Файл: 1билет Басару, менеджмент, заманауи менеджмент, білім берудегі менеджмент, педагогикалы менеджмент ымдарына сипаттама берііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.04.2024
Просмотров: 141
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
менеджерлерін дайындаудың моделі жасалған.
Әлемдік менеджмент теориясы мен тәжірибесін талдағанда көрінетіні, классикалық менеджменттің біздің отандық басқару теориясынан ерекшеленетіні – менеджердің тұлғасына мән беретіндігі, оның ұйымның мақсатын жүзеге асыру үшін барлық адамдардың басын қоса алатын және соған арнайы кәсіби білімі бар екендігі. Менеджмент саласындағы білім беру, базалық басқару ақпаратын беруге және аналитикалық, іскерлік пен тіл табысу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.
ҚР білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында: «Қазақстан Республикасы Білім беру жүйесінің әлсіз жақтарының бірі – білім берудегі менеджменттің нашар дамуы» – деп көрсетілген. Сондықтан, білім беру менеджментін жетілдіру үшін келесі міндеттер қойылады, біріншіден, білім беру жүйесіндегі менеджментті жетілдіру, соның ішінде корпорациялық басқару принциптерін енгізу, білім беруде мемлекеттік-жеке меншік серіктестік жүйесін құру; екіншіден,білім беруді дамытуда мониторинг жүйесін, сонымен бірге халықаралық талаптарды ескере отырып, ұлттық білім беру статистикасын жетілдіру.
Көптеген отандық және шетелдік зерттеушілердің айтуы бойынша, басқару шын мәнінде тек техникалық өндірістік процестер саласында ғана емес, сонымен қатар күрделі әлеуметтік жүйеде, соның ішінде педагогикада аса қажет.
ХХ ғасырда мекемені, ұжымды басқарудың тиімді әдістері зерттеле бастады. 1991 жылы ғалымдар К.П.Вазина, Ю.Н.Петрова, Қ.Д.Белиловскийдің еңбектерінде «педагогикалық менеджмент» термині пайдаланып, ғылымға енгізілді.
Педагогикалық
менеджмент – бұл қағидалардың, әдістердің, ұйымдастырылған формалардың, технологиялық әдіс жинақтарының қызметін көтеруге және дамытуға бағытталған педагогикалық жүйелерді басқару.
Білім беру процесінің астарында оны құраушы 3 процесс бар: оқу- тәрбиелік, оқу-танымдық және өзіндік білім алу процестері.
Педагогикалық менеджмент тұрғысынан алғанда кез келген оқытушы оқу-танымдық процесінің менеджері болады (оларды басқару субъектісі ретінде), ал орта білім беру мекемелерінің жетекшісі – жалпы алғанда оқу- тәрби процесінің менеджері (осы процесті басқаратын субъект ретінде).
Педагогикалық менеджмент – тиімділікті арттыруға бағытталған білім процесін басқарудың технологиялық тәсілдері, ұйымдық формасы, әдісі, қағидаларының кешені.
Басқарушылық біліктілік – тәжірибе, білім, қабілет және басқарушылық бейімі, басшылық жұмысына дайындығының көрсеткіші және басшы ретінде негізделген басқару шешімін қабылдай алу қабілеті.
Білім беру ұйымы басшысының басқару біліктілігі – теориялық және тәжірибелік білімінің деңгейі және қабілеті, кәсіби маңызды сапасы мен қабілеттілігі, оған өзінің мамандануы шеңберінде шектеліп қалуына жол бермейтін, кәсіби жағдайлардан жол табуға мүмкіндік береді, басқарудың тиімді шешімдерін қабылдауға қажетті әлеуметтік және кәсіби жылдамдығын қамтамасыз етеді, өзгерістер мен өз білімін жаңартуға дайындығын көрсетеді.
