Файл: Бекишев ., Танабаева Б. А. Шыарылан химия есептері (8 11 сыныптар) Алматы аза университеті, 2018.docx

Табиғатта ¹²С(98,892%) және ¹³C(1,108%) изотоптар қоспасы түрінде кездесетін көміртек атомдарының орташа салыстырмалы атомдық массасын есептеп шығарыңыздар.

Шешуі:

^Ar^{(C) = 12 · 0,98892 + 13 · 0,01108 = 11,86704 + 0,14404 = 12,011}

^{Жауабы:}^Ar^{(C) =12,011}

Оттек атомы изотоптарының құрамын анықтаңдар: ¹⁶О, ¹⁷О, ¹⁸О.

Шешуі:

Изотоптары	А	Z	N
16_О	16	8	8
17_О	17	8	9
18_О	18	8	10

Жауабы: ¹⁶О (8p, 8n), ¹⁷О(8p, 9n), ¹⁸О(8p, 10n).

VIII тарау. Сілтілік металдар. Галогендер.

Олардың қосылыстары

§68. Сілтілік металл – натрий

Натрий хлоридіндегі натрийдің массалық үлесін табыңыздар.

Шешуі:

^Mr^{(NaCl) = A}r^{(Na) + A}r^{(Cl) = 23 + 35,5 = 58,5}

ω⁽Na⁾=^A^r^(Na)∙ 100% = ²³

∙ 100% = 39,31%

M_r(NaCl)

Жауабы: ω(Na) = 39,31%.

58,5

Массасы 9,2 натрийдің кесегі сумен түгелдей реакцияға түсті. Буландырған кезде ерітіндіден 12 г натрий гидроксиді бөлініп алынды. Реакция өнімінің шығымы (%) қандай?

Шешуі:

^{2Na + 2Н}2^{О = 2NaОН + Н}2^↑

23 г/моль 40 г/моль

m⁽Na⁾9,2 г

ν⁽Na⁾= _M₍_Na₎= _{23 г/моль}= 0,4 моль

Реакция теңдеуі бойынша: ν(Na) = ν(NaОН) = 0,4 моль m(NaОН) = ν(NaОН) ∙ M(NaОН) = 0,4моль ∙ 40 г/моль = 16 г

^mпр.

η =

^mтеор.

∙ 100% =

12 г

16 г

∙ 100% = 75%

Жауабы: η = 75%.

§69. Натрийдің қосылыстары

4. Мыс (II) сульфатының ерітіндісіне 4 г натрий гидроксидімен әсер еткен. Реакция нәтижесінде қанша тұнба түзілгенін есептеңіздер. Шешуі:

4 г х г

^CuSO4 ^{+ 2NaOH = Cu(OH)}2^{↓ + Na}2^SO4

40 г/моль 98 г/моль
m⁽NaOH⁾4 г

ν⁽NaOH⁾= _M₍_NaOH₎= _{40 г/моль}= 0,1 моль

^{2 моль NaOH – 1 моль Cu(OH)}2^↓,

^{0,1 моль NaOH – x моль Cu(OH)}2^{↓. Бұдан: х = 0,05 моль.}
^m(Cu(OH)2^{) = ν(Cu(OH)}2^{) ∙ M(Cu(OH)}2^{) = 0,05 моль ∙ 98 г/моль = 4,9 г}
^{Жауабы:}^m(Cu(OH)2^{) = 4,9 г.}

§71. Хлордың периодтық жүйедегі орны. Табиғатта таралуы мен қасиеттері

Аузы берік жабылған ыдыста 8 л хлор мен 12 л сутек әрекеттесіп, хлорсутек түзіледі. Қай газ және қанша көлемде артық қалады? Шешуі: 8 л 12 л

^Cl2 ^{+ H}2 ^{= 2HCl}

22,4 22,4

л/моль л/моль

Екі газдың да зат мөлшерлерін анықтап, қайсысының зат мөлшері аз сонымен есептеуді жүргіземіз.

_{ν(Cl ) =}V⁽Cl₂⁾₌8 л
= 0,357 моль

2 _V_M

22,4 л/моль

_{ν(Н ) =}V⁽Н₂⁾₌12 л
= 0,535 моль

2 _V_M

22,4 л/моль

^{Бұл жерде ν(Cl}2^{) ˂ ν(H}2^{), сондықтан сутектің мөлшері артық қалады}
^νартық қалғаны^(H2^{) = ν(H}2^{) – ν(Cl}2^{) = 0,535 – 0,357 = 0,178 моль V(H}2^{) = ν(H}2^{) ∙ V}M ^{= 0,178 моль ∙ 22,4 л/моль = 4 л}

^{Жауабы:}^{артық қалған газ – H}2^{, V(H}2^{) = 4 л.}

Хлор мен сутекті әрекеттестіргенде 10,08 л (қ.ж.) хлорсутек газы түзілді. Реакцияға қатысқан реагенттердің зат мөлшерлерін және массаларын есептеңіздер.

