Файл: Тынысм шелеріні аурулар ы жедел бронхит жне бронхиолит.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 27.04.2024
Просмотров: 454
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Т Ы Н Ы С М Ү Ш Е Л Е Р І Н І Ң А У Р У Л А Р Ы
ӨКПЕНІҢ ИНФЕКЦИЯЛЫҚ ДЕСТРУКЦИЯЛАРЫ
Жүрек-тамыр жүйесінің аурулары Артериялық гипертензиялар
Гипертония ауруы (эссенциальдық аг)
Аг сатылары, ддұ классификациясы, 1993
Антигипертензивтік емнің тәсілдері
Алғашқы антигипертензивтік емді таңдау
Симптоматикалық (екінші ретті) артериялық гипертензиялар
Миокард инфарктісінің атипиялық түрлері.
Жедел ревматизм қызбасы және жүректің ревматизм ауруы
Жүре пайда болатын жүрек ақаулары
Асқазан аурулары Созылмалы гастрит
Гастриттің екі түрінің екшеу критерийлері
В гастритінің екі сатысының басты критерийлері
Бауыр және өт жолдарының аурулары Созылмалы гепатит
Бауыр циррозының ауырлық дәрежелерін анықтау
Бауыр циррозының ең жиі кездесетін түрлері.
Бауыр циррозының сирек түрлері.
Бауыр циррозымен ауыратын науқасты емдеу әдісі.
Дәнекер тінінің жайылмалы аурулары
Буын аурулары Ревматоидтық артрит
Витамин в12-жетіспеушілік анемия
Тұқым қуалайтын гемолитикалық анемиялар Тұқым қуалайтын микросфероцитоз (Минковский-Шоффар ауруы)
Жүре пайда болатын гемолитикалық анемиялар Аутоиммунды гемолитикалық анемия
Гипопластикалық (апластикалық) анемиялар
Классификациясы. А) Лимфобласттық лейкоздар:
ауырғандықтың пайда болуы плевра беттерінің бір-бірімен үйкелісіне байланысты. Сондықтан ауырғандық дем алумен байланысты және терең дем алғанда, жөтелгенде күшейе түседі. Науқас адам төсекте мәжбүр қалыпта болады. Ол ауру жақ бүйіріне жатады (ауырғандық азаяды). Қабыну бөлігінің үстіндегі қабырға аралығында плевра беттерінің үйкелісін сипап анықтауға болады. Аускультацияда – плевра беттерінің үйкеліс шуы естіледі. Рентгенологиялық тексергенде зақымданған өкпе мен диафрагма күмбезі дем алғанда қалыңқы болады, өкпе тінінің инфильтрациясы көрінеді.
Өкпе артериясының тромбоэмболиясы (ӨАТЭ) қатерлі фактор болып табылатын ауруларда пайда болады: жүрек әлсіздігінде, жыбыр аритмиясында, аяқтың терең веналарының тромбозында, ауыр сынықтарда, босану асқынуларында, кіші жамбас қуысы органдарының операцияларында туындайды. ӨАТЭ ауырғандықтың 3 вариантын бөледі: ангинозды ауырғандыққа ұқсас ауырғандық (ірі өкпе артериясының немесе өкпе артериясының басты бағанының тромбоэмболиясында кездеседі), өкпе-плевралық ауырғандық (өкпе инфарктісінде процеске плевра қатысқанда), аралас ауырғандық. ӨАТЭ ауырғандық өте күшті, төс артында орналасады, кенеттен пайда болады (денеге күш түскенге байланысты емес), оған қоса ентігу болады, қан қақыру кездеседі. Плевра үйкелісінің шуы болуы мүмкін. ӨАТЭ диагнозын қоюда ЭКГ зерттеу нәтижелерінің (жүректің оң жақ бөліктеріне күш түсу белгілері – терең S тісшесі І тіркемеде және терең Q тісшесі ІІІ тіркемеде, ІІ, ІІІ, avF, V1-2 тіркемелерінде биік сүйір ұшты Р тісшесі, STIII изосызықтан жоғары ығысуы), рентгенологиялық тексеру мәліметтерінің (тромбоэмболияға байланысты қан айналысы нашарлаған өкпе бөліктерінің ақшыл болып көрінуі, кейін өкпе инфарктісіне сәйкес инфильтрация ошақтарының пайда болуы), дене қызуы көтерілуінің, АҚҚ түсіп кетуінің маңызы зор. Шешуші рольді өкпе сцинтиграфиясы атқарады; онда эмболия аймағына (ареалына) сәйкес жерлерде “мылқау” зона көрінеді. Ангиография тамырдың бітелген жерін және оның ұзындығын анықтауға көмектеседі.