Педагогикалық менеджметтің (білім беру процесін басқарудың теориясы, әдістемесі және технологиясы) өзіндік ерекшелігі және өзіне ғана тән заңдылықтары бар. Бұл
ерекшелік ең алдымен өзіндік құралынан, қажеттілігінен, қаруынан және менеджер еңбегінің нәтижесінен көрінеді.
Менеджер еңбегінің құралы – білім беру процесіндегі басқарылатын субъектінің қызметі болып табылады. Еңбек қажеттілігі – ақпарат. Еңбек қаруы – сөз, тіл, сөйлеу. Оқу-танымдық процесі менеджерінің еңбегінің нәтижесі – оқушылардың білім алу, тәрбиелену және даму дәрежелері болып табылады.
Ғалым Л.Л.Крившенконың зерттеуіне сүйенсек, педагогикалық менеджмент – білім беру мен оқу-тәрбие процесін басқарудың принциптері, әдістері, ұйымдастырушылық формалары мен технологиялық тәсілдер кешені.
Зерттеу тәжірибелері көрсеткендей орта білім беру мекемелерінде білім беруді басқару сапасының төмен болу себебі – жүйеге немқұрайлықпен қарау. Ол осы жүйедегі бір-бірімен байланысты субъектілердің арасында қарама- қайшылық туғызады. Педагогикалық менеджмент тұрғысынан осы орта білім беру мекемелері жетекшілері мен педагогтерінің қызметі оқу-тәрбие, оқу- танымдық процесінің менеджері ретінде осы немқұрайлық пен шығармашылық арасындағы қарама-қайшылықты шешу болып табылады.
Орта білім беру мекемелеріндегі оқушылардың оқу-танымдық процестерін оқытушымен басқару проблемасын жақсартудың бірден-бір шарты
– олардың жете білушілігі мен оқытушыға лайықты кәсіби шеберліктермен қамтамасыз ету. Менеджмент субъектісі ретінде оқытушының жете білушілігі оның кәсіби функцияларын орындауға даярлығы, әлеуметтік құрылымдармен үйлесімді бірлікте болуымен және оның психологиялық-педагогикалық дайындығымен сипатталады.
Педагогикалық менеджмент – тиімділікті арттыруға бағытталған білім процесін басқарудың технологиялық
тәсілдері, ұйымдық формасы, әдісі, қағидаларының кешені.
Басқарушылық біліктілік – тәжірибе, білім, қабілеті және басқарушылық бейімі, қоспалары, басшылық жұмысына дайындығының көрсеткіші және басшы ретінде негізделген басқару шешімін қабылдай алу қабілеті.
Білім беру ұйымы басшысының басқару біліктілігі – теориялық және тәжірибелік білімінің деңгейі және қабілеті, кәсіби маңызды сапасы мен қабілеттілігі, оған өзінің мамандануы шеңберінде шектеліп қалуына жол бермейтін, кәсіби жағдайлардан жол табуға мүмкіндік береді, басқарудың тиімді шешімдерін қабылдауға қажетті әлеуметтік және кәсіби жылдамдығын қамтамасыз етеді, өзгерістер мен өз білімін жаңартуға дайындығын көрсетеді.
Педагогикалық менеджметтің (білім беру процесін басқарудың теориясы, әдістемесі және технологиясы) өзіндік ерекшелігі және өзіне ғана тән заңдылықтары бар. Бұл ерекшелік ең алдымен өзіндік құралынан, қажеттілігінен, қаруынан және менеджер еңбегінің нәтижесінен көрінеді.
Менеджер еңбегінің құралы – білім беру процесіндегі басқарылатын субъектінің қызметі болып табылады. Еңбек қажеттілігі – ақпарат. Еңбек қаруы – сөз, тіл, сөйлеу. Оқу-танымдық процесі менеджерінің еңбегінің нәтижесі – оқушылардың білім алу, тәрбиелену және даму дәрежелері болып табылады.
