кезде көруге мүмкіндік алады және құммен емдеу кезінде бұл құм бетінде көрінетініне сенімді болады. Құм терапиясы қиялды, креативтілікті, қиялды ойлауды, ұсақ моториканы дамытады
Құм терапиясының мақсаты: Балалардың құм терапиясында қиял, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік – логикалық ойлауды, көрнекі іс-әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Құм терапиясы арқылы баланың қандай құзіреттіліктері дамиды:
-
Шығармашылық -
Танымдық -
Интеллектуалдық қарым –қатынас -
Құм терапиясын қолданудың әдіс — тәсілдері:
-
Әңгімелесу -
Түрлі – түсті құммен сурет салу -
Танымдық ойындар -
Коммуникативтік ойындар -
Пікірталастар
Құм терапиясы негізгі принциптері.
Шығармашылық белсенділікті таныта отырып, бала өзін ыңғайлы әрі қорғалған күйде сезініп табиғи ынталандыратын орта жасау.
Абстрактылы нышандар әріптердің сандық тиімді және осы принциптің жүзеге асырылуы болып жатқан оқиғаға баланың жеке қызығушылығымен іс-әрекетіне оң мотивацияны қалыптастыруға және күшейтуге мүмкіндік береді.
Ертегі ойындарының кейіпкерлерімен бірге әртүрлі жағдаяттарды ойнау шынайы бірге тұру.
«Құм терапиясы» принципі аналитикалық терапияның негізін салушы Карл Густав Юнгпен ұсынылған. Мүмкін ұлы Юнгке адамның құммен «әлектенуінің» қажеттілігі, оның құрылысы осы идеяны ұсынуға себепші болған шығар. Себебі көптеген психологтар жекелеген құм түйіршіктерінде жеке тұлғаның нышандық айқындамасын, ал құм массасында – жаһандағы Өмірді көреді.
Құм – миллион жыл бұрын пайда болған. Ол бүкіл әлем бойы жайылған. Құм – өте ұсақ ақ түсті, сары, қоңыр, сұр және қызғылт түсті болады. Құм бала үшін магнит сияқты өзіне тартымды зат. Бала құмды не екенің сезінгенше қолдары сарай, қоршау т.б. жасай бастайды. Ал оған ойыншықтар, кішігірім фигураларды қосса, онда баламен түрлі ертегілерді драмалау, ойын процесіне кіреді.
Бала құм терапиясында тек қана қиял, көрнекі – бейнелік ойлауды, сөздік – логикалық ойлауды, көрнекі іс-әрекеттік ойлауды, шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауды дамыта отыра процесс барысында бала өзінің ішкі қобалжуларын ішкі сезімдерін сыртқа ойын барысында фигураларды таңдау барысында толығымен өз назарын салады. Бала ойын барысында өзінің терең эмоционалдық қобалжуларын айта алады.
Құм терапиясының маңыздылығы:
Сөзбен айтып жеткізе алмайтын ойлаумен қобалжуларды сыртқа шығаруға көмектеседі.
Іште туындаған қиын жағдайларды, шығармашылық потенциалдарын босатады.
Құм терапиясы 3 жастан бастап әр жастағы адамдармен өткізіледі. Кейбір адамдар бұл әдісті психоанализге әкеледі деп ойлайды, бірақ біздің тәжірибе терапияның еркін әдісі екенің көрсетеді. Юнгтің оқушыларымен бірнеше жолдармен тәжірибе жинақталған, нәтижесінде олар қолайлы мінездемелерін барынын қорытындысын келді. Мысалы осыған көгілдір түсті құмзар жатады, онда бала мен ересек бірлесе ойнайды. Ойында ойыншықтар қолданылады. Керекті пішіндердің тізімі бар.
Оларға:
-
ағаштар -
өсімдіктер -
Табиғи заттар, (тірі және өлі табиғат) -
пластикалық немесе ағаш қиқымдары мен әртүрлі пішіндер заттар.
Құммен емдеу әдістері мен формалары:
Диагностикалық
Зерттеу, практика, үлестірме материалдармен жұмыс, эксперимент элементтері, бақылау;
Түзету;
Көрнекі әдістер (презентациялар, ойыншықтарды көрсету, суреттер, суреттер, модельдеу);
Ойын белсенділігі; (ойын жағдайлары, драматизация, театрализация элементтері);
Ауызша әдіс-тәсілдер, әңгімелер, мұғалімнің әңгімесі, әдеби шығармаларды оқу (өлең, ертегілер).
