Файл: Аымды баылаудаы емтихан сратарыны бадарламасы 1 дегей.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 19.10.2024
Просмотров: 68
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
возникновению таких способов действия, которые ни один из участников ранее не демонстрировал в ходе индивидуальной работы. В том же случае, когда в группы объединяются дети, которые изначально демонстрируют одинаковые стратегии решения задач, в ходе взаимодействия они просто воспроизводят исходные формы действия, что не позволяет им по новому раскрывать содержание решаемой задачи. Помимо этого, авторы также отмечают роль вербальной коммуникации, которая разворачивается между напарниками в ходе совместного решения задач, указывая, что именно за счет общения участникам удается координировать различные точки зрения на объект действия (см., например, [200, 207]). Именно в ходе координации различных точек зрения, согласно исследованиям Дойза, участникам групповой работы удается вырабатывать наиболее содержательные, систематичные и структурированные суждения (см., например, [188, 189]). При этом важным условием организации взаимодействий участников, в результате которого становится возможным возникновение процессов обмена мнениями и их координация, является невозможность самостоятельного решения задачи одним из участников. Автор специально указывает, что в противном случае могут возникать ситуации, при которых групповая работа начинает 29 восприниматься детьми как игра или развлечение, что, в конечном итоге, мешает их деятельности. Дуаз и Муни специально указывают, что в процессе взаимодействия детей между собой не должно происходить «навязывания» точки зрения одного ребенка другому. Эффективность групповой работы в такой ситуации не страдает, однако она оказывает негативное влияние на индивидуальную динамику развития «более слабых» членов группы. Проблеме изучения сравнительной эффективности индивидуальных и групповых форм работы учащихся в процессе обучения и решения интеллектуальных задач посвящены также работы М. Коула (1995), Дж. В. Верча (1979, 1980), Л. Мартин (1983), в которых эффективность групповой работы измеряется с точки зрения успешности решения предлагаемых задач, что, согласно мнению В.В. Рубцова, не позволяет достоверно судить о прогрессе в индивидуальном развитии каждого ребенка (см., например, [184, 220, 221]). Из приведенных положений следует, что представители социокогнитивной школы в качестве основного механизма развития когнитивных функций выделяют конфликтное взаимодействие между детьми по поводу решения предметной задачи при организующей (мотивирующей) роли взрослого (учителя). При этом необходимо учитывать особенности детей, объединяемых в группы или пары по взаимодействию. По мнению Дуаза, наиболее эффективное групповое взаимодействие будет происходить в группах, где учащиеся находятся на одинаковом уровне интеллектуального развития, поскольку это позволит предотвратить ситуацию давления «авторитета» более «сильного» партнера [137, стр. 61]. С точки зрения А.-Н. Перре-Клермон вопрос не стоит только в том, что продуктивным является взаимодействие типа «сильный-слабый» или «равный-равный». Во-первых, необходимо учитывать, что приобретение пользы от определенных социальных взаимодействий, их участники уже должны обладать некоторыми умениями. Во-вторых, как показывают результаты ряда 30 экспериментов, развивающий эффект и перестройку когнитивных структур могут вызывать и взаимодействия, построенные с партнерами равного уровня когнитивного развития и с партнерами, чей уровень развития не на много превышает уровень участника. Таким образом, подтверждается, что когнитивное развитие есть результат специально организованных социальных взаимодействий, главным элементом которых выступает конфликт или столкновение точек зрения по поводу содержания решаемой задачи. При этом ни интеллектуальный, ни социальный разрыв между субъектами взаимодействия не оказывают прямого влияния как на
результаты как групповой работы, так и на сам процесс развития [118, стр. 78]. Открытия, сделанные в рамках интеракционистской концепции, и развитие ряда положений теории Ж. Пиаже, положили начало нового подхода к исследованию и организации процессов обучения и развития детей. Были отвергнуты биологизаторские теории, и на первый план, наряду с биологическими факторами, выдвинулись социальные факторы, обусловливавшие переход ребенка к новым интеллектуальным возможностям. Полученные в ходе исследований данные запустили широкую научную дискуссию относительно дальнейших путей развития психологических и педагогических исследований, в частности, предоставили широкий материал в области проблемы взаимосвязи социальных взаимодействий и обучения. Так, К. Казден и Э. Форман, изучая проблемы интеллектуального развития детей, специально обращаются к анализу различных способов взаимодействия учащихся, характеризующих совместные формы решения задач. Авторам удалось выделить семь уровней или типов взаимодействия детей, которые, во-первых, характеризуют отношение участников к предметной области задачи, т.е. непосредственно к ее содержанию, вовторых, отношение к напарнику, и, в-третьих, к самому процессу 31 организации совместной работы: процедурные, метапроцедурные и социоэмоциональные [183]. До сих пор положения, выдвинутые Пиаже и его последователями являются основанием и теоретической базой для разработки методов и технологий педагогической деятельности, осуществляемой на всех уровнях образования. Однако важно отметить, что при всей значимости разворота научной мысли в сторону изучения роли совместной деятельности в процессах обучения и развития, центральным предметом анализа в школе Ж. Пиаже и его последователей являются взаимоотношения участников внутри совместной деятельности и способы наиболее эффективной формы организации совместной деятельности с точки зрения интеллектуального развития учащихся (см., например, [194, 198, 211]), тогда как проблема роли совместного действия в развитии самой деятельности детей исключается из логики проводимых исследований
Г. Эббингаустың есте сақтау қабілетін зерттеу.
