Файл: Бас аурулары мен заымдары бар науастарды зерттеу дістері. Туа біткен аурулар. Науасты тексеру дістері.docx

Қысылған жарықтар – кенеттен жарық қабының ішіндегі мүшенің, жарық қақпасындағы қысылып, ишемия мен тіндердің некрозына алып келуін айтамыз. Қысылу асқыну ретінде 8-20 пайыз жарығы бар науқастарда пайда болады.

Қысылуға ең жиі шап жарығы (50-60%), сирегірек сан жарығы (20-30 %) және кіндік(6-13 %), іштің ақ сызығының жарықтары, операциядан кейінгі, Спигелиев сызығының жарығы бейім.

Этиологиясы: Туа бiткен жарықтар iш қабы қабырғасының даму ақауы немесе жетiлмеуi нәтижесiнде дамиды. Мұндай балаларда туған кезiнде дайын жарық қабы болады. Мысалы, туа бiткен қиғаш шап жарығы. Жүре пайда болған жарықтар незiнде екi факторларды ажыратады: Ішқұрсақ қысымының көтерілуіне әсер етуші факторлар: Ауыр физикалық еңбек Іш қату Зәр шығарудың қиындауы босану Өкпені созылмалы аурулары Ұзаққа созылған жөтел Жиі жүрек айну

Туа пайда болған жарықтар арасында жиі кездесетіні – көкет жарығы. 

Ол көбінесе көкеттің дұрыс жетілмеуінен, әлсіздігінен пайда болады.  Бұл жағдайда ішкі ағза асқазан ішек жолдары, бауырдың бір бөлігі, бүйрек көкірек қуысына ығысады да, сол жерде дамып жарық пайда болады.

Аталған жәйт өкпе тінінің дамымауына, жүректен шыққан кейбір қан тамырларының ығысуына алып келеді. Мәліметтерге сүйенсек, кей мемлекеттерде сәбидің аталған ақаумен дүниеге келуіне шектеу қойылады екен.

 Туа пайда болатын күрделі жарықтың тағы бір түрі ми жұлын жарықтары. Бұл да жарықтың ауыр түріне жатады. Өйткені, жарықтың қалташасына мидың немесе жұлынның бір бөлігі шығып кетуі мүмкін.

 Жарықтардың келесі бір тобы шап, ұма, кіндік жарықтары. Олар туа пайда болғанымен уақыт өте келе байқалады. Оған жоспарлы түрде операция  жасалады.

Туа сала нәресте өміріне қауіп төнбегендіктен уақыт өте келе тиісті шаралар жүргізіледі. Оның да өзіндік көрсеткіштері бар.

Шап жарығымен туылған балалар 2-3 жастан 5 жасқа дейін емделуі керек. Кіндік жарықтарына операция 5 жастан кейінжасалады. Бұл жарықтар көбіне ер балаларда кездеседі. Бала өзінің жасына және күшіне сай дене жаттығуларын жасағаны дұрыс.

Себебі, өтпелі кезеңдегі жасөспірімнің бұлшық еті әлсіз келеді. Ал бұлшық етке күш түскеннен жарық пайда болуы ықтимал. Егер қыз балаларда шап жарығы кездессе оған ата-аналар бей-жай қарамағаны абзал. Өйткені қыз баланың шап жарығында аналық без болады. Аналық без қысылып, жаншылған кезде дамуы нашарлап келешекте бедеулікке алып келуі мүмкін.

Эластикалық қысылу.

---

Пайда болу механизмі: іш қуысының қысымы, аса басым тфизикалық кү түсу себептерінен, кенеттен жоғарылап кеткен кезде, жалпы тіндердің оның ішінде жарық қақпағы мен оның аймағындағы бұлшық ет, шандырлардың серіппелігі жақсы сақталу себебінен жарық қақпасы созылып, жарық қабына ағзалар әдеттегіден көп көлемді болып шығады. Ал іш қуысының қысымы төмендеген сәтте аталған тіндер жиырылады. Осы себептен жарық қабына шыққан ағзалар қысылып, жаншылады, ал ол, өз кезегінде жарық қабындағы ағзаларының қан айналымын бұзады.