Балалармен тәжірибе көрсеткендей, құм терапиясын қолдану оң нәтиже береді:
Балалар өзін сәтті сезінеді;
Балалар өз эмоцияларын зиянсыз түрде жеткізуді үйренді;
Балалар ұжымда оңайырақ бейімделеді, құрдастарымен және ересектермен балалар арасындағы эмоционалды байланыс жақсарды;
Қорқыныш пен шиеленіс жоғалады. Теріс эмоциялардың көрінісі төмендеді (ашу, ашу, реніш);
Құм терапиясын ұйымдастырудың жалпы шарттары Үлкен су өткізбейтін қорап құмсалғыш ретінде қолданылады. Оның дәстүрлі өлшемі - 50х70х8 см, (мұнда 50x70 - алаңның өлшемі, ал 8 - тереңдік). Құмсалғыштың бұл мөлшері көрнекі қабылдау өрісінің көлеміне сәйкес келеді деп саналады. Құмсалғыштың дәстүрлі мөлшері жеке жұмыстарға арналған. Топтық жұмыс үшін өлшемі 100х140х8 см құмсалғышты қолдану ыңғайлы.
Ертегі терапиясы.
Бұл тұлғаның сөйлеуін дамыту, сананы кеңейту және сыртқы әлемді бейнелеу арқылы өзара әрекеттесуді жақсарту үшін қолданылатын әдіс. Ертегі терапиясын қолдану бұл соңғы 10 жылда логопедтер, психологтар мен тәрбиешілер белсенді түрде дамытқан және ақыл-ой кемістігі бар балаларды жұмыста қолданылатын ең көне әдістердің бірі.
Ертегі терапиясы арқылы сенімсіз, агресивті, қорқынышы басым балалармен жұмыс істеуге болады, олармен: ұят, өтірік, кінәні сезіну және т.б. қиындықтарда қолданылады. Сонымен қатар, ертегі терапия үдерісі балаға өз қиындықтарын түсінуге, талқылауға және де сол қиындықтарды шешудің түрлі жолдарын көруге мүмкіндік береді. Ертегі терапиясын мектеп жасына дейінгі балаларға қолдану барлық уақытта оларға мерекелік көңіл-күй сыйлайды. Егер де ертегіні өте жоғары деңгейде ұйымдастыра білсе, кейбір қиын мәселелерге қатысты жүргізілетін терапиялық жұмыстар да өзінің көмегін тигізеді. Ертегі терапиясын қолдану арқылы баланың креативті ойлауын дамытудың маңызы зор.Креативтік ойлау балалардың ертегідегі проблемаларды шешу дағдыларына ықпал ете отырып, нұсқаларды зерделеп, ертегі мазмұнын сындарлы, әрі креативті етіп құрастыруына мүмкіндік береді. Креативтілік ағылшынның «Creativity» сөзінен аударғанда шығармашылық деген мағынаны береді. Креативтілік – жаңаны құрумен байланысты әрекет нәтижесі, шығармашылық өнім. Ертегі терапиясының негізігі міндеті- ертегі формасы аясында ең тиімді психологиялық
технологияларды синтездеу; әртүрлі психотерапиялық әдістерді бір ертегі жүйесінде біріктіру және бейімдеу. Ертегі баланы кейіпкерлерді түсінуге шақырады, нәтижесінде оның адамдар, қоршаған әлем заттары мен құбылыстары туралы жаңа идеялары, жаңа эмоционалды тәжірбиесі пайда болады.Ертегі барысындағы ойындардың көмегімен әр балаға көптеген жағдайлардан өтуге көмектесе аламыз. Мектеп жасына дейінгі балалардың креативтік ойлауын дамыту үшін «Коммуникация» білім беру саласындағы «Көркем әдебиет», «Сөйлеуді дамыту»оқу қызметтері негізінде, күннің екінші жартысында т.б. жүзеге асыруға мүмкіндік мол. Ертегі терапиясы барысында балалар достықтың үлкен үлгісін көріп, оған көмек қолын созуға ұмтылады, достықты насихаттайды. Ертегі терапиясының дамуына, эмоциясын реттеуде маңызды екендігін З.Фрейд, Э.Эриксон, Э.Фромм, А.Маслоу, Э.Гидденс, М.Вебер, Г.Зиммель, К.Роджерс, В.И.Лубовский, Н.М.Назарова, В.В.Егорычев, В.Г.Петрова, М.Н.Перова, Е.А.Стребелевой, Е.Васина, А.Барыбина, Т.Д.Зинченков, қазақстандық ғалымдар С.М.Жақыпов, Ә.Алдамұратов, Х.Т.Шерьязданова, А.Құдиярова, т.б. ғалымдар өз еңбектерінде қарастырған. Т.Д. Зинкевич-Евстигнеева ертегі терапиясын төмендегідей түсіндіреді:
- емдеу (психотерапиялық болып табылатын баланың ішкі білімін ашу);
- мағына іздеу үдерісі (әлем туралы білімнің мағынасын ашу);
- шынайы өмірдегі және ертегідегі оқиғалар мен тәртіптердің арасындағы байланыстың білімі;
- мәселелік оқиғаларды объективтілеу;
- баланы тәрбиелеу және оған білім беру.