Есте сақтауды эксперименттік зерттеуді неміс психологы Эббингауз (1885) бастады. Эббингауздың әсері соншалықты күшті болды, эксперименттік есте сақтау психологиясы негізінен бүгінгі күні Эббингауздың позицияларында қалып отыр. Эббингхаус мағынасыз материалды қолданды. Атап айтқанда, бұл, біріншіден, субъектілердің есте қалатын материалға бірдей немқұрайлы қатынасын қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.
Ұмыту процесін экспериментті түрде алғаш зерттеген неміс ғалымы Г. Эббингауз зерттеудің негізінде мағынасыз материалдың ұмыту заңын орнатты Шындығында, адам өз өмірінде тек мағыналы материалмен бетпе-бет келуі керек, және біздің әрқайсымыздың басқалардан өзгеше, өз тәжірибеміз болғандықтан, мұндай мағыналы материалды таңдау мүмкін емес, сондықтан ол бәріне бірдей таныс емес, сондықтан есте сақтау қиын. Мағынасыз материалды есте сақтауға келетін болсақ, бізде мұндай тәжірибе жоқ. Эббингауз мағынасыз материалды есте сақтауды зерттеу үшін ең қолайлы эксперименттік материал деп санады. Эббингауз мұндай материалды белгілі бір принципке сәйкес құрастырды, атап айтқанда, әрбір мағынасыз сөз үш әріптен тұрды — екі дауыссыз дыбыстың арасында орналасқан бір дауысты дыбыс, яғни бұл бір буынды сөз болды. Ол бірде-бір таныс сөзге ұқсамауы керек; мысалы, орыс тілді субъектіге арналған бан буыны жарамайды, өйткені ол монша немесе банк сөздеріне ұқсайды. Сіз осындай мағынасыз сөздердің көптігін жасай аласыз, ең бастысы — олардың әрқайсысын бірлік деп санауға болады.
Эббингауз әдісіне сәйкес субъектілер бұл материалды есте сақтауы керек. Материал, әрине, реттелген түрде ұсынылады, ол механикалық түрде, арнайы жасалған аппарат — мнемометр деп аталады. Субъект бірнеше мағынасыз буындарды есте сақтағанға дейін оқиды. 1. Жаттау әдісі. Субъект бірнеше мағынасыз буындарды оны қатесіз қайталай алғанға дейін қайталайды. 2. Үнемдеу әдісі немесе үнемдеу. Айталық, субъект мағынасыз буындардың белгілі бір қатарын жаттау үшін 11 қайталауды қажет етеді. Белгілі бір уақыттан кейін, ол оларды мүлдем ұмытып кеткенде, оған тағы да сол материалды есте сақтау ұсынылады. Бұл жолы оны жаттау үшін субъектіге әлдеқайда аз қайталау қажет болады (айталық, 5), іс жүзінде ол бұл материалды толығымен ұмытып кеткен жоқ, әйтпесе он бір емес, бес рет қайталап, оны жаттай алар ма еді. 3. Тану әдісі: субъектіге бірқатар мағынасыз буындар ұсынылады; алдымен оларды жаңа буындар арасында тану керек екендігі ескертіледі. 4. Есте қалған мүшелер әдісі. Субъектіге бір (немесе бірнеше) рет есте сақтау үшін бірқатар мағынасыз буындар ұсынылады, содан кейін оларды тізімдеуді сұрайды. Есте сақталған буындардың саны дұрыс есте сақтау коэффициентін береді. 