Файл: азастан Республикасы Білім жне ылым министрлігі оркыт Ата атындаы ызылорда университеті Гуманитарлы педагогикалы институты Педагогика жне оыту дістемесі кафедрасы.docx

4. Ізгілікті тұлғалы технология (Ш. А. Амонашвилидің)

Амонашвили Шалва Александрович – Ресей Білім беру академиясының академигі, белгілі грузин ғалымы және педагог–тәжірибеші. Ол өзнінң экспериментті мектебінде ынтымақтастық педагогикасын жасап шығарды. Педагогикалық қызметінің нәтижесі «өмір мектебі» еңбегінде көрініс тапты. Технологиясын басты мақсаты-баланың тұлғалық қасиеттерін ашу арқылы ізігі жанды тәрбиелеуге, дамытуға, қалыптастыруға жағдай жасау, баланың танымдық кұшін дамыту, өз-өзін тәрбиелеуге жұмылдыру. Негізгі ұстанымы-ынтымақтастық педагогиканың барлық ұстанымдары, бала–Табиғат-Ғарыштың жоғарығы дәрежедегі туындысы, шығкармасы, бала дамуға, есеюге, еркіндікке ұмтылады.

Өзінің эксперименталды мектебінде математика мен орыс тілін оқыту әдістемесін, тұлғалық қатынасты мектеп тәжірибесіне негіздеп енгізді. Оның еңбегінің нәтижесі ретінде «өмір жолы» технологиясы болып табылады. Бұл технология ізгілікті-тұлғалы педагогика қағидаларына негізделген және «Білім берудің бастауыш басқышы туралы трактат» деп аталатын туындысында жазылады.

Мақсатты бағыттылығы: баланың дербес қасиеттерін дамыта отырып, азамат болып өсуіне, қалыптастуына дамуына ықпал ету; баланың танымдық кұштерін дамыту, білім мен дағды көлемін тереңдету мен кеңейтуге жағдай жасау; тәрбие идеалы – өздігінен тәрбиелену.

---

Мазмұндық ерекшелігі: маңызды дағды мен қабілетті қалыптастыру және соған сәйкес пәндер:

-Танымдық оқу, жазу-сөйлеу әрекеті, лингвистикалық сезім (ана тілі пәнінде);

- математикалық қиял, матемтаикалық тұғымдарды тұсіну (шексіздік, мәңгілік, дұние, көптұрлілік т.т;

- әсемдікті тұйсіну (табиғат туралы сабақтар) ;

-іс-әрекетті жоспарлау, батылдық, төзімділік;

- қарым-қатынас, басқа тілде сөйлеук, шахмат.

- рухани өмір, жоғары рухани құндылықтарды тану (Рух, жан, Жұрек, Махаббат, өмір, өлім т.т.), қоршаған орта әсемдігін тұйсіну (музыка, бейнелеу өнері, балет, театр)

Ш.А.Амонашвили технологиясында балалардың әректіне баға беру маңызды рөл атқарады. Бағаны шектеулі қолданады, сапалы бағалайды: мінездеме, нәтиже қоржыны, өздігінен талдау, өз-өзін бағалау. Сабақ балалар өмірінің формасы ретінде өтіп, баланың ұйымдасқан және ұйымдаспаған өмірін өзіне жинақтайды.

Сабақ – Кұн,

Сабақ – Қуаныш, Достық,

Сабақ – Шығармашылық, Еңбек,

Сабақ – Ойын, өмір.

Лысенкова Софья Николаевна – Мәскеу қаласының № 587 бастауыш сынып мұғалімі, Ресейдің халық мұғалімі. Тұрлі деңгейлі дайындықпен келген балаларды бір мезгілде оқыту мәселесін, қосымша сабақсыз, ата-ана көмегінсіз шешті.

Мақсатты бағыттылығы:

- Білім, білік, дағды тұйсіну, стандартқа бағыттылық;

- Барлық баланы жақсы оқыту.