Шешуі:

Алдымен түзілген хлорсутектің зат мөлшерін есептейміз:

ν⁽HCl⁾=

V⁽HCl⁾

=

V_M

10,08 л

22,4 л/моль

= 0,45 моль

Реакция теңдеулері бойынша пропорция құрамыз:

0,225 моль 0,225 моль 0,45 моль

^Cl2 ^{+ H}2 ⁼^2HCl

71 г/моль 2 г/моль 36,5 г/моль

Реакция теңдеуі бойынша: ^ν(H2^{) = ν(Cl}2^{) = 0,225 моль.}

Олардыңмассалары:

^m(H2^{) = ν(H}2^{) ∙ M(H}2^{) = 0,225 моль ∙ 2 г/моль = 0,45 г m(Cl}2^{) = ν(Cl}2^{) ∙ M(Cl}2^{) = 0,225 моль ∙ 71 г/моль = 15,975 г}
^{Жауабы:}^ν(H2^{) = 0,225 моль; m(H}2^{) = 0,45 г; ν(Cl}2^{) = 0,225 моль; m(Cl}2^{) = 15,975 г ≈ 16 г.}

§72. Хлордың алынуы мен қолданылуы

3. Массасы 43,5 г марганец (IV) оксидін концентрлі тұз қышқылының артық мөлшерімен әрекеттестіргенде, көлемі (қ.ж.) қандай хлор алуға болады?

Шешуі: 43,5 г х л

^MnO2 ^{+ 4HCl = MnCl}2 ^{+ Cl}2^^{+ 2H}2^O

87 г/моль 22,4 л/моль

_{ν(MnO ) =}m⁽MnO₂⁾₌43,5 г
= 0,5 моль

² M⁽MnO₂⁾87 г/моль

^{Реакция теңдеуі бойынша: ν(MnO}2^{) = ν(Cl}2^{) = 0,5 моль V(Cl}2^{) = ν(Cl}2^{) ∙ V}M ^{= 0,5 моль ∙ 22,4 л/моль = 11,2 л}

^{Жауабы:}^V(Cl2^{) = 11,2 л.}

Суда хлорсутекті еріткенде 100 г 15%-дық тұз қышқылы ерітіндісі алынған. Хлорсутек алу үшін жұмсалған хлордың көлемі (қ.ж.) қанша? Шешуі:

m(HCl) = 100 г ∙ 0,15 = 15 г
m⁽HCl⁾15 г

ν⁽HCl⁾= _M₍_HCl₎= _{36,5 г/моль}= 0,41 моль

х л 0,41 моль

^H2 ^{+ Cl}2 ^{= 2HCl}

22,4 л/моль 36,5 г/моль

Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: ^{2 моль HCl – 1 моль Cl}2^,

^{0,41 моль HCl – х моль Cl}2^{. Бұдан: х = 0,205 моль.}
^{Оның көлемі: V(Cl}2^{) = ν(Cl}2^{) ∙ V}M ^{= 0,205 моль ∙ 22,4 л/моль = 4,592 л}
^{Жауабы:}^V(Cl2^{) = 4,592 л.}

Массасы 100 г суда 6,72 л (қ.ж.) хлорсутек ерітілді. Осы алынған ерітіндідегі HCl-дың массалық үлесін пайызбен есептеңіздер.

Шешуі:

ν⁽HCl⁾=

V⁽HCl⁾

=

V_M

6,72 л

22,4 л/моль

= 0,3 моль

m(HCl) = ν(HCl) ∙ M(HCl) = 0,3 моль ∙ 36,5 г/моль = 10,95 г m(ерітінді) = m(HCl) + m(су) = 10,95 г + 100 г = 110,95 г

ω⁽ер. зат⁾=

m(ер. зат) m(ерітінді)

∙ 100% =

10,95 г

110,95 г

∙ 100% = 9,86%

Жауабы: ω(ер.зат) = 9,86%.

§73. Хлорсутек. Тұз қышқылы

4. Көлемі 8,96 л хлорсутекті (қ.ж.) алу үшін қажетті реагенттердің көлемдері қандай?