5. Дұрыс жауап беру әдісі (алғаш рет Иост енгізген, содан кейін Мюллер мен Пилцеккер өңдеген). Субъект тапсырманы алады иамбиялық немесе трохеикалық түрде бірнеше мағынасыз буындарды жұппен оқу. Содан кейін экспериментатор кез-келген жұптың бірінші мүшесін атайды, ал субъект екіншісін атауы керек. Көріп отырғаныңыздай, осы әдістердің барлығы субъектіге белгілі бір міндет қояды: ол белгілі бір материалды есте сақтауы керек. Демек, субъект осы материалды есте сақтауды мақсат етеді. Оның жадының кейінгі жұмысының барысы толығымен мақсатты процесс болып табылады. Демек, бұл әдістер арқылы жадтың барлық формаларын емес, тек ерікті есте сақтау жағдайлары зерттелетіні анық. мағынасыз буындар әдісі ерікті жадты зерттеуге мүмкіндік береді. Сондықтан, осы әдіспен алынған барлық нәтижелер, шын мәнінде, жадтың тек осы түріне және оның тек бір түріне қатысты
«Тиянақты есте сақтаудың тәсілдері мен адам есін жақсартудың жолдары»
Адамның есте сақтау қабілеті тұрақты бола бермейді. Уақыт өте келе нашарлап, ұмытшақтыққа әкеліп соқтыруы да мүмкін. Ол үшін есте сақтау қабілетін тұрақтандыратын түрлі әдіс-тәсілдер мен қарапайым қағидаларды ұстанған дұрыс.
Есте сақтау қабілетін жақсарту туралы пайдалы кеңестер жетерлік. Дегенмен жақында ғалымдар есте сақтауды жақсартудың тағы бірнеше жолдары бар екенін мәлімдеді.
Сурет салу
Бос уақытта, болмаса хобби ретінде сурет салу есте сақтауды жақсартады екен. Ғалымдардың айтуынша, суреттің сапасы мен көркемдігі маңызды емес. «Бастысы – сурет ойды тынықтырады» - дейді. Ойдың тынығуы – есте сақтау қабілетін жоғарылатады.
Көзге арналған жаттығулар
Егер күнде таңертең 30 секунд бойы көзіңізге жаттығу жасап тұрсаңыз, есте сақтау қабілеті 10%-ға жақсарады. Мұны да ғалымдар дәлелдеген. Сондай-ақ көзді жұмып, өткенді еске түсіру де пайдалы екен.
Ой жаттығулары
Есте сақтау қабілетін жақсарту үшін түрлі жаттығулар жасап тұрған дұрыс. Әсіресе, сөзжұмбақтар, ойша санау, логикалық сұрақтарды шешу, өлеңдерді жаттау, шет тілдерін меңгеру – миды жұмыс істетуге арналған ең тиімді әдістер болып саналады.
Жалаң аяқ жүгіру
Жалаң аяқ жүгірудің өзі есте сақтау қабілетіңді жақсартады екен. Ғалымдардың айтуы бойынша, жалаң аяқ жүгірген адам аяғын жарақаттап алмас үшін айналасына барлай қарап жүгіреді. Мұндай сәтте ми да белгілі бір қызмет атқарады. Ол қызметтер есте сақтауды жақсартуға көмектеседі екен.
Жазу
Бүгінде қолмен жазу қалып барады. Көбіміз пернетақта көмегімен жұмыс жасап жүрміз. Дегенмен есте сақтау қабілетіңізді жақсарту үшін бір ауық қолыңызға қалам алып, жазу жазып та тұрыңыз. Мұның да көп көмегі бары анық.
Салмағы ауыр заттарды көтеру
Жаңа зерттеулер дәлелдегендей, жаттығу кезінде салмағы ауыр кір тастарын көтеру де есте сақтауды 20 %-ға жақсартады екен.
Биікке өрмелеу
«Шыңға шығу мен ағашқа өрмелеу де есте сақтау қабілеті үшін пайдалы» - дейді ғалымдар. Себебі тепе-теңдікті сақтау арқылы жад жұмысы жақсара түседі екен.