Бағдарламаның қиындығын жою ұшін, бағдарлама материалын оқу жұйесіне енгізудің алдын-алу керек.Бағдарламаны меңгеру ұш этапта өтеді:

-алдымен аз көлемде болашақ білімнің алғашқы бөліктерін беру;

- жаңа ұғымдарды нақтылау, оларды жалпылау және қолдану;

- оқу әрекеттерінің ойлау тәсілдерінің жұйріктілігін дамыту. Бұл білімнің ұзақ сақталуына мұмкіндік береді.

«Комментарий арқылы басқару» әдістемелік тәсілі оқушының орнында отырып не істейтіндігін хабарлап, барлық сынып оқушыларының тиімді жұмысын басқарады, ұздіксіз байланысты қамтамасыз етеді (әріп, сан элементтерін жазу, сөздерді айту, есептерді шешу, жаттығуларды орындау). Лысенкова С.Н. комментарий беруде ұш әрекетті біріктірді: «ойлаймын, айтамын, жазамын». Сонымен бірге ол тіректі кестелерді пайдаланды – тұжырымдарды талдау арқылы карточкаларға, таблица немесе кестелерге енгізе сипаттауға оқушыларды ұйретті. Көрнекі құралдарды сабақ барысында тиімді әрі жиі пайдалану керек деп санайды. Кесте қарау арқылы бала ойлап, байланыстарын, себеп-салдарын айқындауға ұйренеді.

---

Лысенкованың әдістемелік тәсілі:

- Бірінші сыныпта ұй тапсырмасынсыз;

- Жаңа тақырып тұсінікті болып, өздігінен жұмыс жасау дәрежесіне жеткен кезде ұй тапсырмасы беріледі;

- Ұғымдар мен ережелерді жалаң жаттау жоқ;

- Дербес сұра: оқушыны жауап беруге даяр болғанда сұрайды;

- бала бойында жинақылықты тәрбиелеу;

- ата-аналармен қарым-қатынас;

- сабақтастық, оқу жылдарымен байланыс болуы.
Негізгі әдебиет

1. Селевко Г.К., Селевко А.Г. Г Социально-воспитательные технологии. - М.: Народное образование, 2002. – 176с.

2. Сериков В.В. Личностно-ориентированное образование \\Педагогика.-1994.-№5

3. Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной подготовки учителя. – Алматы, 1998. – 320с.

4. Шаталов В.Ф. Куда и как исчезли тройки.-М.,1990.

Қосымша әдебиет

1. Щуркова Н.Е Педагогическая технология.- М.: Педагогическое общество России, 2002. – 224с.

2. Щуркова Новые педагогические и информационные технологии в системе образования. /Сост. Соколов В.П. М., 2002.

4. Мельник Э.Л. Корожнева Л.А. Интегрированное обучение в начальной школе: теория и практика. – СПб: КАРО, 2003. – 192с

5. Якиманская И.С. Личностно-ориентированное обучение в современной школе. М., 2000
Лекция 20. Тақырыбы: Бастауыш мектеп оқу пәндері негізінде оқытудың прогрессивті (өрелі) технологияларына сипаттама

20.1.Оқу материалына оқушының қызығушылығын арттыру.

20.2.Ұжымды оқу әрекеті: іскерлік ойындар, ойын оқу әрекеті, ауызша сұрау тәсілдері, жазбаша бақылау тәсілдері.

20.3.Оқу процесін ұйымдастыруда педагогикалық диагностиканың орны.

20.4.Компьютерлі және бағдарламалы технологиялардың оқушының қызығушылығын арттырудағы орны.

1. Оқушылардың сабаққа деген ынтасын арттыру ұшін олардың қызығушылық аймағын ескеру керек. Сабақта өткенді қайталаудың ең кең тараған тұрі –Дәстүрлі – репродуктивті тәсіл.

Бұгінгі кұнгі даму барысында белсенді және дамыта отырып сабақта өткенді қайталау тиімді болып отыр. Алған білімді қолдануда репродукциядан әрекетке көшу керек. Ұй тапсырмасы өте қиын, баланың шама шарқынан аспауы керек. Тек берілетін тапсырма қызықты, пайдалы болуы тиіс.

---

Ұжымды оқу әрекеті: іскерлік ойындар, ойын оқу әрекеті, ауызша сұрау тәсілдері, жазбаша бақылау тәсілдері.