Тұтас педагогикалық ұжымның және әрбір мұғалімнің кәсіби даму жетістігінің диагностикасы. Мұғалімдердің педагогикалық портфолиосын қалыптастыру аттестацияға дайындау шарты ретінде. Аттестацияны рәсімдеу, қазіргі кездегі талаптар. Кез келген мемлекеттің өркендеуі оның білім беру саласының жағдайына негізделеді, ал білім беру процесіндегі маңызды тұлға – ұстаз. Мұғалімнің негізгі міндеттерінің бірі – өскелең ұрпақты
қазіргі ғылыми білімдермен қаруландыру, өзін-өзі дамытатын шығармашыл тұлға ретінде қалыптастыру. Осындай жауапты міндеттерді сапалы деңгейде атқару үшін, әр мұғалім өзінің білімін жетілдіріп отыруы үшін портфолионың атқаратын рөлі зор.
Портфолионыңнегізгімақсаты– мұғалімнің кәсіби өсуінің мониторингін қамтамасыз ету, кәсіби маңызды жетістіктерін талдау және ұсыну.
Мұғалім портфолиосын құрастырудың негізгі прнинциптері: жүйелілік; ұсынылған мәліметтердің дәлдігі мен толықтылығы; ақпараттың объективтілігі; және т.б.
Портфолио іс-әрекеттің барлық түрлерінде (оқыту, тәрбиелеу, шығармашылық, өз бетінше білім алу) мұғалімнің жеткен жетістіктерін есепке алуға мүмкіндік береді. Мұғалім портфолиосы жинақтау папкасында (файлдарымен бірге) безендіріледі. Портфолиоға енгізілген әрбір материалға мерзімі қойылуы қажет. Портфолионың құрылымы мұғалім өз алдына қойған немесе әдістемелік бірлестік төрайымы бекіткен нақты міндеттердің тұрады.
Портфолио аталмыш білім беру мекемесінде барлық жұмыс мерзімінде директор орынбасарларының бірінің үздіксіз қатыстырылуымен педагог тарапынан жинақталады. Портфолио материалдарын қосымша ретіндде педагогтың жеке жұмысына енгізіп қоюға болады. Жұмыс орнын ауыстырғанда
Әлемдік менеджмент теориясы мен тәжірибесін талдағанда көрінетіні, классикалық менеджменттің біздің отандық басқару теориясынан ерекшеленетіні – менеджердің тұлғасына мән беретіндігі, оның ұйымның мақсатын жүзеге асыру үшін барлық адамдардың басын қоса алатын және соған арнайы кәсіби білімі бар екендігі. Менеджмент саласындағы білім беру, базалық басқару ақпаратын беруге және аналитикалық, іскерлік пен тіл табысу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.
ҚР білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында: «Қазақстан Республикасы Білім беру жүйесінің әлсіз жақтарының бірі – білім берудегі менеджменттің нашар дамуы» – деп көрсетілген. Сондықтан, білім беру менеджментін жетілдіру үшін келесі міндеттер қойылады, біріншіден, білім беру жүйесіндегі менеджментті жетілдіру, соның ішінде корпорациялық басқару принциптерін енгізу, білім беруде мемлекеттік-жеке меншік серіктестік жүйесін құру; екіншіден,білім беруді дамытуда мониторинг жүйесін, сонымен бірге халықаралық талаптарды ескере отырып, ұлттық білім беру статистикасын жетілдіру.
Көптеген отандық және шетелдік зерттеушілердің айтуы бойынша, басқару шын мәнінде тек техникалық өндірістік процестер саласында ғана емес, сонымен қатар күрделі әлеуметтік жүйеде, соның ішінде педагогикада аса қажет.
ХХ ғасырда мекемені, ұжымды басқарудың тиімді әдістері зерттеле бастады. 1991 жылы ғалымдар К.П.Вазина, Ю.Н.Петрова, Қ.Д.Белиловскийдің еңбектерінде «педагогикалық менеджмент» термині пайдаланып, ғылымға енгізілді.