Шешуі:

х л у л 8,96 л ^Cl2 ^{+ H}2 ^{= 2HCl}22,4 22,4 22,4

л/моль л/моль л/моль

ν⁽HCl⁾=

V⁽HCl⁾

=

V_M

8,96 л

22,4 л/моль
= 0,4 моль

^{Егер 2 моль HCl – 1 мольден Cl}2^{және H}2 ^{түзілсе,}

^{Онда 0,4 моль HCl – х мольден Cl}2 ^{және H}2 ^{түзіледі. Бұдан: х = 0,2 моль.}
^V(H2^{) = ν(H}2^{) ∙ V}M ^{= 0,2 моль ∙ 22,4 л/моль = 4,48 л V(Cl}2^{) = ν(Cl}2^{) ∙ V}M ^{= 0,2 моль ∙ 22,4 л/моль = 4,48 л}

^{Жауабы:}^V(H2^{) = 4,48 л; V(Cl}2^{) = 4,48 л.}

Массасы 200 г 14,6%-дық тұз қышқылы ерітіндісін алу үшін қанша хлорсутек (қ.ж.) еріту қажет?

Шешуі:

m(ер.зат) = m(ерітінді) · ω(ер.зат) = 200 г · 0,146 = 29,2 г
m⁽HCl⁾29,2 г

ν⁽HCl⁾= _M₍_HCl₎= _{36,5 г/моль}= 0,8 моль

^{V(НCl) = ν(НCl) ∙ V}M ^{= 0,8 моль ∙ 22,4 л/моль = 17,92 л}
Жауабы: V(НCl) = 17,92 л.

Массасы 58,5 г ас тұзын концентрлі күкірт қышқылының артық мөлшерімен әрекеттестіруден алынған хлорсутек газы 146 г суда ерітілген. Осы ерітіндідегі хлорсутектің массалық үлесі қанша? Шешуі:

Температура Т  40 - 50^оС болатын жағдайларда, реакция келесі теңдеу бойынша жүреді:

58,5 г х г

^{2NaCl + H}2^SO4 ^{= Na}2^SO4 ^{+ 2HCl}

58,5 г/моль 36,5 г/моль

m⁽NaCl⁾58,5 г

^ν⁽^NaCl⁾⁼M⁽NaCl⁾⁼58,5 г/моль ^{= 1 моль}

Реакция теңдеуі бойынша: ν(NaCl) = ν(HCl) = 1 моль m(HCl) = ν(HCl) ∙ M(HCl) = 1 моль ∙ 36,5 г/моль = 36,5 г m(ерітінді) = m(HCl) + m(су) = 36,5 г + 146 г = 182,5г

ω⁽ер. зат⁾=

m(ер. зат)

m(ерітінді)

∙ 100% =

36,5 г

182,5 г

∙ 100% = 20%

Жауабы: ω(ер.зат) = 20%.

9 сынып 2013 ж

§4. Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары және олардың арасындағы генетикалық байланыстар

Массасы 200 г ерітіндіде 10 г еріген тұз бар. Ерітіндідегі тұздың массалық үлесі қанша?

Шешуі:

ω⁽ер. з. ⁾= ^m^ер.з.

^mер−ді

10 г

· 100% =

200 г

· 100% = 5%

Жауабы: ω(ер.з.) = 5%

Массасы 10 г кальций карбонатын тұз қышқылының артық мөлшерімен әрекеттестіргенде бөлініп шығатын газды натрий гидроксидінің эквиваленттік мөлшері бар ерітіндісі арқылы өткізгенде қанша грамм натрий гидрокарбонаты түзіледі?

Шешуі: 10 г

^CaCO3 ^{+ 2HCl = CaCl}2 ^{+ CO}2 ⁺^H2^O⁽¹⁾

100 г/моль
^CO2 ^{+ NaOH}⁼^NaHCO3 ⁽²⁾

84 г/моль

Кальций карбонатының зат мөлшері:

m(CaCO₃)

10 г

3
ν(CaCO₃) = _{M(CaCO )}= _{100 г/моль}= 0,1 моль

реакция теңдеуі бойынша:^ν(CaCO3^{) = ν(CO}2^{) = ν(NaHCO}3^{) = 0,1}^моль

^m(NaHCO3^{) = ν(NaHCO}3^{) · M(NaHCO}3^{) = 0,1 моль · 84 г/моль = 8,4 г}
^{Жауабы:}^m(NaHCO3^{) = 8,4 г.}

§7. Табиғаттағы және тұрмыстағы күшті және әлсіз электролиттер. Электролиттік диссоциациялану дәрежесі

5. Егер электролит молекулаларының әр 200-інің 60-ы иондарға ыдыраса, сол заттың диссоциациялану дәрежесі қанша пайызға тең? Шешуі:

n

α = · 100% N
n – диссоциацияланған молекулалар саны; N – барлық молекулалар саны;

α – диссоциациялану дәрежесі.
Есептің шартындағы мәндерді жоғарыда көрсетілген формулаға қойсақ:

Жауабы: α = 30%.