Бір сөзбен айтқанда, миды үнемі жұмыс істетіп тұрсаңыз, есте сақтау қабілетіңіз де жақсара түсетін болады.
Еске қалдыру – бұл ақпараты сақтау процесі. Есте қалдыруға әркез мақсат қойып отыру зор орын алады. Оқу материалын жақсы меңгеру үшін – оған қатты зейін қою жеткіліксіз, ол үшін алға айқын, анық мақсат қойылу керек. Есте қалдырудың қоғамдық –тәжрибелік мәні адамның қажетіне де байланысты болады.Есте сақтау – адам есте қалдырғанды біршама уақыт аралығында жадта сақтап тұру қабілетіне иеЕсте сақату ес процесінің құрылымдық бөлігі ретінде өз
заңдылықтарына бағынады. Есте сақтау динамикалық;жәнестатикалық;түрде көрінуі мүмкін. Динамикалық есте сақтау мехетті қызметтік есте орын иелеп, ал статикалық – ұзақ мерзімді есте әрекетке келеді. Динамикалық есте сақтауда жатталған материал өзгеріске түсе бермейді, ал тұрақты есте, керісінше, қайта құрылып өңделеді.Қайта жаңғыртудың;танудан танудан өзгешелігі: ол танудан соң іске асады немесе тіпті тікелей танусыз-ақ, одан тыс жүзеге келуі мүмкін. Сондықтан-да бұрынғыны қайта жаңғырту процесі танудан көрі күрделірек келеді.Қайта жаңғырту материал бөліктерінөз кезегімен еске түсіру арқылы жүргізіледі, бұл жағыдайда іске белсенді еріктік әрекет қосылады. Қайта жаңғырту тікелей және жанама болып бөлінеді Тікелей қайта жаңғыртуда аралық байланыстрды еске түсірудің қажеті болмайды. Жанама қайта жаңғыртуда адам байланыстырушы аралық тетіктерді пайдаланады, олардың ішінде жаңғыртылуы тиіс марериалға қатысы бар тірек сөздер, бейнелер, сезімдер мен әрекеттер кіреді. Ұмыту – процесі еске түсіре алмау немесе тану мен қайталап айтып берудегі қателесуде көрінеді. Ұмытудың физиологиялық негізі – уақытша жүйке байланыстарын жандандыруға кедергі етуші ми қабығындағы тежелу әрекеттері. Көбінесе бұл жағыдай материалды еске сақтап тұруға ниеттелген қайталаулардың уақытылы болмауынан туындайтын, ойда қалдырғанды бірте-бірте сөндіріп барушы тежелу процесіне байланысты.
Психиканың мәдени-тарихи даму теориясы (Л.С.Выготский).
Лев Семенович Выготский (1896-1934) ең көрнекті психологтарының бірі. 1917ж ол Тюменьде мұғалім болады, ол Сеченов және Павлов іліміне бейімделген жаратылыс ғылымды психологиялық жақтаушысы болады.
1924ж ол Мәскеуге көшеді. Алдына марксизм философиялық негізңіндегі мәселесі қойылған психология институтының қызметкері болады.
Сөзді іс әрекет ретінде түсініп Выготскийдің индивит және әлем арасындағы ерекше мәдени әлеуметтік делдалын қарастырады. Ол оның белгілі табиғатына ерекше мән береді, өйткені оның арқасында адамның ішкі сезім көңіл өмірінің құрылымы және оның психологиялық фунциялары элементарлық жоғары болып өзгереді.
Выготский еңбектері жоғарғы педагогикалық мәдиниетпен ерекшеленеді. ХХ ғасырдың басындағы оның ойлау, сөйлеу, эмоциялар жайлы жұмыстармен айқын көрінеді. Ол дағдарыстың тарихи мәні бар деп есептеген. Бұл мән Выготскийй бойынша психологиялық әр түрлі бөлек бағыттарға бөлуін көрсетеді.