Алдыңғы кеуде қабырғасы синдромы инфарктан кейін, климактериялық кардиопатияда, омыртқа жотасының кеуде бөлігінің остеохондрозында, үлкен кеуде бұлшық етінің керілуі мен жарақатында бой көрсетеді. Синдромның патогенезі вегетативті нерв жүйесінің сәйкесті сегменттерінің тітіркенуінен болатын үлкен кеуде бұлшық етінің дистрофиялық өзгерістері болып табылады. Синдром төс маңында және үлкен кеуде бұлшық етінің проекциясында ауырғандық пайда болуымен сипатталады. Стенокардиядан айырмашылығы төс артының ауыруы ешқашан болмайды, ауырғандық жүрумен, сатымен жоғары көтерілумен байланысты болмайды, тұрақты болып келеді, нитроглицерин ауырғандықты тоқтата алмайды. Үлкен кеуде бұлшық етін сипап тексергенде және триггерлік нүктелерді (үлкен кеуде бұлшық етінің төске бекіген жерлерінде – III-IV-V қабырғалардың бекіген парастернальдық деңгейі) сипап тексергенде ауырғандық анықталады.
Алдыңғы сатылы бұлшық ет синдромы (Наффицигер синдромы) алдыңғы сатылы бұлшық еттің шамадан тыс гипертрофиясында байқалады және қосымша мойын қабырғасы синдромымен (Фальконер – Веддель синдромы) бірігіп, мойын-иық синдромының құрамына кіреді. Синдром иық өрімінің ол өтетін кеңістік тарылғанында басылып қалуынан пайда болады. Қолдың ұзына бойы ауыруы мен парестезия байқалады. Бұл белгілерге қоса жүрек тұсы ауыруы мүмкін. Күйдіріп, керіп ауыру болады. Көбіне ауру жақ қолдың ұюы, әлсіздігі, ісінуі және цианоз байқалады. Бұғана үстінде солқылдаған ісік болуы мүмкін, оның үстінен систолалық шу естіледі.
Зақымданған жақта Горнер синдромы (қарашықтың тарылуы, птоз, энофтальм) және/немесе Адсон симптомы (басты ауру жаққа бұрып, терең дем алып, иекті көтергенде кәрі жілік артериясы пульсінің әлсіреуі) анықталады.
Омыртқа жотасының рентгенограммасында омыртқа аралық дискілердің остеохондрозы, VII мойын омыртқасының көлденең өсіндісінің үлкейгені көрінеді.
Омыртқа жотасының остеохондрозы. Жүрек тұсының ауыруы төменгі мойын (СIV-CVII) және жоғарғы кеуде (ДІ-ДV) омыртқалары зақымданғанда байқалады. Жүрек тұсының ауыруы немесе төс артының ауыруы дене ұзақ уақыт қолайсыз қалыпта болғанда, басты тез бұрғанда немесе шалқайтқанда, дененің қалпын өзгерткен кезде, сол қолдың тез қимылында пайда болады. Ауырғандық көбіне жұмсақ төсекте жатқан күйде пайда болады. Нитроглицериннің әсері айқын емес, ауырғандықты анальгетиктермен тоқтатуға болады. Керілу симптомдары, триггерлік зоналар анықталады. Қолдарды горизонтальды созып, басты барынша қарсы жаққа бұрғанда, екі қолды жоғары және артқа әкеткенде, басты тік жоғарыдан төмен басқанда ауырғандық пайда болса, керілу симптомдары оң мәнді деп атайды. Триггерлік зоналар деп зақымданған омыртқалардың қылқанды өсінділерін айтады – оларды басу ауырғандық тудырады. Остеохондроз диагнозын рентгенологиялық белгілермен дәлелдейді: дискілер биіктігінің аласаруы, олардың әктенуі, омыртқа денесі биіктігінің аласаруы, остеофиттер, сколиоз, Шморль жарығы анықталады. Остеохондрозбен ауыратын адамның ЭКГ қалыпты күйде болуы мүмкін. Кейде кеуде тіркемелерінде екі фазалы Т тісшесі болады, калий сынамасы кезінде ол жойылып кетеді. Күш түсіру сынамалары әдетте теріс мәнді болады.
