Файл: Бекишев ., Танабаева Б. А. Шыарылан химия есептері (8 11 сыныптар) Алматы аза университеті, 2018.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 28.03.2024

Просмотров: 649

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

СОДЕРЖАНИЕ

Алғы сөз

8 сынып

Шешуі:

Шешуі:

§11. Химиялық формулалар бойынша есептеулер

Шешуі:

Шешуі:

§18. Зат мөлшері. Моль. Авогадро саны. Молярлық масса

Шешуі:

Жауабы:

Шешуі:

Шешуі:

§23. Оксидтер. Олардың атаулары

§27. Химиялық реакциялардың жылу эффекті

Шешуі:

§28. Авогадро заңы. Газдардың молярлық көлемі. Газдардың салыстырмалы тығыздығы

Шешуі:

Шешуі:

2-әдіс:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

III тарау. Сутек. Қышқылдар. Тұздар

Шешуі:

§31. Сутектің физикалық қасиеттері

§33. Қышқылдар. Құрамы, алу жолдары

§34. Қышқылдардың химиялық қасиеттері

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§39. Судың құрамы және физикалық қасиеттері

Шешуі:

Шешуі:

§42. Негіздер, олардың құрамы және жіктелуі

Шешуі:

§45. Оксидтердің химиялық қасиеттері, қолданылуы

Шешуі:

Шешуі:

§47. Қышқылдардың жіктелуі, алынуы, қасиеттері

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Жауабы:

§49. Бейорганикалық қосылыстардың арасындағы генетикалық байланыстар

Шешуі:

§55. Изотоптар

Шешуі:

Шешуі:

VIII тарау. Сілтілік металдар. Галогендер.

Шешуі:

§73. Хлорсутек. Тұз қышқылы

Шешуі:

§7. Табиғаттағы және тұрмыстағы күшті және әлсіз электролиттер. Электролиттік диссоциациялану дәрежесі

§21. Тыңайтқыштар жайлы қысқаша мәліметтер.

Шешуі:

§22. Көміртек

Шешуі:

Шешуі:

§26. Силикат өнеркәсібі

Шешуі:

§30. Металдардың электрохимиялық кернеу қатары

§33. Кальцийдің қосылыстары

Шешуі:

Шешуі:

§35. Алюминий

§45. Қаныққан көмірсутектер. Метан

Шешуі:

Шешуі:

§46. Қанықпаған көмірсутектер. Этилен

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§53. Оттекті органикалық қосылыстар. Спирттер

Шешуі:

§56. Карбон қышқылдары

§61. Бейорганикалық және органикалық дүниенің бірлігі және олардың арасындағы генетикалық байланыстар

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 1.5. Д. И. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесінің құрылымын негіздеу

Шешуі:

Шешуі:

§ 1.9. Атомдардың валенттілігі және тотығу дәрежесі

Шешуі:

Шешуі:

II тарау. Химиялық байланыс және зат құрылысы

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 2.2. Коваленттік байланыс түзілуінің донорлы-акцепторлы механизмі

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 3.2. Тотығу-тотықсыздану реакциялары

Шешуі:

Шешуі:

§ 3.3. Ерітінділер мен балқымалардың электролизі

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 3.4. Судың диссоциациялануы. Сутектік көрсеткіш

Шешуі:

§ 3.5.Тұздар гидролизі

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 3.7. Химиялық реакциялардың жылу эффектісі

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 3.8. Химиялық реакцияның жылдамдығы

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 4.6. Қазақстандағы металдар мен бейметалдардың кен орындары

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 5.3. Натрий және калий қосылыстары

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 5.5. Судың кермектілігі және оны кетіру жолдары

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 6.5. Темір

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 7.3. Бейметалдардың жалпы сипаттамасы

Шешуі:

Шешуі:

§ 7.5. Көміртек және оның қосылыстары

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 7.6. Кремний және оның қосылыстары

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 7.8. Азот

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі.

§ 7.9. Фосфор және оның қосылыстары

Шешуі.

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 7.12. Күкірт (IV) және күкірт (VI) оксидтері.

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 7.14. Йод

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

§ 8.3. Құймалар. Шойын мен болат өндіру

Шешуі:

Шешуі:

§ 8.5. Силикат өнеркәсібі. Шыны өндірісі

Шешуі.

§ 8.7. Химия және қоршаған ортаны қорғау

11 сынып 2011 ж

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

3.2. Алкандардың құрылысы

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Алкиндер

Шешуі:

Шешуі:

6.2. Көмірсутектердің галогентуындыларының қасиеттері

Мұнай, құрамы, өңдеу әдістері және өнімдері

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

8.4 Көпатомды спирттер

8.5. Фенолдар

9.2 Альдегидтердің қасиеттері

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Аминдер

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Шешуі:

Қосымша-1.