результаты как групповой работы, так и на сам процесс развития [118, стр. 78]. Открытия, сделанные в рамках интеракционистской концепции, и развитие ряда положений теории Ж. Пиаже, положили начало нового подхода к исследованию и организации процессов обучения и развития детей. Были отвергнуты биологизаторские теории, и на первый план, наряду с биологическими факторами, выдвинулись социальные факторы, обусловливавшие переход ребенка к новым интеллектуальным возможностям. Полученные в ходе исследований данные запустили широкую научную дискуссию относительно дальнейших путей развития психологических и педагогических исследований, в частности, предоставили широкий материал в области проблемы взаимосвязи социальных взаимодействий и обучения. Так, К. Казден и Э. Форман, изучая проблемы интеллектуального развития детей, специально обращаются к анализу различных способов взаимодействия учащихся, характеризующих совместные формы решения задач. Авторам удалось выделить семь уровней или типов взаимодействия детей, которые, во-первых, характеризуют отношение участников к предметной области задачи, т.е. непосредственно к ее содержанию, вовторых, отношение к напарнику, и, в-третьих, к самому процессу 31 организации совместной работы: процедурные, метапроцедурные и социоэмоциональные [183]. До сих пор положения, выдвинутые Пиаже и его последователями являются основанием и теоретической базой для разработки методов и технологий педагогической деятельности, осуществляемой на всех уровнях образования. Однако важно отметить, что при всей значимости разворота научной мысли в сторону изучения роли совместной деятельности в процессах обучения и развития, центральным предметом анализа в школе Ж. Пиаже и его последователей являются взаимоотношения участников внутри совместной деятельности и способы наиболее эффективной формы организации совместной деятельности с точки зрения интеллектуального развития учащихся (см., например, [194, 198, 211]), тогда как проблема роли совместного действия в развитии самой деятельности детей исключается из логики проводимых исследований
-
Г. Эббингауздың қысқа мерзімді мағынасыз есті зерттеуі. Тиянақты есте сақтаудың тәсілдері мен адам есін жақсартудың жолдары. Естің негізгі заңдылықтары.
Г. Эббингаустың есте сақтау қабілетін зерттеу.
Есте сақтауды эксперименттік зерттеуді неміс психологы Эббингауз (1885) бастады. Эббингауздың әсері соншалықты күшті болды, эксперименттік есте сақтау психологиясы негізінен бүгінгі күні Эббингауздың позицияларында қалып отыр. Эббингхаус мағынасыз материалды қолданды. Атап айтқанда, бұл, біріншіден, субъектілердің есте қалатын материалға бірдей немқұрайлы қатынасын қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.
Ұмыту процесін экспериментті түрде алғаш зерттеген неміс ғалымы Г. Эббингауз зерттеудің негізінде мағынасыз материалдың ұмыту заңын орнатты Шындығында, адам өз өмірінде тек мағыналы материалмен бетпе-бет келуі керек, және біздің әрқайсымыздың басқалардан өзгеше, өз тәжірибеміз болғандықтан, мұндай мағыналы материалды таңдау мүмкін емес, сондықтан ол бәріне бірдей таныс емес, сондықтан есте сақтау қиын. Мағынасыз материалды есте сақтауға келетін болсақ, бізде мұндай тәжірибе жоқ. Эббингауз мағынасыз материалды есте сақтауды зерттеу үшін ең қолайлы эксперименттік материал деп санады. Эббингауз мұндай материалды белгілі бір принципке сәйкес құрастырды, атап айтқанда, әрбір мағынасыз сөз үш әріптен тұрды — екі дауыссыз дыбыстың арасында орналасқан бір дауысты дыбыс, яғни бұл бір буынды сөз болды. Ол бірде-бір таныс сөзге ұқсамауы керек; мысалы, орыс тілді субъектіге арналған бан буыны жарамайды, өйткені ол монша немесе банк сөздеріне ұқсайды. Сіз осындай мағынасыз сөздердің көптігін жасай аласыз, ең бастысы — олардың әрқайсысын бірлік деп санауға болады.