Титце синдромын (костохондрит) бұрын болған вирустық инфекцияға дамыған аллергиялық реакция деп есептейді. Кеуде күшті ауырып, ауырғандық қол мен иыққа тарайды. Ауырғандық қолды қимылдатқанда, жөтелгенде, түшкіргенде, терең дем алғанда күшейе түседі. Ауырғандық алдында қысқа мерзімді қызба болады. II-IV қабырғалардың төспен қосылған жерлері күшті ауырады. Қабырға шеміршектері қалыңдаған болады. Кейде төс-бұғана буыны зақымданып, төстің жоғарғы жағы ауырады. Титц синдромында стенокардиядағыдай ЭКГ-да ишемиялық белгілер болмайды, ауырғандық жүрген кезде, сатымен жоғары көтерілген кезде күшеймейді.
Рентгенологиялық тексергенде жиі қабырға шеміршектерінің әктенгені, қабырғаның сүйектік бөлігінде остеопороз бары анықталады.
Қабырға аралық невралгия көбіне вирусты инфекциядан кейін дамиды. Үш нүктені басқанда ауырғандық анықталады: омыртқа жотасының қасындағы қабырға аралығы, ортаңғы қолтық асты сызығы бойындағы қабырға аралығы, алдағы төс жанындағы қабырға аралығы нүктелері.
Қабырғалардың сынығы мен ісіктерін пальпация тәсілімен анықтауға, рентгенологиялық әдіспен дәлдеуге болады.
Орама теміреткі – бір-екі симпатиялық ганглийлер және олармен байланысты шеткі нервтердің вирустық зақымдануы. Омыртқа жотасынан алдағы дененің аралық сызығына дейінгі қабырға аралығы нерв бойының ұзақ, күшті, күйдіріп ауыруы болады. Ауырғандық денені ауру жаққа игенде, қабырға аралығын әсіресе паравертебральды, аксилярлы аймақтар мен төс жанын сипап тексергенде күшейе түседі. Қабырға аралығының үстінде көпіршіктер пайда болғанда ғана диагноз дәлденеді.
«Жылжымалы қабырға шеміршектері» синдромы (Цириакс синдромы) омыртқа жотасы мен кеуде торының жарақатынан кейін пайда болады. Ауырғандық қабырғааралық нервтерді VIII-X патологиялық жылжымалы қабырға шеміршектері тітіркендіргеннен немесе қысып тастағаннан пайда болады. Цириакс синдромында болатын кардиалгияға ұзақ сыздап ауыру тән, бірақ денені тез бұрғанда, еңкейгенде, жөтел кезінде, ауырлық көтергенде ауырғандық өте күшейіп, шаншып ауыру белгісін береді. Басты диагностикалық белгі - VIII-X қабырғалардың жылжымалығын табу және осы қабырғаларды басқанда қабырғалардың ығысып, ауырғандықты күшейтетіні.
Функциональды эзофагоспазм тамақ қабылдаған кезде төс артының ауыруы және оған қоса дисфагия пайда болуымен сипатталады. Тамақ жұтудағы қиналыс сұйықтықты қабылдаған кезде байқалады, құрғақ тамақ оңай өтеді. Ауырғандық пен дисфагия салқын тағамдар мен ішімдіктер қабылдағанда күшейе түседі. ЭКГ тыныш күйде өзгермеген, күш түсіру және фармакологиялық сынамалар теріс мәнді болады.
Рентгенологиялық, эндоскопиялық тексергенде өңештің органикалық аурулары табылмайды, бірақ рентгенологиялық тексергенде атропин немесе нитроглицерин әсерінен жойылып кететін өңештің спазмы анықталады.