Қосымша-2.

Қосымша-3.

Қосымша-4.

II тарау. Химиялық байланыс және зат құрылысы


§ 2.1. Коваленттік байланыс



  1. 2p4




    ↑↓

    ↑↓




    ↑↓

    2s2

    ↑↓




    2p4

    ↑↓







    Мынадай молекулалардағы О2, F2, HBr, N2, OF2 атомдардың электрондық конфигурациясын кванттық ұяшықтарда орналастырыңыздар. Олардың арасында қандай ұқсастық бар? Шешуі:



↑↓







2p4



Оттек – О2 Фтор – F2

Оттек атомдарының жалқы электрондары жұптасып О2 молекуласын түзеді. Сол сияқты фтор атомдарының жалқы электрондары жұптасып F2 молекуласын түзеді.



↑↓

↑↓



4p5




Бромсутек – HBr Азот – N2
Мұнда сутек атомының бір жалқы электроны мен бром атомының бір жалқы электрон жұптасып, HBr молекуласын түзеді.
Екі азот атомдарының үш жалқы электрондары жұптасып, N2 молекуласын түзеді.


Бұл кезде оттек атомының екі жалқы электроны мен екі фтор атомдарының жалқы электрондары жұптасып OF2 молекуласын түзеді.


  1. 3-жаттығуда берілген молекулалардағы байланыстың еселігін анықтаңыздар.

Шешуі:


Молекула

О2

F2

HBr

N2

ОF2

Байланыс

О = О

F – F

H – Br

N ≡ N

F – О

Байланыс еселігі

2

1

1

3

1


8. Келесі молекулалардағы: F2, O2, NH3, SF6 σ- және π- байланыстарының санын және еселігін табыңыздар.

Шешуі:


Молекула

F2

O2

NH3

SF6

Байланыс

F – F

О = О

N – Н

S – F

σ-байланыс

1 σ

1 σ

3 σ

6 σ

π-байланыс

-

1 π

-

-

Байланыс еселігі

1

2

1

1


10. Анықтамалықты пайдаланып берілген молекулаларды байланыс энергиясы мен байланыс ұзындығының артуы бойынша

орналастырыңыздар: а) HCl, HF, HBr, HI; ә) H2Se, H2S, H2Te; б) PH3, AsH3, NH3; в) BCl3, BeCl2, CCl4.

Шешуі:


Үлгі:

Сипаттамалар

HF

HCl

HBr

HI

Байланыс ұзындығы, нм

0,092

0,127

0,141

0,161

Байланыс ұзындығы артады



Байланыс энергиясы, Но кДж/моль

-270,7

-92,3

-36,3

+26,6

Байланыс энергиясы артады






§ 2.2. Коваленттік байланыс түзілуінің донорлы-акцепторлы механизмі



6. Мына қосылыстағы кешентүзушінің координациялық саны нешеге тең: K3[Fe(CN)6]?

Шешуі:



§ 2.4. Иондық байланыс. Иондық және коваленттік қосылыстардың қасиеттері


  1. Екі молекуланың KCl, LiF қайсысының иондық дәрежесі басым? Жауап бергенде атомдардың электртерістігін қолданыңыздар.

Шешуі:


Байланыстың иондық дәрежесі оны түзетін элементтердің электртерістіктері () мәндерінің айырымына байланысты. Есептің шартында келтірілген қосылыстардағы байланыс түзетін элементтердің электртерістіктерінің мәндері мынадай:


Э

K

Cl

Li

F

(KCl) = 3,0 – 0,8 = 2,2

(LiF) = 4,0 – 1,0 = 3,0



0,8

3,0

1,0

4,0


Демек, литий фториді қосылысындағы байланыстың иондық дәрежесі калий хлоридіне қарағанда басымырақ.


  1. Натрий хлориді 8000С кезінде балқиды, ал бром (V) йодиді BrI5 бөлме температурасында сұйықтыққа айналады. Бұл айырмашылықтың себебін түсіндіріңіздер.

Шешуі:


Себебі натрий мен хлор арасындағы байланыстың иондық дәрежесі жоғары, ал бром мен йод арасындағы байланыстың типі – ковалентті полюсті. Иондық байланыстың күші ковалентті байланысқа қарағанда едәуір жоғары. Иондық байланысты үзуге көп энергия жұмсалады.