Педагогикалық
менеджмент – бұл қағидалардың, әдістердің, ұйымдастырылған формалардың, технологиялық әдіс жинақтарының қызметін көтеруге және дамытуға бағытталған педагогикалық жүйелерді басқару.
Білім беру процесінің астарында оны құраушы 3 процесс бар: оқу- тәрбиелік, оқу-танымдық және өзіндік білім алу процестері.
Педагогикалық менеджмент тұрғысынан алғанда кез келген оқытушы оқу-танымдық процесінің менеджері болады (оларды басқару субъектісі ретінде), ал орта білім беру мекемелерінің жетекшісі – жалпы алғанда оқу- тәрби процесінің менеджері (осы процесті басқаратын субъект ретінде).
Педагогикалық менеджмент – тиімділікті арттыруға бағытталған білім процесін басқарудың технологиялық тәсілдері, ұйымдық формасы, әдісі, қағидаларының кешені.
Басқарушылық біліктілік – тәжірибе, білім, қабілет және басқарушылық бейімі, басшылық жұмысына дайындығының көрсеткіші және басшы ретінде негізделген басқару шешімін қабылдай алу қабілеті.
Білім беру ұйымы басшысының басқару біліктілігі – теориялық және тәжірибелік білімінің деңгейі және қабілеті, кәсіби маңызды сапасы мен қабілеттілігі, оған өзінің мамандануы шеңберінде шектеліп қалуына жол бермейтін, кәсіби жағдайлардан жол табуға мүмкіндік береді, басқарудың тиімді шешімдерін қабылдауға қажетті әлеуметтік және кәсіби жылдамдығын қамтамасыз етеді, өзгерістер мен өз білімін жаңартуға дайындығын көрсетеді.
Педагогикалық менеджметтің (білім беру процесін басқарудың теориясы, әдістемесі және технологиясы) өзіндік ерекшелігі және өзіне ғана тән заңдылықтары бар. Бұл
ерекшелік ең алдымен өзіндік құралынан, қажеттілігінен, қаруынан және менеджер еңбегінің нәтижесінен көрінеді.
Менеджер еңбегінің құралы – білім беру процесіндегі басқарылатын субъектінің қызметі болып табылады. Еңбек қажеттілігі – ақпарат. Еңбек қаруы – сөз, тіл, сөйлеу. Оқу-танымдық процесі менеджерінің еңбегінің нәтижесі – оқушылардың білім алу, тәрбиелену және даму дәрежелері болып табылады.
Ғалым Л.Л.Крившенконың зерттеуіне сүйенсек, педагогикалық менеджмент – білім беру мен оқу-тәрбие процесін басқарудың принциптері, әдістері, ұйымдастырушылық формалары мен технологиялық тәсілдер кешені.
Зерттеу тәжірибелері көрсеткендей орта білім беру мекемелерінде білім беруді басқару сапасының төмен болу себебі – жүйеге немқұрайлықпен қарау. Ол осы жүйедегі бір-бірімен байланысты субъектілердің арасында қарама- қайшылық туғызады. Педагогикалық менеджмент тұрғысынан осы орта білім беру мекемелері жетекшілері мен педагогтерінің қызметі оқу-тәрбие, оқу- танымдық процесінің менеджері ретінде осы немқұрайлық пен шығармашылық арасындағы қарама-қайшылықты шешу болып табылады.
Орта білім беру мекемелеріндегі оқушылардың оқу-танымдық процестерін оқытушымен басқару проблемасын жақсартудың бірден-бір шарты
– олардың жете білушілігі мен оқытушыға лайықты кәсіби шеберліктермен қамтамасыз ету. Менеджмент субъектісі ретінде оқытушының жете білушілігі оның кәсіби функцияларын орындауға даярлығы, әлеуметтік құрылымдармен үйлесімді бірлікте болуымен және оның психологиялық-педагогикалық дайындығымен сипатталады.