Рефлюкс-эзофагит өңештің түйілуін тудырып, тамақ қабылдаған кезде немесе одан шамалы кейін өңештің ауыруының себебі болады. Ауырғандықтан басқа науқас адамның горизонтальды қалпында, көбіне ұйқы кезінде, денені алға еңкейтіп жұмыс жасаған кезде пайда болатын қыжыл байқалады. Ауырғандықты сода немесе басқа антацидтерді қабылдап тоқтатуға болады. Диагнозды рентгенологиялық (науқас адамды горизонтальды қалыпта тексергенде кардияның жеткіліксіз белгілері анықталады) және эндоскопиялық тексеріп қояды.
Өңеш ахалазиясы (кардиоспазм) жұтынған кезде өңештің рефлекторлы кеңуі болмауымен сипатталады. Ауру көбіне психикалық күйзелістен кейін бой көрсетеді. Клиникасында белгілер триадасы болады: дисфагия, тамақ регургитациясы және төс артының криз түрінде ауыруы. Ауырғандық өте күшті, арқаға, өңеш бойымен жоғары, мойынға, жаққа тарайды, бірнеше минуттан бірнеше сағатқа созылады. Рентгенологиялық тексергенде өңештің кардиальдық бөлігі тарылып, жоғары жағы өте кеңіген, контуры тегіс болып келеді. Нитроглицерин (1-2 таблетка) немесе атропин қолданып орындалған сынама спазмды жойып, тамақтың өтуіне жағдай туғызады. Эндоскопиялық тексерулер де қолданылады.
Жара ауруы да рефлекторлы жүрек тұсын ауыртады. Диагноз қоюға ауырғандық ерекшеліктері (ырғақтығы, маусымдығы, тамақ қабылдаумен байланысы т.б.), қоса болатын басқа диспепсиялық белгілер, анамнез мәліметтері көмектеседі. Жара ауруының диагнозын рентгенологиялық және эндоскопиялық тексерулердің мәліметтеріне қарап қояды.
Диафрагманың өңеш тесігінің жарығы өңештің немесе асқазанның проксимальды бөлігінің диафрагманың жарық тесігі тұсында қысылып қалуымен сипатталады. Төс тұсының ауырып, сол иыққа тарауына қоса өңеш бойының қыжылдауы, лоқсу, саливация (сілекей бөлу) байқалады. Ауырғандық тамақ ішкеннен кейін, горизонтальды қалыпта жатқанда күшейеді. Тұрған кезде ауырғандық әлсірейді, не жойылып кетеді. Науқас адамның тұрған немесе горизонтальды қалпында контраст затпен асқазан-ішек жолын рентгенологиялық тексерген кезде асқазанның кеуде қуысына шығып тұрғаны көрінеді.
Клиникалық диагнозды тұжырымдауда стенокардияның түрін (тыныш күй стенокардиясы, күш түсу стенокардиясы), күш түсу стенокардиясында оның классын ескеру керек:
Диагнозды тұжырымдау мысалдары:
1. ЖИА. Тұрақты күш түсу стенокардиясы. І ФК, Ж0.
2. ЖИА. Тұрақты күш түсу стенокардиясы. ІІІ ФК, инфарктан кейінгі кардиосклероз (инфаркт болған мерзім) Ж1.
3. ЖИА. Вазоспастикалық стенокардия.
4. ЖИА. Вазоспастикалық стенокардия + күш түсу стенокардиясы, ІІ ФК, Ж1.
5. ЖИА. Үдеме стенокардия. Ж1.
6. ЖИА мен гипертония ауруының ІІ сатысы: тұрақты стенокардия, ІІ ФК.
Тұрақсыз стенокардия диагнозын тұжырымдағанда ЖИА кейін және тұрақсыз стенокардия диагнозынан кейін стенокардияның тұрақсыз күйге көшкен мерзімін және оның классын көрсетеді.
Мысалдар:
1. ЖИА: тұрақсыз (үдемелі) стенокардиясы, І В классы (мерзім) Ж0.
2. ЖИА: тұрақсыз (үдемелі) тыныш күй стенокардиясы, ІІІ В кл., Ж1.