  1. Br2, HBr, KBr қосылыстарындағы химиялық байланыстың типін анықтаңыздар. Олардың түзілу сызбанұсқасын жазыңыздар.

Шешуі:


Анықтамалық кестелерден элементтердің электртерістіктерінің мәндерін тауып, айырмаларын есептейміз: (Br) = 2,6; (H) = 2,1; (K) = 0,89.

Л. Полинг бойынша, егер элементтердің электртерістіктерінің айырмасы 1,7 болса, онда байланысты иондық, ал 1,7 болса, онда байланысты ковалентті полюсті деп айтуға болады.

Заттар

Br2

HBr

KBr



2,6 - 2,6 = 0

2,6 – 2,1 = 0,5

2,6 – 0,89 = 1,71

Байланыстың типі

Ковалентті

полюссіз

Ковалентті полюсті

Иондық


Әдебиет: Л.Полинг. Общая химия. – М.: Мир., 1974. – С.168-170.


  1. CaCl2, ақ фосфор, кремнезем байланыс типі және кристалдық торлары бойынша қалай ерекшеленеді?

Шешуі:


Заттар

CaCl2

Ақ фосфор

Кремнезем

Байланыс типі

Иондық

Ковалентті

полюссіз

Ковалентті

полюсті

Кристалдық торының

типі

Иондық

Атомдық

Атомдық


9. Қосылыстардың графиктік құрылымынан атомдар арасындағы байланыстың типін анықтаңыздар:

Шешуі:


K – C ≡ N

Na – O

N ≡ N




C= O




Көміртек пен азот арасындағы байланыстың типі – ковалентті полюсті, ал калий мен циан иондарының арасындағы байланыс иондық байланысқа жатады.

Na – O

Екі азот атомдары арасындағы байланыстың типі – ковалентті полюссіз

Көміртек пен оттек арасындағы байланыстың типі – ковалентті полюсті, ал натрий мен карбонат иондарының арасындағы

байланыс иондық байланысқа жатады.



III тарау. Химиялық реакциялар және олардың жүруінің негізгі заңдылықтары

§ 3.1.Химиялық реакциялардың жіктелуі
5. Берілген реакциялар не себепті аяғына дейін жүреді? Коэффициенттерін қойыңыздар:

а) AlCl3 + AgNO3 = AgCl + Al(NO3)3 б) KOH + H3PO4 = K3PO4 + H2O

в) K2CO3 + HBr = KBr + CO2 + H2O

Шешуі:


Электролит ерітінділеріндегі иондар арасындағы реакциялар нәтижесінде тұнба түзілетін, газ тәрізді зат бөлінетін және нашар диссоциацияланатын заттар түзілетін жағдайларда аяғына дейін жүреді.

а) AlCl3 + 3AgNO3 = 3AgCl↓ + Al(NO3)3 б) 3KOH + H3PO4 = K3PO4 + 3H2O

в) K2CO3 + 2HBr = 2KBr + CO2↑ + H2O

§ 3.2. Тотығу-тотықсыздану реакциялары





  1. Берілген реакция теңдеулеріндегі тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты анықтап, олардың тотығу дәрежесі қалай өзгеретінін табыңыздар.

а) Zn + Cl2 = ZnCl2 ә) P2O5 + 5C = 2P + 5CO б) 2KClO3 = 2KCl + 3O2

Шешуі:


а) Zn0 + Cl 0 = Zn+2Cl -

2 2


2
тотықсыздандырғыш Zn0 – 2ē → Zn+2 /1 тотығу тотықтырғыш Cl 0 + 2ē → 2Cl-2 /1 тотықсыздану

Zn + Cl2 = ZnCl2
ә) P +5O -2 + C0 = P0 + C+2O-2

2 5

тотықтырғыш Р+5 + 5ē Р0 /2 тотықсыздану тотықсыздандырғыш C0 – 2ē 2C+2 /5 тотығу

P2O5 + 5C = 2P + 5CO
б) K+1Cl+5O -2 = K+Cl- + O 0

3 2


2
тотықтырғыш Cl+5 + 5ē → Cl- /4 тотықсыздану тотықсыздандырғыш 2O-2 – 4ē → O 0 /5 тотығу

2KClO3 = 2KCl + 3O2


  1. Берілген реакцияларды электрондық баланс әдісімен теңестіріңіздер:

Шешуі:


а) C + HNO3 = CO2 + NO + H2O б) H2S + FeCl3 = S↓ + FeCl2 + HCl

в) KI + KIO3 + H2SO4 = I2 + K2SO4 + H2O
а) C0 + HN+5O3 = C+4O2 + N+2O + H2O

тотықсыздандырғыш C0 – 4ē → C+4 /3 тотығу тотықтырғыш N+5 + 3ē → N+2 /4