Файл: Бекишев ., Танабаева Б. А. Шыарылан химия есептері (8 11 сыныптар) Алматы аза университеті, 2018.docx

Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:

^{1 моль СН}3^{СОН - 2 моль Ag,}

^{х моль СН}3^{СОН - 0,05 моль Ag. Бұдан: х = 0,025 моль.}
^m(СН3^{СОН) = ν(СН}3^{СОН)·M(СН}3^{СОН) = 0,025 моль · 44 г/моль = 1,1 г}
^{Жауабы:}^m(СН3^{СОН) = 1,1 г.}

§56. Карбон қышқылдары

Құрамында 4,35% сутек, 26,09% көміртек және 69,56% оттек болатын карбон қышқылының молекулалық формуласын анықтаңыздар. Шешуі:

Заттың 100 г үлгісін қарастырып, ондағы сутек, көміртек және оттектің массаларын анықтаймыз:

m(Н) = 100 г ∙ 0,0435 = 4,35 г

m(C) = 100 г ∙ 0,2609 = 26,09 г

m(О) = 100 г ∙ 0,6956 = 69,56 г

Заттың құрамындағы сутек, көміртек және оттектің зат мөлшерлерін ^{сәйкесінше}^х,^у^және^z^моль^деп^алсақ,^оның^{формуласы}^Нх^Сy^Оz ^{болады.}Қосылыс құрамына кіретін элемент атомдары зат мөлшерлерінің өзара қатынасы:
m(Н) m(C) m(O) 4,35 29,06 69,56

x ∶ y ∶ z =

: : = : :

= 4,35 ∶ 2,42 ∶ 4,35 = 2 ∶ 1 ∶ 2

M(Н) M(C) M(O) 1 12 16
^{Демек формуласы - Н}2^СО2^{, бұл - НСООН – метан (немесе құмырысқа)}қышқылы.
Жауабы: НСООН – құмырысқа қышқылы.

Массасы 12 г магний сірке қышқылымен әрекеттескенде неше грамм магний ацетаты түзілетінін табыңыздар.

Шешуі:

12 г х г

^{Mg + 2CH}3^{COOH = (CH}3^COO)2^{Mg + H}2

24 г/моль 142 г/моль

ν⁽Mg⁾=
m⁽Mg⁾

=

M(Mg)
12 г

24 г/моль
= 0,5 моль

^{ν(Mg) = ν((CH}3^COO)2^{Mg) = 1,5 моль}
^m((CH3^COO)2^{Mg) = ν((CH}3^COO)2^{Mg) · M((CH}3^COO)2^{Mg) = 0,5 моль · 142 г/моль = 71 г}
^{Жауабы:}^m((CH3^COO)2^{Mg) = 71 г.}

§61. Бейорганикалық және органикалық дүниенің бірлігі және олардың арасындағы генетикалық байланыстар

Көлемі 11,2 л (қ.ж.) этаннан этиленнің қандай көлемін алуға болады?

Шешуі:

11,2 л х л

^C2^H6 ^{→ C}2^H4 ^{+ Н}2

22,4 л/моль 22,4 л/моль
_{ν(C Н ) =}V⁽C₆Н₆⁾₌11,2 л
= 0,5 моль

2 6 _V_M

22,4 л/моль

^ν(С2^Н6^{) = ν(С}2^Н4^{) = 0,5 моль}
^V(C2^H4^{) = ν(C}2^H4^{) · V}M ^{= 0,5 моль · 22,4 л/моль = 11,2 л}

^{Жауабы:}^V(C2^H4^{) = 11,2 л.}

Массасы 66 г пропан жанғанда түзілетін көмірқышқыл газының көлемін (қ.ж.) есептеңіздер.

Шешуі:

66 г х л

^С3^Н8 ^{+ 5О}2 ^{= 3CO}2 ^{+ 4H}2^O

44 г/моль 22,4 л/моль

_{ν(C Н ) =}m⁽C₃Н₈⁾₌66 г
= 1,5 моль

³ ⁸ M⁽C₃Н₈⁾44 г/моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:

^{1 моль С}3^Н8 ^{- 3 моль CО}2^,

^{1,5 мольС}3^Н8 ^{- х моль CО}2^{. Бұдан: х = 4,5 моль.}
^V(CО2^{) = ν(CО}2^{) · V}M ^{= 4,5 моль · 22,4 л/моль = 100,8 л}
^{Жауабы:}^V(CО2^{) = 100,8 л.}

Құрамында 5% бөтен қоспалар бар массасы 200 г кальций карбидінен ацетиленнің қандай көлемін (қ.ж.) алуға болатынын есептеңіздер. Шешуі: 190 г х л

^CaC2 ^{+ 2H}2^{O = Ca(OH)}2 ^{+ C}2^H2

64 г/моль 22,4 л/моль

m(қоспа) = 200 г ∙ 0,05 = 10 г

^{m(таза CaC}2^{) = m(зат) – m(қоспа) = 200 г – 10 г = 190 г}

_{ν(СаС ) =}m⁽СаС₂⁾₌190 г

= 2,97 моль

² M⁽СаС₂⁾64 г/моль
^ν(CaC2^{) = ν(С}2^Н2^{) = 2,97 моль}
^V(С2^Н2^{) = ν(С}2^Н2^{) · V}M ^{= 2,97 моль · 22,4 л/моль = 66,5 л}
^{Жауабы:}^V(С2^Н2^{) = 66,5 л.}

10 сынып ( Химия -10, 2014 оқулығы бойынша)

§ 1.1. Химиялық элементтер және заттар
7. Хром мен оттектен тұратын оксидтегі атомдардың қатынасы 2:3. Осы оксидтің формуласын жазыңыздар, атауын келтіріңіздер және элементтің валенттігін анықтаңыздар.

Шешуі:

Есептің шартында келтірілген мәліметтер бойынша оксидтің ^{формуласы}^-^Cr2^O3^.^Атауы^–^хром^(III)^{оксиді,}^ондағы^хром^{элементінің}валенттілігі – III.

^{Жауабы:}^Cr2^O3

§ 1.2. Химиялық элементтер атомдарының құрылысы

Хлордың ³⁵Cl, Рубидийдің ⁸⁵Rb, калийдің ³⁹К және ниобийдің ⁹³????b

17 37 19 41

изотоптарындағы протон, нейтрон және электрон сандарын анықтаңыздар.

Шешуі:

Ядро заряды	Элемент атауы	A	Z	N	_е-	Қысқаша түрде
а) +17	Хлор	35	17	18	17	³⁵Cl (17p, 18n)17ē 17
б) +37	Рубидий	85	37	48	37	⁸⁵Rb (37p, 48n)37ē 37
в) +19	Калий	39	19	20	19	³⁹К (19p, 20n)19ē 19
г) +41	Ниобий	93	41	52	41	⁹³Nb (41p, 52n)41ē 41

Қай химиялық элементтің ядросында 16 протон бар? Бұл элементтің қандай изотоптары бар?

Шешуі:

Ядродағы протон саны – элемент атомының реттік нөмірімен сан мәні жағынан сәйкес келеді. Олай болса 16 протоны бар элемент – күкірт. Оның изотоптарының сипаттамалары төмендегі кестеде келтірілген.

Изотоптар	Атомдық массасы	Табиғатта таралуы, %	Жартылай ыдырау ^{периоды Т}1/2
32_S 16	31,972070	95,02	Тұрақты
33_S 16	32,971456	0,75	Тұрақты
34_S 16	33,967866	4,21	Тұрақты
35_S 16	34,969031	0	8,72 күн
36_S 16	35,967080	0,02	Тұрақты