Перитонит (лат. perіtoneum — іш перде) — іш қуысын және онда орналасқан органдарды жауып тұратын сірі қабатының жедел немесе созылмалы қабынуы.

Перитониттің біріншілік және екіншілік ретінде пайда болатын түрлері бар. Күнделікті өмірде жиі кездесетін түрі — екіншілік Перитонит (99%). Ауру іш қуысында жатқан органдардың қабынуынан (соқыр ішек, холецистит, аднексит, т.б.) іш пердеге әр түрлі инфекцияның (ішек таяқшалары, стафилококк, стрептококк,протей, т.б.) түсуінен, ішкі органдардың жарақатынан (ішек түйілу), асқазан мен он екі елі ішектің ойық жараларының тесілуінен болады.

Сондай-ақ әйелдерде болатын гинекол. аурулар (аналық без, жатыр және оның түтіктерінің қабынуы), жатырдан тыс жүктілік, т.б. Перитониттің пайда болуына әсер етеді. Қабыну процесінің іш пердені қамтуына қарай Перитониттің жергілікті және жайылмалы түрлері болады.

Сырқаттың жайылмалы түрі адам өміріне өте қауіпті. Ішкі органдардың Перитонитінде қабыну біртіндеп дамиды. Ауру сезімі алғашқыда бүкіл іш құрылысын қамтиды. Науқастың жүрегі айнып, құсады. Іші кеуіп, дене қызуы көтеріледі, іш пердесінің бұлшық еттері жиырылып, қатаяды. Қанда лейкоциттердің мөлшері көбейеді. Егер осындай белгілер байқалған кезде жедел дәрігерлік көмек көрсетілмесе, организмде улану процесі басталады, яғни, науқастың терісі бозарып, көз жанарының нұры тайып, құсуы жиілейді, ауа жетпей, тынысы тарылып, жүректің соғуы жиілейді (тахикардия), қан қысымы төмендейді.

Емі: аурудың алғашқы белгілері пайда болысымен дәрігерге көріну керек. Ауру асқынып кеткенде хирург. операция жасалады; іш қуысын антисептик. ерітінділермен жуып-шайып, қажетті жағдайда іш қуысына түтік (дренаж) қойылады. Тек гинекол. Перитонитте консервативті (дәрі-дәрмек беру) ем қолданылады және туберкулезден болған П-ке арнайы ем жасалады.

---

Асқазан мен 12 елі ішектің ойық жарасы. Өңеш стенозы. Асқазан қатерлі ісігі.

Жара ауруы — асқазан мен он екі ішектің кілегей қабатында пайда болып, маусымға байланысты, әсіресе көктем және күз айларында өршіп отыратын созылмалы, қайталамалы ауру.

Ауру пайда болатын себептер:

1. 
   Helicobacter pylori – ауа тамшылы, сілекеймен, лас қолдармен, жуылмаған көкөністермен ас қорыту жолдарына енетін қатерлі ісік тудырушы микроағза. Жас адамдарда көбінесе жеке бас гигиенасын сақтамаудан, яғни, кеселерден, бір шөлмектің аузынан сусындарды бірнеше адам ішуден енеді. Емделмеген жағдайда хеликобактермен біріккен қатерсіз жара қатерлі ісікке айналады.
   
2. 
   Тамақтану режимінің бұзылуы, яғни ащы тағамдар ішу. Оның ішінде соустар, уксус араластырылған корей салаттары және донер, самса сияқты құрғақ тағамдар бар. Сонымен қатар, тамақтану уақытының бұзылуы мен ретсіз тамақтану гастриттің пайда болуы себептерінің біріне жатады.
   