60

α =

200

· 100% = 30%

§17. Азот

Массасы 14 г кальциймен қалыпты жағдайдағы (қ.ж.) көлемі 1,12 л азот әрекеттесті. Нәтижесінде неше грамм кальций нитриді түзілетінін және қай заттан қанша грамм артық қалғанын есептеңіздер.

Шешуі:

14 г 1,12 л х г

^{3Сa + N}2 ^{= Ca}3^N2

40 22,4 148

г/моль л/моль г/моль
Реагентттердің зат мөлшерлері:

ν⁽Ca⁾=

m(Ca)

=

M(Ca)

14 г

40 г/моль
= 0,35 моль

_{ν(N ) =}V(N₂) ₌1,12 л
= 0,05 моль

2 _V_M

22,4 л/моль

Мольдік факторды ескере отырып, ^^(Ca) ∶ ^^(N²⁾қатынасын табамыз:

3 1
^0,35  ^0,05 , яғни кальций артық алынған.

3 1
Сондықтан есептеуді азот бойынша жүргіземіз:

^{Реакция теңдеуі бойынша: ν(N}2^{) = ν(Ca}3^N2^{) = 0,05 моль}
Кальций нитридінің массасы:

^m(Ca3^N2^{) = ν(Ca}3^N2^{) · M(Ca}3^N2^{) = 0,05 моль · 148 г/моль = 7,4 г}
Артылып қалған зат – кальций, оның артылған мөлшері: ^νарт.^{(Ca) = 0,35 моль – 0,05×3 моль = 0,20 моль}
Оның массасы:

^mарт.^{(Ca) = ν}арт.^{(Ca) · M(Ca) = 0,20 моль · 40 г/моль = 8,0 г}
^{Жауабы:}^mарт.^{(Ca) = 8,0 г; m(Ca}3^N2^{) = 7,4 г.}

§18. Азоттың маңызды қосылыстары

Мөлшері 1,5 моль аммиак күкірт қышқылымен әрекеттескенде, массасы 63 г аммоний сульфаты түзілген. Өнімнің шығымын есептеңіздер.

Шешуі:

1,5 моль х г

^2NH3 ^{+ H}2^SO4 ^{= (NH}4⁾2^SO4

2 моль 132 г/моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: ^{2 моль NH}3 ^{- 132 г (NH}4⁾2^SO4^,

^{1,5 моль NH}3 ^{- х г (NH}4⁾2^SO4^{. Бұдан: х = 99 г.}

Смотрите также файлы

Практикум по совершенствованию двигательных умений и навыков Медикобиологические и социальные основы здоровья.docx

Понятие уголовного права как отрасли права. Предмет и метод уголовного права. Задачи и принципы уголовного права.docx

Дисциплина Возрастная анатомия, физиология и гигиена.docx

Проверочные тестовые задания по модулю 1.doc

Основными задачами Социальной защиты управления являются.docx

Файл: Бекишев ., Танабаева Б. А. Шыарылан химия есептері (8 11 сыныптар) Алматы аза университеті, 2018.docx

§55. Изотоптар

Шешуі:

Шешуі:

VIII тарау. Сілтілік металдар. Галогендер.

Шешуі:

Шешуі:

§69. Натрийдің қосылыстары

§71. Хлордың периодтық жүйедегі орны. Табиғатта таралуы мен қасиеттері

Шешуі:

§72. Хлордың алынуы мен қолданылуы

Шешуі:

§73. Хлорсутек. Тұз қышқылы

Шешуі:

Шешуі:

9 сынып 2013 ж

Шешуі:

§7. Табиғаттағы және тұрмыстағы күшті және әлсіз электролиттер. Электролиттік диссоциациялану дәрежесі

§17. Азот

Шешуі:

§18. Азоттың маңызды қосылыстары

Шешуі:

Смотрите также файлы

Информация

Списки файлов

Дополнительно