3. ЖИА: сол жақ қарыншаның алдыңғы бүйір аймағының миокард инфарктісі (мерзімі), инфарктан кейінгі тұрақсыз тыныш күй стенокардиясы, ІІІ С кл. (мерзімі) Ж1.
Емі. Жүректің ишемия ауруын емдеу әдістері:
1. Дәрімен емдеу:
2. Хирургиялық ем:
3. Экстракорпоральдық әдіс: қанда холестериннің, ТТЛП мен триглицеридтерді азайту әдістері (гемосорбция, плазмаферез және иммунды электрофорез, энтеросорбция).
Стенокардияны емдеу шаралары: 1) қауіп факторларын және ангинозды ұстама тудыратын факторларды жою;
2) ангинозды ұстаманы тоқтату;
3) дәрі қолданып, ұстаманың алдын алу.
Қауіп факторларын және ангинозды ұстама тудыратын факторларды жою: ЖИА дамуының қауіпті факторлары артериялық гипертония, гиперхолестеринемия, шылым шегу, қант диабеті, гиподинамия және тұқым қуалаушылық екені жоғарыда көрсетілді.
Өкпе артериясының тромбоэмболиясы (ӨАТЭ) қатерлі фактор болып табылатын ауруларда пайда болады: жүрек әлсіздігінде, жыбыр аритмиясында, аяқтың терең веналарының тромбозында, ауыр сынықтарда, босану асқынуларында, кіші жамбас қуысы органдарының операцияларында туындайды. ӨАТЭ ауырғандықтың 3 вариантын бөледі: ангинозды ауырғандыққа ұқсас ауырғандық (ірі өкпе артериясының немесе өкпе артериясының басты бағанының тромбоэмболиясында кездеседі), өкпе-плевралық ауырғандық (өкпе инфарктісінде процеске плевра қатысқанда), аралас ауырғандық. ӨАТЭ ауырғандық өте күшті, төс артында орналасады, кенеттен пайда болады (денеге күш түскенге байланысты емес), оған қоса ентігу болады, қан қақыру кездеседі. Плевра үйкелісінің шуы болуы мүмкін. ӨАТЭ диагнозын қоюда ЭКГ зерттеу нәтижелерінің (жүректің оң жақ бөліктеріне күш түсу белгілері – терең S тісшесі І тіркемеде және терең Q тісшесі ІІІ тіркемеде, ІІ, ІІІ, avF, V1-2 тіркемелерінде биік сүйір ұшты Р тісшесі, STIII изосызықтан жоғары ығысуы), рентгенологиялық тексеру мәліметтерінің (тромбоэмболияға байланысты қан айналысы нашарлаған өкпе бөліктерінің ақшыл болып көрінуі, кейін өкпе инфарктісіне сәйкес инфильтрация ошақтарының пайда болуы), дене қызуы көтерілуінің, АҚҚ түсіп кетуінің маңызы зор. Шешуші рольді өкпе сцинтиграфиясы атқарады; онда эмболия аймағына (ареалына) сәйкес жерлерде “мылқау” зона көрінеді. Ангиография тамырдың бітелген жерін және оның ұзындығын анықтауға көмектеседі.
Алдыңғы кеуде қабырғасы синдромы инфарктан кейін, климактериялық кардиопатияда, омыртқа жотасының кеуде бөлігінің остеохондрозында, үлкен кеуде бұлшық етінің керілуі мен жарақатында бой көрсетеді. Синдромның патогенезі вегетативті нерв жүйесінің сәйкесті сегменттерінің тітіркенуінен болатын үлкен кеуде бұлшық етінің дистрофиялық өзгерістері болып табылады. Синдром төс маңында және үлкен кеуде бұлшық етінің проекциясында ауырғандық пайда болуымен сипатталады. Стенокардиядан айырмашылығы төс артының ауыруы ешқашан болмайды, ауырғандық жүрумен, сатымен жоғары көтерілумен байланысты болмайды, тұрақты болып келеді, нитроглицерин ауырғандықты тоқтата алмайды. Үлкен кеуде бұлшық етін сипап тексергенде және триггерлік нүктелерді (үлкен кеуде бұлшық етінің төске бекіген жерлерінде – III-IV-V қабырғалардың бекіген парастернальдық деңгейі) сипап тексергенде ауырғандық анықталады.