Бұл ауру 3 үлкен синдроммен көрініс береді. Олар: ауыру, диспепсиялық және астенговегетативті. Жара ауруына нүктелік ауыру тән. Көбінесе науқастар жара орналасқан аймақты нақты, анық көрсетеді. Ауырудың ерте және кеш түрлері болады. Ерте ауыру өңештің асқазанға өтетін жеріндегі жарада болады,тамақ ішкеннен кейін 10-15 минуттан кейін басылады. Бұл жердегі жара қатерлі ісікке айналуға бейім келеді. Өйткені, асқазанның жоғарғы 1/3 өңеш эпителиімен төселген. Ауыру сезімінің басылуы желінген тағам жара аймағына келіп асқазанның қышқылдылығын нейтралдауымен  (азайтады) байланысты. Асқазандағы жара тамақтан кейін 30 минут-1 сағатта, асқазанның он екі елі ішегіне өтетін жеріндегі жарада ауру тамақтан кейін  1 сағат-1,5 сағатта, он екі елі ішек жарасы тамақтан кейін 1,5-2 сағатта басылады. Науқастар ауыру сезімі мен күйдіру сезімін аштықпен байланыстырса, ауыру тамақ ішкеннен кейін азаяды. Сондықтан науқастар ауыру пен күйдіру сезімін басып, өзіне қолайлы жағдай туғызу үшін тағамды ретсіз, мезгілсіз қабылдауға мәжбүр болады.

өршу кезінде жараның асқазанға, он екі елі ішекке қайталанып түсуімен өрбитін асқазан – он екі елі ішек аймағының ауруы.

Этиологиясы: Асқазан жарасының 90%- да және он екі елі ішек жарасының 100%- да НР табылады. НР- дің үйреншікті мекендейтін жері- асқазанның антральдік бөлігі. Ұлтабарды мекендеген НР жүре келе жараның, эрозиялардың дамуына әкеледі. НР-ді емдеп жойса, асқазан мен он екі елі ішектің моторикалық бұзылыстары азаяды, гастринемия төмендейді, қабыну процесі жойылып, жаралар тез жазылады және оның қайталануы тоқтайды.

---

Жара ауруының дамуында НР- мен бірге өзге факторлардың да қатысы бар, мәселен никотиннің, алкогольдің әсерлері, өткір тағамға әуесқойлықтың, гастропатиялық әсерлі дәрмектердің (аспирин, индометацин, резерпин).

Соңғы кезде жара ауруының дамуына бейімдейтін тұқым қуалайтын факторларда әсер етеді. Бұл факторлар:

• 
  қанның О (I) тобы, мұндай адамдардың асқазанның кілегей қабығында НР- ге рецепторлардың саны көп болады деген пікір айтылуда; қаны I топты адамдарда жара ауруы 35%-ға жиі кездесетіні анықталған.
  
• 
  Асқазанның кілегей қабығында агрессиялық факторлардан қорғайтын заттардың тапшылығы: а1- антитрипсиннің, фукогликопротеиндердің т.б;
  
• 
  Париетальды және тыстаушы жасушалар санының көптігі және соған байланысты тұз қышқылы мен пепсин секрециясының жоғарылығы;
  
• 
  Гастриннің тамақ ішуге байланысты секрециясының шамадан артық жоғарылау ерекшелігі;
  
• 
  Дерматоглификаның жара ауруында кездесетін ерекшеліктері.
  
• 
  
  

Патогенезі. Жара ауруы- бір емес, бірнеше агрессиялық факторлардың бірлесуінен және кілегей қабықтың қорғаныс қасиетінің төмендеуінен дамиды.

Стенозы немесе өңеш тарылуы, - оның диаметрі қысқарту. Ол әр түрлі этимология болуы мүмкін. Стенозы, ол сондай-ақ өңеш кедергі деп аталады, аурудың себептері байланысты бірнеше топқа бөлінеді. Бұл ауру асқазан-ішек жолдарының жарақат нәтижесінде дамуы мүмкін. патология негізінде жатқан (аталық және аналық) өңеш ісік жатуы мүмкін. тыртық қалады, содан кейін аласыз хирургиялық араласу, аурудың дамуын арандата. ересектер мен балалар Екі пищевода зардап шегуі мүмкін. Өңештің тарылту жиі жұтылып кетуі функциясы (дисфагия) бұзылуына әкеледі.