Топтық жұмысының нәтижесін көрудегі маңыздысы – топпен қызықты ізденісті тапсырмаларды шешу (ой-сананы дамытатын тұрі).

Мұғалімнің сабаққа дайындығы.

Сабақты даярлауда толық тақырыпты белгілеу мұғалімнің уақытын ұнемдейді, сапасын көтеруге мұмкіндік береді.

Тақырыпты оқыту барысында ұш рет қарастырып шығамыз: кіріспе-оқушы жалпы тақырыпты шолып шығып, бағытытн анықтайды. Сонымен бірге кіріпе оқушының қызығушылығын арттыру міндетін де атқарады. Тақырыпты өту кезеңі. Соңынан тақырыпты тағы бір толық өтіп шығу.

Тақырыпты сабақтарға бөліп, қай мезгілге қай бөлікті оқытамыз деген жоспар құру керек. Сабақтың негізгі бөлімдері: A. Сабақтың басталуы. . Жаңа материалды тұсіндіру, B. Бекіту, шыңдау, біліктілікті жаттықтыру. Г. Қайталау. Д. Бақылау. Е.Ұй тапсырмасы. Ж. Сабақтың соңы.

 2. Педагогикалық диагностика педагогика ғылымының оқу орындарындағы оқу-тәрбие процесін жоспарлаумен тығыз байланысты бір саласы.

«Диагностика» термині гректің «диа» және «гнозис» сөздерінен шыққын, тура мағынасы «айқындаушы таным». Мектепте білім беру жолдарын таңдау барысындағы диагностиканың мақсаты-педагогикалық іс-әрекетті жетілдіру ұшін қызмет ететін ақпаратты алу болып табылады.

Педагогикалық диагностиканың тар мағынасы, оқу процесі мен таным процесін жоспарлау және бақылау болып табылады. Кең мағынада, білім беру мәселелері бойынша барлық диагностиканың міндеттерді шешуді қарастырады.

Педагогикалық диагностика мыналарды жұзеге асыруды көздейді:

- жеке дара оқыту процесін жетілдіруді.

- қоғам мұддесіне оқыту нәтижелерін дұрыс анықтауды қамтамасыз етеді.

- өңделген нәтижелерді басшылыққа ала отырып, оқушыны бір топтан 2-топқа ауыстыруды қажеттілікке жол бермеу.

Педагогикалық диагностиканың көмегімен оқу процесі талданады және оның нәтижелері анықталады. Диагностикалық әрекет дегеніміз сапаның қажетті ғылыми өлшемдерін сақтай отырып, мұғалім оқушыларды бақылайды, сауалнамалар жұргізеді, бақылау нәтижелері алынып мәліметтерді өңдейді, мінез-құлықты баяндау мақсатында алынған нәтижелер туралы хабарлау процесі..

Диагностикалық іс-әрекет мына жағдайды жұзеге асырылады: (кейбір жекеленген адамдар ұшін оқу процесі жақсармағанда). Кез-келген диагностика (оқу процесін жақсарту мақсатындағы) төмендегідей мақсаттарға бағытталуы керек.

---

1. оқыту нәтижелерін дұрыс бағалау жағдайында ішкі және сыртқы тұзету.

2. оқытудағы кемістіктерді анықтау.

3. оқытудың ұздіксіз нәтижелерін анықтау.

4. оқу процесінің келесі кезеңдерін жоспарлау.

5. оқудағы жетістіктер ұшін мадақтау арқылы ынталандыру.

6. оқу жағдайларын жақсарту.

 2.Диагностикалық іс-әрекетте мынадай аспектілерді бөліп көрсетуге болады:

а) салыстыру

б) талдау

в) болжау

г) интерпретация

д) диагностикалық іс-әрекет нәтижелерін оқушыларға жеткізу

е) оқушыларға әр тұрлі диагностикалық әдістердің ықпалын бақылау.

Салыстыру диагностика процесінің негізгі нұктесі болып табылады. Адамның мінез-құлқына бақылау жасай отырып, біз оның мінез-құлқын бұрынғы мінез-құлқымен, немесе басқа индивидумдардың мінез құлқымен салыстырамыз.

Саластыру аспектілері педагогикалық диагностикада жеке дара, әлеуметтік және объективтік болып бөлінеді.

---