Алдыңғы сатылы бұлшық ет синдромы (Наффицигер синдромы) алдыңғы сатылы бұлшық еттің шамадан тыс гипертрофиясында байқалады және қосымша мойын қабырғасы синдромымен (Фальконер – Веддель синдромы) бірігіп, мойын-иық синдромының құрамына кіреді. Синдром иық өрімінің ол өтетін кеңістік тарылғанында басылып қалуынан пайда болады. Қолдың ұзына бойы ауыруы мен парестезия байқалады. Бұл белгілерге қоса жүрек тұсы ауыруы мүмкін. Күйдіріп, керіп ауыру болады. Көбіне ауру жақ қолдың ұюы, әлсіздігі, ісінуі және цианоз байқалады. Бұғана үстінде солқылдаған ісік болуы мүмкін, оның үстінен систолалық шу естіледі.
Зақымданған жақта Горнер синдромы (қарашықтың тарылуы, птоз, энофтальм) және/немесе Адсон симптомы (басты ауру жаққа бұрып, терең дем алып, иекті көтергенде кәрі жілік артериясы пульсінің әлсіреуі) анықталады.
Омыртқа жотасының рентгенограммасында омыртқа аралық дискілердің остеохондрозы, VII мойын омыртқасының көлденең өсіндісінің үлкейгені көрінеді.
Омыртқа жотасының остеохондрозы. Жүрек тұсының ауыруы төменгі мойын (СIV-CVII) және жоғарғы кеуде (ДІ-ДV) омыртқалары зақымданғанда байқалады. Жүрек тұсының ауыруы немесе төс артының ауыруы дене ұзақ уақыт қолайсыз қалыпта болғанда, басты тез бұрғанда немесе шалқайтқанда, дененің қалпын өзгерткен кезде, сол қолдың тез қимылында пайда болады. Ауырғандық көбіне жұмсақ төсекте жатқан күйде пайда болады. Нитроглицериннің әсері айқын емес, ауырғандықты анальгетиктермен тоқтатуға болады. Керілу симптомдары, триггерлік зоналар анықталады. Қолдарды горизонтальды созып, басты барынша қарсы жаққа бұрғанда, екі қолды жоғары және артқа әкеткенде, басты тік жоғарыдан төмен басқанда ауырғандық пайда болса, керілу симптомдары оң мәнді деп атайды. Триггерлік зоналар деп зақымданған омыртқалардың қылқанды өсінділерін айтады – оларды басу ауырғандық тудырады. Остеохондроз диагнозын рентгенологиялық белгілермен дәлелдейді: дискілер биіктігінің аласаруы, олардың әктенуі, омыртқа денесі биіктігінің аласаруы, остеофиттер, сколиоз, Шморль жарығы анықталады. Остеохондрозбен ауыратын адамның ЭКГ қалыпты күйде болуы мүмкін. Кейде кеуде тіркемелерінде екі фазалы Т тісшесі болады, калий сынамасы кезінде ол жойылып кетеді. Күш түсіру сынамалары әдетте теріс мәнді болады.
Титце синдромын (костохондрит) бұрын болған вирустық инфекцияға дамыған аллергиялық реакция деп есептейді. Кеуде күшті ауырып, ауырғандық қол мен иыққа тарайды. Ауырғандық қолды қимылдатқанда, жөтелгенде, түшкіргенде, терең дем алғанда күшейе түседі. Ауырғандық алдында қысқа мерзімді қызба болады. II-IV қабырғалардың төспен қосылған жерлері күшті ауырады. Қабырға шеміршектері қалыңдаған болады. Кейде төс-бұғана буыны зақымданып, төстің жоғарғы жағы ауырады. Титц синдромында стенокардиядағыдай ЭКГ-да ишемиялық белгілер болмайды, ауырғандық жүрген кезде, сатымен жоғары көтерілген кезде күшеймейді.
Рентгенологиялық тексергенде жиі қабырға шеміршектерінің әктенгені, қабырғаның сүйектік бөлігінде остеопороз бары анықталады.