Ертегі терапиясының бір ұтымдылығы – бала тілімен жеткізілуінде, баланың ой ауқымына тән оқиғалар дәрежесінде ситуация құруында. Бала ертегі тыңдау арқылы өзін-өзі емдеп, түрлі шығармашылық қабілетінің ашылуына мүмкіндік алады. Барлық ертегілерде басты кейіпкердің еркін өмірге қол жеткізуі, Отанының тәуелсіз дамуы басты мұрат ретінде бағаланса, ертегі арқылы балақайлар өздік кеңістік пен еркіндік ұғымын түйсінеді. Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс жасағанда ертегі тераписяның мынандай түрлері қолданылады.
Көркем ертегілер. Көркем ертегілерге халықтың сан ғасырлар бойы жиналған даналығы мен авторлық әңгімелермен жинақталып шыққан ертегілер жатады. Көркем ертегілерде дидактикалық, психокоррекциялық, психотерапиялық және медитация аспектілері бар.
Дидактикалық ертегілер. Дидактикалық ертегілер белгілі бір білімнің маңыздылығын аша алады. Дидактикалық ертегілер балаларлың ой өрісін жақсы дамытады. Көбінесе дидактикалық ертегілерде көптеген көрнекіліктер қолданылады.
Психокоррекциялық ертегілер. Баланың мінез-құлқына жұмсақ әсер ету үшін жасалынады. Мұнда көбіне баланың жағымсыз мінез-құлықтары жағымды жаққа ауыса түседі.
Медиативті ертегілер. Қиялдағы жағымды тәжірбиені жинақтау, психоэмоционалды стрессті жеңілдету үшін жасалады. Медитациялық ертегілер арнайы музыкамен айтылады.
Бүгінгі күні психологтар, педагогтар мен логопедтер ертегілермен жұмыс істеудің алуан түрлі тәсілдерін жасады.
-талдау
-пікірталас
-қуыршақ жасау
-сахналау
-сурет салу және т.б
Ертегідегі тәсілдер мүмкіндігі шектеулі жандардың жоғарғы дене белсендіктері, жүйке процестерінің икемділігі мен қозғалтқыштығын арттыруға, моториканы және қимылдарды үйлестіруді дамытуға, физикалық және психикалық стресті жеңілдетуге бағытталған. Ертегі айту баланың психикасына жағымды ықпал етуге әсер етеді.
Ертегімен жұмыс жасау барысында мынадай әдістерді қолданған жөн:
1. Ертегіні талдау. Мақсаты – арбір оқиғаны, әрбір кейіпкерді, әрбір бейнеленген сюжетті түсіне отырып шыққан қорытындыны ұғыну. Баладан көбінесе өз ойын сұрап отырған жөн.
2. Ертегіні әңгімелеу. Бұл әдіс баланың елестете алу қабілетін, қиялын дамытады. Балаға бұл ертегіні қатысқан немесе қатыспаған кейәпкердің атынан баяндап беруді ұсынуға болады.
3. Ертегіні қайта жазу немесе толықтыру. Ертегінің мазмұны немесе оқиғаның шиеленісуі, аяқталуы ұнамаған кезде қолданылатын әдіс. Ертегіні қайта жазып немесе кейіпкерлерін өзгертіп бала өзінің бойындағы өзгерістерді көрсетіп, шешімін таппай жүрген жағдайларды шешіп, өз ішіндегі толғаныстардан босай алады.
4. Қуыршақтар арқылы ертегіні сахналау. Бұл баланың қимыл – қозғалыстарын неғұрлым шынайы етіп, қуыршақтың мінез – құлқын да шынайы сомдай алуына көмектеседі. Қуыршақтармен жұмыс жасау арқылы бала өз бойындағы өзгерістер мен эмоцияларды жағдайларға байланысты көзрсете алмайтын жақтарын көрсетуге мүмкіндік алады.
5. Ертегіні құрастыру. Кез – келген қиял – ғажайып ертегілерде мазмұнның даму заңдылықтары бар. Басты кейіпкер бір отбасында дүниеге келіп, қиындықтарға тап болып, ол кедергілерді жеңеді және үйіне оралады. Сонымен, ертегі барысында кейіпкердің өмірі ғана сипатталмай, жеке тұлғаның қалыптасу кезеңі айтылады.