Эббингауз әдісіне сәйкес субъектілер бұл материалды есте сақтауы керек. Материал, әрине, реттелген түрде ұсынылады, ол механикалық түрде, арнайы жасалған аппарат — мнемометр деп аталады. Субъект бірнеше мағынасыз буындарды есте сақтағанға дейін оқиды. 1. Жаттау әдісі. Субъект бірнеше мағынасыз буындарды оны қатесіз қайталай алғанға дейін қайталайды. 2. Үнемдеу әдісі немесе үнемдеу. Айталық, субъект мағынасыз буындардың белгілі бір қатарын жаттау үшін 11 қайталауды қажет етеді. Белгілі бір уақыттан кейін, ол оларды мүлдем ұмытып кеткенде, оған тағы да сол материалды есте сақтау ұсынылады. Бұл жолы оны жаттау үшін субъектіге әлдеқайда аз қайталау қажет болады (айталық, 5), іс жүзінде ол бұл материалды толығымен ұмытып кеткен жоқ, әйтпесе он бір емес, бес рет қайталап, оны жаттай алар ма еді. 3. Тану әдісі: субъектіге бірқатар мағынасыз буындар ұсынылады; алдымен оларды жаңа буындар арасында тану керек екендігі ескертіледі. 4. Есте қалған мүшелер әдісі. Субъектіге бір (немесе бірнеше) рет есте сақтау үшін бірқатар мағынасыз буындар ұсынылады, содан кейін оларды тізімдеуді сұрайды. Есте сақталған буындардың саны дұрыс есте сақтау коэффициентін береді. 5. Дұрыс жауап беру әдісі (алғаш рет Иост енгізген, содан кейін Мюллер мен Пилцеккер өңдеген). Субъект тапсырманы алады иамбиялық немесе трохеикалық түрде бірнеше мағынасыз буындарды жұппен оқу. Содан кейін экспериментатор кез-келген жұптың бірінші мүшесін атайды, ал субъект екіншісін атауы керек. Көріп отырғаныңыздай, осы әдістердің барлығы субъектіге белгілі бір міндет қояды: ол белгілі бір материалды есте сақтауы керек. Демек, субъект осы материалды есте сақтауды мақсат етеді. Оның жадының кейінгі жұмысының барысы толығымен мақсатты процесс болып табылады. Демек, бұл әдістер арқылы жадтың барлық формаларын емес, тек ерікті есте сақтау жағдайлары зерттелетіні анық. мағынасыз буындар әдісі ерікті жадты зерттеуге мүмкіндік береді. Сондықтан, осы әдіспен алынған барлық нәтижелер, шын мәнінде, жадтың тек осы түріне және оның тек бір түріне қатысты
«Тиянақты есте сақтаудың тәсілдері мен адам есін жақсартудың жолдары»
Адамның есте сақтау қабілеті тұрақты бола бермейді. Уақыт өте келе нашарлап, ұмытшақтыққа әкеліп соқтыруы да мүмкін. Ол үшін есте сақтау қабілетін тұрақтандыратын түрлі әдіс-тәсілдер мен қарапайым қағидаларды ұстанған дұрыс.
Есте сақтау қабілетін жақсарту туралы пайдалы кеңестер жетерлік. Дегенмен жақында ғалымдар есте сақтауды жақсартудың тағы бірнеше жолдары бар екенін мәлімдеді.
Сурет салу
Бос уақытта, болмаса хобби ретінде сурет салу есте сақтауды жақсартады екен. Ғалымдардың айтуынша, суреттің сапасы мен көркемдігі маңызды емес. «Бастысы – сурет ойды тынықтырады» - дейді. Ойдың тынығуы – есте сақтау қабілетін жоғарылатады.
Көзге арналған жаттығулар
Егер күнде таңертең 30 секунд бойы көзіңізге жаттығу жасап тұрсаңыз, есте сақтау қабілеті 10%-ға жақсарады. Мұны да ғалымдар дәлелдеген. Сондай-ақ көзді жұмып, өткенді еске түсіру де пайдалы екен.
Ой жаттығулары
Есте сақтау қабілетін жақсарту үшін түрлі жаттығулар жасап тұрған дұрыс. Әсіресе, сөзжұмбақтар, ойша санау, логикалық сұрақтарды шешу, өлеңдерді жаттау, шет тілдерін меңгеру – миды жұмыс істетуге арналған ең тиімді әдістер болып саналады.
Жалаң аяқ жүгіру
Жалаң аяқ жүгірудің өзі есте сақтау қабілетіңді жақсартады екен. Ғалымдардың айтуы бойынша, жалаң аяқ жүгірген адам аяғын жарақаттап алмас үшін айналасына барлай қарап жүгіреді. Мұндай сәтте ми да белгілі бір қызмет атқарады. Ол қызметтер есте сақтауды жақсартуға көмектеседі екен.
Жазу
Бүгінде қолмен жазу қалып барады. Көбіміз пернетақта көмегімен жұмыс жасап жүрміз. Дегенмен есте сақтау қабілетіңізді жақсарту үшін бір ауық қолыңызға қалам алып, жазу жазып та тұрыңыз. Мұның да көп көмегі бары анық.