Қабырға аралық невралгия көбіне вирусты инфекциядан кейін дамиды. Үш нүктені басқанда ауырғандық анықталады: омыртқа жотасының қасындағы қабырға аралығы, ортаңғы қолтық асты сызығы бойындағы қабырға аралығы, алдағы төс жанындағы қабырға аралығы нүктелері.
Қабырғалардың сынығы мен ісіктерін пальпация тәсілімен анықтауға, рентгенологиялық әдіспен дәлдеуге болады.
Орама теміреткі – бір-екі симпатиялық ганглийлер және олармен байланысты шеткі нервтердің вирустық зақымдануы. Омыртқа жотасынан алдағы дененің аралық сызығына дейінгі қабырға аралығы нерв бойының ұзақ, күшті, күйдіріп ауыруы болады. Ауырғандық денені ауру жаққа игенде, қабырға аралығын әсіресе паравертебральды, аксилярлы аймақтар мен төс жанын сипап тексергенде күшейе түседі. Қабырға аралығының үстінде көпіршіктер пайда болғанда ғана диагноз дәлденеді.
«Жылжымалы қабырға шеміршектері» синдромы (Цириакс синдромы) омыртқа жотасы мен кеуде торының жарақатынан кейін пайда болады. Ауырғандық қабырғааралық нервтерді VIII-X патологиялық жылжымалы қабырға шеміршектері тітіркендіргеннен немесе қысып тастағаннан пайда болады. Цириакс синдромында болатын кардиалгияға ұзақ сыздап ауыру тән, бірақ денені тез бұрғанда, еңкейгенде, жөтел кезінде, ауырлық көтергенде ауырғандық өте күшейіп, шаншып ауыру белгісін береді. Басты диагностикалық белгі - VIII-X қабырғалардың жылжымалығын табу және осы қабырғаларды басқанда қабырғалардың ығысып, ауырғандықты күшейтетіні.
Функциональды эзофагоспазм тамақ қабылдаған кезде төс артының ауыруы және оған қоса дисфагия пайда болуымен сипатталады. Тамақ жұтудағы қиналыс сұйықтықты қабылдаған кезде байқалады, құрғақ тамақ оңай өтеді. Ауырғандық пен дисфагия салқын тағамдар мен ішімдіктер қабылдағанда күшейе түседі. ЭКГ тыныш күйде өзгермеген, күш түсіру және фармакологиялық сынамалар теріс мәнді болады.
Рентгенологиялық, эндоскопиялық тексергенде өңештің органикалық аурулары табылмайды, бірақ рентгенологиялық тексергенде атропин немесе нитроглицерин әсерінен жойылып кететін өңештің спазмы анықталады.
Рефлюкс-эзофагит өңештің түйілуін тудырып, тамақ қабылдаған кезде немесе одан шамалы кейін өңештің ауыруының себебі болады. Ауырғандықтан басқа науқас адамның горизонтальды қалпында, көбіне ұйқы кезінде, денені алға еңкейтіп жұмыс жасаған кезде пайда болатын қыжыл байқалады. Ауырғандықты сода немесе басқа антацидтерді қабылдап тоқтатуға болады. Диагнозды рентгенологиялық (науқас адамды горизонтальды қалыпта тексергенде кардияның жеткіліксіз белгілері анықталады) және эндоскопиялық тексеріп қояды.
Өңеш ахалазиясы (кардиоспазм) жұтынған кезде өңештің рефлекторлы кеңуі болмауымен сипатталады. Ауру көбіне психикалық күйзелістен кейін бой көрсетеді. Клиникасында белгілер триадасы болады: дисфагия, тамақ регургитациясы және төс артының криз түрінде ауыруы. Ауырғандық өте күшті, арқаға, өңеш бойымен жоғары, мойынға, жаққа тарайды, бірнеше минуттан бірнеше сағатқа созылады. Рентгенологиялық тексергенде өңештің кардиальдық бөлігі тарылып, жоғары жағы өте кеңіген, контуры тегіс болып келеді. Нитроглицерин (1-2 таблетка) немесе атропин қолданып орындалған сынама спазмды жойып, тамақтың өтуіне жағдай туғызады. Эндоскопиялық тексерулер де қолданылады.