Педагогикалық менеджмент – тиімділікті арттыруға бағытталған білім процесін басқарудың технологиялық
тәсілдері, ұйымдық формасы, әдісі, қағидаларының кешені.
Басқарушылық біліктілік – тәжірибе, білім, қабілеті және басқарушылық бейімі, қоспалары, басшылық жұмысына дайындығының көрсеткіші және басшы ретінде негізделген басқару шешімін қабылдай алу қабілеті.
Білім беру ұйымы басшысының басқару біліктілігі – теориялық және тәжірибелік білімінің деңгейі және қабілеті, кәсіби маңызды сапасы мен қабілеттілігі, оған өзінің мамандануы шеңберінде шектеліп қалуына жол бермейтін, кәсіби жағдайлардан жол табуға мүмкіндік береді, басқарудың тиімді шешімдерін қабылдауға қажетті әлеуметтік және кәсіби жылдамдығын қамтамасыз етеді, өзгерістер мен өз білімін жаңартуға дайындығын көрсетеді.
Педагогикалық менеджметтің (білім беру процесін басқарудың теориясы, әдістемесі және технологиясы) өзіндік ерекшелігі және өзіне ғана тән заңдылықтары бар. Бұл ерекшелік ең алдымен өзіндік құралынан, қажеттілігінен, қаруынан және менеджер еңбегінің нәтижесінен көрінеді.
Менеджер еңбегінің құралы – білім беру процесіндегі басқарылатын субъектінің қызметі болып табылады. Еңбек қажеттілігі – ақпарат. Еңбек қаруы – сөз, тіл, сөйлеу. Оқу-танымдық процесі менеджерінің еңбегінің нәтижесі – оқушылардың білім алу, тәрбиелену және даму дәрежелері болып табылады.
Сурет-4. Педагогикалық менеджменттің мәні
Тұтас педагогикалық ұжымның және әрбір мұғалімнің кәсіби даму жетістігінің диагностикасы. Мұғалімдердің педагогикалық портфолиосын қалыптастыру аттестацияға дайындау шарты ретінде. Аттестацияны рәсімдеу, қазіргі кездегі талаптар. Кез келген мемлекеттің өркендеуі оның білім беру саласының жағдайына негізделеді, ал білім беру процесіндегі маңызды тұлға – ұстаз. Мұғалімнің негізгі міндеттерінің бірі – өскелең ұрпақты
қазіргі ғылыми білімдермен қаруландыру, өзін-өзі дамытатын шығармашыл тұлға ретінде қалыптастыру. Осындай жауапты міндеттерді сапалы деңгейде атқару үшін, әр мұғалім өзінің білімін жетілдіріп отыруы үшін портфолионың атқаратын рөлі зор.
Портфолионыңнегізгімақсаты– мұғалімнің кәсіби өсуінің мониторингін қамтамасыз ету, кәсіби маңызды жетістіктерін талдау және ұсыну.
Мұғалім портфолиосын құрастырудың негізгі прнинциптері: жүйелілік; ұсынылған мәліметтердің дәлдігі мен толықтылығы; ақпараттың объективтілігі; және т.б.
Портфолио іс-әрекеттің барлық түрлерінде (оқыту, тәрбиелеу, шығармашылық, өз бетінше білім алу) мұғалімнің жеткен жетістіктерін есепке алуға мүмкіндік береді. Мұғалім портфолиосы жинақтау папкасында (файлдарымен бірге) безендіріледі. Портфолиоға енгізілген әрбір материалға мерзімі қойылуы қажет. Портфолионың құрылымы мұғалім өз алдына қойған немесе әдістемелік бірлестік төрайымы бекіткен нақты міндеттердің тұрады.
Портфолио аталмыш білім беру мекемесінде барлық жұмыс мерзімінде директор орынбасарларының бірінің үздіксіз қатыстырылуымен педагог тарапынан жинақталады. Портфолио материалдарын қосымша ретіндде педагогтың жеке жұмысына енгізіп қоюға болады. Жұмыс орнын ауыстырғанда