Салмағы ауыр заттарды көтеру
Жаңа зерттеулер дәлелдегендей, жаттығу кезінде салмағы ауыр кір тастарын көтеру де есте сақтауды 20 %-ға жақсартады екен.
Биікке өрмелеу
«Шыңға шығу мен ағашқа өрмелеу де есте сақтау қабілеті үшін пайдалы» - дейді ғалымдар. Себебі тепе-теңдікті сақтау арқылы жад жұмысы жақсара түседі екен.
Бір сөзбен айтқанда, миды үнемі жұмыс істетіп тұрсаңыз, есте сақтау қабілетіңіз де жақсара түсетін болады.
Еске қалдыру – бұл ақпараты сақтау процесі. Есте қалдыруға әркез мақсат қойып отыру зор орын алады. Оқу материалын жақсы меңгеру үшін – оған қатты зейін қою жеткіліксіз, ол үшін алға айқын, анық мақсат қойылу керек. Есте қалдырудың қоғамдық –тәжрибелік мәні адамның қажетіне де байланысты болады.Есте сақтау – адам есте қалдырғанды біршама уақыт аралығында жадта сақтап тұру қабілетіне иеЕсте сақату ес процесінің құрылымдық бөлігі ретінде өз
заңдылықтарына бағынады. Есте сақтау динамикалық;жәнестатикалық;түрде көрінуі мүмкін. Динамикалық есте сақтау мехетті қызметтік есте орын иелеп, ал статикалық – ұзақ мерзімді есте әрекетке келеді. Динамикалық есте сақтауда жатталған материал өзгеріске түсе бермейді, ал тұрақты есте, керісінше, қайта құрылып өңделеді.Қайта жаңғыртудың;танудан танудан өзгешелігі: ол танудан соң іске асады немесе тіпті тікелей танусыз-ақ, одан тыс жүзеге келуі мүмкін. Сондықтан-да бұрынғыны қайта жаңғырту процесі танудан көрі күрделірек келеді.Қайта жаңғырту материал бөліктерінөз кезегімен еске түсіру арқылы жүргізіледі, бұл жағыдайда іске белсенді еріктік әрекет қосылады. Қайта жаңғырту тікелей және жанама болып бөлінеді Тікелей қайта жаңғыртуда аралық байланыстрды еске түсірудің қажеті болмайды. Жанама қайта жаңғыртуда адам байланыстырушы аралық тетіктерді пайдаланады, олардың ішінде жаңғыртылуы тиіс марериалға қатысы бар тірек сөздер, бейнелер, сезімдер мен әрекеттер кіреді. Ұмыту – процесі еске түсіре алмау немесе тану мен қайталап айтып берудегі қателесуде көрінеді. Ұмытудың физиологиялық негізі – уақытша жүйке байланыстарын жандандыруға кедергі етуші ми қабығындағы тежелу әрекеттері. Көбінесе бұл жағыдай материалды еске сақтап тұруға ниеттелген қайталаулардың уақытылы болмауынан туындайтын, ойда қалдырғанды бірте-бірте сөндіріп барушы тежелу процесіне байланысты.
-
Л.С. Выготскийлің мәдени-тарихи теориясы.
Психиканың мәдени-тарихи даму теориясы (Л.С.Выготский).
Лев Семенович Выготский (1896-1934) ең көрнекті психологтарының бірі. 1917ж ол Тюменьде мұғалім болады, ол Сеченов және Павлов іліміне бейімделген жаратылыс ғылымды психологиялық жақтаушысы болады.
1924ж ол Мәскеуге көшеді. Алдына марксизм философиялық негізңіндегі мәселесі қойылған психология институтының қызметкері болады.
Сөзді іс әрекет ретінде түсініп Выготскийдің индивит және әлем арасындағы ерекше мәдени әлеуметтік делдалын қарастырады. Ол оның белгілі табиғатына ерекше мән береді, өйткені оның арқасында адамның ішкі сезім көңіл өмірінің құрылымы және оның психологиялық фунциялары элементарлық жоғары болып өзгереді.
Выготский еңбектері жоғарғы педагогикалық мәдиниетпен ерекшеленеді. ХХ ғасырдың басындағы оның ойлау, сөйлеу, эмоциялар жайлы жұмыстармен айқын көрінеді. Ол дағдарыстың тарихи мәні бар деп есептеген. Бұл мән Выготскийй бойынша психологиялық әр түрлі бөлек бағыттарға бөлуін көрсетеді.