Патологиясы не екенін түсіну үшін, сіз анатомиялық құрылымын қарастыру керек. қалыпты өңеш не? Өңештің тарылту патологиясы әрқашан бар? ның тергеу болсын.

өңеш ас қорыту жүйесінің бөлігі болып табылады. Ол асқазан аймағына аузынан азық-түлік адамның денесі функциясы ілгерілетуге орындайды. салауатты өңеш, сондай-ақ міндетті азық-түлік насихаттау кедергі емес, ол тарылып отыр.

Анатомиялық шектеулер 3 бөлінген:

• 
  глотки;
  
• 
  диафрагмалық;
  
• 
  бронх.
  

Сонымен қатар, өңеш физиологиялық тарылту бар. Олар бұлшық ет тінінің үні туындаған. шектеу демалыс кезінде жоғалады.

олар орналасқан:

• 
  Өңеш және асқазан торабы аймағында;
  
• 
  қолқа және өңештің қиылысында.
  

Патология - азық-түлік массасы өтуін кедергі шамадан тыс тарылту болып табылады.

---

Құрсақ қуысы ағзаларының жіті хирургиялық аурулары – жіті

аппендицит,панкреатит.
Жедел аппендицит
Грей анатомиясынан. Соқыр ішек

Жедел аппендицит - дегеніміз соқыр ішектің айқын морфологиялық өзгерістерімен, деструкциямен, кейде іріңді перитониттің дамуын тудыратын жедел хирургиялық полиэтиологиялық ауру. Аппендицит жиі 10—25 жас аралығында кездеседі. Жедел іш қуысының хирургиялық ауруларының ішінде 89,1 % алады, яғни бірінші орын алады. Жедел аппендицит- перитониттің пайда болуының ең жиі даму себебі.
Жедел аппендициттің жас балалардағы ерекшеліктері.

Жедел аппендицит- балалар жасындағы жедел хирургиялық көмекті талап ететін көп таралған ауру. Ересектердігіден айырмашылығы балалардағы жедел аппендициттің клиникалық ағымы ауыр, ал диагностикасы күрделі. Бұл заңдылықтар баланың дамуындағы анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты бір жастағы балаларда жиірек байқалады.
I. Біріншіден осы жастағыларда жүйке жүйесінің функционалды жетілмеуінен барлық жедел қабыну ауруларының клиникалық көрініс ұқсас ( жоғары дене қызуы, көп реттік құсу, ішек функциясының бұзылыстары).
II. Екіншіден балалардағы соқыр ішектің құрт тәріздес өсіндісіндегі қабыну процесі аяқ астынан қарқынды өтеді. Осы уақытта шектеулі механизімі әлсіз байқалады.
III. Үшіншіден ерте жастағы балаларда тексерудің арнайы қиындығы бар. Баланың мазасыздануы, жылауы, қарау кезіндегі қарсыласу жедел аппендициттің негізгі жергілікті симптомдарын анықтауды қиындатады.
Жас балаларда жедел аппендициттің нақты белгілері болмайды, былай алып қарасаңыз, ол ішек жұқпалы аурулары, аденовирусты аурулар, копростаз, пневмония, отит себептері. Бұлардың барлығы жиналып «абдоминальды синдром » деп қаралуы мүмкін. Жедел аппендициттің жас балалардағы өзіндік ерекшеліктері, тек қана оның реактивтілігіне ғана емес, сонымен қатар анатомиялық-топографиялық ерекшеліктеріне байланысты. Әдетте, баланың мінез-құлқы өзгеріп, мазасызданып, жылап, ұйқысы бұзылып, тәбеті болмай, тамақ ішпейді.
Кішкентай бала кіндігінің маңайы ауырып тұрғанын айта алады, бірақ қай жері аурып тұрғанын дәл көрсете алмайтындығы ми қыртысындағы процестердің толық жетілмеуі, жүйке импульстерінің басқа жерге жіберілуіне, шажырқайдың түбінің күн тәрізді шумақша жақын орналасуы, спецификалық емес шажырқай лимфоденитінің тек қанда болуына байланысты. Кей кездері балалар ішінің ауырғанын айта алмайды.

---