Жара ауруы да рефлекторлы жүрек тұсын ауыртады. Диагноз қоюға ауырғандық ерекшеліктері (ырғақтығы, маусымдығы, тамақ қабылдаумен байланысы т.б.), қоса болатын басқа диспепсиялық белгілер, анамнез мәліметтері көмектеседі. Жара ауруының диагнозын рентгенологиялық және эндоскопиялық тексерулердің мәліметтеріне қарап қояды.
Диафрагманың өңеш тесігінің жарығы өңештің немесе асқазанның проксимальды бөлігінің диафрагманың жарық тесігі тұсында қысылып қалуымен сипатталады. Төс тұсының ауырып, сол иыққа тарауына қоса өңеш бойының қыжылдауы, лоқсу, саливация (сілекей бөлу) байқалады. Ауырғандық тамақ ішкеннен кейін, горизонтальды қалыпта жатқанда күшейеді. Тұрған кезде ауырғандық әлсірейді, не жойылып кетеді. Науқас адамның тұрған немесе горизонтальды қалпында контраст затпен асқазан-ішек жолын рентгенологиялық тексерген кезде асқазанның кеуде қуысына шығып тұрғаны көрінеді.
Клиникалық диагнозды тұжырымдауда стенокардияның түрін (тыныш күй стенокардиясы, күш түсу стенокардиясы), күш түсу стенокардиясында оның классын ескеру керек:
Диагнозды тұжырымдау мысалдары:
1. ЖИА. Тұрақты күш түсу стенокардиясы. І ФК, Ж0.
2. ЖИА. Тұрақты күш түсу стенокардиясы. ІІІ ФК, инфарктан кейінгі кардиосклероз (инфаркт болған мерзім) Ж1.
3. ЖИА. Вазоспастикалық стенокардия.
4. ЖИА. Вазоспастикалық стенокардия + күш түсу стенокардиясы, ІІ ФК, Ж1.
5. ЖИА. Үдеме стенокардия. Ж1.
6. ЖИА мен гипертония ауруының ІІ сатысы: тұрақты стенокардия, ІІ ФК.
Тұрақсыз стенокардия диагнозын тұжырымдағанда ЖИА кейін және тұрақсыз стенокардия диагнозынан кейін стенокардияның тұрақсыз күйге көшкен мерзімін және оның классын көрсетеді.
Мысалдар:
1. ЖИА: тұрақсыз (үдемелі) стенокардиясы, І В классы (мерзім) Ж0.
2. ЖИА: тұрақсыз (үдемелі) тыныш күй стенокардиясы, ІІІ В кл., Ж1.
3. ЖИА: сол жақ қарыншаның алдыңғы бүйір аймағының миокард инфарктісі (мерзімі), инфарктан кейінгі тұрақсыз тыныш күй стенокардиясы, ІІІ С кл. (мерзімі) Ж1.
Емі. Жүректің ишемия ауруын емдеу әдістері:
1. Дәрімен емдеу:
-
антиангинальдық препараттар (нитраттар, бета-адреноблокаторлар, кальций антагонистері); -
антикоагулянттар: тура әсерлі және жанама әсерлі; -
антиагреганттар (ацетилсалицил қышқылы, курантил, трентал т.б.); -
гиполипидемиялық препараттар (никотин қышқылы, ловастатин, лепримал, синестатин т.б.).
2. Хирургиялық ем:
-
тәж артерияларын тері арқылы транслюминальды баллонды кеңіту; -
аорто-коронарлық шунт қою және стент қою.
3. Экстракорпоральдық әдіс: қанда холестериннің, ТТЛП мен триглицеридтерді азайту әдістері (гемосорбция, плазмаферез және иммунды электрофорез, энтеросорбция).
Стенокардияны емдеу шаралары: 1) қауіп факторларын және ангинозды ұстама тудыратын факторларды жою;
2) ангинозды ұстаманы тоқтату;
3) дәрі қолданып, ұстаманың алдын алу.
Қауіп факторларын және ангинозды ұстама тудыратын факторларды жою: ЖИА дамуының қауіпті факторлары артериялық гипертония, гиперхолестеринемия, шылым шегу, қант диабеті, гиподинамия және тұқым қуалаушылық екені жоғарыда көрсетілді.
